៤១ ឆ្នាំក្រោយចប់សង្គ្រាម៖ បច្ចុប្បន្ន និងអនាគតនៃទំនាក់ទំនងអាមេរិក-វៀតណាម

អន្តរជាតិ

៤១ ឆ្នាំក្រោយចប់សង្គ្រាម៖ បច្ចុប្បន្ន និងអនាគតនៃទំនាក់ទំនងអាមេរិក-វៀតណាម

30, Apr 2016 , 9:39 pm

រូបភាព

ដោយ: សៅ ផលនិស្ស័យ (Sao Phal Niseiy)

ព្រឹកថ្ងៃ ៣០មេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥ កងទ័ពវៀតណាមខាងជើង មានរថក្រោះ រថពាសដែក ទ័ពថ្មើរជើងផងបានកាន់កាប់សៃហ្កនទាំងស្រុង ដែលវាបញ្ជាក់ថា របបដឹកនាំក្រុងសៃហ្កនដែលមានអាមេរិកជាខ្នងបង្អែកនោះដួលរលំហើយ។ហើយវាក៏បញ្ជាក់ថា ចាប់ពីពេលនេះសង្គ្រាមបងប្អូនឯងដែលសម្លាប់មនុស្សចន្លោះពី ១.៥ ទៅ ៣.៥ លាននាក់នោះក៏ដល់ទីបញ្ចប់ដែរ។ លែងមានវៀតណាមជើងនិង ត្បូងហើយ តែមានវៀតណាមតែមួយដើរតាមរបបកុម្មុយនីស្ត។    មកដល់ថ្ងៃ ៣០ មេសាឆ្នាំ ២០១៦ នេះ ប្រជាជនវៀតណាមចាប់ផ្តើមប្រារព្ធខួបលើកទី ៤១ នៃការដួលរលំនៃវៀតណាមខាងត្បូងនិងការរួមគ្នានៃវៀតណាមទាំងពីរ។ រយៈពេល ៤១ឆ្នាំកន្លងមក វៀតណាមបានផ្លាស់ប្តូរច្រើន។ ក្រៅពីមានសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនរហ័សគួរឲ្យកត់សម្គាល់ វៀតណាមក៏ត្រៀមខ្លួនក្លាយជាប្រទេសឧស្សាហកម្មនៅពេលខ្លីខាងមុខ។ ហើយអ្វីដែលសំខាន់ វៀតណាមក៏អាចលុបចោលស្នាមអតីតកាលដ៏ជូរចត់ត្រលប់ចាប់ដៃសត្រូវចាស់អាមេរិក។ នេះក៏ព្រោះថា សម្រាប់វៀតណាម មានតែបច្ចុប្បន្ន និងអនាគតប៉ុណ្ណោះ។

វៀតណាមចុងឆ្នាំ ១៩៧៤...
ចុងឆ្នាំ ១៩៧៤ វៀតណាមខាងត្បូងមានអាមេរិកជាខ្នងបង្អែកទន់ដៃទន់ជើងដូចជារបប លន់ នល់នៅកម្ពុជាអ៊ីចឹងដែរ ហើយគេដឹងថារបបនេះមិនយូរមិនឆាប់នឹងដួលរលំ។ របបសៃហ្កន ពឹងលើជំនួយក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ហើយជឿស្លុងចិត្តលើការសន្យារបស់អាមេរិកថា អាមេរិកជួយការពារវៀតណាមខាងត្បូងមិនឲ្យធ្លាក់ចូលក្នុងកណ្តាប់ដៃវៀតណាមកុម្មុយនីស្តទេ។

តែបើក្រឡេកមើល ចលនាកុម្មុយនីស្តវៀតណាមខាងជើង កងទ័ពនេះតម្រង់ឆ្ពោះលឿនទៅមុខដូចព្រួញមកកាន់ទីក្រុងសៃហ្កន ហើយពួកគេបានបន្តវាយប្រហារទ័ពវៀតណាមខាងត្បូងដែលនៅតាមព្រំដែនកម្ពុជា នាខេត្ត Song Be ជាដើម។ ខេត្តជាច្រើននៅជាប់ព្រំដែន បន្តធ្លាក់ក្រោមកណ្តាប់ដៃទ័ពវៀតណាមខាងជើង ហើយទ័ពវៀតណាមខាងត្បូងត្រឹមវាយទប់ការរុលទៅមុខរបស់ទ័ពកុម្មុយនីស្តប៉ុណ្ណោះ។ បើគ្មានជំនួយហិរញ្ញវត្ថុ និងសព្វាវុធបន្ថែម ពីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន វៀតណាមខាងត្បូងនេះអាចវាបន្តបានយ៉ាងយូរបី ទៅបួនខែទៀតប៉ុណ្ណោះ ព្រោះទាហានអាមេរិកដកចេញជិតអស់រួចទៅហើយក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងប៉ារីសឆ្នាំ ១៩៧៣ ។

-ចេតនាបោះបង់ឥណ្ឌូចិនរបស់អាមេរិក នៅតែជារឿងចម្រូងចម្រាស
វាជារឿងគួរឲ្យអស់សង្ឃឹមមួយ ព្រោះអាមេរិកមិនបានធ្វើអ្វីតាមការសន្យាទេ។ ចុងឆ្នាំ ១៩៧៤ ប្រធានាធិបតី រីឆាត និចសុន (Richard Nixon) ដែលជាអ្នកសន្យានោះលាលែងពីតំណែងទៅហើយដោយសាររឿងអាស្រូវ Watergate ។ អ្នកស្នងតំណែងលោក និចសុន លោក Gerald Ford មិនមានសមត្ថភាពជំរុញឲ្យសភាអាមេរិកបោះឆ្នោតផ្តល់កញ្ចប់លុយជំនួយផ្គត់ផ្គង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងសៃហ្កន និងក្រុងភ្នំពេញឡើយ។ នេះក៏ដោយសារ កាលនោះចលនាប្រជាជនអាមេរិកប្រឆាំងសង្គ្រាមអាមេរិកនៅវៀតណាម។ សូម្បីតែទាហានអាមេរិកក្នុងសង្គ្រាមវៀតណាមលោក ចន ឃែរី (John Kerry) ក៏បានចូលរួមដឹកនាំចលនាតស៊ូទាមទារឲ្យអាមេរិកបញ្ចប់សង្គ្រាមនៅវៀតណាមដែរ។ តែលោករងការថ្កោលទោសនិងត្រូវអ្នកនយោបាយអាមេរិកខ្លះ និងទាហានវៀតណាមខាងត្បូងចាត់ទុកជា អ្នកក្បត់រត់យករួចខ្លួន និងបោះបង់វៀតណាមខាងត្បូងចោល។ បើគ្មានជំនួយ បានន័យថា ចលនាកុម្មុយនីស្តនឹងគ្រប់គ្រងឥណ្ឌូចិនទាំងមូល និងអាចពង្រីកខ្លួននៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំងមូលទៀត។

តាមពិតទៅ ដើមទសវត្សរ៍ ឆ្នាំ ១៩៧០ អាមេរិកត្រៀមបោះបង់វៀតណាមរួចទៅហើយ ដូចយើងបានលើកឡើងពីកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសខាងលើ។ តែលោក និចសុន បន្តធ្វើសង្គ្រាមនិងចាប់ផ្តើមចរចាជាមួយរបបកុម្មុយនីស្តដើម្បីទាញប្រជាប្រិយភាពនយោបាយក្នុងស្រុកប៉ុណ្ណោះ។ និយាយដល់ កិច្ចព្រមព្រៀងខាងលើ អ្នកការទូតអាមេរិកដែលគាំទ្រសង្គ្រាមប្រឆាំងចលនាកុម្មុយនីស្តនៅឥណ្ឌូចិន លោក ហេនរី ឃីស៊ីងហ្គឺ (Henry Kissinger) ជាអ្នកគូសផែនទីសម្រាប់នយោបាយការបទេសអាមេរិកសម្រាប់ឥណ្ឌូចិន។ លោក មានចំណែកពិសេសក្នុងការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងអាមេរិកជាមួយក្រុងប៉េកាំង និងចរចាជាមួយវៀតណាមខាងជើងបង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ ១៩៧៣ ។ ហើយលោកក៏ ជឿជាក់ថា កិច្ចព្រមព្រៀងនឹងបញ្ចប់សង្គ្រាម ហើយវៀតណាមខាងជើងមិនវាយដណ្តើមកាន់កាប់វៀតណាមខាងត្បូងទេ។ តែវៀតណាមខាងជើងមិនបានគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងទេ ហើយបន្តប្រយុទ្ធទៀត។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ទោះកិច្ចព្រមព្រៀងមិនបានបញ្ចប់សង្គ្រាមវៀតណាមក្តី មេដឹកនាំវៀតណាមខាងជើង ឡេ ដឹកថូ ( Le Duc Tho) និង ឃីស៊ីងហ្គឺ ដែលជាអ្នកចរចាបង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀងសុទ្ធតែបានទទួលពានរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពទៀត។

ក្នុងសន្និសីទស្តីពីសង្គ្រាមវៀតណាមនៅ Austin ដែលរៀបចំនៅដើមសប្តាហ៍នេះ ប្រមុខការទូតអាមេរិកដ៏មានឥទ្ធិពលខាងលើ លោក ហេនរី ឃីស៊ីងហ្គឺ នៅតែមិនបង្ហាញការសោកសា្តយចំពោះការចាកចេញរបស់អាមេរិកពីឥណ្ឌូចិន ដោយទុកឲ្យតំបន់ឥណ្ឌូចិននេះធ្លាក់ទៅក្រោមរបបកុម្មុយនីស្តឡើយ។ តែលោកចាត់ទុកថា រឿងអម្បាលម៉ានដែលកើតមានឡើងនៅក្នុងសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិននោះជាមេរៀនសម្រាប់អាមេរិក។ ចំណែក លោក ចន ឃែរី ឯណោះវិញក៏មានវត្តមានក្នុងសន្និសីខាងលើដែរ ហើយលោកបន្តការពារការបញ្ចប់សង្គ្រាមនៅវៀតណាមដែរ ទោះជាលោកប្រឈមការរិះគន់កន្លងមកច្រើនក៏ដោយ។ ស្របពេលជាមួយគ្នានោះលោកបានឆ្លៀតលើកឡើងពីការប្រឹងប្រែងស្តារចំណងទំនាក់ទំនងរវាងវៀតណាមនិងអាមេរិក និងបច្ចុប្បន្នភាពក៏ដូចជាអនាគតនៃទំនាក់ទំនងដែលធ្លាប់តែល្វីងជូរចត់នេះ។     អាចថា ការខ្វែងគំនិតគ្នារវាងអ្នកនយោបាយ និងជជែកដេញដោលជុំវិញរឿងសង្គ្រាមវៀតណាមនៅតែបន្តមកដល់បច្ចុប្បន្ន បើទោះសង្គ្រាមវៀតណាមចប់ ៤១ ឆ្នាំក្តី។ ហើយនិយាយឲ្យអាក្រក់ស្តាប់ សង្គ្រាមវៀតណាមនៅតែជាស្រមោលអន្ទោលតាមប្រាណ និងលងបន្លាចអាមេរិកនៅឡើយ។

-ការដួររលំក្រុងសៃហ្កន ថ្ងៃ ៣០ មេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥
ត្រលប់មកផ្តោតលើការប្រយុទ្ធរវាងវៀតណាមទាំងពីរវិញទៀត ខណៈដែលទ័ពវៀតណាមខាងត្បូងទន់ដៃទន់ជើងព្រោះគ្មានជំនួយ កងទ័ពវៀតណាមខាងជើង ដណ្តើមបានជ័យជម្នះជាបន្តបន្ទាប់។ រហូតដល់ថ្ងៃ ២១ មេសា កងទ័ពនេះដណ្តើមបាន Xuan Loc ដោយសារវៀតណាមខាងត្បូងអស់កងទ័ពគាំទ្រផ្លូវអាកាសនិងសព្វាវុធដើម្បីប្រយុទ្ធ។ ការដណើ្តមកាន់កាប់ Xuan Loc បង្ហាញច្បាស់ថា វៀតណាមខាងជើងនៅសល់តែ សៃហ្កន ជាសមភូមិចុងក្រោយ ប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងថ្ងៃ ២៥ ខែសីហា ប្រធានាធិបតីវៀតណាមខាងត្បូងលោក Nguyen Van Thieu ប្រកាសចុះចេញពីតំណែង និងផ្ទេរអំណាចឲ្យលោក Tran Van Huong ដែលកាលនោះធ្វើជាអនុប្រធានាធិបតី ហើយអនុប្រធានាធិបតីនេះកាន់តំណែងបាន១ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។ ថ្ងៃ ២៦ មេសា អំណាចទាំងស្រុងធ្លាក់មកលើកណ្តាប់ដៃឧត្តមសេនីយ៍ Duong Van Minh។   ២ថ្ងៃក្រោយ កងទ័ពវៀតណាមខាងជើងហ៊ុមព័ទ្ធសៃហ្កនទាំងមូល ហើយពួកគេត្រៀមលក្ខណៈវាយបំបែកនិងកាន់កាប់សៃហ្កនតាមការគ្រងទុក។

ថ្ងៃ៣០ មេសាមកដល់ គេរំពឹងថា ការប្រយុទ្ធបង្ហូរឈាមគ្នាខ្លាំងកើតមានឡើងរវាងវៀតណាមទាំងពីរ តែអ្វីៗខុសពីការគិតទុកទាំងស្រុង។ វៀតណាមខាងត្បូងដូចជាត្រៀមខ្លួនចុះចាញលើកទង់ជ័យស និងផ្ទេរអំណាចឲ្យ វៀតណាមខាងជើងរួចទៅហើយ។ រថក្រោះរថពាសដែកកងកម្លាំងវៀតណាមខាងជើង វាយទម្លាយរបងវិមានប្រធានធិបតី ហើយសង្គ្រាមបង្ហូរឈាមគ្នានេះឈានដល់ទីបញ្ចប់ ដោយឧត្តមសេនីយ៍ Doung Van Mihn ផ្ទេរអំណាចទៅឲ្យមេបញ្ជាការកងទ័ពវៀតណាមខាងជើងលោកវរសេនីយ៍ឯក Bui Tin។

រឿងមួយដែលស្រដៀងគ្នាកើតឡើងនៅវៀតណាម ក្រោយការឡើងកាន់អំណាចរបស់វៀតណាមខាងជើងគឺ ទាហានវៀតណាមខាងត្បូងត្រូវប្រឈមបទបញ្ជាមួយគឺ « រៀនសូត្រឡើងវិញ»។ សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឲ្យតែលឺថា រៀនសូត្រ គេដឹងច្បាស់ថា គេគេចមិនផុតពីអស់ជីវិតទេ។ តែនៅវៀតណាមសម័យនោះ មានតែទាហានប៉ុណ្ណោះដែលត្រូវគេបញ្ជូនទៅរៀនសូត្រឡើងវិញ។ ទាហានថ្នាក់ទាបរងទណ្ឌកម្មរយៈពេលខ្លី ឯទាហានជាន់ខ្ពស់រងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញអស់ពេលយូរអង្វែង និងខ្លះទៀតអាចទៅរៀនសូត្រហើយមិនឃើញត្រលប់មកវិញ។

ចំណែក អ្វីដែលមិនដូចកម្ពុជា វៀតណាមគ្មានទេរបបប្រល័យពូជសាសន៍ មានតែការផ្សះផ្សាជាតិក្រោយជម្លោះ។ តែណ្ហើយ! ប្រជាជនវៀតណាមវៀតណាមចាប់ផ្តើមចាប់ដៃគ្នាអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិជាបន្តបន្ទាប់ និងឈានទៅអនុវត្តនយោបាយកំណែទម្រង់ (Doi Moi) នៅអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៨០ ផ្លាស់ប្តូរប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ច   ពី «សេដ្ឋកិច្ចផែនការ»ទៅជាសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សាសេរី តែរក្សារបបនយោបាយសង្គមនិយមដដែល។ រយៈពេល ៤១ ឆ្នាំវៀតណាមអភិវឌ្ឍរហ័សស្ទើរមិនគួរឲ្យជឿ ហើយវៀតណាមត្រៀមខ្លួនក្លាយជាប្រទេសឧស្សាហកម្មនៅត្រឹមឆ្នាំ ២០២០ ផងដែរ។

តែបញ្ហាមួយដែលនៅជាក្តីបារម្ភនៅឡើយសម្រាប់ប្រជាជនវៀតណាមនោះ គឺអ្នកឈ្នះនិងអ្នកចាញ់សង្គ្រាមក្នុងនោះមានប្រជាជនភាគខាងជើង និងភាគខាងត្បូងនៅមិនទាន់អាចរកចំណុចរួមគ្នាឃើញឡើយ ហើយអារម្មណ៍ស្អប់ខ្ពើមគ្នានៅវិញទៅមកនៅមិនទាន់ជម្រះអស់ពីសង្គមវៀតណាមសម័យទំនើបនេះឡើយ។

វៀតណាម -អាមេរិក៖ បច្ចុប្បន្ននិងអនាគត
វៀតណាមបានទុកអនាគតមួយឡែករួចទៅហើយ ដោយកែប្រែនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួនចំពោះសត្រូវចាស់ដូចជាអាមេរិក។ ឆ្នាំ ១៩៩៥ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយប្រទេសនេះបើកចំហរទីផ្សារទទួលវិនិយោគទុនបរទេសនិងធ្វើឯកជនភាវូបនីយកម្ម ទំនាក់ទំនងអាមេរិកនិងវៀតណាមក៏ចាប់ផ្តើមស្តារឡើងវិញដែរ។ ប្រហែលជាគ្មានអ្នកណាធ្លាប់គិតទេ ថា រឿងបែបនេះវាកើតឡើងទៅបាន។ តែក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ សត្រូវស៊ីសាច់ហុតឈាមគ្នាក៏នៅតែអាចក្លាយជាមិត្តបានដែរ ឲ្យតែវាមានប្រយោជន៍។

បន្ទាប់ពីភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងការទូតឡើងវិញ ទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាងវៀតណាម និងអាមេរិកកើនឡើងខ្លាំងគួរឲ្យកត់សម្គាល់។ ហើយភាគីទាំងពីរបង្ហាញឆន្ទៈក្នុងបន្តលើកស្ទួយទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រទេសទាំងពីរផងដែរ លើវិស័យផ្សេងទៀតក្រៅពីពាណិជ្ជកម្មនិងសេដ្ឋកិច្ច។ កន្លងមកគេឃើញមានបម្លាស់ប្តូរទស្សនកិច្ចមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អាមេរិកនិងវៀតណាមទៅវិញទៅមក។ ហើយគូភាគីចង់បានពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសន្តិសុខនិងការពារជាតិឲ្យកាន់តែរឹងមាំ បើទោះជាគេមិនទាន់គិតដល់ការបង្កើតសម្ព័ន្ធមិត្តជាមួយគ្នាក្តី។ យ៉ាងណាមិញ អាមេរិកនៅរក្សាការហាមឃាត់ការលក់អាវុធធុនធ្ងន់ឲ្យវៀតណាម ថ្វីបើទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានដកចេញយូរមកហើយក៏ដោយ។ ប៉ុន្តែមានការជជែកដេញដោលគ្នាច្រើនពាក់ព័ន្ធបញ្ហានេះក្នុងចំណោមអ្នកនយោបាយអាមេរិក ហើយមានខ្លះចង់ឲ្យអាមេរិកលុបចោលការហាមឃាត់ការលក់អាវុធនេះដើម្បីជួយវៀតណាមទប់ទល់ជាមួយចិន។

កាលពីឆ្នាំមុន គេឃើញមានទស្សនកិច្ចរបស់អគ្គលេខាធិការបក្សកុម្មុយនីស្តវៀតណាម លោក ង្វៀង ភូជុង ទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក ហើយលោកបានជួបជែកពិភាក្សាពីទំនាក់ទំនងអាមេរិក វៀតណាមជាមួយប្រមុខរដ្ឋអាមេរិកលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ផងដែរ។

ហើយអ្វីដែលកាន់តែពិសេស លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ក៏នឹងអញ្ជើញទៅទស្សនកិច្ចនៅវៀតណាម ក្នុងខែឧសភាខាងមុខនេះផងបន្ទាប់ពីលោកចាកចេញពីកិច្ចប្រជុំប្រទេស ៧ នៅជប៉ុន ។ ទស្សនកិច្ចប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ បង្ហាញច្បាស់ពីការខិតជិតគ្នានៃសត្រូវសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់ និងការឈានឆ្ពោះទៅកសាងភាពជាដៃគូជិតស្និទ្ធយូរអង្វែងមួយជាមួយគ្នាផងដែរនៅពេលអនាគតដ៏ខ្លីនខាងមុខ។

បច្ចុប្បន្ន វៀតណាមបានចូលជាភាគីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងភាពជាដៃគូអន្តរប៉ាស៊ីហ្វិក (TPP) ។ ដែលវាជាទឡ្ហីករណ៍មួយប្រត្យក្សបង្ហាញថា លែងមានឧបសគ្គរារាំង វៀតណាមមិនឲ្យជ្រើសរើសអាមេរិកជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មនិងជាខ្នងបង្អែកពេលខាងមុខហើយ។ ដូចឃើញស្រាប់ ការកើនឡើងឥទ្ធិពលនៃមហាយក្សចិន និងភាពតានតឹងនិងឡើងកម្តៅនៃជម្លោះដែនទឹកសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាហេតុផលដែលបង្ខំឲ្យក្រុងហាណូយរៀបជើងព្រួល និងរកខ្នងបង្អែកដែលអាចគាំទ្រខ្លួនដែរ។ តែយ៉ាងណាមិញវៀតណាមប្រហែលជានៅបន្តរក្សាការប្រុងប្រយ័ត្ន ដោយយកប្រវត្តិសាស្ត្រជាមេរៀន ដើម្បីអនុវត្តនយោបាយការទូតជាមួយមហាអំណាច។ សម្ព័ន្ធមិត្តជាមួយអាមេរិកប្រហែលជាមិនអាចចេញជារូបរាងឡើងឆាប់ៗឡើយ៕