ប្រាសាទបេងមាលាស្ថិតក្នុងរចនាប័ទ្មអង្គរ តែមិនបានបន្សល់ទុកសិលាចារឹកបញ្ជាក់ឆ្នាំសាងសង់

ជាតិ

ប្រាសាទបេងមាលាស្ថិតក្នុងរចនាប័ទ្មអង្គរ តែមិនបានបន្សល់ទុកសិលាចារឹកបញ្ជាក់ឆ្នាំសាងសង់

06, Aug 2017 , 9:30 pm

រូបភាព

ដោយ: អុីសា រ៉ហានី (Isa Rohany)

សៀមរាប៖ ប្រាសាទបេងមាលា មានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិបេងមាលា ស្រុកស្វាយលើ ខេត្តសៀមរាប។ ប្រាសាទនេះ ស្ថិតនៅខាងកើតជើងភ្នំគូលែន និងខាងកើតក្រុងសៀមរាប លើចម្ងាយផ្លូវប្រហែល៧៧គីឡូម៉ែត្រ។ ប្រាសាទនេះ មានរចនាប័ទ្មដូចទៅនឹងប្រាសាទអង្គរវត្តដូច្នោះដែរ ដែលអាចឲ្យគេដឹងបានថា ជាប្រាសាទដែលកសាងក្នុងរាជ្យព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២ នៅចុងសតវត្សរ៍ទី១១ ដើមសតវត្សរ៍ទី១២ ឧទ្ទិសដល់ព្រហ្មញ្ញសាសនា។ ទោះជាមានភាពប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងប្រាសាទអង្គរវត្តក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែគេមិនអាចដឹងកាលបរិច្ចេទពិតប្រាកដនៃឆ្នាំដែលកសាងប្រាសាទបេងមាលាឡើយ ព្រោះហេតុថាគ្មានសិលាចារឹកបញ្ជាក់។

បើសរុបទំហំដែលត្រូវការពារក្នុងអនុក្រឹត្យរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលនៅតំបន់ប្រាសាទបេងមាលា មានទំហំដល់ទៅ ៨៦៩ហិកតា។ នៅខាងកើតប្រាសាទនេះ មានបារាយណ៍ដ៏ធំមួយ មានបណ្តោយ ១៦០០ម៉ែត្រ និងទទឹង ៨០០ម៉ែត្រ។ តួប្រាសាទមានទំហំបណ្តោយ ១០៧៦ម៉ែត្រ ទទឹង ៩១៣ម៉ែត្រ។ នៅក្បែរប្រាសាទនេះ មានប្រាសាទតូចៗជាច្រើនទៀត មានដូចជាប្រាសាទជ្រៃ និងប្រាសាទកងភ្លក់ជាដើម ចំណែកខាងជើងឆៀងខាងលិច មានតំបន់មួយដែលគេឲ្យឈ្មោះថា តំបន់អូរថ្មដាប់ ដែលជាកន្លែងដាប់ថ្មបុរាណ សម្រាប់បម្រើការសាងសង់ប្រាសាទនៅតំបន់អង្គរទាំងមូល។

នៅចុងឆ្នាំ២០០៣ ប្រាសាទបេងមាលា ត្រូវបានផ្ទេរការគ្រប់គ្រងពីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ មកឲ្យអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា។ តាមប្រធានស្តីទីនៃនាយកដ្ឋានអភិរក្សក្រៅឧទ្យានអង្គរនៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ពេលចូលមកដំបូង ប្រាសាទបេងមាលាមានសភាពទ្រុឌទ្រោមខ្លាំង ដែលការបែកបាក់មានទំហំពី៦០ ទៅ៧០ភាគរយ។ តាមការលើកឡើងរបស់លោក ឈាន រដ្ឋា ដើម្បីបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ភ្ញៀវទេសចរ ក៏ដូចជាដើម្បីសង្គ្រោះប្រាសាទទាំងមូល អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានទល់ទ្រថ្មជាច្រើនកន្លែងកុំឲ្យដួលតទៅទៀត និងជួសជុលបានមួយទីតាំង ក៏ដូចជារៀបចំកន្លែងបដិសណ្ឋារកិច្ចដល់ទេសចរផងដែរ។

មិនថាតែប្រាសាទបេងមាលាទេ គឺសឹងគ្រប់ប្រាសាទទាំងអស់ បានរងការខូចខាតស្ទើរគ្មានសល់ ដោយសារកត្តាមួយចំនួន ដូចជាកត្តាសង្គ្រាម កត្តាមនុស្ស និងកត្តាធម្មជាតិ។ សម័យសង្គ្រាមរងការទម្លាក់គ្រាប់បែក ចំណែកមនុស្សបានជីកកកាយរកមាសនៅក្រោមគ្រឹះ ប្រាសាទ និងធម្មជាតិ ឬសឈើបានដុះចាក់ជ្រែកថ្មប្រាសាទ បូករួមនឹងកង្វះការថែទាំត្រឹមត្រូវ ។ល។ ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននៃប្រាសាទនេះ គឺមានការបាក់បែកដោយគំនរថ្ម ហើយរាលហាល ទាំង៤ទិស បានដួលរំលំ និងប្រាសាទកណ្តាល ក៏ដួលរាបដល់ដីផងដែរ។

ប្រាសាទបេងមាលា ជាបេតិកភណ្ឌជាតិ ដូច្នេះជាការងារមួយដ៏លំបាកក្នុងការកៀងគរស្ថាប័ន បរទេសឲ្យចូលរួមជួយជួសជុល។ ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃទី២២ មិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ ប្រទេសចិន ជាដៃគូដំបូងគេ ដែលបានយល់ព្រម សិក្សាពីលទ្ធភាពនៃការជួសជុលប្រាសាទមួយនេះ។ យោងតាមអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នា រវាងអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា និងបណ្ឌិតសភាបេតិកភណ្ឌចិន នៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ដៃគូទាំងពីរ នឹងធ្វើការរួមគ្នាដើម្បីស្រាវជ្រាវ និងប្រមូលទិន្នន័យនានា ដើម្បីពិនិត្យមើលពីលទ្ធភាពការអភិរក្ស និងជួសជុលប្រាសាទបេងមាលា នាពេលខាងមុខ។

តាមលោក ឈាន រដ្ឋា គម្រោងនេះ នឹងអាចប្រើពេលដល់ទៅមួយឆ្នាំកន្លះ ហើយផ្តោតសំខាន់ លើផ្លូវចូលខាងកើតមុនគេ។ លោក រដ្ឋា ពន្យល់ថា ប្រាសាទខ្មែរជាទូទៅ ផ្លូវចូលបែរទៅទិសខាងកើត ហើយចេញទៅវិញនៅទិសខាងលិច។ ប៉ុន្តែនៅបេងមាលា សព្វថ្ងៃកំពុងប្រើប្រាស់ទិសខាងត្បូងសម្រាប់ចូល និងចេញទៅវិញនៅទិសខាងត្បូង ឬខាងលិច។ ដូច្នេះដើម្បីឲ្យទិសដៅទស្សនាស្របទៅនឹងគោលគំនិតរបស់ដូនតាអ្នកសាងសង់ប្រាសាទ គម្រោងសិក្សាជួសជុលនេះ ផ្តោតលើផ្លូវចូលខាងកើតមុនគេ។

ក្នុងរដូវវស្សា នៅប្រាសាទបេងមាលាបានទឹកដក់ច្រើនកន្លែង ដូច្នេះនៅឆ្នាំ២០១០ អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានធ្វើកំណាយមួយកន្លែង និងបានរកឃើញប្រព័ន្ធលូនៅតាមសងខាងថែវ ហើយនៅថ្ងៃអនាគត គេអាចស្ដារប្រព័ន្ធលូនេះ ដើម្បីប្រើប្រាស់ឡើងវិញផងដែរ។ នៅឆ្នាំ២០១៦ បានធ្វើកំណាយម្តងទៀតនៅផ្នែកខាងជើង ដើម្បីដឹងពីសភាពគ្រឹះនៅផ្លូវចូល ព្រោះនៅលើផ្លូវនោះមានការស្រុត។ ជាលទ្ធភាពរកឃើញថា ប្រព័ន្ធបង្ហូរទឹកនៅចំណុចនោះ បានស្ទះរាប់សិបឆ្នាំមកហើយ ទើបធ្វើឲ្យមានទឹកដក់ ខូចថ្ម គ្រឹះពុកផុយ ស្រុតចុះ បូកផ្សំនឹងឬសដើមឈើចាក់ជ្រែក ធ្វើឲ្យសភាពគ្រឹះប្រែប្រួល និងបង្កឲ្យបង្កាន់ដៃនាគដួលរំលំជាដើម។

ប្រាសាទបេងមាលា មិនបានបន្សល់ទុកនូវសិលាចារឹក ដែលបញ្ជាក់ពីកាលបរិច្ឆេទឆ្នាំសាងសង់នោះទេ ទើបវានៅតែជាចម្ងល់សម្រាប់អ្នកបុរាណវិទ្យា ថាតើរវាងប្រាសាទអង្គរវត្ត និងប្រាសាទបេងមាលាមួយណាសាងសង់មុន។ ភាពដូចគ្នានៃប្រាសាទនេះ គឺទាក់ទងនឹងរចនាប័ទ្ម ក្បាច់ចម្លាក់ ដែលស្រដៀងគ្នាច្រើន ចំណែកបច្ចេកទេសសំណង់ខ្លះមានដូច និងខុសគ្នាផងដែរ។ ដោយឡែកភាពខុសគ្នា គឺប្រាសាទអង្គរវត្តជាប្រាសាទពីរ៉ាមីត ឬហៅប្រាសាទភ្នំ ចំណែកបេងមាលា សង់នៅលើដីរាបស្មើ។

ទោះរងការខូចខាត និងដួលរំលំច្រើនក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែប្រាសាទបេងមាលា បានទាក់ទាញភ្នែក ភ្ញៀវទេសចរជាច្រើនឲ្យមកទស្សនា ជាពិសេសដើមឈើមានម្លប់ត្រឈឹងត្រឈៃ និងមាន ឬសឈើធំៗ ចាក់ជ្រែកថ្មប្រាសាទដ៏ទាក់ទាញ មិនខុសអ្វីពីប្រាសាទតាព្រហ្មនោះដែរ។ តាមរបាយការណ៍ ចំនួនភ្ញៀវទេសចរដែលមកទស្សនានៅប្រាសាទបេងមាលា ក្នុងខែខ្សត់ភ្ញៀវ មានប្រមាណ ១ម៉ឺននាក់ក្នុងមួយខែ ហើយក្នុងខែសម្បូរភ្ញៀវ មានជាង ៣ម៉ឺននាក់ ក្នុងនោះ៩៥ភាគរយ ជាទេសចរចិន។

សម្រាប់ការងារជួសជុល តាមការវាយតម្លៃរបស់អ្នកជំនាញ គេអាចប្រើពេលដល់ទៅ៣០ឆ្នាំ។ លោក ឈាន រដ្ឋា បានបញ្ជាក់ថា ដើម្បីដឹងច្បាស់ពីរយៈពេល គេអាចសាកល្បងជួសជុលនៅ ចំណុចណាមួយ ទើបអាចដឹងចំនួនឆ្នាំក្នុងការជួសជុលប្រាសាទទាំងមូល។ លោកបន្ថែមថា មានជម្រើសចំនួន២ ដែលកំពុងខ្វែងគំនិតគ្នាលើការងារជួសជុលនេះ។ ទី១ ការជួសជុលត្រូវកាប់ដើមឈើ និងរុក្ខជាតិចេញពីប្រាសាទដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការដំឡើងថ្ម និងរៀបថ្មប្រាសាទ និងជម្រើសទី២ ត្រូវរក្សាទុកដើមឈើនៅចំណុចខ្លះ ដើម្បីរក្សាសោភ័ណភាព ប៉ុន្តែលោក រដ្ឋា បារម្ភថា វានឹងមិនអាចរក្សានិរន្តរភាពប្រាសាទបានយូរនោះឡើយ៕