បទយកការណ៍ / បទសម្ភាសន៍
×![]()
ភ្នំពេញ៖ ថ្ងៃទី២៣ តុលា ឆ្នាំ២០១៦ គឺជាខួបលើកទី២៥ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។ សន្ធិសញ្ញាដែលមានហត្ថលេខីចំនួន១៨ប្រទេស គឺជាមូលដ្ឋានសំខាន់នៃការបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា និងជំរុញឲ្យកម្ពុជាក្លាយជាសមាជិករបស់ស្ថាប័នអន្តរជាតិធំៗ ព្រមទាំងលើកស្ទួយសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាតាមរយៈជំនួយអន្តរជាតិផងដែរ។ លោក ដៀប សុផល សាស្ត្រាចារ្យប្រវត្តិសាស្ត្រ និងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ បានថ្លែងថា កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស នៅតែមានតម្លៃសម្រាប់កម្ពុជា។ 
សូមអញ្ជើញស្តាប់បទសម្ភាសន៍រវាង លោក រ៉ឹម ភារី អ្នកយកព័ត៌មាន របស់សារព័ត៌មានអេឡិចត្រូនិកថ្មីៗ ជាមួយ លោកសាស្ត្រាចារ្យ ដៀប សុផល ដូចតទៅ៖
លោក រ៉ឹម ភារី៖ ជំរាបសួរលោកសាស្រា្តចារ្យ ដៀប សុផល។ នៅថ្ងៃទី២៣ តុលា ឆ្នាំ២០១៦ គឺខួបលើកទី២៥នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។ ជាបឋមនេះ សូមលោកសាស្ត្រាចារ្យពន្យល់ពីដំណើរដើមទង មុនកម្ពុជាមានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។
លោក ដៀប សុផល៖ ការសម្រេចបានសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស គឺមានការខិតខំពីភាគីខ្មែរផង និងភាគីអន្តរជាតិផង។ សម្រាប់ភាគីខ្មែរ យើងត្រូវដឹងថា នៅថ្ងៃទី០៧ មករា ឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពវៀតណាម និងកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា បានផ្តួលរម្លំកងទ័ពខ្មែរក្រហម។ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា បើសិនគ្មានកម្លាំងទ័ពវៀតណាមនោះទេ កងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា មិនអាចឈ្នះខ្មែរក្រហមបានទេ ព្រោះកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជាមានទ័ពតិចណាស់។ ក្រោយពេលបង្កើតសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា វៀតណាមបានកាន់កាប់កម្ពុជា ខណៈនៅអង្គការសហប្រជាជាតិមានការបោះឆ្នោតមួយ សម្រេចមិនទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា និងទាមទារឲ្យកងទ័ពវៀតណាមដកចេញពីកម្ពុជា។ ទន្ទឹមនឹងនេះ រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា បានខិតខំពង្រឹងកងទ័ពបន្តិចម្តងៗ។ រីឯ កងទ័ពត្រីភាគី ដែលរួមមាន៖ ភាគីរបស់ សម្តេច នរោត្តមសីហនុ ភាគីខ្មែរក្រហម និងភាគីលោកតាស៊ឺនសាន បានបង្កើតជាកម្លាំងទ័ពរួមគ្នា ដើម្បីច្បាំងប្រឆាំងកងទ័ពវៀតណាមនៅកម្ពុជា និងរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា។ បន្ទាប់មក នៅថ្ងៃទី២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៨៧ សម្តេចនរោត្តម សីហនុ និងសម្តេច ហ៊ុន សែន បានជួបគ្នានៅប្រទេសបារាំង ដើម្បីធ្វើសេចក្តីប្រកាសរួមមួយ ដែលមានអត្ថន័យថា៖«បញ្ហាខ្មែរ គឺខ្មែរត្រូវដោះស្រាយដោយខ្លួនឯង និងសន្តិវិធី»។ ទាំងនេះ គឺជាគោលការណ៍មួយនៃនយោបាយបង្រួបបង្រួមជាតិ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត អន្តរជាតិ ដែលមានប្រទេសជាច្រើន បានទាមទារឲ្យវៀតណាមដកកងទ័ពចេញពីកម្ពុជា។ ទីបំផុត វៀតណាមក៏យល់ព្រមដកទ័ព។
លោក រ៉ឹម ភារី៖ ហេតុអ្វីបានជាវៀតណាមយល់ព្រមដកកងទ័ព?
លោក ដៀប សុផល៖ សហភាពសូវៀត ដែលជាអ្នកគាំពារវៀតណាម ដើម្បីវាយរំលំខ្មែរក្រហម និងធានាចិញ្ចឹមកងទ័ពវៀតណាមដែលឈរជើងលើទឹកដីកម្ពុជា បានជួបមហាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច។ ពេលនោះ សូវៀតបានផ្តាច់ជំនួយកងទ័ពវៀតណាម ខណៈប្រទេសលោកខាងលិចព្រមានបិទសេដ្ឋកិច្ច និងទំនាក់ទំនងជាមួយវៀតណាម។ ដូច្នេះ វៀតណាម បានយល់ព្រមដកទ័ព ដើម្បីចាប់យកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ជាពិសេសលោកខាងលិច ដើម្បីស្តាសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន។ នៅពេលវៀតណាម បានដកកងទ័ព កម្ពុជានៅតែមានសង្គ្រាមរវាងកងទ័ពត្រីភាគី និងរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ប៉ុន្តែ សង្គ្រាមមិនចាញ់មិនឈ្នះ ទើបឈានទៅរកការចរចារវាងខ្មែរ និងខ្មែរ ។ ប៉ុន្តែ បើសិនគ្មានការគាំទ្រពីអន្តរជាតិជាតិនោះទេ ការចរចាក៏ពិបាកដែរ ជាពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ។ អង្គការសហប្រជាជាតិ បានសន្យាថាជួយស្តាមុខមាត់ និងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ឲ្យមានស្ថិរភាពឡើងវិញ។ ការចាប់អារម្មណ៍ លើជំនួយពីអង្គការសហប្រជាជាតិ ទើបភាគីទាំងបួន បានចុះហត្ថលេខាបញ្ចប់សង្គ្រាមនៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង នាថ្ងៃទី២៣ តុលា ឆ្នាំ១៩៩១។
លោក រ៉ឹម ភារី៖ តើខ្លឹមសារកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស មានគោលការណ៍សំខាន់ៗអ្វីខ្លះ?
លោក ដៀប សុផល៖ ចំណុចសំខាន់ គឺមាននៅលើចំណងជើងនៃកិច្ចព្រមព្រៀមទីក្រុងសន្តិភាពប៉ារីស គឺមានគោលដៅធ្វើឲ្យកម្ពុជាមានសន្តិភាព។ គោលការណ៍មួយ គឺការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី ដោយឈរលើគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។ ចំណែក គោលការណ៍លម្អិតមួយចំនួនទៀត ដូចជា ការវិលត្រឡប់មកវិញ របស់ជនភៀសខ្លួនខ្មែររាប់សែននៅព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ…។
លោក រ៉ឹម ភារី៖ បច្ចុប្បន្ននេះ តើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនៅបន្តសុពលភាព ឬក៏បានស្លាប់ក្រោយកម្ពុជាបានបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅឆ្នាំ១៩៩៣?
លោក ដៀប សុផល៖ សម្រាប់ទស្សនៈរបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំឈរកណ្តាល។ គេថា ស្លាប់ គឺវាមិនទាន់ ស្លាប់ទេ ព្រោះ សន្ធិសញ្ញានេះ ធ្វើឲ្យយើងអាចបន្តបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញាដែលជាច្បាប់កំពូលនៅឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលយើងកំពុងអនុវត្តន៍មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ លើសពីនេះ សន្ធិសញ្ញានេះ ធ្វើឲ្យកម្ពុជាបានបង្កើតរដ្ឋអធិបតេយ្យភាពមួយ ដែលអាចទៅចុះហត្ថលេខានៅអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីក្លាយជាប្រទេសហត្ថលេខីទទួលស្គាល់សេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងច្បាប់អន្តរជាតិផ្សេងទៀត ដែលយើងប្រកាន់យក នេះទីមួយ។ ទីពីរ គេថា មានសុពលភាព តើបានន័យដូចម្តេច? យើងយកគោលការណ៍នៃទីក្រុងប៉ារីស យកមកប្រើមាត្រាទីប៉ុន្មានៗ ខ្ញុំថា វាហាក់ដូចជាមិនមានផលប្រយោជន៍អីទេ។ បើយើងនិយាយពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ យើងមិនបាច់ប្រើសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនោះទេ យើងក្លាយជារដ្ឋអធិបតេយ្យភាពមួយ ដែលបានចុះហត្ថលេខា និងទទួលសេចក្តីប្រកាសសន្ធិសញ្ញាស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ យើងឃើញហើយ គេដាក់តំណាងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិតាមដានសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា គឺដោយយើងជាប្រទេសហត្ថលេខី មិនមែនដោយសារកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនោះទេ។
លោក រ៉ឹម ភារី៖ តើខ្លឹមសារកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសអ្វីខ្លះ ដែលនៅបន្តរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ហើយកម្ពុជាត្រូវអនុវត្តន៍?
លោក ដៀប សុផល៖ Ok! លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានចែងក្នុងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣។ ក្រែងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញអនុម័តឡើង ដោយឈរលើខ្លឹមសារនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។ ដូច្នេះ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ វាបានបន្តរួចទៅហើយ៕
សូមអញ្ជើញស្តាប់បទសម្ភាសន៍រវាង លោក រ៉ឹម ភារី អ្នកយកព័ត៌មាន របស់សារព័ត៌មានអេឡិចត្រូនិកថ្មីៗ ជាមួយ លោកសាស្ត្រាចារ្យ ដៀប សុផល ដូចតទៅ៖
លោក រ៉ឹម ភារី៖ ជំរាបសួរលោកសាស្រា្តចារ្យ ដៀប សុផល។ នៅថ្ងៃទី២៣ តុលា ឆ្នាំ២០១៦ គឺខួបលើកទី២៥នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។ ជាបឋមនេះ សូមលោកសាស្ត្រាចារ្យពន្យល់ពីដំណើរដើមទង មុនកម្ពុជាមានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។
លោក ដៀប សុផល៖ ការសម្រេចបានសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស គឺមានការខិតខំពីភាគីខ្មែរផង និងភាគីអន្តរជាតិផង។ សម្រាប់ភាគីខ្មែរ យើងត្រូវដឹងថា នៅថ្ងៃទី០៧ មករា ឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពវៀតណាម និងកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា បានផ្តួលរម្លំកងទ័ពខ្មែរក្រហម។ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា បើសិនគ្មានកម្លាំងទ័ពវៀតណាមនោះទេ កងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា មិនអាចឈ្នះខ្មែរក្រហមបានទេ ព្រោះកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជាមានទ័ពតិចណាស់។ ក្រោយពេលបង្កើតសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា វៀតណាមបានកាន់កាប់កម្ពុជា ខណៈនៅអង្គការសហប្រជាជាតិមានការបោះឆ្នោតមួយ សម្រេចមិនទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា និងទាមទារឲ្យកងទ័ពវៀតណាមដកចេញពីកម្ពុជា។ ទន្ទឹមនឹងនេះ រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា បានខិតខំពង្រឹងកងទ័ពបន្តិចម្តងៗ។ រីឯ កងទ័ពត្រីភាគី ដែលរួមមាន៖ ភាគីរបស់ សម្តេច នរោត្តមសីហនុ ភាគីខ្មែរក្រហម និងភាគីលោកតាស៊ឺនសាន បានបង្កើតជាកម្លាំងទ័ពរួមគ្នា ដើម្បីច្បាំងប្រឆាំងកងទ័ពវៀតណាមនៅកម្ពុជា និងរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា។ បន្ទាប់មក នៅថ្ងៃទី២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៨៧ សម្តេចនរោត្តម សីហនុ និងសម្តេច ហ៊ុន សែន បានជួបគ្នានៅប្រទេសបារាំង ដើម្បីធ្វើសេចក្តីប្រកាសរួមមួយ ដែលមានអត្ថន័យថា៖«បញ្ហាខ្មែរ គឺខ្មែរត្រូវដោះស្រាយដោយខ្លួនឯង និងសន្តិវិធី»។ ទាំងនេះ គឺជាគោលការណ៍មួយនៃនយោបាយបង្រួបបង្រួមជាតិ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត អន្តរជាតិ ដែលមានប្រទេសជាច្រើន បានទាមទារឲ្យវៀតណាមដកកងទ័ពចេញពីកម្ពុជា។ ទីបំផុត វៀតណាមក៏យល់ព្រមដកទ័ព។
លោក រ៉ឹម ភារី៖ ហេតុអ្វីបានជាវៀតណាមយល់ព្រមដកកងទ័ព?
លោក ដៀប សុផល៖ សហភាពសូវៀត ដែលជាអ្នកគាំពារវៀតណាម ដើម្បីវាយរំលំខ្មែរក្រហម និងធានាចិញ្ចឹមកងទ័ពវៀតណាមដែលឈរជើងលើទឹកដីកម្ពុជា បានជួបមហាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច។ ពេលនោះ សូវៀតបានផ្តាច់ជំនួយកងទ័ពវៀតណាម ខណៈប្រទេសលោកខាងលិចព្រមានបិទសេដ្ឋកិច្ច និងទំនាក់ទំនងជាមួយវៀតណាម។ ដូច្នេះ វៀតណាម បានយល់ព្រមដកទ័ព ដើម្បីចាប់យកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ជាពិសេសលោកខាងលិច ដើម្បីស្តាសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន។ នៅពេលវៀតណាម បានដកកងទ័ព កម្ពុជានៅតែមានសង្គ្រាមរវាងកងទ័ពត្រីភាគី និងរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ប៉ុន្តែ សង្គ្រាមមិនចាញ់មិនឈ្នះ ទើបឈានទៅរកការចរចារវាងខ្មែរ និងខ្មែរ ។ ប៉ុន្តែ បើសិនគ្មានការគាំទ្រពីអន្តរជាតិជាតិនោះទេ ការចរចាក៏ពិបាកដែរ ជាពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ។ អង្គការសហប្រជាជាតិ បានសន្យាថាជួយស្តាមុខមាត់ និងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ឲ្យមានស្ថិរភាពឡើងវិញ។ ការចាប់អារម្មណ៍ លើជំនួយពីអង្គការសហប្រជាជាតិ ទើបភាគីទាំងបួន បានចុះហត្ថលេខាបញ្ចប់សង្គ្រាមនៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង នាថ្ងៃទី២៣ តុលា ឆ្នាំ១៩៩១។
លោក រ៉ឹម ភារី៖ តើខ្លឹមសារកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស មានគោលការណ៍សំខាន់ៗអ្វីខ្លះ?
លោក ដៀប សុផល៖ ចំណុចសំខាន់ គឺមាននៅលើចំណងជើងនៃកិច្ចព្រមព្រៀមទីក្រុងសន្តិភាពប៉ារីស គឺមានគោលដៅធ្វើឲ្យកម្ពុជាមានសន្តិភាព។ គោលការណ៍មួយ គឺការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី ដោយឈរលើគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។ ចំណែក គោលការណ៍លម្អិតមួយចំនួនទៀត ដូចជា ការវិលត្រឡប់មកវិញ របស់ជនភៀសខ្លួនខ្មែររាប់សែននៅព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ…។
លោក រ៉ឹម ភារី៖ បច្ចុប្បន្ននេះ តើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនៅបន្តសុពលភាព ឬក៏បានស្លាប់ក្រោយកម្ពុជាបានបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅឆ្នាំ១៩៩៣?
លោក ដៀប សុផល៖ សម្រាប់ទស្សនៈរបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំឈរកណ្តាល។ គេថា ស្លាប់ គឺវាមិនទាន់ ស្លាប់ទេ ព្រោះ សន្ធិសញ្ញានេះ ធ្វើឲ្យយើងអាចបន្តបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញាដែលជាច្បាប់កំពូលនៅឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលយើងកំពុងអនុវត្តន៍មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ លើសពីនេះ សន្ធិសញ្ញានេះ ធ្វើឲ្យកម្ពុជាបានបង្កើតរដ្ឋអធិបតេយ្យភាពមួយ ដែលអាចទៅចុះហត្ថលេខានៅអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីក្លាយជាប្រទេសហត្ថលេខីទទួលស្គាល់សេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងច្បាប់អន្តរជាតិផ្សេងទៀត ដែលយើងប្រកាន់យក នេះទីមួយ។ ទីពីរ គេថា មានសុពលភាព តើបានន័យដូចម្តេច? យើងយកគោលការណ៍នៃទីក្រុងប៉ារីស យកមកប្រើមាត្រាទីប៉ុន្មានៗ ខ្ញុំថា វាហាក់ដូចជាមិនមានផលប្រយោជន៍អីទេ។ បើយើងនិយាយពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ យើងមិនបាច់ប្រើសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនោះទេ យើងក្លាយជារដ្ឋអធិបតេយ្យភាពមួយ ដែលបានចុះហត្ថលេខា និងទទួលសេចក្តីប្រកាសសន្ធិសញ្ញាស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ យើងឃើញហើយ គេដាក់តំណាងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិតាមដានសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា គឺដោយយើងជាប្រទេសហត្ថលេខី មិនមែនដោយសារកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនោះទេ។
លោក រ៉ឹម ភារី៖ តើខ្លឹមសារកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសអ្វីខ្លះ ដែលនៅបន្តរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ហើយកម្ពុជាត្រូវអនុវត្តន៍?
លោក ដៀប សុផល៖ Ok! លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានចែងក្នុងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣។ ក្រែងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញអនុម័តឡើង ដោយឈរលើខ្លឹមសារនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។ ដូច្នេះ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ វាបានបន្តរួចទៅហើយ៕
Tag:
ដៀប សុផល
កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
