សិលាចារឹក៖មុនសម័យខ្មែរក្រហម ភាសាចាមនៅប្រើប្រាស់ទូលំទូលាយនៅឡើយ

ជាតិ

បទយកការណ៍ / បទសម្ភាសន៍

សិលាចារឹក៖មុនសម័យខ្មែរក្រហម ភាសាចាមនៅប្រើប្រាស់ទូលំទូលាយនៅឡើយ

11, Oct 2018 , 7:39 pm

រូបភាព

ដោយ: អុីសា រ៉ហានី (Isa Rohany)

សៀមរាប៖ ភាសាចាម បានលេចឡើងនៅតាមផ្ទាំងប្រាសាទមួយចំនួនក្នុងរមណីយដ្ឋានអង្គរ។ បច្ចុប្បន្ន យ៉ាងហោចណាស់សិលាចារឹកភាសាចាមចំនួន៥ផ្ទាំង ដែលត្រូវបានគេប្រទះឃើញនៅតាមប្រាសាទមួយចំនួន មានអង្គរវត្ត បាយ័ន ភិមានអាកាស និងតាព្រហ្ម។ សិលាចារឹកមួយផ្ទាំងដែលមានទំហំធំជាងគេមានវត្តមាននៅប្រាសាទអង្គរវត្ត ដែលត្រូវបានគេចារនៅអំឡុងឆ្នាំ ១៨៨១ នៃគ.ស។ សិលាចារឹកនេះ បានបង្ហាញថាអ្នកភូមិព្រះរកា ខេត្តកំពង់សៀម ដែលជាស្រុកមួយនៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាមបច្ចុប្បន្នជាអ្នកមកចារ។ ក្នុងខ្លឹមសារនេះ អាចឱ្យអ្នកស្រាវជ្រាវទាញសេចក្តីសន្និដ្ឋានបានថា អក្សរចាមត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ទូលំទូលាយនៅសម័យនោះ ហើយវាទើបនឹងបាត់បង់ខ្លាំង នៅក្រោយសម័យខ្មែរក្រហមតែប៉ុណ្ណោះ។ តួយ៉ាងដូចនៅកំពង់ចាមជាដើម។

ព័ត៌មានលម្អិតទាក់ទងនឹងរឿងរ៉ាវទាំងនេះ សូមស្ដាប់បទយកការណ៍ដែលរៀបរៀងដោយ អ្នកស្រី អ៊ីសា រ៉ហានី ដូចតទៅ៖

វត្តមាននៃសិលាចារឹកភាសាចាមនៅប្រាសាទអង្គរវត្ត មានយូរមកហើយ គឺនៅចុងស.វទី១៩ មកម្ល៉េះ។ កន្លងមក មានមនុស្សតិចណាស់ដែលបានស្គាល់ និងឃើញសិលាចារឹកនេះ ឬបានជួបហើយ តែអានមិនយល់ថាជាអក្សរអ្វីជាដើម។ ដើម្បីស្រាយចម្ងល់ និងបកស្រាយពីអត្ថន័យសិលាចារឹកនេះ អ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកភាសា និងវប្បធម៌ចាម បានធ្វើបទបង្ហាញមួយទាក់ទងនឹងរឿងរ៉ាវទាំងនេះ។

បទបង្ហាញ ដែលធ្វើនៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យនៅចុងខែកញ្ញា លោក ឡឹប កើ បានចាប់ផ្តើមស្រាយ ចម្ងល់ជាមួយនឹងមន្ទិល នៃសិលាចារឹកភាសាចាម ដែលពីមុនត្រូវបានគេចោទសួរថា ហេតុអ្វីមានសិលាចារឹកនេះនៅអង្គរវត្ត និងមកដើម្បីអ្វីជាដើម។ មែនទែនទៅ លោក ឡឹប កើ ប្រាប់ថាលោកបានទទួលព័ត៌មានពីសិលាចារឹកចាមនេះ តាមរយៈអ្នកស្រាវជ្រាវដែលជាមិត្តភក្ដិ ដែលបានប្រទះឃើញ ហើយក៏ប្រាប់ដំណឹងនេះដល់លោក។

អ្វីដែលលោក ឡឹប កើ រកឃើញពីសិលាចារឹកនេះ គឺការប្រើប្រាស់អក្សរនៅសម័យនោះ គឺដូចនៅនឹងអក្សរចាមដែលសហគមន៍ចាមនៅប្រើសព្វថ្ងៃ។ ជាងនេះទៅទៀតនោះ គឺវាបានប្រាប់ថា អ្នកនៅកំពង់ចាម ជាអ្នកមកចារអក្សរនេះនៅអង្គរវត្ត ដែលសបញ្ជាក់ថាអក្សរនេះ នៅប្រើតាមសហគមន៍ចាមនៅសម័យនោះ។ ក្នុងការស្រាវជ្រាវបន្ថែម លោក ឡឹប កើ ក៏បានរកឃើញថា អក្សរចាមត្រូវបានគេប្រើទូលំទូលាយនៅមុនសម័យខ្មែរក្រហម ដោយមិនមែនមានតែកំពង់ឆ្នាំង ពោធិ៍សាត់ និងបាត់ដំបងនោះទេ។

សិលាចារឹកដែលមានចុះឆ្នាំចារនៅឆ្នាំ ១៨៨១ បានប្រាប់ថា អ្នកចារនោះជាកម្មករបារាំង ដែលត្រូវជួលឱ្យមកចម្លងសិលាចារឹក។ សិលាចារឹកមិនប្រាប់ឈ្មោះអ្នកចារទេ តែប្រាប់ថាមកពីភូមិព្រះរកា កូនព្រះបាឡាត់ ខេត្តកំពង់សៀម (ស្រុកមួយក្នុងខេត្តកំពង់ចាមបច្ចុប្បន្ន)។ លោក ឡឹប កើ បានឱ្យដឹងថា អ្នកចារនោះជាអ្នកចេះដឹងមួយរូប និងពូកែរៀបពាក្យនិយាយ និងជាអ្នកកាន់សាសនាឥស្លាមនៅពេលនោះ។

ទោះបីអ្នកកំពង់សៀមដែលតាមសិលាចារឹកថា ពួកគេនៅសម័យនោះចេះអក្សរច្រើនក្ដី តែបច្ចុប្បន្នភូមិនេះលែងមានជនជាតិចាមរស់នៅទៀតហើយ។ ក្រោយសម័យខ្មែរក្រហម ជនជាតិចាមនៅភូមិនេះបានដូរទៅរស់នៅភូមិក្បែរៗនោះវិញ ព្រោះសម័យខ្មែរក្រហមមានការដុតបំផ្លាញព្រះវិហារ និងបង្ខំពួកគេមិនឱ្យនិយាយចាមជាដើម។ ក្រៅពីនោះគម្ពី និងសៀវភៅឯកសារជាច្រើន ត្រូវបានខ្មែរក្រហមដុតចោលផងដែរ។

ទាក់ទងនឹងជនជាតិចាមនេះដែរ បច្ចុប្បន្នគេសង្កេតឃើញថា សហគមន៍ខ្លះបានបោះបង់ការរៀនអក្សរខ្លួនឯង។ ដោយសារកត្តានេះហើយ ដែលធ្វើឱ្យកូនចៅជនជាតិចាមសម័យក្រោយនេះ ខ្លះមិនចេះនិយាយ និងអាននោះទេ ជំនួសមកវិញដោយការនិយាយភាសាខ្មែរដែលអាចទំនាក់ទំនងក្នុងសង្គមទាំងមូល។ លោក ឡឹប កើ មើលឃើញថា ហេតុផលដែលជនជាតិចាមលែងប្រើប្រាស់ភាសាខ្លួនឯង ដោយសារកត្ដាសេដ្ឋកិច្ច និងការមិនឱ្យតម្លៃរបស់ជនជាតិចាមខ្លួនឯងតែម្ដង៕