មណ្ឌលគីរី៖ ប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចមួយចំនួន នៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគីរី បានផ្លាស់ប្ដូរជីវភាពមកល្អប្រសើរជាងមុន ក្រោយពីពួកគេបានងាកមកផលិតដំណាំដាំដុះបែបសរីរាង្គ តាមរយៈការជួយជ្រោមជ្រែងពីអ្នកជំនាញកសិកម្មរបស់អង្គការសេដាក (CEDAC)។ អ្នកជំនាញហៅការដាំដុះបែបសរីរាង្គ ដែលកំពុងរីកចម្រើននៅខេត្តមណ្ឌលគីរីនេះថា ការធ្វើបដិវត្តកសិកម្ម ។
«…សំឡេងអ្នកជំនាញអង្គការសេដាក»។ នេះជាសំឡេងរបស់អ្នកជំនាញកសិកម្ម នៃអង្គការសេដាក ដែលកំពុងធ្វើបទបង្ហាញពីផលិតផលបន្លែ និងដំណាំសរីរាង្គដល់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន និងតំណាងជនជាតិដើមភាគតិច អំពីអត្ថប្រយោជន៍នៃដំណាំប្រភេទនេះ។ គោលការណ៍សរីរាង្គ គឺតម្រូវឲ្យកសិករទាំងអស់ ប្រើប្រាស់ជីធម្មជាតិពីលាមកសត្វ ថ្នាំធម្មជាតិ ពូជធម្មជាតិ រួមទាំងទឹក ដែលគ្មានសារធាតុពុល ឬគីមីជាដើម ។
លោក យ៉ង សាំងកុមារ ស្ថាបនិកអង្គការសេដាក និងក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកកសិកម្ម ដែលប្រឹងជំរុញឲ្យជនជាតិដើមភាគតិច នៅមណ្ឌលគីរី ផលិតកសិកម្មបែបសរីរាង្គនេះ ដោយសារតែលោកមើលឃើញថា ទីផ្សារដំណាំប្រភេទនេះ កំពុងនៅសល់ទីផ្សារទំនេរច្រើន ដែលជាឱកាសល្អសម្រាប់ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចប្រកបរបរកសិកម្មប្រភេទនេះ ផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារក្នុងស្រុក និងក្រៅប្រទេស។
អ្វីដែលលោក យ៉ង សាំងកសិកម្ម ចង់បាននោះ គឺការផ្លាស់ប្ដូរកម្រិតជីវភាពរបស់ឲ្យពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិច តាមរយៈការធ្វើបដិវត្តកសិកម្ម ពីការដាំដំណាំវិលជុំ ឬដំណាំពនេចរ មកជាដំណាំសរីរាង្គ ដែលផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារវិញ ដោយមានអង្គការសេដាក និងដៃគូពាក់ព័ន្ធជាអ្នកប្រមូលទិញ ខណៈប្រទេសជិតខាង និងប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ាន កំពុងបញ្ជារទិញផលិតផលសរីរាង្គពីកម្ពុជា។
សំឡេងលោក យ៉ង សាំងកុមារ៖
ក្នុងដំណើរទស្សកិច្ចរយៈពេល២ថ្ងៃ ក្រុមអ្នកជំនាញកសិកម្មនៃអង្គការសេដាក និងក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន រួមទាំងដៃគូពាក់ព័ន្ធ បាននាំចុះទៅដល់ចំការកាហ្វេសរីរាង្គរបស់លោក រ៉ូយ ទើប ដែលជាប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចព្នង រស់នៅក្នុងឃុំប៊ូស្រា ស្រុកពេចជ្រាដា ខេត្តមណ្ឌល។ ស្ថិតនៅក្នុងចំការកាហ្វេ លើផ្ទៃដី៤ហិកតា លោក រ៉ូយ ទើប កំពុងមមាញឹកប្រមូលផលកាហ្វេ សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ទៅដល់ក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេ ដែលបានបញ្ជាទិញកាហ្វេទាំងអស់ពីចំការលោក ។ លោក រ៉ូយ ទើប ដែលបានប្រកបរបរដាំកាហ្វេ៥ឆ្នាំមកហើយ បានប្រមូលផលកាហ្វេ២តោនក្នុងមួយឆ្នាំ សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ឲ្យក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេ។ ដើមឡើយជនជាតិដើមព្នងរូបនេះ បានដាំកាហ្វេសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ឲ្យទៅក្រុមហ៊ុនវៀតណាម ដែលប្រមូលទិញពីចំការគាត់ប៉ុណ្ណោះ។ តែក្រោយពីលោកបានចាប់ផ្ដើមជួបលោក យស ចាន់ថា ប្រធានក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេ ដែលផ្ដោតទៅលើកាហ្វេសរីរាង្គមក លោក ទើប ក៏បានងាកមកដាំកាហ្វេសរីរាង្គនេះវិញ។
តាមរយៈការដាំកាហ្វេសរីរាង្គរយៈពេលជាង៥ឆ្នាំ ជីវភាពរបស់កសិករជនជាតិដើមភាគតិចរូបនេះ បានផ្លាស់ប្ដូរច្រើន ដោយសារតែរូបគាត់អាចរកចំណូលបានពី២០លានរៀល ទៅ៣០លានរៀល(ពី៧០០០ទៅ៨០០០ដុល្លារ)ក្នុងមួយឆ្នាំ ។ ដោយសារតែទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ច្រើនពីការដាំកាហ្វេសរីរាង្គនេះ លោក រ៉ូយ ទើប ក៏បានពង្រីកការដាំដុះកាហ្វេនេះ នៅលើផ្ទៃដី៤ហិកតាបន្ថែមទៀត ដែលអាចទទួលផលនៅឆ្នាំក្រោយនេះ ។
របៀបដាំដុះដំណាំសរីរាង្គ គឺត្រូវការថែទាំ និងការយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ជារឿងសំខាន់មួយ ប៉ុន្តែការជំរុញឲ្យពលរដ្ឋដាំដុះដំណាំសរីរាង្គនេះ វាក៏មិនមែនជារឿងងាយស្រួលនោះដែរ។ ជាពិសេសការធ្វើការជាមួយពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិច។ នេះជាការលើកឡើងរបស់លោក យស ចាន់ថា ប្រធានក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេ ដែលបានប្រើពេលវេលា៥ឆ្នាំ ដើម្បីពន្យល់ហេតុផល និងជំរុញឲ្យពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិច ងាកមកផលិតកសិកម្មសរីរាង្គ ហើយបញ្ឈប់ការដាំដុះដំណាំពនេចរ និងចំការវិលជុំ។
ដើមឡើយមានតែជនជាតិដើមភាគតិចតែ៥គ្រួសារប៉ុណ្ណោះ យល់ព្រមដាំដំណាំសរីរាង្គតាមការពន្យល់ក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេ ហើយក្រោយពីជនជាតិដើមទាំង៥គ្រួសារនោះ ទទួលបានលទ្ធផលវិជ្ជមានច្រើនពីការផលិតដំណាំសរីរាង្គនេះ ទើបមានជនជាតិដើមភាគតិចផ្សេងទៀត មកសុំការអន្តរាគមន៍ពីក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេ និងក្រុមអ្នកជំនាញសរីរាង្គ ឲ្យជួយបង្រៀនពួកគេពីការដាំដុះនេះ។ បើតាមលោក យស ចាន់ថា បច្ចុប្បន្ននេះមានជនជាតិដើមភាគតិច៤០គ្រួសារ ដែលបានប្រកបរបរកសិកម្មកាហ្វេសរីរាង្គ លើផ្ទៃដីដាំដុះកាហ្វេចំនួន១១៨ហិកតា ដោយក្នុងនោះផ្ទៃដីដែលបង្កើនផលបាន៤៨ហិកតា។ ប៉ុន្តែផ្ទៃដី៤៨ហិកតា គឺអាចប្រមូលផលបានតែ២០ហិកតាប៉ុណ្ណោះ ដោយអាចផ្តល់ទិន្នផលកាហ្វេពី២២តោន ទៅ២៥តោន សម្រាប់ក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេលោក ប្រមូលទិញយកផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក ។ សម្រាប់ទីផ្សារក្រៅស្រុក ក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេត្រូវផ្គត់ផ្គង់ទៅប្រទេសជប៉ុន១២តោន កូរ៉េ១០តោន និងតៃវ៉ានជាដើម។
ក្រៅពីក្រុមហ៊ុនក្រៅប្រទេស កាហ្វេសរីរាង្គនៅខេត្តមណ្ឌលគីរី ក៏មានលក់ជាបណ្ដើរៗហើយនៅទីផ្សារនានា នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលមានការគាំទ្រពីក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនដូចជា ផ្សារកសិផលសរីរាង្គសេដាក (ផ្សារអូក្រា) ហាងកាហ្វេ F Cafe (អេហ្វកាហ្វេ) ហាងរ៉ូប៊ូស្ដាប៊ូស្រាកាហ្វេ ហាងប៊ីងហ្គោកាហ្វេ ។
មានវ័យ៦៦ឆ្នាំ លោកស្រី ប្រុក វ៉ាន្នី បានបើកអាជីវកម្មហាងប៊ីងហ្គោកាហ្វេ ជាង១ឆ្នាំមកហើយ ដែលគាំទ្រដល់ផលិតផលកាហ្វេសេរីរាង្គ ។ ស្ត្រីវ័យចំណាស់ ដែលចូលនិវត្តពីការងារអង្គការសង្គមស៊ីវិល បាននិយាយថា មូលហេតុលោកស្រី បើកអាជីវកម្មនេះ គឺដោយសារតែខ្លួនមានបំណងជួយគាំទ្រ និងលើកកម្ពស់ដល់ជីវភាពពលរដ្ឋ ជាពិសេសជនជាតិដើមភាគតិច ដែលប្រកបរបរកសិកម្មបែបសរីរាង្គនេះ។ មិនមែនត្រឹមតែដាក់លក់ផលិតផលកាហ្វេសរីរាង្គប៉ុណ្ណោះទេ សូម្បីតែអថិតិជនចូលពិសារកាហ្វេសរីរាង្គនេះ ក៏ទទួលបានចំណេះដឹងពីកសិកម្មសរីរាង្គ តាមរយៈការធ្វើបទបង្ហាញពីក្រុមការងារ និងបុគ្គលិក ហាងប៊ីងហ្គោកាហ្វេរបស់លោកស្រីផងដែរ។
សំឡេងលោកស្រី ប្រុក វ៉ាន្នី…៖
មិនមែនមានតែដំណាំកាហ្វេសរីរាង្គនោះទេ ដែលដាំដុះនៅលើទឹកដីមណ្ឌលគីរី ។ នៅទីនេះ ក៏មានដំណាំផ្លែផាសិន ឬក្រូចវល្លិ៍ រួមទាំងដំណាំផ្លែត្រសក់ ស្ពៃ សណ្ដែកគួរ ននោង ល្ហុង ប័រ និងចេកជាដើម ដែលសុទ្ធជាដំណាំបែបសរីរាង្គ ដែលដាំដោយគ្រួសារជនជាតិដើមភាគតិច ដោយមានការគាំទ្រពីអង្គការសេដាក និងដៃគូពាក់ព័ន្ធ។ ងាកចេញពីរឿងកាហ្វេសរីរាង្គនេះ យើងបន្តដំណើរទៅចំការដំណាំផ្លែផាសិន ឬក្រូចវល្លិ៍សរីរាង្គរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចនៅឃុំដាក់ដាំវិញម្ដង ដែលកំពុងវាយលុកទីផ្សារកម្ពុជា មិនចាញ់កាហ្វេសរីរាង្គប៉ុន្មានដែរ។
លោកស្រី ធាង ត្រាត់ ដែលជាម្ចាស់ចំការផាសិនលើផ្ទៃដី៦០ បានប្រកបរបរដាំផ្លែផាសិននេះ រយៈពេលជាង១ឆ្នាំហើយ ក្រោយពីលោកស្រី បានបញ្ឈប់ការស៊ីឈ្នួលធ្វើស្រែចំការឲ្យគេក្នុងភូមិ។
ក្នុងសំនៀងរដឺន ជាភាសាបែបជនជាតិដើមភាគតិចព្នងលោកស្រី ធាង ត្រាត់ បាននិយាយថា ការងារកសិកម្មសរីរាង្គនេះ មានការពិបាកថែទាំបន្តិចមែន ប៉ុន្តែវាអាចផ្តល់ចំណូលឲ្យលោកស្រីបានច្រើន ពោលគឺចាប់ពី១លានរៀលឡើងទៅក្នុងមួយខែ។
លោកស្រី ធាង ត្រាត់ ជនជាតិដើមភាគតិច៖
បើតាមអង្គការសេដាក កសិផលផ្លែសិន ឬក្រូចវល្លិ៍សរីរាង្គនេះ កំពុងមានទីផ្សារខ្ពស់នៅក្នុងស្រុក ហើយក៏ប្រកួតប្រជែងខ្លាំងជាមួយផ្លែផាសិនវៀតណាមផងដែរ។
បច្ចុប្បន្នដំណាំអចិន្ត្រៃយ ដែលមានសក្តានុពលក្រៅពីស្រូវ រួមមានមានចេក ទុរេន ស្វាយចន្ទីជាដើម មានផ្ទៃដីដាំដុះទូទាំងខេត្តមណ្ឌលគីរី មានចំនួន៧៤៨៩ហិកតា ។ ដែលក្នុងនោះមានដំណាំកាហ្វេ មានផ្ទៃដីសរុប២៨៦ហិកតា ដោយមិនទាន់បូកបញ្ចូលផ្ទៃដី ទីតាំងមួយចំនួនទៀត។ តួលេខនេះ បង្ហាញថា ផ្ទៃដីដាំកាហ្វេកើនឡើង២១១ហិកតា ក្នុងឆ្នាំ២០១៨។ នេះបើតាមលោក សេង សៅ អនុប្រធានការិយាល័យសេដ្ឋសាស្ត្រ ខេត្តមណ្ឌលគីរី។
ដោយសារមើលឃើញពីសក្ដានុពល និងទីតាំងដីក្រហម ដែលមានគុណភាពខ្ពស់នៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគីរី លោក យ៉ង សាំងកុមារ អ្នកជំនាញកសិកម្ម ជឿជាក់ថា កម្ពុជានឹងអាចបង្កើនកសិកម្មសរីរាង្គ ជាពិសេសផលិតកាហ្វេសរីរាង្គដោយខ្លួនឯងបានកាន់តែច្រើន និងអាចផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារក្នុងស្រុកបានគ្រប់គ្រាន់ ហើយកាត់បន្ថយការនាំចូលបានកាន់តែច្រើន នៅរយៈពេល៥ឆ្នាំទៀត។