អន្តរជាតិ
អ្នកដាក់ទណ្ឌកម្ម «Duterte» អាចធានាពី«ភាពជាស្នូលអាស៊ាន»ទេ ពេលហ្វីលីពីន ធ្វើជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំក្រោយ?
ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន (ប្រភពរូបភាព៖ inquirer.net)
×![]()
សល់ពេលជាងមួយខែទៀតប៉ុណ្ណោះ ហ្វីលីពីន នឹងត្រូវធ្វើជាប្រធានវិលជុំរបស់សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលហៅកាត់ថា«អាស៊ាន» បន្ទាប់ពី ឡាវ។ វា ក៏នឹងជាពេលដែលលោកប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌើទើតេ ត្រូវបង្ហាញសមត្ថភាពដឹកនាំកិច្ចប្រជុំពាក់ព័ន្ធកំពូលៗ ខណៈឆ្នាំ២០១៧ ក៏ជាឱកាសពិសេសមួយរបស់អាស៊ានក្នុងគម្រប់ខួប៥០ឆ្នាំរបស់ខ្លួនផងដែរនោះ។ ក្រសែភ្នែកសហគមន៍អន្តរជាតិ និងអ្នកតាមដានកិច្ចការអាស៊ាន ដាក់ចំណោទសំណួរថាតើ លោកប្រធានាធិបតីរូបនេះ អាចបំពេញតួនាទីស្នូលក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ានបានឬយ៉ាងណា បើគោលនយោបាយបរទេសក្នុងរដ្ឋបាលថ្មីរបស់លោក មានការប្រែប្រួលខ្លាំងយ៉ាងនេះ? 
ចាប់ពីថ្ងៃទី០៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៧ តទៅ ហ្វីលីពីន នឹងក្លាយជាប្រធានវិលជុំអាស៊ានជាផ្លូវការហើយ។ ជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំក្រោយ ហ្វីលីពីន មិនត្រឹមតែជាអ្នកសម្របសម្រួលសម្រាប់កិច្ចប្រជុំកំពូលពាក់ព័ន្ធអាស៊ានលើកទី៣០ និង៣១នោះទេ តែ ហ្វីលីពីន ក៏មានកាតព្វកិច្ចក្នុងការរៀបចំ កម្មវិធីសម្រាប់ខួបលើកទី៥០របស់អាស៊ាន ដែលជាពេលកំណត់មួយដ៏សំខាន់ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការបង្កើតអាស៊ាននោះ។ ទោះតិច ឬច្រើន ហ្វីលីពីន ត្រូវមានកាត្វកិច្ច បង្ហាញពីលក្ខណៈពិសេសសម្រាប់ឱកាសមួយនេះទៅកាន់បណ្តាសមាជិកអាស៊ាន ក៏ដូចជាដៃគូផ្សេងទៀតរបស់អាស៊ាន ដ្បិត ហ្វីលីពីន ក៏ជាស្ថាបនិករបស់អាស៊ានក្នុងឆ្នាំ១៩៦៧ផងដែរ។
ក្នុងថ្ងៃដែលប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន លោក រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌើទើតេ ទទួលញញួរជាប្រធានអាស៊ានពីឡាវក្រោយពេលក្រោយពេលបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំអាស៊ានលើកទី២៨ និងលើកទី២៩ នៅប្រទេសឡាវ នៅថ្ងៃទី០៨ខែ កញ្ញាកន្លងទៅ លោក ក៏បានប្រកាសពីរបៀបវារៈដែរ ហើយនោះគឺភាពជាដៃគូរការផ្លាស់ប្ដូរ ការចូលរួមជាមួយពិភពលោក គឺជាមូលបទរបស់ហ្វីលីពីន ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាន។ បន្ថែមពីនេះ លោក ក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ដែរថា «ក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ាន ហ្វីលីពីននឹងធ្វើឲ្យអាស៊ានលេចធ្លោជាគំរូនៃតំបន់និយម និងជាតួអង្គសកលលោក ដោយចាត់ទុកផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាជនជាស្នូល»។
តួនាទីប្រធានអាស៊ានកំណត់ក្នុងធម្មនុញ្ញ?
ដូចបានកំណត់នៅក្នុងមាត្រា៧នៃធម្មនុញ្ញអាស៊ាន កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ត្រូវរៀបចំឡើងពីរដង ក្នុងមួយឆ្នាំ ក្នុងរដ្ឋសមាជិក ដែលជាទទួលបន្ទុកជាប្រធានអាស៊ាន។ តាមពិតទៅ ក្នុងចំណោមភារកិច្ច និងតួនាទីដែលត្រូវទទួលក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាន ការដឹកនាំកិច្ចប្រជុំត្រូវបានមើលឃើញថាជាបន្ទុកមួយធ្ងន់ជាងគេ។ នោះក៏ព្រោះតែ មានកិច្ចការជាច្រើនដែលប្រធានអាស៊ាន ត្រូវបំពេញ និងទទួលខុសត្រូវ ដ្បិតកិច្ចប្រជុំនោះ មិនត្រឹមតែរាប់បញ្ចូលតែកិច្ចប្រជុំជាមួយនឹង មេដឹកនាំអាស៊ានទាំងអស់នោះទេ តែក៏រាប់បញ្ចូលទាំងកិច្ចប្រជុំជាមួយនឹងមេដឹកនាំពិភពលោកដែលជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ានផងដែរ។ កិច្ចប្រជុំជាមួយនឹងដៃគូសន្ទនានោះមានដូចជាកិច្ចប្រជុំអាស៊ីបូព៌ា និងកិច្ចប្រជុំដាច់ដោយជាមួយនឹងអាមេរិក ចិន ជប៉ុន រុស្ស៊ី និងអង្គការសហប្រជាជាតិជាដើមនោះ។
អ្វីគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះ កិច្ចការចម្បងរបស់ប្រធានអាស៊ានមួយចំនួនដែលបានកំណត់ក្នុងមាត្រា៣១នៃធម្មនុញ្ញអាស៊ាននោះគឺ ប្រធានអាស៊ាន ត្រូវលើកស្ទួយយ៉ាងសកម្ម និងធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវផលប្រយោជន៍ និងសុខុមាលភាព របស់អាស៊ានរួមទាំងការខិតខំប្រឹងប្រែងកសាងសហគមន៍អាស៊ាន តាមរយៈការផ្តួចផ្តើមគោលនយោបាយ ការសម្របសម្រួល កុងសង់ស៊ីស និងសហប្រតិបត្តិការ និងជាពិសេសនោះត្រូវធានាភាពជាស្នូល (Centrality) របស់អាស៊ាន។ គឺ«ភាពជាស្នូល»នេះហើយដែលជាចំណុចដែលគេព្រួយបារម្ភខ្លាំងក្នុងពេលដែលហ្វីលីពីន ដែលមានលោក រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌើទើតេ។
ហេតុអ្វីត្រូវព្រួយបារម្ភ?
លោកប្រធានាធិបតី រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌើទើតេ ត្រូវគេមើលឃើញថាជាមេដឹកនាំមួយរូបដែលមិនត្រឹមតែទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍ពីសំណាក់ប្រជាជនក្នុងស្រុកប៉ុណ្ណោះនោះទេ តែ លោក ក៏ត្រូវបានសំឡឹងមិនដាក់ភ្នែកពីសំណាក់សហគមន៍អន្តរជាតិ និងក្នុងតំបន់ផងដែរ។ កាន់តំណែងមិនបានប្រាំមួយខែផង លោក ស្ទើរតែនៅក្របមុខរបស់សារព័ត៌មានទៅហើយ។ ហើយនោះក៏ព្រោះតែ ការអនុវត្តគោលនយោបាយក្នុងស្រុក និងគោលនយោបាយការបរទេស។
ទន្ទឹមនឹងការទន្ទឹងរង់ចាំមើលថាតើលោក រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌើទើតេ នឹងធ្វើបែបណាដើម្បីស្របតាមការសន្យារបស់លោក ថា នឹងធ្វើឲ្យអាស៊ានកាន់លេចធ្លោ និងអស្ចារ្យក្នុងពេលហ្វីលីពីន គេ ចាំមើលដែរថា លោក ឌើទើតេ នឹងអាចធានាពីភាពស្នូលរបស់អាស៊ានបានកម្រិតណាផងដែរ។ ភាពជាស្នូល សំដៅលើការធានាពីតុល្យភាពនៃភាពជាដៃគូរបស់អាស៊ានជាមួយនឹងដៃគូរបស់ខ្លួន ជាពិសេសជាមួយនឹងប្រទេសមហាអំណាចដូចជាអាមេរិក ចិន និងរុស្ស៊ីជាដើម។ ក្នុងន័យនេះ ចង់និយាយថា ប្រធានអាស៊ាន ត្រូវបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនដោយមិនលម្អៀង ពោលគឺ ត្រូវរក្សាជំហរ និងសម្របសម្រួលសមាជិកអាស៊ានទាំងអស់ក្នុងឥរិយាបថតែមួយជាមួយនឹងដៃគូរបស់ខ្លួន។
តែ«គឹយើងបីប្រទេស ចិន រុស្ស៊ី និងហ្វីលីពីន ប្រឆាំងពិភពលោក» ដែលជាសេចក្តីថ្លែងការណ៍បែបអោបក្រសោបរបស់លោក ឌើទើតេ ទៅកាន់មហាអំណាចពីរទាំងពីរដែលជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន គឺជាបញ្ហា។ ខណៈសរសើរពីប្រទេសទាំងពីរ លោក ឌើទើតេ ដែលមានរហ័សនាមថាជាអ្នកដាក់ទណ្ឌកម្មផងដែរនោះ បានទិះតៀន ប្រើពាក្យអសុរោះ និងថែមទាំងជេរប្រមាថទៅលើសហភាពអឺរ៉ុប និងអាមេរិកទៅវិញ ដែលនេះ គឺជាសារមួយមិនល្អនោះទេសម្រាប់ទំនាក់ទំនងអាស៊ានជាមួយនឹងដៃគូនោះ។ សូមជម្រាបផងដែរថា ដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន សរុបមាន១០ភាគី រួមមាន អូស្ត្រាលី កាណាដា ចិន សហភាពអឺរ៉ុប ឥណ្ឌា ជប៉ុន ណូវែលសេឡង់ កូរ៉េខាងត្បូង រុស្ស៊ី និងសហរដ្ឋអាមេរិក៕
ចាប់ពីថ្ងៃទី០៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៧ តទៅ ហ្វីលីពីន នឹងក្លាយជាប្រធានវិលជុំអាស៊ានជាផ្លូវការហើយ។ ជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំក្រោយ ហ្វីលីពីន មិនត្រឹមតែជាអ្នកសម្របសម្រួលសម្រាប់កិច្ចប្រជុំកំពូលពាក់ព័ន្ធអាស៊ានលើកទី៣០ និង៣១នោះទេ តែ ហ្វីលីពីន ក៏មានកាតព្វកិច្ចក្នុងការរៀបចំ កម្មវិធីសម្រាប់ខួបលើកទី៥០របស់អាស៊ាន ដែលជាពេលកំណត់មួយដ៏សំខាន់ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការបង្កើតអាស៊ាននោះ។ ទោះតិច ឬច្រើន ហ្វីលីពីន ត្រូវមានកាត្វកិច្ច បង្ហាញពីលក្ខណៈពិសេសសម្រាប់ឱកាសមួយនេះទៅកាន់បណ្តាសមាជិកអាស៊ាន ក៏ដូចជាដៃគូផ្សេងទៀតរបស់អាស៊ាន ដ្បិត ហ្វីលីពីន ក៏ជាស្ថាបនិករបស់អាស៊ានក្នុងឆ្នាំ១៩៦៧ផងដែរ។
ក្នុងថ្ងៃដែលប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន លោក រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌើទើតេ ទទួលញញួរជាប្រធានអាស៊ានពីឡាវក្រោយពេលក្រោយពេលបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំអាស៊ានលើកទី២៨ និងលើកទី២៩ នៅប្រទេសឡាវ នៅថ្ងៃទី០៨ខែ កញ្ញាកន្លងទៅ លោក ក៏បានប្រកាសពីរបៀបវារៈដែរ ហើយនោះគឺភាពជាដៃគូរការផ្លាស់ប្ដូរ ការចូលរួមជាមួយពិភពលោក គឺជាមូលបទរបស់ហ្វីលីពីន ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាន។ បន្ថែមពីនេះ លោក ក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ដែរថា «ក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ាន ហ្វីលីពីននឹងធ្វើឲ្យអាស៊ានលេចធ្លោជាគំរូនៃតំបន់និយម និងជាតួអង្គសកលលោក ដោយចាត់ទុកផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាជនជាស្នូល»។
តួនាទីប្រធានអាស៊ានកំណត់ក្នុងធម្មនុញ្ញ?
ដូចបានកំណត់នៅក្នុងមាត្រា៧នៃធម្មនុញ្ញអាស៊ាន កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ត្រូវរៀបចំឡើងពីរដង ក្នុងមួយឆ្នាំ ក្នុងរដ្ឋសមាជិក ដែលជាទទួលបន្ទុកជាប្រធានអាស៊ាន។ តាមពិតទៅ ក្នុងចំណោមភារកិច្ច និងតួនាទីដែលត្រូវទទួលក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាន ការដឹកនាំកិច្ចប្រជុំត្រូវបានមើលឃើញថាជាបន្ទុកមួយធ្ងន់ជាងគេ។ នោះក៏ព្រោះតែ មានកិច្ចការជាច្រើនដែលប្រធានអាស៊ាន ត្រូវបំពេញ និងទទួលខុសត្រូវ ដ្បិតកិច្ចប្រជុំនោះ មិនត្រឹមតែរាប់បញ្ចូលតែកិច្ចប្រជុំជាមួយនឹង មេដឹកនាំអាស៊ានទាំងអស់នោះទេ តែក៏រាប់បញ្ចូលទាំងកិច្ចប្រជុំជាមួយនឹងមេដឹកនាំពិភពលោកដែលជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ានផងដែរ។ កិច្ចប្រជុំជាមួយនឹងដៃគូសន្ទនានោះមានដូចជាកិច្ចប្រជុំអាស៊ីបូព៌ា និងកិច្ចប្រជុំដាច់ដោយជាមួយនឹងអាមេរិក ចិន ជប៉ុន រុស្ស៊ី និងអង្គការសហប្រជាជាតិជាដើមនោះ។
អ្វីគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះ កិច្ចការចម្បងរបស់ប្រធានអាស៊ានមួយចំនួនដែលបានកំណត់ក្នុងមាត្រា៣១នៃធម្មនុញ្ញអាស៊ាននោះគឺ ប្រធានអាស៊ាន ត្រូវលើកស្ទួយយ៉ាងសកម្ម និងធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវផលប្រយោជន៍ និងសុខុមាលភាព របស់អាស៊ានរួមទាំងការខិតខំប្រឹងប្រែងកសាងសហគមន៍អាស៊ាន តាមរយៈការផ្តួចផ្តើមគោលនយោបាយ ការសម្របសម្រួល កុងសង់ស៊ីស និងសហប្រតិបត្តិការ និងជាពិសេសនោះត្រូវធានាភាពជាស្នូល (Centrality) របស់អាស៊ាន។ គឺ«ភាពជាស្នូល»នេះហើយដែលជាចំណុចដែលគេព្រួយបារម្ភខ្លាំងក្នុងពេលដែលហ្វីលីពីន ដែលមានលោក រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌើទើតេ។
ហេតុអ្វីត្រូវព្រួយបារម្ភ?
លោកប្រធានាធិបតី រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌើទើតេ ត្រូវគេមើលឃើញថាជាមេដឹកនាំមួយរូបដែលមិនត្រឹមតែទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍ពីសំណាក់ប្រជាជនក្នុងស្រុកប៉ុណ្ណោះនោះទេ តែ លោក ក៏ត្រូវបានសំឡឹងមិនដាក់ភ្នែកពីសំណាក់សហគមន៍អន្តរជាតិ និងក្នុងតំបន់ផងដែរ។ កាន់តំណែងមិនបានប្រាំមួយខែផង លោក ស្ទើរតែនៅក្របមុខរបស់សារព័ត៌មានទៅហើយ។ ហើយនោះក៏ព្រោះតែ ការអនុវត្តគោលនយោបាយក្នុងស្រុក និងគោលនយោបាយការបរទេស។
ទន្ទឹមនឹងការទន្ទឹងរង់ចាំមើលថាតើលោក រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌើទើតេ នឹងធ្វើបែបណាដើម្បីស្របតាមការសន្យារបស់លោក ថា នឹងធ្វើឲ្យអាស៊ានកាន់លេចធ្លោ និងអស្ចារ្យក្នុងពេលហ្វីលីពីន គេ ចាំមើលដែរថា លោក ឌើទើតេ នឹងអាចធានាពីភាពស្នូលរបស់អាស៊ានបានកម្រិតណាផងដែរ។ ភាពជាស្នូល សំដៅលើការធានាពីតុល្យភាពនៃភាពជាដៃគូរបស់អាស៊ានជាមួយនឹងដៃគូរបស់ខ្លួន ជាពិសេសជាមួយនឹងប្រទេសមហាអំណាចដូចជាអាមេរិក ចិន និងរុស្ស៊ីជាដើម។ ក្នុងន័យនេះ ចង់និយាយថា ប្រធានអាស៊ាន ត្រូវបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនដោយមិនលម្អៀង ពោលគឺ ត្រូវរក្សាជំហរ និងសម្របសម្រួលសមាជិកអាស៊ានទាំងអស់ក្នុងឥរិយាបថតែមួយជាមួយនឹងដៃគូរបស់ខ្លួន។
តែ«គឹយើងបីប្រទេស ចិន រុស្ស៊ី និងហ្វីលីពីន ប្រឆាំងពិភពលោក» ដែលជាសេចក្តីថ្លែងការណ៍បែបអោបក្រសោបរបស់លោក ឌើទើតេ ទៅកាន់មហាអំណាចពីរទាំងពីរដែលជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន គឺជាបញ្ហា។ ខណៈសរសើរពីប្រទេសទាំងពីរ លោក ឌើទើតេ ដែលមានរហ័សនាមថាជាអ្នកដាក់ទណ្ឌកម្មផងដែរនោះ បានទិះតៀន ប្រើពាក្យអសុរោះ និងថែមទាំងជេរប្រមាថទៅលើសហភាពអឺរ៉ុប និងអាមេរិកទៅវិញ ដែលនេះ គឺជាសារមួយមិនល្អនោះទេសម្រាប់ទំនាក់ទំនងអាស៊ានជាមួយនឹងដៃគូនោះ។ សូមជម្រាបផងដែរថា ដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន សរុបមាន១០ភាគី រួមមាន អូស្ត្រាលី កាណាដា ចិន សហភាពអឺរ៉ុប ឥណ្ឌា ជប៉ុន ណូវែលសេឡង់ កូរ៉េខាងត្បូង រុស្ស៊ី និងសហរដ្ឋអាមេរិក៕
Tag:
ហ្វីលីពីន
អាស៊ាន
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
