ស្ពានទ័ពពីបុរាណ លាក់ខ្លួនក្បែរព្រំប្រទល់ខេត្តសៀមរាប-ឧត្តរមានជ័យ

បទយកការណ៍ / បទសម្ភាសន៍

ស្ពានទ័ពពីបុរាណ លាក់ខ្លួនក្បែរព្រំប្រទល់ខេត្តសៀមរាប-ឧត្តរមានជ័យ

06, May 2017 , 3:30 pm

រូបភាព

ដោយ: អុីសា រ៉ហានី (Isa Rohany)

សៀមរាប៖ ស្ពានទ័ព គឺជាស្ពានបុរាណខ្មែរ ហើយតាមការបញ្ជាក់ពីអ្នកស្រាវជ្រាវ ស្ពាននេះមានប្រវែងវែងជាងគេ ដែលសង់នៅសម័យនោះ។ ទោះជាមានអាយុរាប់រយឆ្នាំទៅហើយក្តី ប៉ុន្តែស្ពាននេះនៅមានភាពរឹងមាំនៅឡើយ ពិសេសជើងក្រោម ដោយមិនគិតពីបង្កាន់ដៃដែលរងការបំផ្លាញដោយធម្មជាតិ និងមនុស្សឡើយ។ ស្ពានបុរាណ ស្ពានទ័ព បានលាក់ខ្លួននៅក្នុងព្រៃរបោះមួយ នៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីទីរួមស្រុកស្រីស្នំខេត្តសៀមរាប និងទីរួមស្រុកចុងកាល់ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។

កាលពីថ្ងៃទី ៣ ខែឧសភា កន្លងទៅ ក្រុមអ្នកនិស្សិតផ្នែកបុរាណវិទ្យាជំនាន់ទី២៥ នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ បានចុះធ្វើកម្មសិក្សាមួយទៅកាន់ស្ពានទ័ព។ ក្នុងដំណើរនេះមានអ្នកជំនាញដែលមកពីស្ថាប័នអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ធ្វើជាគ្រូឧទ្ទេសផងដែរ។

នៅម៉ោង៧កន្លះព្រឹក រថយន្តរបស់ក្រុមនិស្សិតបុរាណវិទ្យាដែលមានគ្នាត្រឹម១៤នាក់ ដោយមិនរាប់ទាំងគ្រូដឹកនាំ និងអ្នកកាសែតផងនោះ បានចេញដំណើរពីផ្ទះសំណាក់មួយក្នុងក្រុងសៀមរាប ក្នុងគោលដៅឆ្ពោះទៅកាន់ស្ពានទ័ព។ ក្នុងដំណើរនោះ អ្នកដឹកនាំបានជ្រើសរើសផ្លូវជាតិលេខ៦ ដោយឆ្លងកាត់ស្រុកពួក និងស្រុកក្រឡាញ់ មុននឹងបត់ស្តាំតាមផ្លូវជាតិលេខ៦៨ (ផ្លូវទៅព្រំប្រទល់អូរស្មាច់)។

ក្រោយធ្វើដំណើរជាងមួយម៉ោង ក្រុមនិស្សិតបុរាណវិទ្យាបានទៅដល់កន្លែងមួយដែលមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រខ្វាត់ខ្វែង តែវាមិនមែនជាគោលដៅស្ពានទ័ពទេ។ លោកគ្រូ ខៀវ ចាន់ ជាអ្នកស្រាវជ្រាវនៅអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានបង្ហាញពីចំណុចខ្លះនៃប្រព័ន្ធផ្លូវបុរាណ ហើយឥឡូវត្រូវគេលើកទំនប់ ពង្រីកផ្លូវ លើកប្រឡាយពីលើទៅហើយ។ លោកក៏បានចង្អុលប្រាប់ពីបុរាណដ្ឋានខ្លះៗដែលនៅសេសសល់ ដូចជាដុំថ្ម ហើយបច្ចុប្បន្នក្លាយជាអ្នកតាសម្រាប់អ្នកភូមិគោរពបូជាទៅហើយដែរ។

ដោយសារពេលតិច និងចំណុចដែលត្រូវមើលមានច្រើនទៀត យើងក៏ប្រញាប់ឡើងរថយន្ត និងបន្តទៅគោលដៅបន្ទាប់។ ក្រោយពីឆ្លងកាត់ទីប្រជុំជនមួយដែលគេស្គាល់ថាជាទីរួមស្រុកស្រីស្នំប្រមាណ១០ទៅ១៥នាទីរួមមក យើងក៏បានឃើញស្នាកសញ្ញារបស់មន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តឧត្តរមានជ័យ ដែលសរសេរថា សំណង់ប្រវត្តិសាស្ត្រ៖ ស្ពានទ័ព (ទិព្វ) និងប្រាសាទព្រហ្មកិល។

ចុះតាមស្នាកសញ្ញាដែលគេចង្អុល រថយន្តក៏បានបើកតាមផ្លូវលំមួយ ដោយធ្វើដំណើរយឺតៗ និងបានរំកិលខ្លួនទៅដល់ស្ពានទ័ព។ នៅទីនោះ គេបានឃើញដំបូងគឺរោងតង់កៅស៊ូរបស់កម្មករ ដែលកំពុងជួសជុលក្នុងការដ្ឋាន។ ក្រុមនិស្សិតបុរាណវិទ្យា ព្រមទាំងខ្ញុំផងនោះ បានរួសរាន់ចុះពីរថយន្ត ដើម្បីផ្តិតរូបភាព និងចុះទស្សនាដល់ជើងក្រោមស្ពាន ដែលកម្មករកំពុងជីកដីធ្វើកំណាយផង។ ជាមួយនឹងទិដ្ឋភាពដ៏អស្ចារ្យ ផ្ទាំងថ្មបាយក្រៀមរៀបបន្តុបគ្នា ព្រមជាមួយព្រៃប្រឹក្សាព័ន្ធជុំវិញស្ពាននោះ ធ្វើឲ្យក្រុមនិស្សិត រួមនិងខ្ញុំផងនោះ ទាញម៉ាស៊ីនថតរូប ស្ទើរតែគ្រប់ច្រកល្ហក និងមិនចង់ទៅណាឆ្ងាយពីស្ពាននេះឡើយ។

ក្រោយពីដើរមើលមួយសន្ទុះរួចមក លោកគ្រូ ខៀវ ចាន់ ក៏បានបង្ហាញពីផែនទីមួយទាក់ទងនឹងផ្លូវបុរាណ និងសំណង់ស្ពាននានា ក្នុងរាជព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧។ ស្ពានទ័ពជាស្ពានមួយដែលសង់ឡើងក្នុងរាជព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ នៅចុងសតវត្សទី១២ ដើមសតវត្សទី១៣។ ស្ពាននេះសង់លើផ្លូវបុរាណពីរាជធានីអង្គរភ្ជាប់ទៅប្រាសាទភីម៉ៃប្រទេសថៃ។

លោកគ្រូ ខៀវ ចាន់ ចាប់ផ្តើមពន្យល់លម្អិតទាក់ទងទៅនឹងស្ពានទ័ព។ ស្ពានទ័ពមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិជើងទៀន ឃុំជើងទៀន ស្រុកចុងកាល់ ខេត្តឧត្តរមានជ័យ ដែលមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងខេត្តសៀមរាប (ស្រុកស្រីស្នំ) និងមានចម្ងាយប្រហែល៨០០ម ពីប្រាសាទព្រហ្មកិល ហើយមានចំងាយ ៣២គីឡូម៉ែត្រ ពីទីរួមខេត្តឧត្តរមានជ័យ ។

ស្ពាននេះមានបណ្តោយប្រវែង ១៥០ម កម្ពស់១០ម៉ែត្រ និងទទឹង ១៦,៤០ម៉ែត្រ ដែលសង់ឡើងពីថ្មភក់ និងលាយថ្មបាយក្រៀមដែលលាតសន្ធឹងពីជើងទៅត្បូង និងមានរន្ធតាដេវ (ប្រហោងទ្វារស្ពាន) ចំនួន២៨។ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នស្ថានភាពនៃស្ពាននេះគឺនៅមានសភាពរឹងមាំល្អនៅឡើយសម្រាប់ការទស្សនាកម្សាន្ត និងការស្រាវជ្រាវ។ ភ្ញៀវទេសចរអាចចុះទៅទស្សនាដល់ជើងក្រោមនៃស្ពានបានក្នុងរដូវប្រាំង។

«១៥០ម៉ែត្រសម័យនោះ តើមានស្រុកណាគេធ្វើបាន។ ហើយខាងវិស្វករគេគិតទៀត គេដឹងទៀត ផ្ទៃដីចុះពីភ្នំដងរែក ចុះពីផ្ទះតាម៉ុកមក ទម្រាំមកដល់កន្លែងហ្នឹង (ស្ពានទ័ព) ផ្ទៃដីប៉ុន្មានគីឡូម៉ែត្រ ហើយរងទឹកភ្លៀងប៉ុន្មានម៉ែត្រគីប ដែលវាត្រូវហូរទៅទន្លេសាប ដូច្នេះគេត្រូវធ្វើស្ពានឲ្យធំ ហើយច្រើនទៀតតាមបណ្តោយផ្លូវនេះ (ផ្លូវបុរាណ)»។ លោក ខៀវ ចាន់ បន្ថែមថា នៅតំបន់នេះ គេអាចពិនិត្យឃើញថា ក្នុងចម្ងាយផ្លូវប្រមាណ ៥គីឡូម៉ែត្រ គឺមានស្ពានរហូតចំនួន៧ រួមមានស្ពានមេម៉ាយ ស្ពានព្រះចង្អេរ ស្ពានហាលជាដើម។

លោកគ្រូ ខៀវ ចាន់ ពន្យល់ទៀតថា ភាពរឹងមាំនៃស្ពានសម័យនោះ គឺវិស្វករគិតខ្ពស់ពីគ្រឹះបាតស្ពានក្រាស់ ឬស្តើង ដែលរៀបចំទៅតាមបរិមាណទឹក និងល្បឿនទឹក។ ក្បាលស្ពានទាំងសងខាងនៃស្ពានទ័ព ឬស្ពានទិព្វ គេរៀបចំជាជម្រាលធ្វើពីថ្មបាយក្រៀម ដើម្បីការពារពីការហូរច្រោះ។

ក្រោយផ្លូវវៀង (ផ្លូវជាតិ៦៨) ត្រូវបានស្ថាបនារួច ផ្លូវកាត់ស្ពានទ័ព ត្រូវបានផ្អាកចរាចរណ៍ទាំងស្រុង។ កន្លងមក ផ្លូវនេះជាគមនាគមន៍មួយយ៉ាងសំខាន់ ហើយមានរថយន្តដឹកទំនិញធំៗឆ្លងកាត់។ លោក ខៀវ ចាន់ ប៉ាន់ស្មានថា អំឡុងពេលផ្លូវនេះនៅដំណើរការ ស្ពានទ័ពរងទម្ងន់មិនក្រោម៧០តោនទេ នេះនិយាយចំពោះឡានដឹកស៊ីម៉ងត៍ធនធ្ងន់ និងតកន្ទុយគ្នាផង។

«បើតាមវិស្វករ ដែលគេយកបំណែកថ្មបាយក្រៀមនៃស្ពាននេះ ទៅគណនារកផ្ទៃរង ឬបន្ទុករបស់ស្ពាន ថ្មដែលយកទៅមិនល្អពេក គឺមធ្យម នៅឃើញថា ស្ពាននេះនៅអាចរងទម្ងន់បាន ៤០តោននៅឡើយ។ ហើយបើយើងមើលស្ពានបេតុងឥឡូវ តើនៅអាចទទួលទម្ងន់បាន៤០តោនទេ។ ជាទូទៅ ឃើញគេដាក់ ២០ ទៅ២៥តោនហ្នឹង ប៉ុន្តែស្ពានយើងនោះ បើយើងគិតពីក្នុងរាជព្រះបាទជ័យវរ្ម័នមកដល់ឥឡូវវា៨០០ឆ្នាំនៅទទួលបាន ៤០តោន ចុះបើពេលធ្វើថ្មីៗ តើរងទម្ងន់បានប៉ុន្មាន។ ហើយកាលនោះ គេអត់មានឡានអីទេ មានតែដំរី ដែលដំរីមួយពី៥ ទៅ៧តោន ហើយមួយទ័ពដំរី តើប៉ុន្មាន មិនក្រោម៧០តោនទេ បើដំរី១០ក្រោម»។ នេះជាការរៀបរាប់របស់លោក ខៀវ ចាន់ ទៅដល់ក្រុមនិស្សិតដែលកំពុងយកចិត្តទុកដាក់ស្តាប់។

តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីអ្នកជំនាញ ប្រភពថ្មបាយក្រៀមដែលយកមកសង់ស្ពានទ័ព គឺយកពីភ្នំស្រីស្នំ ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ១០គីឡូម៉ែត្រ។ នៅតាមជើងភ្នំនោះ មានស្នាមកាត់ថ្មបាយក្រៀម ហើយអ្នកភូមិនៅទីនោះឲ្យឈ្មោះថា ស្រះរោយ។ ហើយនៅក្បែរនោះក៏មានភ្នំមួយទៀតដែលជាប្រភពរ៉ែដែកដ៏សំខាន់ ហើយក្បែរជើងភ្នំនោះទៀត ក៏មានកន្លែងស្លដែកពីបុរាណផងដែរ។

មុននឹងសម្រាកញាំបាយ លោកគ្រូ ខៀវ ចាន់ ក៏បានដឹកនាំក្រុមនិស្សិតទៅមើលសាលាសំណាក់មួយនៅជិតនោះ គឺប្រាសាទព្រហ្មកិល។ នេះជាសាលាដំណាក់ ដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧សង់ឡើងសម្រាប់ទីស្នាក់អាស្រ័យដល់អ្នកធ្វើដំណើរ ដោយមានតម្កល់ព្រះមួយអង្គក្នុងនោះផង ដើម្បីឲ្យប្រជាជនដែលធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់បានគោរពបូជា។ តាមឯកសារ និងយោងតាមការស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកបុរាណវិទ្យា ក្នុងសម័យសង្គ្រាម ទ័ពសៀមក៏ធ្លាប់ឆ្លងកាត់ស្ពានទ័ពដែរ និងបានបោះទីស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្ននៅប្រាសាទព្រហ្មកិលតែម្តង។

នៅប្រាសាទព្រហ្មកិល លោក ខៀវ ចាន់ បន្តប្រាប់ក្រុមនិស្សិត ដោយពន្យល់ពីរចនាសម្ព័ន្ធរបស់ប្រាសាទនេះ។ ប្រាសាទព្រហ្មកិល សង់ពីថ្មបាយក្រៀម រាង៤ជ្រុង និងសង់បែរមុខរកផ្លូវ (ផ្លូវបុរាណ ដែលបច្ចុប្បន្ន គ្រាន់ជាផ្លូវតូចសម្រាប់មនុស្សដើរ)។ តាមការស្រាវជ្រាវ គេក៏បានកំណត់បានថា ផ្លូវនេះមានហ្វូងមនុស្សជាច្រើនឆ្លងកាត់ ក្នុងនោះក៏មានជនជាតិសៀមរាប ដែលធ្វើដំណើរចុះដើម្បីមកធ្វើប្រហុកនៅទន្លេសាបផងដែរ។

ចេញពីប្រាសាទព្រហ្មកិល យើងក៏បានសម្រាកញុំាបាយមួយម៉ោង។ បន្តិចក្រោយមក យើងឃើញមានបុរសម្នាក់ មានរាងតូចល្មម សក់ល្បាយអាចម៍ខ្លា មកអង្គុយលើតង់កៅស៊ូ ដែលយើងទើបរួចរាល់ក្នុងការញុំាបាយ។ លោកគ្រូ ខៀវ ចាន់បានឧទ្ទិសនាមបុរសម្នាក់នោះ ហើយយើងក៏បានដឹងថា គាត់ជាអ្នកបុរាណវិទ្យាដែលរៀនជំនាន់ទី២ នៅសាលាភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ និងបានបញ្ចប់ថ្នាក់អនុបណ្ឌិត និងបណ្ឌិតផ្នែកបុរាណវិទ្យាមកពីប្រទេសជប៉ុនផង។

យើងស្គាល់ឈ្មោះគាត់ថា លោកគ្រូ គូ វ៉ិត ជាអនុប្រធាននាយកដ្ឋានគាំពារ និងអភិរក្សសំណង់បុរាណនៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ហើយជាអ្នកមើលការខុសត្រូវលើគម្រោងជួសជុលស្ពានទ័ពនេះ។ គាត់ចាប់ផ្តើមសន្ទនាជាមួយក្រុមនិស្សិត ដោយរៀបរាប់ពីមុខវិជ្ជាបុរាណវិទ្យា ក៏ដូចជាលើកទឹកចិត្តដល់និស្សិតបុរាណវិទ្យា ខំប្រឹងប្រែងសិក្សាមុខវិជ្ជានេះដោយយកចិត្តទុកដាក់។

ចូលមកដល់ស្ពានទ័ព លោកគ្រូ គូ វ៉ិត បានរៀបរាប់ការងារមួយចំនួនក្នុងការដ្ឋាន។ លោកពន្យល់ថា ស្ពានទ័ពចាប់ផ្តើមជួសជុលកាលពីឆ្នាំ២០១៥ ហើយបច្ចុប្បន្នចូលដំណាក់កាលទី៣ ដែលជាគម្រោងជួសជុលរបស់ក្រសួងវប្បធម៌ ដោយប្រើប្រាស់ថវិការដ្ឋ។

អ្វីដែលយើងស្តាប់ការរៀបរាប់ពីខាងអ្នកគ្រប់គ្រងជួសជុលស្ពានទ័ព លំហូរទឹកដែលហូរកាត់ស្ពាននេះ មិនដូចពីមុនទេ។ កាលពីមុនទឹកហូរពីកើតទៅលិច តែបច្ចុប្បន្នហូរពីលិចទៅកើត។ លោក គូ វ៉ិត បានពន្យល់ពីហេតុផលមួយ នោះដោយសារការជីកធ្វើស្ពានមួយកន្លែងទៀតនៅក្បែរនោះ ដែលអ្នកស្រុកហៅថាស្ពានជីក។

លោក គូ វ៉ិត ពន្យល់ទៀតថា មូលហេតុដែលធ្វើឲ្យស្ពាននេះខូចខាត គឺដោយសារទឹក ព្រោះពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ទឹកបានស៊ីដាច់ថ្ម និងធ្វើឲ្យថ្មពុកផុយ។ ការជួសជុលដែលចាប់ផ្តើមពីឆ្នាំ២០១៥មក គឺបានជួសជុលទិសខាងលិច (បច្ចុប្បន្នបន្តជួសជុលទិសខាងកើត) ដោយបានធ្វើកំណាយ រើថ្មសម្អាតឡើងវិញ និងរៀបបង្កាន់ដៃស្ពាន ដែលរលំស្ទើរគ្មានសល់។

ចំណែកថ្មបាយក្រៀមដែលយកមកជួសជុលក្នុងការដ្ឋាននេះ គឺទិញពីស្រុកជីក្រែង ខេត្តសៀមរាប ដោយក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េតម្លៃ ៣៥០ដុល្លារ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក គូ វ៉ិត។ លោកបញ្ជាក់ថា គេមិនអាចដឹងថា តើគម្រោងនេះអាចនឹងបញ្ចប់នៅពេលណានោះទេ ដោយហេតុថា ត្រូវការថវិកាច្រើន ហើយក្រសួងមានខ្ទង់ថវិកាតិចតួចសម្រាប់ការជួសជុលនេះ ព្រោះមិនទាន់មានដៃគូសហប្រតិបត្តិការនៅឡើយ។

ក្រោយពីបានស្តាប់ប្រសាសន៍ដ៏មានតម្លៃរួមមក ក្រុមនិស្សិតក៏បានលា និងចាកចេញពីទីតាំងស្ពានទ័ព។ រថយន្តមកដល់ទីរួមស្រុកស្រីស្នំ ហើយយើងក៏បានកាច់ចូលផ្លូវលំក្នុងគោលដៅទៅទីរួមស្រុកអង្គរជុំ។ នៅទីនោះមានបុរាណដ្ឋានមួយចំនួន ដែលលោកគ្រូ ខៀវ ចាន់ចង់បង្ហាញដល់ក្រុមនិស្សិត មានទាំងស្ពាន ផ្លូវ និងប្រាសាទផង។

ទៅដល់អង្គរជុំ យើងបានចុះពីរថយន្ត និងដើរថ្មើរជើងលើចំងាយផ្លូវហែល២០០ទៅ៣០០ម៉ែត្រ យើងបានទៅដល់ប្រាសាទមួយឈ្មោះថា «ក្តីតាគាំ» ឬ «តាគាំតូច» ឬអ្នកស្រុកហៅថា ប្រាសាទតាគាំ។ ប្រាសាទនេះជាមន្ទីរពេទ្យបុរាណ ហើយសង់ឡើងពីថ្មភក់ពណ៌ក្រហមដូចប្រាសាទបន្ទាយស្រីដែរ។

យើងបន្តដោយថ្មើរជើង ចូលតាមផ្លូវបុរាណមួយ ដែលបច្ចុប្បន្នលែងមានមនុស្សដើរ និងមានរូបរាងដូចទៅនឹងផ្លូវរទេះតូចមួយ ចម្ងាយប្រហែលជិតមួយគីឡូដី យើងបានទៅដល់ប្រាសាទតាគាំធំ ដែលអ្នកស្រុកហៅប្រាសាទគោល។ ប្រាសាទតាគាំ និងប្រាសាទគោល គឺសង់ពីថ្មភក់ពណ៌ក្រហមដូចគ្នា ហើយដួលរលំស្ទើរតែទាំងស្រុង គឺនៅសល់តែផ្នែកខ្លះតែប៉ុណ្ណោះ។

បញ្ចប់ទស្សនៈរបស់ក្រុមនិស្សិតត្រឹមប្រាសាទគោល។ រថយន្តបានចាកចេញពីស្រុកអង្គរជុំ សំដៅទៅក្រុងសៀមរាប ទីដែលគម្រោងទស្សនៈកិច្ចសិក្សារបស់ក្រុមនិស្សិតផ្នែកបុរាណវិទ្យាជំនាន់ទី២៥ បានបញ្ចប់ជាស្ថាពរ៕