លោកព្រឹទ្ធភិរម្យ ប្រាជ្ញ ឈួន បានរស់នៅជីវិតចុងក្រោយក្នុងទឹកដីកំណើតរបស់ខ្លួន ក្នុងភូមិត្រពាំងកក់ ឃុំខ្វាវ ស្រុកទ្រាំង ខេត្តតាកែវ។ អាជីពជាអ្នកចាប៉ីប្រមាណ៧០ឆ្នាំមកនេះ លោក ប្រាជ្ញ ឈួន ដែលកើតនៅឆ្នាំ ១៩៣៦ បានបន្សល់ទុកនូវស្នាដៃផ្នែកចាប៉ីជាច្រើនសម្រាប់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយស្តាប់។ កិត្តិសព្ទរបស់អ្នកប្រាជ្ញផ្នែកចាប៉ីដងវែងរូបនេះ មិនត្រឹមតែល្បីខ្ទរខ្ទារនៅក្នុងពិភពអ្នកចាប៉ីដងវែងដូចគ្នាឡើយ តែក្នុងស្រទាប់ប្រជាជនខ្មែរស្ទើរទូទៅ ក៏ស្គាល់ឈ្មោះលោក ប្រាជ្ញ ឈួន ថាជាអ្នកចាប៉ីដ៏អស្ចារ្យនៅកម្ពុជា។ ជីវិតអ្នកចាប៉ីរូបនេះ សល់តែកិត្តិសព្ទ និងស្នាដៃសម្រាប់កូនខ្មែរ តែគ្មានទ្រព្យសម្បត្តិជាដុំកំភួនសល់សម្រាប់កូនរបស់លោកនោះទេ។
សូមទស្សនាវីដេអូ និងអានអត្ថបទខាងក្រោម៖
ប្រជាជនខ្មែរស្ទើរនៅទូទាំងនគរ ប្រាកដជាបានស្គាល់ឈ្មោះ ប្រាជ្ញ ឈួន អ្នកចាប៉ីដងវែងដ៏ល្បីល្បាញជាងពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍មកនេះ។ អ្នកចាប៉ីរូបនេះ ល្បីតាំងពីសម័យសង្គមរាស្ត្រ និយម រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន បើទោះបីជាពេលនេះ លោកព្រឹទ្ធភិរម្យប្រាជ្ញ ឈួន ឈានដល់វ័យជរា ច្រៀងចាប៉ីលែងកើតក្តី តែខ្សែអាត់សំឡេងនៃចម្រៀងចាប៉ីរបស់លោកដែលអប់រំ កំដរអារម្មណ៍ប្រជាជនខ្មែរ ត្រូវគេយកទៅចាក់តាមឧគ្ឃោសនសព្ទ (មេក្រូ) នៅតាមទីអារាម ឬនៅតាមពិធីបុណ្យទានតាមបែបព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលធ្វើឲ្យប្រជាជនជំនាន់ក្រោយនៅតែស្គាល់ឈ្មោះអ្នកចាប៉ីប្រាជ្ញ ឈួន ជានិច្ច។ ស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលនៃជីវិតចុងក្រោយ អ្នកចាប៉ីខ្មែររូបនេះ កំពុងរស់នៅលើទឹកដីកំណើតរបស់ខ្លួន ស្ថិតនៅក្នុងភូមិត្រពាំងកក់ ឃុំខ្វាវ ស្រុកទ្រាំង ខេត្តតាកែវ។ ទីកន្លែងកំណើតរបស់លោកអ្នកប្រាជ្ញចាប៉ី មានចម្ងាយប្រមាណ ២០ កីឡូម៉ែត្រ ពីទីរួមខេត្តតាកែវ។
ដើម្បីមកដល់លំនៅដ្ឋានរបស់លោកតា ប្រាជ្ញ ឈួន ខ្ញុំព្រមទាំងសហការីនៃសារព័ត៌មានថ្មីៗ ត្រូវធ្វើដំណើរតាមរយៈរ៉ឺម៉ក កង់បី ឬហៅថា តុកៗ ចេញពីទីរួមខេត្តឆ្លងកាត់ផ្លូវតាមវាលស្រែជាច្រើនគីឡូម៉ែត្រ ហើយដោយសារតែពេលនោះជារដូវវស្សា ពួកខ្ញុំត្រូវជិះតុកៗឆ្លងភក់ជាច្រើន ដូចដែលប្រិយមិត្ត ឃើញតាមរយៈវីដេអូនេះអ៊ីចឹង។ ក្រោយពីធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់វាលស្រែដ៏ធំល្វឹងល្វើយ ពេលចូលទៅក្នុងភូមិអ្នកស្រុក ខ្ញុំត្រូវចុះសួរប្រជាជនដែលរស់នៅតាមដងផ្លូវ អំពីទីស្ថាននៃភូមិ និងផ្ទះរបស់លោកតា ប្រាជ្ញ ឈួន។
ពេលដែលខ្ញុំធ្វើដំណើរមកដល់ភូមិអ្នកចាប៉ីដងវែងដ៏ល្បីល្បាញហើយ ក៏ជួបនឹងឧបសគ្គ ពោលគឺផ្លូវ ដែលត្រូវចូលទៅដល់ផ្ទះលោកតាប្រាជ្ញ ឈួន ខូច ធ្វើដំណើរទៅមិនកើត ត្រូវរង់ចាំការជួសជុលជាមុនសិន ដោយមានរទេះសេះដឹកដីយកមកចាក់លើផ្លូវដែលខូច ហើយខ្ញុំត្រូវជួយកាយដីនោះឲ្យស្មើទើបរ៉ឺម៉កកង់បីអាចឆ្លងកាត់នាំពួកខ្ញុំទៅដល់ផ្ទះលោកតាប្រាជ្ញ ឈួន បាន។ ក្រោយពីឆ្លងកាត់ផ្លូវពិបាកធ្វើដំណើររួចហើយ ខ្ញុំបានមកដល់ផ្ទះវីរៈសិល្បករចាប៉ីដងវែងដូចប្រាថ្នាហើយ។
នៅពេលនេះ ខ្ញុំសូមដំណាលពីប្រវត្តិរបស់លោក ព្រឹទ្ធ ភិរម្យ ប្រាជ្ញ ឈួន ជាពិសេសដំណើររឿងរបស់លោកទាក់ទងនឹងសិល្បៈចាប៉ីដងវែងនេះតែម្តង។ ទារក ប្រាជ្ញ ឈួន បានប្រសូតក្នុងគ្រួសារកសិករមួយនៅឆ្នាំ ១៩៣៦ ស្ថិតនៅក្នុងភូមិត្រពាំងកក់ ឃុំខ្វាវ ស្រុកទ្រាំង ខេត្តតាកែវ។ ដោយសារមាននិស្ស័យនឹងសិល្បៈចាប៉ី អាយុទើបតែ ១២ ឆ្នាំ កុមារា ប្រាជ្ញ ឈួន បានចាប់ផ្តើមចេះច្រៀងចាប៉ីដងវែងល្អគ្រាន់បើ។ កុមារា ប្រាជ្ញ ឈួន ចេះច្រៀងចាប៉ី ដោយសារតែមានការជំរុញពីបងប្រុស និងឪពុកមារបស់ខ្លួន ដែលជាអ្នកចាប៉ីមានកិត្តិនាមល្បាញល្បីក្នុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម គឺលោកតា ប៉ែត ឌុក ដែលមហាជនខ្មែរហៅថា លោកតាចង្កូម ៨ ។
នៅពេលដែលខ្លួនចេះដេញចាប៉ី ហើយស្គាល់សំឡេងវាបានច្បាស់ កុមារា ប្រាជ្ញ ឈួន កាន់តែចូលចិត្តនឹងវិស័យចាប៉ីដងវែង ហើយប្រឹងរៀន ប្រឹងច្រៀងចាប៉ី ដើម្បីឲ្យល្បីល្បាញ ដោយសារកុមាររូបនេះ ត្រេកអរនឹងភាពល្បីល្បាញរបស់សិល្បករចាប៉ីដងវែងមួយចំនួននាសម័យនោះ មានដូចជា លោកតា ប៉ែត ឌុក និង ស្មៀន ឈិន ជាដើម។
អ្នកចាប៉ីដែលពិការភ្នែកដោយសារតែជំងឺកញ្ជ្រិលកាលពីខ្លួនមានអាយុ ៥ ឆ្នាំ តែអាចមើលឃើញព្រាលៗខ្លះដែរនោះ បានរម្លឹកថា លោកបានចេះដឹងអក្សរសាស្ត្រខ្លះ មានដូចជា បាលី កំណាព្យ ដោយសារព្រះសង្ឃមួយអង្គនៅក្នុងវត្តសមរ នៅក្បែរភូមិរបស់លោក ជួយបង្ហាត់បង្រៀន ឲ្យថា តាមព្រះអង្គ។
ក្រោយពីបានចេះដឹងនូវសិល្បៈចាប៉ីដងវែងច្រើន អ្នកភូមិជាមួយអ្នកចាប៉ីរូបនេះ ជាអ្នកដែលបានស្តាប់ការច្រៀងចាប៉ីដងវែងរបស់ខ្លួនមុនគេ នៅពេលដែលមានពិធីបុណ្យផ្សេងៗ ដូចជាពិធីបុណ្យដារលាន ជាដើម។
ចាប់ពីពេលនោះមក កិត្តិនាមរបស់អ្នកចាប៉ីដងវែង ប្រាជ្ញ ឈួន បានចាប់ផ្តើមល្បីល្បាញបន្តិចម្តងៗពីភូមិមួយទៅភូមិមួយនៅក្នុងខេត្តតាកែវ។ ហើយកេរ្តិ៍ឈ្មោះ របស់លោកបានចាប់ផ្តើមល្បីខ្លាំងមែនទែន ដែលមានទាំងរាស្ត្រ និងមន្ត្រីស្គាល់ច្រើន នៅឆ្នាំ ១៩៦២ នៅពេលដែលអ្នកចាប៉ីរូបនេះ ប្រឡងនៅវិទ្យុជាតិផ្នែកចាប៉ីដងវែងជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ១ ។ ជ័យលាភីនេះ ធ្វើឲ្យលោកប្រាជ្ញ ឈួន ដែលពេលនោះទើបតែមានវ័យ ២៦ ឆ្នាំ និងបន្ទាប់ពីរៀបការរួច ត្រូវចាកចេញពីស្រុកកំណើតមករស់នៅភ្នំពេញ។
បន្ទាប់ពីទទួលបានជ័យលាភីលេខ ១ អ្នកចាបីរូបនេះ បានវិចបង្វិចរបស់ខ្លួនចាកចោលស្រុកកំណើតមករស់នៅភ្នំពេញ ពីព្រោះតែលោកមានភារកិច្ចត្រូវច្រៀងចាប៉ីនៅស្ថានីយវិទ្យុជាតិនៅឯភ្នំពេញជាប្រចាំ។ តែជាអកុសល កំពុងតែពេញចិត្ត និងត្រេកត្រអាលនឹងអាជីពរបស់ខ្លួនជាអ្នកចាប៉ីដងវែង មិនបានប៉ុន្មានឆ្នាំផង របបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត បានឈានចូលមកដល់ នៅថ្ងៃទី ១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥ ។ លោក ត្រូវបានរបបនេះ ជម្លៀសពីភ្នំពេញមកនៅស្រុកកំណើតវិញ។ ជីវិតតស៊ូលំបាករបស់អ្នកចាប៉ី ប្រាជ្ញ ឈួន ក្នុងរបបនេះ ក៏មិនខុសពីប្រជាជនខ្មែរដទៃទៀត ដែលបានឆ្លងកាត់របបដ៏ខ្មៅងងឹតនេះដែរ។ នៅក្នុងរបបនេះ លោកវិះនឹងបាត់បង់ជីវិតលែងបានកាន់ដងចាប៉ីច្រៀងទៀតនៅពេលនោះ។
ក្រោយពីរបប ប៉ុល ពត បានដួលរលំទៅនៅឆ្នាំ ១៩៧៩ ផ្ទាំងប្រវត្តិសាស្ត្រន៍ល្អរបស់កម្ពុជា បានកើតឡើងជាថ្មី ហើយអ្នកចាប៉ីដងវែងរបស់យើង ក៏នៅតែបន្តអាជីពជាអ្នកចាប៉ី ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត និងគ្រួសារ ហើយបន្តច្រៀងនៅវិទ្យុជាតិដដែល រហូតដល់ឆ្នាំ ២០០០ ទើបលោកចូលនិវត្តន៍។ ថ្វីដ្បិតតែលោក ចូលនិវត្តន៍ឈប់ច្រៀងនៅវិទ្យុជាតិពិតមែន តែអ្នកចាប៉ីរូបនេះ នៅតែអាចមានកម្លាំងទៅច្រៀងតាមកម្មវិធីទូរទស្សន៍ តាមផលិតកម្ម និងកម្មវិធីសំខាន់មួយចំនួនដែរ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត មុននឹងលោកលែងមានកម្លាំងអាចច្រៀងកើត ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
កូនប្រុសច្បងរបស់តា ប្រាជ្ញ ឈួន គឺលោក ប្រាជ្ញ ឆាត ដែលជាអ្នកនៅមើលថែលោកតាជាង ៣០ ឆ្នាំ មកនេះ ហើយក៏ជាអ្នកដែលបានដឹកឪពុករបស់ខ្លួន ដើរច្រៀងចាប៉ីស្ទើរជុំវិញស្រុកខ្មែរដែរនោះ បានរម្លឹកពីប្រវត្តិនៃការដើរច្រៀងចាប៉ី និងអនុស្សាវរីយ៍ របស់ឪពុកខ្លួនប្រាប់ដល់ខ្ញុំជាច្រើន។
អ្នកភូមិត្រពាំងកក់ជាមួយអ្នកចាប៉ី ប្រាជ្ញ ឈួន គឺលោកតា កោះ ញ៉ែត ហើយដែលតែងតែបានស្តាប់ចម្រៀងចាប៉ីរបស់លោកតា ប្រាជ្ញ ឈួន ដោយផ្ទាល់ និងតាមរយៈឧគ្ឃោសនសព្ទច្រើនដែរនោះ បានកោតសរសើរពីសមត្ថភាពរបស់លោកព្រឹទ្ធភិរម្យយ៉ាងខ្លាំងចំពោះទេពកោសល្យផ្នែកចាប៉ីនេះ។
ត្រឡប់មកជជែកពីសិល្បៈចាប៉ីដងវែងជាមួយអ្នកប្រាជ្ញចាប៉ីបន្តទៀត បើទោះបីខ្លួនជរាខ្លាំងណាស់ទៅហើយក្តី ហើយខំប្រឹងនិយាយជាមួយខ្ញុំទាំងលំបាក ក៏លោកព្រឹទ្ធភិរម្យ ប្រាជ្ញ ឈួន នៅតែចងចាំបទភ្លេងចាប៉ីទាំងអស់ដែរ។ លោកថា ចាប៉ីមានបទភ្លេងចំនួន ៧ សំខាន់ ដែលមានដូចជា បទនគរាជ បទកំពុងសៀម និងបទបំពេរជាដើម។ លោក បានរៀបរាប់ប្រាប់ខ្ញុំ ហើយមានអមដោយសំឡេងចាប៉ីផងដែរ។
ទាក់នឹងការច្រៀងរបស់អ្នកចាប៉ីសព្វថ្ងៃវិញ អ្នកជំនាញផ្នែកចាប៉ឺដងវែងរូបនេះ ហាក់មិនពេញចិត្តនឹងអ្នកច្រៀងចាប៉ីបច្ចុប្បន្នមួយចំនួនដែលចូលចិត្តតែច្រៀងបណ្តោយ តែមិនសូវច្រៀងទទឹងនោះទេ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ បើទោះបីជាមហាជនខ្មែរទទួលស្គាល់ថា អ្នកចាប៉ីដងវែងលោកតា ប្រាជ្ញ ឈួន ជាអ្នកចាប៉ីដ៏មានទេពកោសល្យកម្រមានក្តី ក៏អ្នកចាប៉ីដ៏មានកិត្តិនាមរូបនេះ មានប្រសាសន៍ថា អ្នកចាប៉ីជំនាន់ក្រោយៗនេះ មិនសូវមានអ្នកណាយកគំរូតាមលោកនោះទេ ពីព្រោះតែរបៀបនៃការដេញ និងច្រៀងចាប៉ីរបស់លោកពិបាកជាងគេ។
លោក ពេជ្រ សារ៉ាត គ្រូបង្រៀនចាប៉ីដងវែងនៅសហគមន៍ចាប៉ីអមតៈ ទទួលស្គាល់ថា ទេពកោសល្យផ្នែកចាប៉ីដងវែង ទាំងរបៀបលេង និងវោហាសព្ទនៃការចម្រៀងរបស់លោកតា ប្រាជ្ញ ឈួន ពិតជាពិបាកនឹងរកអ្នកមានសមត្ថភាពអាចធ្វើបានដូចអ្នកចាប៉ីពីពូកែរូបនេះណាស់ ។លោក ស្ញើចសរសើរលោកព្រឹទ្ធភិរម្យ ប្រាជ្ញ ឈួន ក្រៃលែង ដោយលោក ចាត់ទុកអ្នកចាប៉ី ប្រាជ្ញ ឈួន ថា ជាដុំពេជ្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលប្រជាជនខ្មែរត្រូវលើកតម្កើង។
លោកព្រឹទ្ធភិរម្យ ប្រាជ្ញ ឈួន ជាអ្នកចាប៉ីដ៏ល្បីល្បាញ ដ៏ពូកែ តែគួរឲ្យសោកស្តាយណាស់សម្រាប់អ្នកចាប៉ីរូបនេះនោះ គឺកូនៗរបស់លោកទាំង ៥ នាក់របស់លោក គ្មាននរណាម្នាក់ចេះច្រៀងចាប៉ីដូចខ្លួននោះដែរ។ កូនៗរបស់លោកទាំង ៥ នាក់នោះ អ្នកខ្លះធ្វើជាទាហាន និងកសិករជាដើម។ លោកថា ជីវិតជាអ្នកចាប៉ីពិបាកនឹងរកថវិកាចិញ្ចឹមជីវិត ហើយម្យ៉ាងកូនៗរបស់លោកទាំងនោះ ហាក់មិនសូវមានចំណូលចិត្តនឹងចាប៉ីប៉ុន្មាននោះទេ។
យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ ថ្វីបើកូនៗរបស់លោកទាំង ៥ នាក់មិនចេះច្រៀងចាប៉ីដូចខ្លួនក៏ពិតមែន សម្រាប់អ្នកចាប៉ីរូបនេះ ហាក់មិនជាតូចចិត្តប៉ុន្មានឡើយ ដោយសារតែលោកយល់ថា ជីវិតជាអ្នកចាប៉ីមិនសូវមានជីវភាពធូរធារនោះទេ។ តួយ៉ាងដូចបច្ចុប្បន្ននេះ លោកព្រឹទ្ធភិរម្យ ដែលមានកិត្តិនាមដ៏ល្បី និងបានកសាងស្នាដៃច្រើនសម្រាប់សិល្បៈចាប៉ីខ្មែរ មករស់នៅក្នុងផ្ទះកំណើត ដែលពេលខ្លះស្ទើរតែរកលុយព្យាបាលជំងឺមិនបាន។ និយាយដល់ត្រង់ចំណុចនេះ អ្នកចាប៉ី ប្រាជ្ញ ឈួន បានរម្លឹកពីការផ្តល់តម្លៃពីសំណាក់មហាជនខ្មែរមកលើអ្នកចាប៉ីនាសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយមពេលនោះ និងស្នាដៃសំខាន់របស់លោកក្នុងវិស័យសិល្បៈចាប៉ីដងវែងជាងពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍មកនេះ។
និយាយពីទ្រព្យសម្បត្តិសំខាន់ចុងក្រោយសម្រាប់ជីវិតរបស់អ្នកចាប៉ីដងវែងរបស់យើងក្រៅពីដងចាប៉ីសំណព្វចិត្តរបស់លោកតា គឺរ៉ឺម៉កកង់បី។ រ៉ឺម៉កកង់បីនេះ តែងតែនាំអ្នកចាប៉ីរូបនេះ ទៅវត្តសុំសីល ដោយអង្គុយនៅតុកៗ នោះតែម្តង និងទៅលំហែកាយនៅវាលស្រែម្តងម្កាលនៅពេលអផ្សុក ជាដើម ដោយកូនប្រុសច្បងរបស់លោកជាអ្នកជូនទៅ។
អ្នកដែលមើលថែ បម្រើលោកតា ប្រាជ្ញ ឈួន រាល់ថ្ងៃ ក្រៅពីកូនប្រុសរបស់លោកាតា គឺលោកស្រី អ៊ុក ព្រីង ជាភរិយាទី ២ បន្ទាប់ពីភរិយាទី ១ បានស្លាប់ទៅ។ លោកស្រី អ៊ុក ព្រីង សប្បាយចិត្តខ្លាំងណាស់ ដែលបានរស់នៅជាមួយលោកតា ប្រាជ្ញ ឈួន ហើយបានបម្រើអ្នកចាប៉ីដ៏ល្បីរបស់កម្ពុជា។ លោកស្រី មិននឿយហត់ឡើយ ក្នុងការថែទាំងអ្នកចាប៉ីជរាម្នាក់នេះទេ។ ស្ត្រីវ័យប្រមាណ ៦០ ឆ្នាំ រូបនេះ បានបញ្ជាក់ថា ថវិការសម្រាប់ព្យាបាល ជំងឺ ឬផ្គត់ផ្គង់ជីវិតគ្រួសារ ជាពិសេសជីវិតលោកតា បច្ចុប្បន្ន បានមកពីសិល្បករ ព្រះសង្ឃ និងសប្បុរសជន មួយចំនួនជួយឧបត្ថម្ភ ព្រមទាំងប្រាក់ឧបត្ថម្ភខ្លះពីក្រសួងវប្បធម៌មួយចំនួនដែរ។
កាលពីឆ្នាំ ២០១៥ កន្លងទៅក្នុងពេលមកសួរសុខទុក្ខ និងយកគ្រឿងបរិភោគមួយចំនួនមកជូនលោកព្រឹទ្ធភិរម្យ ព្រះតេជគុណ សាន សុជា ធម្មកថិកដ៏ល្បី បានសុំកក់ទុក ចាប៉ីដងវែង ដែលអ្នកចាប៉ីរូបនេះ បានប្រើចុងក្រោយគេ មានអាយុកាលជាង ២០ ឆ្នាំមកមហើយ ពោលគឺព្រះអង្គសុំរក្សាទុកជាបេតិកភណ្ឌប្រជាជនខ្មែរ ប្រសិនបើលោកតា ប្រាជ្ញ ឈួន លាចាកលោកទៅនៅថ្ងៃណាមួយ។
ប្រិយមិត្តនៃសារព័ត៌មានថ្មីៗជាទីរាប់អាន ខ្ញុំសូមបញ្ចប់ការអត្ថាធិប្បាយរបស់ខ្ញុំស្តីពីជីវិតអ្នកចាប៉ីដងវែងដ៏ល្បីសុសសាយពេញនគរ តែជីវភាពក្នុងដំណាក់កាលនៃជីវិតចុងក្រោយដែលមានវ័យដល់ទៅ ៨០ ឆ្នាំ ទៅហើយមានភាពអត្តខាត់ ដោយពេលខ្លះស្ទើរតែរកថវិកាទិញថ្នាំព្យាបាលជំងឺខ្លួនមិនចង់បាន ជាមួយនឹងពាក្យអប់រំរបស់លោកព្រឹទ្ធភិរម្យ ប្រាជ្ញ ឈួន ពីភូមិត្រពាំងកក់ ឃុំខ្វាវ ស្រុកទ្រាំង ខេត្តតាកែវ៕
ដោយ៖ ជា ធីរិទ្ធ