ជាតិ
បទវិភាគ
×![]()
ភ្នំពេញ៖ ភូមិសិក្សារបស់កម្ពុជាចែកចេញជាបីកម្រិត គឺបឋមសិក្សា មធ្យមសិក្សា(បឋមភូមិនិងទុតិយភូមិ) និងឧត្តមសិក្សា។ កម្រិតបឋម មានការប្រែប្រួលរយៈពេលសិក្សាពី៤ឆ្នាំទៅដល់៦ឆ្នាំចាប់ពីទសវត្សឆ្នាំ១៩៨០ដល់បច្ចុប្បន្ន។ កម្រិតមធ្យមសិក្សា មានរយៈពេល៦ឆ្នាំ (បឋមភូមិ៣ឆ្នាំ និងទុតិយភូមិ៣ឆ្នាំ)។ កម្រិតឧត្តមសិក្សា មានរយៈពេល៤ឆ្នាំ ឬលើសពីនេះ។ ការឆ្លងពីកម្រិតមួយទៅកម្រិតមួយ សុទ្ធតែត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលងពីមួយដងទៅពីរដង។ រហូតមកដល់ពេលនេះ ដោយសារកំណែទម្រង់លើវិស័យអប់រំ ការប្រលងមួយចំនួនត្រូវបានលុបចោល និងការប្រលងខ្លះទៀត ត្រូវបានប្ដូរទម្រង់។ តើមានផលវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមានអ្វីខ្លះចំពោះកំណែទ្រង់ ឬការផ្លាស់ប្ដូរនេះ?
គួររម្លឹកថាក្នុងពាក់កណ្ដាលទសវត្សឆ្នាំ១៩៨០ ការឆ្លងពីកម្រិតបឋមទៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលងមួយ។ ឯការឆ្លងពីមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិទៅមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលងមួយដងឬពីរដង។ មុនឆ្នាំ១៩៨៧ ការឆ្លងកាត់កម្រិតសិក្សានេះ ត្រូវប្រលងពីរដង លើកទីមួយ គឺការប្រលងសញ្ញាបត្រ និងលើកទីពីរអ្នកដែលជាប់សញ្ញាបត្រហើយ មានសិទ្ធិប្រលងយកកៅអី ឬប្រលងចូលរៀនមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ។ ក្រោយមក ការប្រលងនេះធ្វើឡើងតែមួយលើកទេ ដោយជ្រើសរើសយកអ្នកដែលទទួលបានពិន្ទុខ្ពស់ត្រឹមកម្រិតកំណត់មួយឱ្យចូលរៀនកម្រិតមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ។ ឯការឆ្លងពីកម្រិតមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ឬបាក់ឌុប ទៅឧត្តមសិក្សា ក៏ត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលងមួយដែរ។
ជាទូទៅ សិស្សានុសិស្សដែលបានប្រលងជាប់កម្រិតនីមួយៗក្នុងពេលនោះ ត្រូវបានគេវាយតម្លៃថា មានចំណេះដឹង ឬសមត្ថភាពស័ក្ដិសមនឹងកម្រិតរបស់ខ្លួន។ ឯសីលធម៌រស់នៅរបស់ពួកគេភាគច្រើនក៏ល្អប្រសើរដែរ។ លទ្ធផលល្អប្រសើរពេលនោះ ត្រូវបានគេវាយតម្លៃថា គឺបានមកពីការប្រឹងប្រែងរួមគ្នាទាំងក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ គណៈគ្រប់គ្រងសាលា លោកគ្រូ អ្នកគ្រូ និងអាណាព្យាបាល ជាពិសេស គឺការប្រឹងប្រែងផ្ទាល់ខ្លួនរបស់សិស្សានុសិស្ស និងដោយមានការរៀបចំការប្រលងចម្រាញ់យកគុណភាពជាច្រើនដំណាក់កាល។ ក្រៅពីនេះ បរិបទសង្គមពេលនោះ ក៏ត្រូវបានគេមើលឃើញថា មានអំណោយផលល្អសម្រាប់ការរៀននិងការបង្រៀនផងដែរ បើទោះបីជាពេលនោះ សមត្ថភាពរបស់គ្រូបង្រៀននៅមានកម្រិត កម្មវិធីសិក្សាមិនទាន់សម្បូរបែប សៀវភៅគោលមិនទាន់មានជម្រើសច្រើន និងប្រភពឯកសារសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវក៏មិនទាន់មានច្រើនយ៉ាងណាក៏ដោយ។
ទន្ទឹមនឹងនោះ ជាបណ្ដើរ ចាប់ពីចុងទសវត្សឆ្នាំ១៩៨០ ឬដើមទសវត្សឆ្នាំ១៩៩០មក គុណភាពអប់រំក៏ចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ចុះបន្តិចម្ដងៗ ដោយសារតែមានភាពមិនប្រក្រតីបានកើតមានឡើងក្នុងវិស័យអប់រំរបស់កម្ពុជា។ សាក្សីដែលបានចងចាំនូវបាតុភូតអាក្រក់ទាំងនោះបានបញ្ជាក់ថា ពេលប្រលងម្ដងៗ គេបានសង្កេតឃើញឪពុកម្ដាយ បងប្អូន សាច់ញាតិ ឬមិត្តភក្ដិរបស់បេក្ខជន តែងតែទៅបោះ«ប្រូយ៉ុង»នៅតាមមណ្ឌលប្រលងនីមួយៗ។ ជាទូទៅ គេមើលឃើញថា សកម្មភាពរបស់អ្នកទៅបោះប្រូយ៉ុងខាងក្រៅបន្ទប់ ឬមណ្ឌលប្រលង មានភាពសកម្មជាងបេក្ខជននៅក្នុងបន្ទប់ទៅទៀត ពីព្រោះបេក្ខជនខ្លះដែលមិនចេះមេរៀន បានត្រឹមអង្គុយបៀមប៊ិចរង់ចាំត្រែប្រូយ៉ុងពីខាងក្រៅតែប៉ុណ្ណោះ។
ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងភាពអនាធិបតេយ្យនេះ ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធបានបង្កើនការរឹតបន្តឹងលើការប្រលងនានា និងបង្កើនការទប់ស្កាត់លើចរន្តបោះប្រូយ៉ុងក្នុងពេលប្រលង រហូតដល់ដាក់ពង្រាយកម្លាំងនគរបាល និងកងរាជអាវុធហត្ថនៅតាមមណ្ឌលប្រលងនានាទៀងផង។
វិធានការទប់ស្កាត់នេះ ហាក់ដូចជាបានកាត់បន្ថយយ៉ាងច្រើនចំពោះសកម្មភាពបោះប្រូយ៉ុងពីខាងក្រៅបន្ទប់ប្រលង ប៉ុន្តែ ទន្ទឹមនឹងនេះវាលេចឡើងនូវភាពមិនប្រក្រតីក្នុងបន្ទប់ប្រលងទៅវិញ ពោលគឺ មានអនុរក្សខ្លះបានអនុញ្ញាតឱ្យបេក្ខជនលួចមើលប្រូយ៉ុង ឬស្មាតហ្វូន(ទូរសព្ទទំនើប) និងប្រើកាស្យូ(ម៉ាស៊ីនគិតលេខ) ដែលពួកគេបានលួចយកចូលក្នុងបន្ទប់ប្រលង ឬបង្ហើបប្រាប់ចម្លើយដល់បេក្ខជន ជាថ្នូនឹងប្រាក់មួយចំនួនដែលបេក្ខជនបានប្រមូលឱ្យអនុរក្ស ជាដើម។ លើសពីនេះទៀត ក៏បានលេចឮថា មានការសូកប៉ាន់ដោយសម្ងាត់ចំពោះគណៈកម្មការកំណែ ឬបុគ្គលមានអំណាចណាមួយក្នុងកិច្ចប្រលងនោះ ដើម្បីបានជាប់សញ្ញាបត្រក្នុងកម្រិតនីមួយៗ ជាដើម។ ករណីខ្លះ ក៏មានលេចឮថា មានអ្នកស៊ីឈ្នួលប្រលងជំនួសដែរនៅពេលនោះ។ សូម្បីតែក្នុងអាណត្តិរបស់លោករដ្ឋមន្ត្រីអប់រំបច្ចុប្បន្ន ការប្រលងជំនួសនេះក៏ធ្លាប់កើតមានដែរ។
ម្យ៉ាងទៀត ពេលប្រលងចូលរៀននៅមហាវិទ្យាល័យនានា ជាពិសេស ចំពោះមហាវិទ្យាល័យត្រូវប៉ាន់ ដូចជា ពេទ្យ សេដ្ឋកិច្ច ច្បាប់ គយ ពន្ធដារ ជាដើម ត្រូវបានគេនិយាយថា មានការសូកប៉ាន់ ឬមានអន្តរាគមន៍ពីអ្នកធំ (ត្រាជ្រុង ឬត្រាមូល) ដើម្បីឱ្យកូនរបស់ពួកគេបានចូលរៀននៅមហាវិទ្យាល័យទាំងនោះ។ សូម្បីតែការប្រលងអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សានៅក្រៅប្រទេស ឬការប្រលងចូលបម្រើការងារតាមស្ថាប័ននានា ក៏ត្រូវបានគេចោទថា មានអំពើពុករលួយផងដែរ។
ស្ថានការណ៍ពុករលួយក្នុងវិស័យអប់រំ ជាពិសេស ទាក់ទងនឹងការប្រលងនានា បានប្រែប្រួលម្ដងល្អ ម្ដងអាក្រក់ អាស្រ័យលើការដឹកនាំរបស់រដ្ឋមន្ត្រីនិងថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ក្រសួងនេះ។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ២០១២ ស្ថានភាពនោះហាក់ដូចជាកាន់តែធ្ងន់ទៅៗ រហូតដល់អ្នកខ្លះ អះអាងថា ការប្រលង គឺជាការចម្លង ហើយសិស្សដែលបានប្រលងជាប់ភាគច្រើនក៏មិនសូវមានសមត្ថភាពដែរ ដែលធ្វើឱ្យពួកគេបន្តមកខ្សោយនៅមហាវិទ្យាល័យ និងខ្សោយនៅពេលរៀនចប់ចេញទៅធ្វើការទៀត។ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៣មក ពេលដែលឯកឧត្តមបណ្ឌិត ហង់ ជួនណារ៉ុន ដែលមានជំនាញខាងសេដ្ឋកិច្ច បានឡើងធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីអប់រំភ្លាម ការរឹតបន្តឹងលើការប្រលងបាក់ឌុបជាលើកដំបូងក៏ត្រូវបានធ្វើឡើងនៅពេលនោះដែរ ដែលធ្វើឱ្យបេក្ខជនដែលធ្លាប់តែលួចចម្លងនោះ ស្ទើរតែគ្មានឱកាសចម្លង ហើយពួកគេបានធា្លក់ពី៧៥ទៅ៨៥%ក្នុងការប្រលងបាក់ឌុបនោះ។ ក្នុងខណៈនោះ ដោយទំនងជាមានការសម្របសម្រួលពីរដ្ឋាភិបាល ក៏សម្រេចឱ្យមានការប្រលងបាក់ឌុបជាលើកទី២ ដែលជាព្រឹត្តិការណ៍មិនធ្លាប់មានសោះពីមុនមក និងបើទោះបីជាគ្មានការកំណត់ក្នុងផែនការ គោលនយោបាយអប់រំ និងច្បាប់អប់រំក៏ដោយ។
ក្នុងគោជំហរកំណែទ្រង់របស់ខ្លួន ដែលគេមើលឃើញថាហាក់ដូចជាផ្អែកខ្លាំងទៅលើការសន្សំថវិការជាតិ ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា បានផ្ដល់សិទ្ធិឱ្យសាលារៀននីមួយៗរៀបចំការប្រលងសញ្ញាបត្រមធ្យមបឋមភូមិដោយខ្លួនឯង ដោយគ្រូនៅក្នុងសាលានោះជាអ្នកចេញវិញ្ញាសា ជាអនុរក្ស និងជាគណៈកម្មកំណែ។ ឯសន្លឹកកិច្ចការប្រលងវិញ គឺជាសន្លឹកសៀវភៅដែលបេក្ខជនរៀនចំខ្លួនឯងពីផ្ទះ ដោយមិនមានការរៀបចំក្បាលក្រដាសសម្រាប់ការកាត់ដូចសន្លឹកកិច្ចការប្រលង ដែលក្រសួងធ្លាប់បោះពុម្ពក្នុងរយៈពេលកន្លងនោះទេ។ ការធ្វើបែបនេះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា វាអាចផ្ដល់ឱកាសច្រើនចំពោះអ្នកដែលចង់ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយក្នុងកិច្ចការប្រលង។ លើសពីនេះទៀត ភាពអនាធិបតេយ្យក្នុងការប្រលងឌីប្លូមនេះ ដូចជា មានអនុរក្សខ្លះបានអនុញ្ញាតឱ្យបេក្ខជនលួចមើលប្រូយ៉ុង ឬទូរសព្ទទំនើប ម៉ាស៊ីនគិតលេខក្នុងបន្ទប់ប្រលង ជាថ្នូរនឹងប្រាក់មួយចំនួនដែលបេក្ខជនបានប្រមូលឱ្យអនុរក្ស ជាដើមនោះ ក៏នៅតែបន្តកើតមាននៅក្នុងបន្ទប់ប្រលងនៃមណ្ឌលប្រលងមួយចំនួនដែរ ក្នុងការប្រលងឌីប្លូមឆ្នាំ២០១៦នេះ។
ការទម្លាក់លក្ខខណ្ឌនៃការប្រលងឌីប្លូមឱ្យមានភាពធូររលុជាងមុន បន្ថែមលើការលុបចោលការប្រលងវិញ្ញាបនបត្របឋមសិក្សាដែលគេបានធ្វើកន្លងមកនោះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ហាក់ដូចជាការប្រលងឌីប្លូមគឺជាការប្រលងបង្គ្រប់កិច្ច ដែលគេសង្ស័យថា ក្រៅពីហេតុផលសេដ្ឋកិច្ច ប្រហែលជាក្រសួងអប់រំមិនចង់ឱ្យមានសិស្សធ្លាក់ច្រើន ដែលជាហេតុនាំឱ្យពួកគេបោះបង់ការសិក្សាចោលក៏ច្រើនដែរ។ កត្តានេះក៏អាចធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលមិនអាចបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញនិងច្បាប់អប់រំ ដែលចង់លើកកម្ពស់ការអបរំ និងជំរុញឱ្យពលរដ្ឋត្រូវតែទទួលបានការអប់រំយ៉ាងតិច៩ឆ្នាំ។ លើសពីនេះទៀត ប្រហែលជាក្រសួងអប់រំចង់យកគំរូរបស់ប្រទេសណាមួយមកអនុត្តនៅកម្ពុជា ដែលអាចឈានទៅលុបចោលការប្រលងឌីប្លូមនៅពេលខាងមុខ។
ការធ្វើបែបនេះ ត្រូវបានមតិមួយចំនួនរិះគន់ថា មិនអាចលើកកម្ពស់គុណភាពអប់រំនៅកម្ពុជាបានទេ ផ្ទុយទៅវិញ វាបានរួមចំណែកទាញទម្លាក់គុណភាពអប់រំដែលក្រសួងអប់រំកំពុងតែចង់លើកកម្ពស់ តាមរយៈការការរឹតបន្តឹងការប្រលងបាក់ឌុបនេះវិញទេ។ ពីព្រោះ សិស្សដែលរៀនខ្សោយហើយបានជាប់ឌីប្លូម ពួកគេនឹងបន្តមករៀននៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិទៀត ដែលធ្វើឱ្យភាពកម្សោយនេះវានឹងបន្តមាននៅក្នុងកម្រិតបាក់ឌុបនិងបរិញ្ញាបត្រទៀត។ តាមពិតទៅ មូលហេតុនៃការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្សតាំងពីកម្រិតបឋមដល់មធ្យម មិនមែនមកតែពីការប្រលងធ្លាក់មួយមុខនោះទេ។ តាមពិត វានៅមានមូលហេតុច្រើនទៀត ដូចជា គ្មានការលើកទឹកចិត្ត ការពន្យល់ និងការបង្ហាញឱ្យឃើញពីសារសំខាន់នៃការសិក្សាដល់សិស្សនិងអាណាព្យាបាល, កត្តាជីវភាពក្រីក្រពេក, ការអូសទាញពីសង្គមងងឹតនិងបរិយាកាសអាប់អួររបស់សង្គម ដូចជា គ្រៀងញៀន គ្រឿងស្រវឹង ហ្គេម(ល្បែង) ល្បែងស៊ីសង អ៊ីនធើណេត សម្ភារៈទំនើប និងលក្ខខណ្ឌផ្សេងៗទៀត។
ហេតុនេះ បើទោះបីជាក្រសួងអប់រំបានលុបចោលការប្រលងទាំងអស់ក្នុងកម្រិតបឋមនិងមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ឬលប់ចោលទាំងការប្រលងបាក់ឌុបក៏ដោយ ក៏ការបោះបង់ការសិក្សានៅតែកើតមានឡើងដែរ ប្រសិនបើសង្គមរបស់យើងមិនបានដោះស្រាយបញ្ហាមូលដ្ឋាននានាដូចបានលើកឡើងខាងលើនេះ។
ជាការរួមចំណែកក្នុងដំណោះស្រាយបញ្ហាការបោះបង់កាសិក្សា ការពង្រឹងគុណភាពអប់រំ និងការកាត់បន្ថយឬលុបបំបាត់អំពើអាក្រក់ក្នុងសង្គមក្នុងពេលជាមួយគ្នា សង្គមខ្មែរទាំងមូលត្រូវដោះស្រាយបញ្ហាជាកញ្ចប់ ដូចជា៖
១)ការពន្យល់និងការបង្ហាញឱ្យឃើញថាការសិក្សាឬអ្នកដែលមានចំណេះដឹងពិតជាបានទទួលផលប្រយោជន៍និងវាសនាល្អជាងអ្នកដែលគ្មានចំណេះដឹង
២) កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ
៣) លុបបំបាត់ ឬកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលនៃការអូសទាញពីសង្គមងងឹត ឬបរិយាកាសអាប់អួររបស់សង្គមដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ
៤) ត្រូវបង្កើនសាលាវិជ្ជាជីវៈដើម្បីផ្ដល់ឱកាសដល់យុវជនដែលមិនមានសមត្ថភាព លទ្ធភាព ឬមិនមានឆន្ទៈចង់រៀនមកដល់កម្រិតខ្ពស់ ព្រមទាំងបង្កើនការអប់រំសីលធម៌គ្រប់ភូមិសិក្សាដើម្បីឱ្យយុវជនក្លាយទៅជាកូនល្អ សិស្សល្អ មិត្តល្អ ពលរដ្ឋល្អ និងមនុស្សល្អ
៥) បង្កើនគុណភាពនៃការបង្រៀនតាមរយៈការលើកម្ពស់ជីវភាព សមត្ថភាព មនសិការ និងសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈរបស់គ្រូបង្រៀន និងព្រមជាមួយនេះ ការគោរពច្បាប់ ទស្សនវិជ្ជាអប់រំ វិទ្យាសាស្ត្រអប់រំ កម្មវិធីសិក្សា សៀវភៅគោល សម្ភារៈឧបទេស ការគ្រប់គ្រងការអប់រំ ជាដើម ក៏ត្រូវធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងដែរ។ លើសពីនេះទៀត ការប្រលងវាយតម្លៃតាមកម្រិតនានា ក៏មិនគួរលុបចោល ឬបន្ថយលក្ខខណ្ឌឱ្យមានភាពធូរលុងនោះដែរ៕
គួររម្លឹកថាក្នុងពាក់កណ្ដាលទសវត្សឆ្នាំ១៩៨០ ការឆ្លងពីកម្រិតបឋមទៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលងមួយ។ ឯការឆ្លងពីមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិទៅមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលងមួយដងឬពីរដង។ មុនឆ្នាំ១៩៨៧ ការឆ្លងកាត់កម្រិតសិក្សានេះ ត្រូវប្រលងពីរដង លើកទីមួយ គឺការប្រលងសញ្ញាបត្រ និងលើកទីពីរអ្នកដែលជាប់សញ្ញាបត្រហើយ មានសិទ្ធិប្រលងយកកៅអី ឬប្រលងចូលរៀនមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ។ ក្រោយមក ការប្រលងនេះធ្វើឡើងតែមួយលើកទេ ដោយជ្រើសរើសយកអ្នកដែលទទួលបានពិន្ទុខ្ពស់ត្រឹមកម្រិតកំណត់មួយឱ្យចូលរៀនកម្រិតមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ។ ឯការឆ្លងពីកម្រិតមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ឬបាក់ឌុប ទៅឧត្តមសិក្សា ក៏ត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលងមួយដែរ។
ជាទូទៅ សិស្សានុសិស្សដែលបានប្រលងជាប់កម្រិតនីមួយៗក្នុងពេលនោះ ត្រូវបានគេវាយតម្លៃថា មានចំណេះដឹង ឬសមត្ថភាពស័ក្ដិសមនឹងកម្រិតរបស់ខ្លួន។ ឯសីលធម៌រស់នៅរបស់ពួកគេភាគច្រើនក៏ល្អប្រសើរដែរ។ លទ្ធផលល្អប្រសើរពេលនោះ ត្រូវបានគេវាយតម្លៃថា គឺបានមកពីការប្រឹងប្រែងរួមគ្នាទាំងក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ គណៈគ្រប់គ្រងសាលា លោកគ្រូ អ្នកគ្រូ និងអាណាព្យាបាល ជាពិសេស គឺការប្រឹងប្រែងផ្ទាល់ខ្លួនរបស់សិស្សានុសិស្ស និងដោយមានការរៀបចំការប្រលងចម្រាញ់យកគុណភាពជាច្រើនដំណាក់កាល។ ក្រៅពីនេះ បរិបទសង្គមពេលនោះ ក៏ត្រូវបានគេមើលឃើញថា មានអំណោយផលល្អសម្រាប់ការរៀននិងការបង្រៀនផងដែរ បើទោះបីជាពេលនោះ សមត្ថភាពរបស់គ្រូបង្រៀននៅមានកម្រិត កម្មវិធីសិក្សាមិនទាន់សម្បូរបែប សៀវភៅគោលមិនទាន់មានជម្រើសច្រើន និងប្រភពឯកសារសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវក៏មិនទាន់មានច្រើនយ៉ាងណាក៏ដោយ។
ទន្ទឹមនឹងនោះ ជាបណ្ដើរ ចាប់ពីចុងទសវត្សឆ្នាំ១៩៨០ ឬដើមទសវត្សឆ្នាំ១៩៩០មក គុណភាពអប់រំក៏ចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ចុះបន្តិចម្ដងៗ ដោយសារតែមានភាពមិនប្រក្រតីបានកើតមានឡើងក្នុងវិស័យអប់រំរបស់កម្ពុជា។ សាក្សីដែលបានចងចាំនូវបាតុភូតអាក្រក់ទាំងនោះបានបញ្ជាក់ថា ពេលប្រលងម្ដងៗ គេបានសង្កេតឃើញឪពុកម្ដាយ បងប្អូន សាច់ញាតិ ឬមិត្តភក្ដិរបស់បេក្ខជន តែងតែទៅបោះ«ប្រូយ៉ុង»នៅតាមមណ្ឌលប្រលងនីមួយៗ។ ជាទូទៅ គេមើលឃើញថា សកម្មភាពរបស់អ្នកទៅបោះប្រូយ៉ុងខាងក្រៅបន្ទប់ ឬមណ្ឌលប្រលង មានភាពសកម្មជាងបេក្ខជននៅក្នុងបន្ទប់ទៅទៀត ពីព្រោះបេក្ខជនខ្លះដែលមិនចេះមេរៀន បានត្រឹមអង្គុយបៀមប៊ិចរង់ចាំត្រែប្រូយ៉ុងពីខាងក្រៅតែប៉ុណ្ណោះ។
ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងភាពអនាធិបតេយ្យនេះ ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធបានបង្កើនការរឹតបន្តឹងលើការប្រលងនានា និងបង្កើនការទប់ស្កាត់លើចរន្តបោះប្រូយ៉ុងក្នុងពេលប្រលង រហូតដល់ដាក់ពង្រាយកម្លាំងនគរបាល និងកងរាជអាវុធហត្ថនៅតាមមណ្ឌលប្រលងនានាទៀងផង។
វិធានការទប់ស្កាត់នេះ ហាក់ដូចជាបានកាត់បន្ថយយ៉ាងច្រើនចំពោះសកម្មភាពបោះប្រូយ៉ុងពីខាងក្រៅបន្ទប់ប្រលង ប៉ុន្តែ ទន្ទឹមនឹងនេះវាលេចឡើងនូវភាពមិនប្រក្រតីក្នុងបន្ទប់ប្រលងទៅវិញ ពោលគឺ មានអនុរក្សខ្លះបានអនុញ្ញាតឱ្យបេក្ខជនលួចមើលប្រូយ៉ុង ឬស្មាតហ្វូន(ទូរសព្ទទំនើប) និងប្រើកាស្យូ(ម៉ាស៊ីនគិតលេខ) ដែលពួកគេបានលួចយកចូលក្នុងបន្ទប់ប្រលង ឬបង្ហើបប្រាប់ចម្លើយដល់បេក្ខជន ជាថ្នូនឹងប្រាក់មួយចំនួនដែលបេក្ខជនបានប្រមូលឱ្យអនុរក្ស ជាដើម។ លើសពីនេះទៀត ក៏បានលេចឮថា មានការសូកប៉ាន់ដោយសម្ងាត់ចំពោះគណៈកម្មការកំណែ ឬបុគ្គលមានអំណាចណាមួយក្នុងកិច្ចប្រលងនោះ ដើម្បីបានជាប់សញ្ញាបត្រក្នុងកម្រិតនីមួយៗ ជាដើម។ ករណីខ្លះ ក៏មានលេចឮថា មានអ្នកស៊ីឈ្នួលប្រលងជំនួសដែរនៅពេលនោះ។ សូម្បីតែក្នុងអាណត្តិរបស់លោករដ្ឋមន្ត្រីអប់រំបច្ចុប្បន្ន ការប្រលងជំនួសនេះក៏ធ្លាប់កើតមានដែរ។
ម្យ៉ាងទៀត ពេលប្រលងចូលរៀននៅមហាវិទ្យាល័យនានា ជាពិសេស ចំពោះមហាវិទ្យាល័យត្រូវប៉ាន់ ដូចជា ពេទ្យ សេដ្ឋកិច្ច ច្បាប់ គយ ពន្ធដារ ជាដើម ត្រូវបានគេនិយាយថា មានការសូកប៉ាន់ ឬមានអន្តរាគមន៍ពីអ្នកធំ (ត្រាជ្រុង ឬត្រាមូល) ដើម្បីឱ្យកូនរបស់ពួកគេបានចូលរៀននៅមហាវិទ្យាល័យទាំងនោះ។ សូម្បីតែការប្រលងអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សានៅក្រៅប្រទេស ឬការប្រលងចូលបម្រើការងារតាមស្ថាប័ននានា ក៏ត្រូវបានគេចោទថា មានអំពើពុករលួយផងដែរ។
ស្ថានការណ៍ពុករលួយក្នុងវិស័យអប់រំ ជាពិសេស ទាក់ទងនឹងការប្រលងនានា បានប្រែប្រួលម្ដងល្អ ម្ដងអាក្រក់ អាស្រ័យលើការដឹកនាំរបស់រដ្ឋមន្ត្រីនិងថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ក្រសួងនេះ។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ២០១២ ស្ថានភាពនោះហាក់ដូចជាកាន់តែធ្ងន់ទៅៗ រហូតដល់អ្នកខ្លះ អះអាងថា ការប្រលង គឺជាការចម្លង ហើយសិស្សដែលបានប្រលងជាប់ភាគច្រើនក៏មិនសូវមានសមត្ថភាពដែរ ដែលធ្វើឱ្យពួកគេបន្តមកខ្សោយនៅមហាវិទ្យាល័យ និងខ្សោយនៅពេលរៀនចប់ចេញទៅធ្វើការទៀត។ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៣មក ពេលដែលឯកឧត្តមបណ្ឌិត ហង់ ជួនណារ៉ុន ដែលមានជំនាញខាងសេដ្ឋកិច្ច បានឡើងធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីអប់រំភ្លាម ការរឹតបន្តឹងលើការប្រលងបាក់ឌុបជាលើកដំបូងក៏ត្រូវបានធ្វើឡើងនៅពេលនោះដែរ ដែលធ្វើឱ្យបេក្ខជនដែលធ្លាប់តែលួចចម្លងនោះ ស្ទើរតែគ្មានឱកាសចម្លង ហើយពួកគេបានធា្លក់ពី៧៥ទៅ៨៥%ក្នុងការប្រលងបាក់ឌុបនោះ។ ក្នុងខណៈនោះ ដោយទំនងជាមានការសម្របសម្រួលពីរដ្ឋាភិបាល ក៏សម្រេចឱ្យមានការប្រលងបាក់ឌុបជាលើកទី២ ដែលជាព្រឹត្តិការណ៍មិនធ្លាប់មានសោះពីមុនមក និងបើទោះបីជាគ្មានការកំណត់ក្នុងផែនការ គោលនយោបាយអប់រំ និងច្បាប់អប់រំក៏ដោយ។
ក្នុងគោជំហរកំណែទ្រង់របស់ខ្លួន ដែលគេមើលឃើញថាហាក់ដូចជាផ្អែកខ្លាំងទៅលើការសន្សំថវិការជាតិ ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា បានផ្ដល់សិទ្ធិឱ្យសាលារៀននីមួយៗរៀបចំការប្រលងសញ្ញាបត្រមធ្យមបឋមភូមិដោយខ្លួនឯង ដោយគ្រូនៅក្នុងសាលានោះជាអ្នកចេញវិញ្ញាសា ជាអនុរក្ស និងជាគណៈកម្មកំណែ។ ឯសន្លឹកកិច្ចការប្រលងវិញ គឺជាសន្លឹកសៀវភៅដែលបេក្ខជនរៀនចំខ្លួនឯងពីផ្ទះ ដោយមិនមានការរៀបចំក្បាលក្រដាសសម្រាប់ការកាត់ដូចសន្លឹកកិច្ចការប្រលង ដែលក្រសួងធ្លាប់បោះពុម្ពក្នុងរយៈពេលកន្លងនោះទេ។ ការធ្វើបែបនេះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា វាអាចផ្ដល់ឱកាសច្រើនចំពោះអ្នកដែលចង់ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយក្នុងកិច្ចការប្រលង។ លើសពីនេះទៀត ភាពអនាធិបតេយ្យក្នុងការប្រលងឌីប្លូមនេះ ដូចជា មានអនុរក្សខ្លះបានអនុញ្ញាតឱ្យបេក្ខជនលួចមើលប្រូយ៉ុង ឬទូរសព្ទទំនើប ម៉ាស៊ីនគិតលេខក្នុងបន្ទប់ប្រលង ជាថ្នូរនឹងប្រាក់មួយចំនួនដែលបេក្ខជនបានប្រមូលឱ្យអនុរក្ស ជាដើមនោះ ក៏នៅតែបន្តកើតមាននៅក្នុងបន្ទប់ប្រលងនៃមណ្ឌលប្រលងមួយចំនួនដែរ ក្នុងការប្រលងឌីប្លូមឆ្នាំ២០១៦នេះ។
ការទម្លាក់លក្ខខណ្ឌនៃការប្រលងឌីប្លូមឱ្យមានភាពធូររលុជាងមុន បន្ថែមលើការលុបចោលការប្រលងវិញ្ញាបនបត្របឋមសិក្សាដែលគេបានធ្វើកន្លងមកនោះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ហាក់ដូចជាការប្រលងឌីប្លូមគឺជាការប្រលងបង្គ្រប់កិច្ច ដែលគេសង្ស័យថា ក្រៅពីហេតុផលសេដ្ឋកិច្ច ប្រហែលជាក្រសួងអប់រំមិនចង់ឱ្យមានសិស្សធ្លាក់ច្រើន ដែលជាហេតុនាំឱ្យពួកគេបោះបង់ការសិក្សាចោលក៏ច្រើនដែរ។ កត្តានេះក៏អាចធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលមិនអាចបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញនិងច្បាប់អប់រំ ដែលចង់លើកកម្ពស់ការអបរំ និងជំរុញឱ្យពលរដ្ឋត្រូវតែទទួលបានការអប់រំយ៉ាងតិច៩ឆ្នាំ។ លើសពីនេះទៀត ប្រហែលជាក្រសួងអប់រំចង់យកគំរូរបស់ប្រទេសណាមួយមកអនុត្តនៅកម្ពុជា ដែលអាចឈានទៅលុបចោលការប្រលងឌីប្លូមនៅពេលខាងមុខ។
ការធ្វើបែបនេះ ត្រូវបានមតិមួយចំនួនរិះគន់ថា មិនអាចលើកកម្ពស់គុណភាពអប់រំនៅកម្ពុជាបានទេ ផ្ទុយទៅវិញ វាបានរួមចំណែកទាញទម្លាក់គុណភាពអប់រំដែលក្រសួងអប់រំកំពុងតែចង់លើកកម្ពស់ តាមរយៈការការរឹតបន្តឹងការប្រលងបាក់ឌុបនេះវិញទេ។ ពីព្រោះ សិស្សដែលរៀនខ្សោយហើយបានជាប់ឌីប្លូម ពួកគេនឹងបន្តមករៀននៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិទៀត ដែលធ្វើឱ្យភាពកម្សោយនេះវានឹងបន្តមាននៅក្នុងកម្រិតបាក់ឌុបនិងបរិញ្ញាបត្រទៀត។ តាមពិតទៅ មូលហេតុនៃការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្សតាំងពីកម្រិតបឋមដល់មធ្យម មិនមែនមកតែពីការប្រលងធ្លាក់មួយមុខនោះទេ។ តាមពិត វានៅមានមូលហេតុច្រើនទៀត ដូចជា គ្មានការលើកទឹកចិត្ត ការពន្យល់ និងការបង្ហាញឱ្យឃើញពីសារសំខាន់នៃការសិក្សាដល់សិស្សនិងអាណាព្យាបាល, កត្តាជីវភាពក្រីក្រពេក, ការអូសទាញពីសង្គមងងឹតនិងបរិយាកាសអាប់អួររបស់សង្គម ដូចជា គ្រៀងញៀន គ្រឿងស្រវឹង ហ្គេម(ល្បែង) ល្បែងស៊ីសង អ៊ីនធើណេត សម្ភារៈទំនើប និងលក្ខខណ្ឌផ្សេងៗទៀត។
ហេតុនេះ បើទោះបីជាក្រសួងអប់រំបានលុបចោលការប្រលងទាំងអស់ក្នុងកម្រិតបឋមនិងមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ឬលប់ចោលទាំងការប្រលងបាក់ឌុបក៏ដោយ ក៏ការបោះបង់ការសិក្សានៅតែកើតមានឡើងដែរ ប្រសិនបើសង្គមរបស់យើងមិនបានដោះស្រាយបញ្ហាមូលដ្ឋាននានាដូចបានលើកឡើងខាងលើនេះ។
ជាការរួមចំណែកក្នុងដំណោះស្រាយបញ្ហាការបោះបង់កាសិក្សា ការពង្រឹងគុណភាពអប់រំ និងការកាត់បន្ថយឬលុបបំបាត់អំពើអាក្រក់ក្នុងសង្គមក្នុងពេលជាមួយគ្នា សង្គមខ្មែរទាំងមូលត្រូវដោះស្រាយបញ្ហាជាកញ្ចប់ ដូចជា៖
១)ការពន្យល់និងការបង្ហាញឱ្យឃើញថាការសិក្សាឬអ្នកដែលមានចំណេះដឹងពិតជាបានទទួលផលប្រយោជន៍និងវាសនាល្អជាងអ្នកដែលគ្មានចំណេះដឹង
២) កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ
៣) លុបបំបាត់ ឬកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលនៃការអូសទាញពីសង្គមងងឹត ឬបរិយាកាសអាប់អួររបស់សង្គមដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ
៤) ត្រូវបង្កើនសាលាវិជ្ជាជីវៈដើម្បីផ្ដល់ឱកាសដល់យុវជនដែលមិនមានសមត្ថភាព លទ្ធភាព ឬមិនមានឆន្ទៈចង់រៀនមកដល់កម្រិតខ្ពស់ ព្រមទាំងបង្កើនការអប់រំសីលធម៌គ្រប់ភូមិសិក្សាដើម្បីឱ្យយុវជនក្លាយទៅជាកូនល្អ សិស្សល្អ មិត្តល្អ ពលរដ្ឋល្អ និងមនុស្សល្អ
៥) បង្កើនគុណភាពនៃការបង្រៀនតាមរយៈការលើកម្ពស់ជីវភាព សមត្ថភាព មនសិការ និងសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈរបស់គ្រូបង្រៀន និងព្រមជាមួយនេះ ការគោរពច្បាប់ ទស្សនវិជ្ជាអប់រំ វិទ្យាសាស្ត្រអប់រំ កម្មវិធីសិក្សា សៀវភៅគោល សម្ភារៈឧបទេស ការគ្រប់គ្រងការអប់រំ ជាដើម ក៏ត្រូវធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងដែរ។ លើសពីនេះទៀត ការប្រលងវាយតម្លៃតាមកម្រិតនានា ក៏មិនគួរលុបចោល ឬបន្ថយលក្ខខណ្ឌឱ្យមានភាពធូរលុងនោះដែរ៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
