ជាតិ
បទវិភាគ
×![]()
ឆ្នាំ ២០១៥ បានចូលមកដល់ហើយដើម្បីជំនួសឆ្នាំចាស់ដ៏អាប់អួរ។ ប៉ុន្តែ គេមិនសង្ឃឹមថាឆ្នាំថ្មីនេះនឹងមានអ្វីផ្លាស់ប្តូរជាដុំកំភួនទេដោយសារតែអ្នកនយោបាយនៅតែរក្សាផ្នត់គំនិតចាស់ដដែល។ ដូច្នេះ បើចង់ស្គាល់វឌ្ឍនភាព ខ្មែរគួរតែផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតថ្មីគឺផ្នត់គំនិតភាពជាដៃគូគ្រប់វិស័យទាំងវិស័យនយោបាយនិងសង្គមកិច្ច។
ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ពេលវេលាចេះតែកន្លងផុតទៅជាបន្តបន្ទាប់។ ឆ្នាំចាស់ផ្លាស់ជំនួសដោយឆ្នាំថ្មីបន្តឥតដាច់ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលមិនងាយផ្លាស់ប្តូរតាមពេលវេលាសោះនោះគឺផ្នត់គំនិតមនុស្សខ្មែរនិយាយជារួមនិងជាពិសេសផ្នត់គំនិតអ្នកនយោបាយនិយាយដោយឡែក។ ដោយសារតែផ្នត់គំនិតចាស់ហួសសម័យនៅតែមានអត្ថិភាពទើបប្រទេសកម្ពុជាបានស្គាល់ការអភិវឌ្ឍយ៉ាងយឺតយ៉ាវ។
ផ្នត់គំនិតចាស់របស់អ្នកនយោបាយខ្មែរមានដូចជា ការធ្វើនយោបាយដើម្បីតែឈោងចាប់អំណាចទោះជាដោយមធ្យោបាយណាក៏ដោយ។ នៅពេលបានអំណាចក្នុងដៃហើយក៏តាំងខំរក្សាមិនឲ្យរបេះចេញងាយៗឡើយ។ ស្ថានភាពនេះហើយបានជាអ្នកនយោបាយបដិបក្ខបាត់បង់ភាពជាដៃគូហើយចូលចិត្តទុកគ្នាជាសត្រូវគឺសត្រូវដណ្តើមអំណាច។
បើថាបក្សកាន់អំណាចនិងបក្សប្រឆាំងទៅចុះដែលការមិនចុះសម្រុងតែងកើតឡើងដោយសារតែពួកគេមានគោលដៅសម្លឹងឈោងចាប់អំណាចដូចគ្នា ប៉ុន្តែ សង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការដើម្បីឲ្យមានភាពប្រសើរឡើងខាងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ និងជីវភាពរបស់ពលរដ្ឋនោះ ហេតុអ្វីក៏មិនចុះសម្រុងជាមួយរដ្ឋាភិបាលដែរ? សំណួរនេះក៏ជាកញ្ចក់ឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីផ្នត់គំនិតរបស់ខ្មែរដែលតែងតែចូលគ្នាមិនចុះ។
ជាការពិតណាស់ និយាយពីការមិនចុះសម្រុងមានតួអង្គសំខាន់ពីរដែលគេមិនត្រូវមើលរំលងនោះគឺអ្នករិះគន់គេនិងអ្នកដែលត្រូវគេរិះគន់។ នៅក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យ មតិរិះគន់គឺជារឿងធម្មតាប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែ ដើម្បីឲ្យការរិះគន់មានប្រយោជន៍វាចាំបាច់ត្រូវមានលក្ខខណ្ឌពីរជាចាំបាច់ៈ ទី១គឺ «អ្នករិះគន់គេ» ត្រូវធ្វើឡើងក្នុងន័យស្ថាបនា រីឯ«អ្នកដែលត្រូវគេរិះគន់» ត្រូវតែហ៊ានទទួលស្គាល់ចំណុចខុសឆ្គង ហើយយកវាទៅកែលម្អ។
ឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើមានករណីរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សកើតឡើង សង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការខាងការពារសិទ្ធិមនុស្សគួរតែពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋាភិបាល និងមន្ត្រីអាជ្ញាធរពាក់ពន្ធ័ដើម្បីរកដំណោះស្រាយជាមួយគ្នា។ សង្គមស៊ីវិលឬអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិនិងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលត្រូវពន្យល់ និងស្តាប់ហេតុផលគ្នាទៅវិញទៅមកនិងព្យាយាមឲ្យអស់លទ្ធភាពក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាដើម្បីផលប្រយោជន៍ខ្មែរទាំងអស់គ្នា។
តើហេតុអ្វីបានជាមានអំពើរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សកើតឡើង? តើសង្គមស៊ីវិលអាចជួយអ្វីបានខ្លះដើម្បីជួយកែលម្អស្ថានការណ៍? តើកម្ពុជាត្រូវការជំនួយបច្ចេកទេស ថវិកា សម្ភារៈ និងស្មារតី ដើម្បីកែលម្អស្ថានការណ៍ឲ្យបានល្អ? តើសហប្រជាជាតិអាចជួយបានអ្វីខ្លះ៕ ចំណែកបក្សប្រឆាំងវិញតើអាចធ្វើអ្វីបានខ្លះ? ទាំងនេះជាសំណួរសំខាន់ៗដែលភាគីពាក់ពន្ធ័គួរតែពិភាក្សាគ្នាក្នុងនាមជាដៃគូ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលកំពុងកើតមាននៅកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ហាក់ដូចជាដើរផ្ទុយពីនេះទៅវិញ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ស្ថានភាពដ៏តានតឹងនៅចុងឆ្នាំ ២០១៣ និងស្ទើរតែពេញមួយឆ្នាំ ២០១៤ បានកន្លងផុតទៅហើយ។ ប៉ុន្តែ ភាពស្ងប់ស្ងាត់មួយរយៈចុងក្រោយនេះត្រូវគេមើលឃើញថា វាគ្រាន់តែជា«ស្ថិរភាពភ្លើងចំបើង»តែប៉ុណ្ណោះ។ ភាពតានតឹងនឹងវិលមកវិញយ៉ាងងាយ ប្រសិនបើផ្នត់គំនិតចាស់មិនត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរទៅតាមពេលវេលាទេនោះ។ ពេលវេលានេះគឺជាពេលដែលត្រូវធ្វើកំណែទម្រង់ទើបអាចរត់ទាន់សភាពការណ៍។
ដូច្នេះ ឆ្នាំថ្មី ឆ្នាំ ២០១៥ នេះគួរតែដល់ពេលហើយដែលគ្រប់ភាគីត្រូវផ្លាស់ប្តូររបៀបធ្វើការងារថ្មីដើម្បីស្វែងរកចំណុចល្អសម្រាប់ជាផលប្រយោជន៍ទាំងអស់គ្នាពោលគឺប្រយោជន៍ប្រទេស និងប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូល។ ការរួមគ្នាដោះស្រាយបញ្ហាក្នុងនាមជាដៃគូ ពិតជាប្រសើរជាងការដោះស្រាយតែម្នាក់ឯង ដោយទុកឲ្យភាគីម្ខាងទៀតឲ្យនៅក្រៅសង្វៀនហើយចាំតែបរិហាររិះគន់។
មូលហេតុទី១គឺមកពីការតម្កល់ប្រយោជន៍បុគ្គលធំជាងប្រយោជន៍ជាតិ។ មូលហេតុទី២គឺមកពីទម្លាប់ស្រឡាញ់មុខមាត់និងអំណាចនៅតែដិតដាមពិបាកលាងជម្រះ និងមូលហេតុទី៣គឺមកពីទស្សនៈ«អញនិយម»នៅតែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងនៅឡើយ។ ហេតុនេះហើយបានជាមិនមែនតែបក្សប្រឆាំងនិងបក្សកាន់អំណាចប៉ុណ្ណោះទេដែលប៉ះសម្តីគ្នាយ៉ាងខ្លាំងនោះ ប៉ុន្តែ រវាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងរដ្ឋាភិបាលក៏ប៉ះគ្នាបែកផ្សែងជារឿយៗដែរ។
ដូច្នេះ ឆ្នាំថ្មីមិនមែនគ្រាន់តែនាំគ្នាឆ្លងឆ្នាំដោយសប្បាយរីករាយប៉ុណ្ណោះទេ តែវាគួរតែជាពេលវេលាដែលខ្មែរគ្រប់គ្នាគួរពិចារណាឡើងវិញអំពីផលប្រយោជន៍ប្រទេសជាតិនិងប្រជាជនដោយហ៊ានផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតចាស់ផ្លាស់យកផ្នត់គំនិតថ្មីនិងជឿនលឿនជាងមុន។ ប្រសិនបើមិនដូច្នោះទេ សង្គមខ្មែរពិបាកនឹងស្គាល់សុខសន្តិភាពនិងការអភិវឌ្ឍពិតប្រាកដណាស់៕
ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ពេលវេលាចេះតែកន្លងផុតទៅជាបន្តបន្ទាប់។ ឆ្នាំចាស់ផ្លាស់ជំនួសដោយឆ្នាំថ្មីបន្តឥតដាច់ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលមិនងាយផ្លាស់ប្តូរតាមពេលវេលាសោះនោះគឺផ្នត់គំនិតមនុស្សខ្មែរនិយាយជារួមនិងជាពិសេសផ្នត់គំនិតអ្នកនយោបាយនិយាយដោយឡែក។ ដោយសារតែផ្នត់គំនិតចាស់ហួសសម័យនៅតែមានអត្ថិភាពទើបប្រទេសកម្ពុជាបានស្គាល់ការអភិវឌ្ឍយ៉ាងយឺតយ៉ាវ។
ផ្នត់គំនិតចាស់របស់អ្នកនយោបាយខ្មែរមានដូចជា ការធ្វើនយោបាយដើម្បីតែឈោងចាប់អំណាចទោះជាដោយមធ្យោបាយណាក៏ដោយ។ នៅពេលបានអំណាចក្នុងដៃហើយក៏តាំងខំរក្សាមិនឲ្យរបេះចេញងាយៗឡើយ។ ស្ថានភាពនេះហើយបានជាអ្នកនយោបាយបដិបក្ខបាត់បង់ភាពជាដៃគូហើយចូលចិត្តទុកគ្នាជាសត្រូវគឺសត្រូវដណ្តើមអំណាច។
បើថាបក្សកាន់អំណាចនិងបក្សប្រឆាំងទៅចុះដែលការមិនចុះសម្រុងតែងកើតឡើងដោយសារតែពួកគេមានគោលដៅសម្លឹងឈោងចាប់អំណាចដូចគ្នា ប៉ុន្តែ សង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការដើម្បីឲ្យមានភាពប្រសើរឡើងខាងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ និងជីវភាពរបស់ពលរដ្ឋនោះ ហេតុអ្វីក៏មិនចុះសម្រុងជាមួយរដ្ឋាភិបាលដែរ? សំណួរនេះក៏ជាកញ្ចក់ឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីផ្នត់គំនិតរបស់ខ្មែរដែលតែងតែចូលគ្នាមិនចុះ។
ជាការពិតណាស់ និយាយពីការមិនចុះសម្រុងមានតួអង្គសំខាន់ពីរដែលគេមិនត្រូវមើលរំលងនោះគឺអ្នករិះគន់គេនិងអ្នកដែលត្រូវគេរិះគន់។ នៅក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យ មតិរិះគន់គឺជារឿងធម្មតាប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែ ដើម្បីឲ្យការរិះគន់មានប្រយោជន៍វាចាំបាច់ត្រូវមានលក្ខខណ្ឌពីរជាចាំបាច់ៈ ទី១គឺ «អ្នករិះគន់គេ» ត្រូវធ្វើឡើងក្នុងន័យស្ថាបនា រីឯ«អ្នកដែលត្រូវគេរិះគន់» ត្រូវតែហ៊ានទទួលស្គាល់ចំណុចខុសឆ្គង ហើយយកវាទៅកែលម្អ។
ឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើមានករណីរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សកើតឡើង សង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការខាងការពារសិទ្ធិមនុស្សគួរតែពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋាភិបាល និងមន្ត្រីអាជ្ញាធរពាក់ពន្ធ័ដើម្បីរកដំណោះស្រាយជាមួយគ្នា។ សង្គមស៊ីវិលឬអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិនិងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលត្រូវពន្យល់ និងស្តាប់ហេតុផលគ្នាទៅវិញទៅមកនិងព្យាយាមឲ្យអស់លទ្ធភាពក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាដើម្បីផលប្រយោជន៍ខ្មែរទាំងអស់គ្នា។
តើហេតុអ្វីបានជាមានអំពើរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សកើតឡើង? តើសង្គមស៊ីវិលអាចជួយអ្វីបានខ្លះដើម្បីជួយកែលម្អស្ថានការណ៍? តើកម្ពុជាត្រូវការជំនួយបច្ចេកទេស ថវិកា សម្ភារៈ និងស្មារតី ដើម្បីកែលម្អស្ថានការណ៍ឲ្យបានល្អ? តើសហប្រជាជាតិអាចជួយបានអ្វីខ្លះ៕ ចំណែកបក្សប្រឆាំងវិញតើអាចធ្វើអ្វីបានខ្លះ? ទាំងនេះជាសំណួរសំខាន់ៗដែលភាគីពាក់ពន្ធ័គួរតែពិភាក្សាគ្នាក្នុងនាមជាដៃគូ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលកំពុងកើតមាននៅកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ហាក់ដូចជាដើរផ្ទុយពីនេះទៅវិញ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ស្ថានភាពដ៏តានតឹងនៅចុងឆ្នាំ ២០១៣ និងស្ទើរតែពេញមួយឆ្នាំ ២០១៤ បានកន្លងផុតទៅហើយ។ ប៉ុន្តែ ភាពស្ងប់ស្ងាត់មួយរយៈចុងក្រោយនេះត្រូវគេមើលឃើញថា វាគ្រាន់តែជា«ស្ថិរភាពភ្លើងចំបើង»តែប៉ុណ្ណោះ។ ភាពតានតឹងនឹងវិលមកវិញយ៉ាងងាយ ប្រសិនបើផ្នត់គំនិតចាស់មិនត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរទៅតាមពេលវេលាទេនោះ។ ពេលវេលានេះគឺជាពេលដែលត្រូវធ្វើកំណែទម្រង់ទើបអាចរត់ទាន់សភាពការណ៍។
ដូច្នេះ ឆ្នាំថ្មី ឆ្នាំ ២០១៥ នេះគួរតែដល់ពេលហើយដែលគ្រប់ភាគីត្រូវផ្លាស់ប្តូររបៀបធ្វើការងារថ្មីដើម្បីស្វែងរកចំណុចល្អសម្រាប់ជាផលប្រយោជន៍ទាំងអស់គ្នាពោលគឺប្រយោជន៍ប្រទេស និងប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូល។ ការរួមគ្នាដោះស្រាយបញ្ហាក្នុងនាមជាដៃគូ ពិតជាប្រសើរជាងការដោះស្រាយតែម្នាក់ឯង ដោយទុកឲ្យភាគីម្ខាងទៀតឲ្យនៅក្រៅសង្វៀនហើយចាំតែបរិហាររិះគន់។
មូលហេតុទី១គឺមកពីការតម្កល់ប្រយោជន៍បុគ្គលធំជាងប្រយោជន៍ជាតិ។ មូលហេតុទី២គឺមកពីទម្លាប់ស្រឡាញ់មុខមាត់និងអំណាចនៅតែដិតដាមពិបាកលាងជម្រះ និងមូលហេតុទី៣គឺមកពីទស្សនៈ«អញនិយម»នៅតែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងនៅឡើយ។ ហេតុនេះហើយបានជាមិនមែនតែបក្សប្រឆាំងនិងបក្សកាន់អំណាចប៉ុណ្ណោះទេដែលប៉ះសម្តីគ្នាយ៉ាងខ្លាំងនោះ ប៉ុន្តែ រវាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងរដ្ឋាភិបាលក៏ប៉ះគ្នាបែកផ្សែងជារឿយៗដែរ។
ដូច្នេះ ឆ្នាំថ្មីមិនមែនគ្រាន់តែនាំគ្នាឆ្លងឆ្នាំដោយសប្បាយរីករាយប៉ុណ្ណោះទេ តែវាគួរតែជាពេលវេលាដែលខ្មែរគ្រប់គ្នាគួរពិចារណាឡើងវិញអំពីផលប្រយោជន៍ប្រទេសជាតិនិងប្រជាជនដោយហ៊ានផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតចាស់ផ្លាស់យកផ្នត់គំនិតថ្មីនិងជឿនលឿនជាងមុន។ ប្រសិនបើមិនដូច្នោះទេ សង្គមខ្មែរពិបាកនឹងស្គាល់សុខសន្តិភាពនិងការអភិវឌ្ឍពិតប្រាកដណាស់៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
