ជាតិ
បទវិភាគ
×![]()
ដោយ: លីម តុលា
ភ្នំពេញ៖ ក្រោយរបបប៉ុលពត ថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជាខ្លះមានចំណេះ និងបទពិសោធន៍គ្រប់គ្រាន់។ ប៉ុន្តែអ្នកដឹកនាំខ្លះ ខ្វះទាំងចំណេះដឹងជំនាញ ខ្វះទាំងចំណេះដឹងទូទៅដើម្បីគ្រប់គ្រង។ ដោយសារបញ្ហានេះ ទើបស្ថាប័នមួយចំនួនរីកចម្រើនទៅមុខតាមរបៀបជំហានគីង្គក់។ ចាប់ពីពេលនេះតទៅមុខ តើថ្នាក់ដឹកនាំចាប់ពីថ្នាក់ឃុំ-សង្កាត់ឡើងទៅគួរជាបុគ្គលដែលមានចំណេះដឹងយ៉ាងហោចណាស់កម្រិតបរិញ្ញាបត្រដែរឬទេ? 
ជាការពិត ក្រោយរបបប៉ុលពត ប្រទេសកម្ពុជា តាំងពីថ្នាក់ក្រោមដល់ថ្នាក់កំពូល ត្រូវបានដឹកនាំដោយអ្នកចេះដឹងមានបទពិសោធន៍គ្រប់គ្រាន់ខ្លះ និងអ្នកគ្មានបទពិសោធន៍ខ្លះ។ ក្នុងស្ថាប័នមួយចំនួន ថ្នាក់ដឹកនាំខ្លះត្រូវបានគេជ្រើសរើសចេញមកពីជួរអ្នកតស៊ូដែលចេះដឹងជំនាញទូទៅតិចតួច ឬអាចថាគ្មានជំនាញអ្វីទាំងអស់ក៏ថាបាន។
ការដឹកនាំតាមរបៀបអ្នកចេះច្រើនបង្រៀនអ្នកចេះតិច អាចធ្វើអោយប្រទេសជាតិរីកចម្រើនដែរ ប៉ុន្តែ ការដឹកនាំតាមរបៀបនេះ ពេលខ្លះ ធ្វើអោយកម្ពុជាអភិវឌ្ឍទៅមុខយឺត។ តែទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គេក៏មិនអាចស្តីបន្ទោសការអភិវឌ្ឍនេះបានដែរ ពីព្រោះរបបប៉ុលពតបានសម្លាប់អ្នកចេះដឹងស្ទើរអស់ទៅហើយ នៅក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកប៉ុលពតក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៥ និងឆ្នាំ១៩៧៩ ។
ចង់មិនចង់ ដោយសារប្រទេសជាតិឆ្លងកាត់ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មៅងងឹតរបៀបនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំត្រូវតែបង្ខំចិត្តប្រើប្រាស់ធនធានមនុស្សណាដែលអាចប្រើបាន ហើយសមស្របទៅតាមកាលៈទេសៈដែលអំណោយផលអោយ។ បើផ្អែកលើកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រ គេពិតជាត្រូវលើកសរសើរថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសក្រោយរបបប៉ុលពតទៅវិញទេ ពីព្រោះ ពួកគេបានចាប់ផ្តើមកសាងប្រទេសដោយបាតដៃទទេ ពោលគឹគ្មានទាំងមូលធន និងគ្មានទាំងធនធាន
មនុស្ស។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ថ្នាក់ដឹកនាំសម័យនោះ ដៃម្ខាងកសាងជាតិ រីឯ ដៃម្ខាងទៀតការពារប្រជាពលរដ្ឋ ពីព្រោះ របបប៉ុលពត ដួលរលំមែន តែសង្គ្រាមស៊ីវិលបានអូសបន្លាយរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៨ ។
ប៉ុន្តែចាប់ពីពេលនេះទៅថ្ងៃខាងមុខ តើថ្នាក់ដឹកនាំចាប់ពីថ្នាក់ឃុំ-សង្កាត់ឡើងទៅគួរជាបុគ្គលមានចំណេះដឹងកម្រិតណា?
ជាលក្ខណៈទ្រឹស្តីសកលតែម្តង គ្រួសារមួយ សហគមន៍មួយ ឬប្រទេសជាតិមួយអាចរីកចម្រើនបានលឿន ឬអាចប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសគេបានក្នុងក្របខណ្ឌខ្ពស់ គ្រួសារនោះ សហគមន៍នោះ ឬប្រទេសនោះ ត្រូវតែមានធនធានមនុស្សក្នុងកម្រិតខ្ពស់។ បើគ្មានធនធានមនុស្សល្អ មិនចាំបាច់ឡើយនិយាយពីការអភិវឌ្ឍក្នុងកម្រិតខ្ពស់ ឬមិនចាំបាច់និយាយឡើយពីការប្រកួតប្រជែងក្នុងកម្រិតអន្តរជាតិ។
ងាកមកឆ្លើយទៅនឹងសំណួរដែលសួរថា តើថ្នាក់ដឹកនាំចាប់ពីពេលនេះតទៅគួរជាបុគ្គលមានសញ្ញាបត្រកម្រិតណានោះ?
អ្នកវិភាគសង្គមមួយចំនួនអត្ថាធិប្បាយថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គួរចាប់ផ្តើមសំឡឹងមើលបេក្ខជនចៅសង្កាត់ ឬប្រធានឃុំដែលមានសញ្ញាបត្រយ៉ាងហោចណាស់កម្រិតបរិញ្ញាបត្រដែរ។ តំណែងចៅហ្វាយខណ្ឌ ឬស្រុក ពួកគេគួរមានសញ្ញាបត្រយ៉ាងហោចណាស់កម្រិតបញ្ញាបត្រ បូកនឹងបទពិសោធន៍ជំនួញ គ្រប់គ្រង និងចំណេះដឹងវិស័យច្បាប់ខ្លះដែរ។
ចៅហ្វាយខេត្ត គួរមានសញ្ញាបត្របរិញ្ញាបត្រពីរយ៉ាងហោចណាស់ ឬសញ្ញាបត្រជំនាញប្រហាក់ប្រហែល។ បរិញ្ញាបត្រទី១ដែលចាំបាច់ គឺបញ្ញាបត្រច្បាប់ និង ទី២ គឺបរិញ្ញាបត្រគ្រប់គ្រង បូកនឹងចំណេះដឹងជំនួញ។
រដ្ឋមន្ត្រីនីមួយៗគួរត្រូវមានសញ្ញាបត្រកម្រិតអនុបណ្ឌិតផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ បូកនឹងបទពិសោធន៍គ្រប់គ្រងមនុស្សក្នុងក្របខណ្ឌក្រុមហ៊ុនធំៗ ឬស្ថាប័នអង្គការធំៗដែលមានបុគ្គលិករាប់រយនាក់ និងគួរមានចំណេះដឹងជំនួញ និងច្បាប់បន្ថែមទៀត។
ចំពោះតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីវិញ លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យគួរតែត្រូវខ្ពស់ជាងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃរដ្ឋាភិបាលដែលបានរៀបខាងលើ។ ទោះបីជាគណបក្សណាឈ្នះឆ្នោតក៏ដោយ ប្រសិនបើប្រទេសកម្ពុជា អាចមានធនធានមនុស្សជាថ្នាក់ដឹកនាំដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើមែននោះ ពេលនោះ ការអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជានឹងឈានទៅមុខលឿនដូចការរំពឹងទុក៕
ជាការពិត ក្រោយរបបប៉ុលពត ប្រទេសកម្ពុជា តាំងពីថ្នាក់ក្រោមដល់ថ្នាក់កំពូល ត្រូវបានដឹកនាំដោយអ្នកចេះដឹងមានបទពិសោធន៍គ្រប់គ្រាន់ខ្លះ និងអ្នកគ្មានបទពិសោធន៍ខ្លះ។ ក្នុងស្ថាប័នមួយចំនួន ថ្នាក់ដឹកនាំខ្លះត្រូវបានគេជ្រើសរើសចេញមកពីជួរអ្នកតស៊ូដែលចេះដឹងជំនាញទូទៅតិចតួច ឬអាចថាគ្មានជំនាញអ្វីទាំងអស់ក៏ថាបាន។
ការដឹកនាំតាមរបៀបអ្នកចេះច្រើនបង្រៀនអ្នកចេះតិច អាចធ្វើអោយប្រទេសជាតិរីកចម្រើនដែរ ប៉ុន្តែ ការដឹកនាំតាមរបៀបនេះ ពេលខ្លះ ធ្វើអោយកម្ពុជាអភិវឌ្ឍទៅមុខយឺត។ តែទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គេក៏មិនអាចស្តីបន្ទោសការអភិវឌ្ឍនេះបានដែរ ពីព្រោះរបបប៉ុលពតបានសម្លាប់អ្នកចេះដឹងស្ទើរអស់ទៅហើយ នៅក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកប៉ុលពតក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៥ និងឆ្នាំ១៩៧៩ ។
ចង់មិនចង់ ដោយសារប្រទេសជាតិឆ្លងកាត់ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មៅងងឹតរបៀបនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំត្រូវតែបង្ខំចិត្តប្រើប្រាស់ធនធានមនុស្សណាដែលអាចប្រើបាន ហើយសមស្របទៅតាមកាលៈទេសៈដែលអំណោយផលអោយ។ បើផ្អែកលើកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រ គេពិតជាត្រូវលើកសរសើរថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសក្រោយរបបប៉ុលពតទៅវិញទេ ពីព្រោះ ពួកគេបានចាប់ផ្តើមកសាងប្រទេសដោយបាតដៃទទេ ពោលគឹគ្មានទាំងមូលធន និងគ្មានទាំងធនធាន
មនុស្ស។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ថ្នាក់ដឹកនាំសម័យនោះ ដៃម្ខាងកសាងជាតិ រីឯ ដៃម្ខាងទៀតការពារប្រជាពលរដ្ឋ ពីព្រោះ របបប៉ុលពត ដួលរលំមែន តែសង្គ្រាមស៊ីវិលបានអូសបន្លាយរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៨ ។
ប៉ុន្តែចាប់ពីពេលនេះទៅថ្ងៃខាងមុខ តើថ្នាក់ដឹកនាំចាប់ពីថ្នាក់ឃុំ-សង្កាត់ឡើងទៅគួរជាបុគ្គលមានចំណេះដឹងកម្រិតណា?
ជាលក្ខណៈទ្រឹស្តីសកលតែម្តង គ្រួសារមួយ សហគមន៍មួយ ឬប្រទេសជាតិមួយអាចរីកចម្រើនបានលឿន ឬអាចប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសគេបានក្នុងក្របខណ្ឌខ្ពស់ គ្រួសារនោះ សហគមន៍នោះ ឬប្រទេសនោះ ត្រូវតែមានធនធានមនុស្សក្នុងកម្រិតខ្ពស់។ បើគ្មានធនធានមនុស្សល្អ មិនចាំបាច់ឡើយនិយាយពីការអភិវឌ្ឍក្នុងកម្រិតខ្ពស់ ឬមិនចាំបាច់និយាយឡើយពីការប្រកួតប្រជែងក្នុងកម្រិតអន្តរជាតិ។
ងាកមកឆ្លើយទៅនឹងសំណួរដែលសួរថា តើថ្នាក់ដឹកនាំចាប់ពីពេលនេះតទៅគួរជាបុគ្គលមានសញ្ញាបត្រកម្រិតណានោះ?
អ្នកវិភាគសង្គមមួយចំនួនអត្ថាធិប្បាយថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គួរចាប់ផ្តើមសំឡឹងមើលបេក្ខជនចៅសង្កាត់ ឬប្រធានឃុំដែលមានសញ្ញាបត្រយ៉ាងហោចណាស់កម្រិតបរិញ្ញាបត្រដែរ។ តំណែងចៅហ្វាយខណ្ឌ ឬស្រុក ពួកគេគួរមានសញ្ញាបត្រយ៉ាងហោចណាស់កម្រិតបញ្ញាបត្រ បូកនឹងបទពិសោធន៍ជំនួញ គ្រប់គ្រង និងចំណេះដឹងវិស័យច្បាប់ខ្លះដែរ។
ចៅហ្វាយខេត្ត គួរមានសញ្ញាបត្របរិញ្ញាបត្រពីរយ៉ាងហោចណាស់ ឬសញ្ញាបត្រជំនាញប្រហាក់ប្រហែល។ បរិញ្ញាបត្រទី១ដែលចាំបាច់ គឺបញ្ញាបត្រច្បាប់ និង ទី២ គឺបរិញ្ញាបត្រគ្រប់គ្រង បូកនឹងចំណេះដឹងជំនួញ។
រដ្ឋមន្ត្រីនីមួយៗគួរត្រូវមានសញ្ញាបត្រកម្រិតអនុបណ្ឌិតផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ បូកនឹងបទពិសោធន៍គ្រប់គ្រងមនុស្សក្នុងក្របខណ្ឌក្រុមហ៊ុនធំៗ ឬស្ថាប័នអង្គការធំៗដែលមានបុគ្គលិករាប់រយនាក់ និងគួរមានចំណេះដឹងជំនួញ និងច្បាប់បន្ថែមទៀត។
ចំពោះតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីវិញ លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យគួរតែត្រូវខ្ពស់ជាងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃរដ្ឋាភិបាលដែលបានរៀបខាងលើ។ ទោះបីជាគណបក្សណាឈ្នះឆ្នោតក៏ដោយ ប្រសិនបើប្រទេសកម្ពុជា អាចមានធនធានមនុស្សជាថ្នាក់ដឹកនាំដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើមែននោះ ពេលនោះ ការអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជានឹងឈានទៅមុខលឿនដូចការរំពឹងទុក៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
