បទវិភាគ
លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជារីកចម្រើនទៅមុខយឺតដោយសារកម្ពុជាឆ្លងកាត់របបច្រើនពេក?
×![]()
ភ្នំពេញ៖ ក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣ ប្រទេសកម្ពុជា បានប្រកាសប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យសេរី ពហុបក្ស។ ទោះបីជាយ៉ាងក៏ដោយ ក៏ឆ្លងកាត់ការគ្រង់គ្រងនិងការដឹកនាំជិតបួនអាណត្តិកន្លងមកនេះ គេសង្កេតឃើញថា ការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាបានជួបការឧបសគ្គមួយចំនួន។ តើអ្វីខ្លះអាចជាឧបសគ្គទាំងនោះ?
យោងតាមការអង្កេតតថភាពជាក់ស្ដែងក្នុងសង្គម ការពិចារណា និង ការវិភាគ គេអាចសន្និដ្ឋានបានថា ឧបសគ្គដែលរារាំងមិនឱ្យការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាប្រព្រឹត្តទៅបានរលូន អាចរួមផ្សំមកពីកត្តាមួយចំនួន ដូចជា គំនិតអាត្មានិយមរបស់មនុស្ស, ផ្នត់គំនិតនិងទម្លាប់នៅក្នុងការគ្រប់គ្រងគ្រួសារខ្មែរ, ឥទ្ធិពលនៃរបបរាជានិយម, ឥទ្ធិពលនៃរបបអាណានិគមនិយមបារាំង, ឥទ្ធិពលនៃរបបសង្គមនិយមឬកុម្មុយនីស្តនិយម, បុគ្គលភាព ផ្នត់គំនិត ឥរិយាបថ និង ឆន្ទៈនយោបាយរបស់អ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រង ក៏ដូជា យន្តការ នីតិវិធីច្បាប់ និង បទដ្ឋានគតិយុត្តមួយចំនួន ដែលមិនទាន់ឆ្លើយតប។ល។
ទ្រឹស្ដីរបស់ទស្សនវិទូមួយចំនួន អះអាងថា មនុស្សមានគំនិតអាត្មានិយមតាំងពីកំណើតមកម្ល៉េះប្រសិនបបើគ្មានសាសនា សីលធម៌ និង ច្បាប់រដ្ឋទេ មនុស្សម្នាក់ៗនឹងបន្តធ្វើអ្វីៗដើម្បីតែផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ដោយមិនគិតថាតើវិធីដែលខ្លួនធ្វើនោះ ត្រូវឬខុសឡើយ។ ដោយឡែកក្នុងសង្គមខ្មែរ ជាពិសេសក្នុងសម័យបុរាណ ឪពុកម្ដាយភាគច្រើនលើសលប់ តែងតែប្រកាន់គំនិតថា ខ្លួនមានអំណាចធ្វើអ្វីៗសព្វយ៉ាងមកលើកូនរបស់ខ្លួន ហើយយល់ថាទង្វើរបស់ខ្លួនមិនដែលខុស បើទោះបីជាខុស ក៏ពួកគេកម្រសុំទោសកូនរបស់ខ្លួនណាស់។ បុគ្គលបែបនេះ ប្រសិនបើគេក្លាយជាអ្នកដឹកនាំឬអ្នគ្រប់គ្រង គឺគេមិនអាចទទួលយកគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានឡើយ។
ម្យ៉ាងទៀត នៅក្នុងអតីតកាល របបរាជានិយមក៏ត្រូវបានគេគិតថា ជារបបផ្ដាច់ការ ហើយក៏ធ្លាប់មានអត្ថិភាពក្នុងការដឹកនាំ និងការគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជាដែរក្នុងអតីតកាល។ របបនេះ ថ្វីបើក្នុងការដឹកនាំជាក់ស្ដែង អាចមានល្អ មានអាក្រក់ ប៉ុន្តែ វាមានលក្ខណៈផ្ទុយទាំងស្រុងពីរបបប្រជាធិបតេយ្យ។ ឥទ្ធិពលនៃការគ្រប់គ្រងបែបផ្ដាច់ការនិងបុគ្គលនិយមនេះ តិចឬច្រើន ប្រាដកជានៅតែមានក្នុងផ្នត់គំនិតរបស់អ្នកដឹកនាំខ្មែរមួយចំនួនដែរ។
លើសពីនេះទៀត ផ្នត់គំនិត បទពិសោធន៍ និង ស្មារតីច្បាប់ ក្នុងការដឹកនាំប្រទេសបែបរបបអាណានិគមនិយមបារាំង តិចឬច្រើននៅមានឥទ្ធិពលលើអ្នកដឹកនាំ អ្នកគ្របគ្រងដែលមានវ័យចំណាស់ និង ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងបច្ចុប្បន្ន។ គួររម្លឹកថា ការគ្រប់គ្រងនិងការដឹកនាំប្រទេសបែបអាណានិគមនិយមបារាំង ប្រកាន់យកទម្រង់មួយ គឺអ្នកដឹកនាំ អ្នកគ្រប់គ្រង ឬ មេ គឺជាចៅហ្វាយ ជាម្ចាស់អំណាច ជាអ្នកបញ្ជា ដែលអាចធ្វើអ្វីៗសព្វយ៉ាងចំពោះប្រជាជន។
ក្រៅពីនេះ របបសង្គមនិយមឬកុម្មុយនីស្តនិយម ដែលមានលក្ខណៈដាច់ខាត ហើយរដ្ឋមានអំណាចធំធេង និង ចង់ធ្វើអ្វីក៏បាននោះ ក៏ធ្លាប់មានអត្ថិភាពក្នុងសង្គមខ្មែរក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ មុនឆ្នាំ១៩៩៣ ក៏កំពុងមានឥទ្ធិពលទាំងផ្នត់គំនិត បទពិសោធន៍គ្រប់គ្រង និង ស្មារតីច្បាប់ ក្នុងការដឹកនាំ មកលើអ្នកដឹកនាំ អ្នកនយោបាយ និង ការគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នដែរ។
ចំណុចសំខាន់មួយដែលគេត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់ដែរនោះ គឺបុគ្គលភាព ផ្នត់គំនិត ឥរិយាបថ និង ឆន្ទៈនយោបាយរបស់អ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រង ដែលមិនទាន់ចង់ទទួលយកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ក៏ដូជា យន្តការ នីតិវិធីច្បាប់ និង បទដ្ឋានគតិយុត្តមួយចំនួនដែលមិនទាន់ឆ្លើយតបនឹងការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
ជារួម គេអាចនិយាយថា កត្តារួមផ្សំដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ ពិតជាបានរារាំងមិនឱ្យការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ប្រព្រឹត្តទៅបានរលូនមែន។ ដូច្នេះ ប្រសិនគេបើចង់ឱ្យការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ប្រព្រឹត្តទៅបានរស្រួលនិងមានប្រសិទ្ធភាព លុះត្រាតែ ប្រជាជនកម្ពុជា ជាពិសេស អ្នកនយោបាយ អ្នកដឹកនាំ និង អ្នកគ្របគ្រង ត្រូវតែខិតខំជម្រុះចោលនូវ គំនិតអាត្មានិយម, ផ្នត់គំនិតនិងទម្លាប់ផ្ដាច់ការក្នុងការគ្រប់គ្រងគ្រួសារ, ឥទ្ធិពលអវិជ្ជមាននៃរបបរាជានិយម របបអាណានិគមនិយមបារាំង និង របបសង្គមនិយម/កុម្មុយនីស្តនិយម។
លើសពីនេះទៀត អ្នកដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រង ត្រូវតែកសាងបុគ្គលភាព បណ្ដុះផ្នត់គំនិត ឥរិយាបថ និង ឆន្ទៈនយោបាយរបស់ខ្លួនឱ្យស្របទៅនឹងគោលការណ៍នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និង ត្រូវវតែរៀបចំយន្តការ នីតិវិធីច្បាប់ និង បទដ្ឋានគតិយុត្តនានា ឱ្យឆ្លើយតបទៅនឹងការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ បើមិនដូច្នោះទេ ការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា នឹងមិនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានល្អប្រសើរឡើយ៕
Tag:
ប្រជាធិបតេយ្យ
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
