ជាតិ
នយោបាយជាតិ
២០១៧៖ ដើមចមនៃទោសទណ្ឌ និងបញ្ហានយោបាយភាគច្រើនកើតចេញពីការបង្ហោះហ្វេសប៊ុក
×![]()
ដោយ: ម៉ៅ សុផា
ភ្នំពេញ៖ ការចាប់លោក កឹម សុខា និងឈានដល់ការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានចាត់ទុកជាព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយដ៏ចាក់ស្រែះក្នុងឆ្នាំ២០១៧ ។ ចំណាត់ការទាំងនេះរបស់តុលាការ រងនូវការរិះគន់ស្តីពីការធ្លាក់ចុះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ បើទោះបីជាសហគមន៍អន្តរជាតិ និងប្រទេសមួយចំនួនមើលឃើញថា ស្ថាប័នតុលាការកម្ពុជាស្ថិតក្រោមកណ្តាប់ដៃបក្សកាន់អំណាច ប៉ុន្តែប្រទេសចិននៅតែមានជំហរខាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជានិច្ច ដោយយល់ស្របថា ចំណាត់ការនានាគឺដើម្បីរក្សាសន្តិសុខជាតិ និងប្រយោជន៍ពលរដ្ឋ។
ខាងក្រោមនេះ ជាព្រឹត្តិការណ៍សង្គម និងនយោបាយសំខាន់ៗ ដែលបានកើតឡើង ពីខែមករា ដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២0១៧ ដោយភាគច្រើនផ្តើមចេញពីការបង្ហោះតាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក៖
- ថ្ងៃទី៣១ ខែមករា សម្តេច ហ៊ុ ន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជាប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានដាក់សំណើនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋសភា ឲ្យកែប្រែច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ ដោយមិនអនុញ្ញាតឲ្យជនណា ដែលមានឈ្មោះថាជាទណ្ឌិត ធ្វើជាប្រធាន ឬសមាជិកគណៈកម្មាធិការនាយក និងគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍នៃគណបក្សនយោបាយ នោះទេ។ រដ្ឋសភា បានកែ និងបន្ថែមខ្លឹមសារថ្មីខាងលើ ចូលទៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ តាមការចង់បានរបស់សម្តេច ហ៊ុន សែន។ នេះជាលើកទី១ ដែលសម្តេច ហ៊ុន សែន ស្នើឲ្យកែច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ។
- ថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ លោក សម រង្ស៊ី ប្រកាសលាលែងពីសមាជិកភាព និងតំណែងជាប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ ការប្រកាសលាលែងរបស់លោក សម រង្ស៊ី គឺធ្វើឡើងក្រោយច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយត្រូវបានកែប្រែ ដោយកំណត់ថាអ្នកទោសឬទណ្ឌិត មិនអាចធ្វើជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការនាយក ឬគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ ឬជាប្រធានគណបក្សឡើយ។ លោក សម រង្ស៊ី ចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជាតាំងឆ្នាំ២០១៥ ក្រោយពីមានក្តីក្តាំនៅតុលាការ ។
- ថ្ងៃទី២ ខែមីនា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានរៀបចំសមាជវិសាមញ្ញ ហើយជ្រើសតាំង លោក កឹម សុខា ឲ្យធ្វើជាប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដោយអមជាមួយអនុប្រធាន៣រូប ដែលរួមមាន លោកស្រី មូរ សុខហួរ លោក ប៉ុល ហំម និងលោក អេង ឆៃអ៊ាង។
- ថ្ងៃទី២៣ ខែមីនា សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានប្រកាសសាលក្រម កាត់ទោសលោក អឿត អាង ហៅជួប សម្លាប់ ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត ដោយចោទពីបទ «ឃាតកម្មគិតទុកជាមុន និងការកាន់កាប់អាវុធខុសច្បាប់» ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើឃាតកម្មលើលោក កែម ឡី អ្នកវិភាគនយោបាយ និងជាអ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គមដ៏ល្បីល្បាញ។ លោក កែម ឡី ត្រូវបានបាញ់សម្លាប់នៅក្នុងស្តាម៉ាតមួយកន្លែង ស្ថិតនៅម្តុំស្តុបបូកគោ កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦។
- ថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា កម្ពុជា រៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ នីតិកាលទី៤ ដោយមានគណបក្សចំនួន១២ ចូលរួមប្រកួតប្រជែង ប៉ុន្តែមានតែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិប៉ុណ្ណោះ ដែលទទួលបានសំឡេងគាំទ្រច្រើនជាងគេ។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទទួលបានអាសនៈជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ចំនួន៦៥០៣ ហើយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទទួលបានអាសនៈជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ចំនួន៥០០៧។
- ថ្ងៃទី២៩ ខែមិថុនា មន្ត្រីអាដហុក៤រូប រួមមាន លោក នី សុខា លោក ណៃ វង់ដា លោក យី សុខសាន្ត និងលោកស្រី លឹម រួមទាំងមន្ត្រីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត១រូបទៀត គឺលោក នី ចរិយា ត្រូវបានដោះលែងឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។ អ្នកទាំង៥ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ក្នុងអំឡុងខែមេសា ឆ្នាំ២០១៦ ដោយតុលាការអះអាងថា ពួកគាត់ ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងអាស្រូវរបស់នារីម្នាក់ឈ្មោះ ខុម ចាន់តារាទី ហៅស្រីមុំ ជាមួយលោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
- នៅថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា រដ្ឋសភា បានអនុម័តខ្លឹមសារថ្មីមួយចំនួននៃច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ ដែលតាក់តែងឡើងដោយតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្រោយពីសម្តេច ហ៊ុន សែន ស្នើឡើង។ ខ្លឹមសារថ្មីទាំងនោះ ដែលត្រូវបានសរសេរបន្ថែមមានដូចជា៖«គណបក្សណាក៏ដោយ មិនអាចប្រើប្រាស់ រូបថត សារជាសំឡេង វីដេអូ និងអត្ថបទជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ របស់បុគ្គលណាម្នាក់ ដែលត្រូវបានតុលាការកាត់ក្តី ឲ្យក្លាយជាអ្នកទោស ដើម្បីបានប្រយោជន៍ផ្នែកនយោបាយឡើយ។ លើសពីនេះ គណបក្ស ក៏មិនអាចបង្ហាញការគាំទ្រចំពោះសកម្មភាពរបស់បុគ្គលណាម្នាក់ ដែលមានឈ្មោះជាអ្នកទោសដែរ។ ប្រសិនបើ គណបក្សណាមួយ បានប្រព្រឹត្តនូវទង្វើខាងលើ តុលាការ អាចមានសិទ្ធិអំណាច ដើម្បីរំលាយគណបក្សនោះ»។ នេះជាលើកទី២ ដែលរដ្ឋសភា កែច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ តាមសំណើរបស់សម្តេច ហ៊ុន សែន ដែលបានផ្តល់សិទ្ធិអំណាចឲ្យតុលាការកំពូល អាចរំលាយគណបក្សនយោបាយចោល ប្រសិនបើមានកំហុសធ្ងន់ធ្ងរ។
- ថ្ងៃទី៣ ខែសីហា លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ប្រធានគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ និងធ្លាប់មានឋានៈជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ដោយសមត្ថកិច្ចសង្ស័យថា ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការផលិតគ្រឿងញៀន។
- ថ្ងៃទី៤ ខែសីហា កាសែត ខេមបូឌា ដេលី ដែលមានវត្តមាន នៅកម្ពុជាតាំងពីអំឡុងឆ្នាំ១៩៩៣មក សម្រេចបញ្ឈប់ការផ្សព្វផ្សាយ និងបិទការិយាល័យដោយខ្លួនឯង បន្ទាប់ពីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច ទាមទារឲ្យសងបំណុលពន្ធជាង៦លានដុល្លារ ចូលទៅរដ្ឋ។
- ថ្ងៃទី១០ ខែសីហា សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ប្រកាសសាលក្រមកាត់ទោសលោក គឹម សុខ អ្នកវិភាគនយោបាយ ឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ១ឆ្នាំកន្លះ ដោយសារតែចោទសម្តេច ហ៊ុន សែន ថានៅពីក្រោយខ្នងនៃអំពើឃាតកម្មលើលោក កែម ឡី។ ក្រៅពីឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ តុលាការ ក៏បានតម្រូវឲ្យលោក គឹម សុខ បង់ប្រាក់ផងដែរ។ បើតាមសាលក្រមរបស់តុលាការ លោក គឹម សុខ ត្រូវបង់ប្រាក់ ៨លានរៀល ចូលទៅរដ្ឋ (ផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌ) និងបង់ប្រាក់ ៨00លានរៀលទៀត ឲ្យទៅសម្តេច ហ៊ុន សែន ដែលជាដើមបណ្តឹង (ផ្នែករដ្ឋប្បវេណី)។ អ្នកវិភាគរូបនេះ បានជាប់ឃុំចាប់តាំងពីអំឡុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៧មក។
- ថ្ងៃទី១១ ខែសីហា សម្តេច ហ៊ុន សែន បានព្រមានខ្លាំងៗ ទៅកាន់ប្រទេសឡាវ ដោយឲ្យដកកងទ័ពចេញពីប្រទេសកម្ពុជា។ ក្រោយព្រមានបែបនេះរួចហើយ សម្តេច ហ៊ុន សែន ក៏បញ្ជាកងទ័ពទៅកាន់តំបន់ក្បែរអូរអាឡៃ និងតំបន់អូរតាងាវ ក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង ដែលកងទ័ពឡាវ ចូលមកឈរជើង។ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១២ ខែសីហា សម្តេច ហ៊ុន សែន ក៏ឡើងយន្តហោះទៅជួបលោក ថោងលន់ ស៊ីសូលីត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសឡាវ ភ្លាមតែម្តង ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ។ បន្ទាប់ពីបញ្ចប់កិច្ចពិភាក្សា លោក ថោងលន់ ស៊ីសូលីត ក៏បញ្ជាឲ្យដកកងទ័ព ចេញពីប្រទេសកម្ពុជា។
- ថ្ងៃទី២៣ ខែសីហា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្រេចបញ្ឈប់សកម្មភាពរបស់វិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ (NDI ) របស់សហរដ្ឋអាមេរិក នៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ហើយបុគ្គលិកបរទេស ដែលបម្រើការងារក្នុងវិទ្យាស្ថាននេះ ក៏ត្រូវបណ្តេញចេញពីកម្ពុជាដែរ។ រដ្ឋាភិបាល អះអាងថា មូលហេតុដែលនាំឲ្យបិទវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ គឺដោយសារតែវិទ្យាស្ថានបរទេសមួយនេះ មិនបានទៅចុះបញ្ជីនៅក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា ហើយក៏មិនបានទៅចុះបញ្ជីនៅរដ្ឋបាលសារពើពន្ធនៃក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចដែរ។
- ថ្ងៃទី២៥ ខែសីហា លោក សួន សេរីរដ្ឋា ប្រធានគណបក្សអំណាចខ្មែរ ត្រូវបានកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធគាររយៈពេល៥ឆ្នាំ ក្រោម «បទញុះញង់កុំឲ្យយោធិនស្ដាប់បង្គាប់ បទធ្វើឱ្យខូចទឹកចិត្តកងទ័ព និងបទញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍»។
- ថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា សម្តេច ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា និងលោក ថោងលន់ ស៊ីសូលីត នាយករដ្ឋមន្ត្រីឡាវ បានធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មាន នៅវិមានសន្តិភាព ហើយក៏ឯកភាពសរសេរលិខិតរួមគ្នាមួយ ជូនលោក អេម៉ានុយអែល ម៉ាក្រុង ប្រធានាធិបតីបារាំង ដើម្បីឲ្យជួយផ្ទេរផែនទី ពីខ្នាត១លើ១០០.០០០ មកផែនទីខ្នាត ១លើ៥០.០០០។
- យប់ថ្ងៃទី២ ឈានចូលថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា សមត្ថកិច្ច ចុះទៅចាប់លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដល់គេហដ្ឋាន ដោយសង្ស័យថា បានឃុបឃិតជាមួយបរទេសជាសម្ងាត់ (សន្ទិដ្ឋិភាព) ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលអាចចាត់ទុកជាអំពើក្បត់ជាតិ។
- ថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា វិទ្យុអាស៊ីសេរី សម្រេចដកការិយាល័យចេញពីកម្ពុជាដោយខ្លួនឯង។ ការសម្រេចចិត្តបែបនេះរបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ដែលបានដំណើរការក្នុងការផ្សព្វផ្សាយជិត២0ឆ្នាំនៅកម្ពុជាមកហើយនោះ គឺធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមានភាពរកាំរកូសជាមួយក្រសួងព័ត៌មាន។
- ថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា រដ្ឋសភា បានអនុម័តខ្លឹសារថ្មី នៃច្បាប់បោះឆ្នោតចំនួន៤ ដែលត្រូវបានសរសេរនិងកែប្រែដោយតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ច្បាប់ទាំងនោះ រួមមាន ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ និងច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ។ ខ្លឹមសារជារួម ដែលសរសេរបន្ថែមចូលទៅក្នុងច្បាប់ទាំង៤ខាងលើ បានកំណត់ថា៖«រាល់អាសនៈគណបក្សដែលត្រូវបានរំលាយចោល ត្រូវបែងចែកទៅឲ្យគណបក្សដទៃ»។
- ថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា លោក ហុង សុខហួរ សមាជិកព្រឹទ្ធសភានៃគណបក្ស សម រង្ស៊ី ត្រូវបានដោះលែងពីពន្ធនាគារ បន្ទាប់ពីព្រះមហាក្សត្រ ចេញព្រះរាជក្រឹត្យ ប្រោសព្រះរាជទានលើកលែងទោស តាមសំណើរបស់សម្តេច ហ៊ុន សែន។
- ថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា លោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុជាមេត្តា អតីតអ្នកកាសែតនៃវិទ្យុអាស៊ីសេរី ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ក្រោមការសង្ស័យថា បានលួចដំឡើងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដោយខុសច្បាប់ និងលួចផលិតព័ត៌មាន ហើយផ្ញើទៅស្ថាប័នអាស៊ីសេរី ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោននៃសហរដ្ឋអាមេរិក។
- ថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា តុលាការកំពូល បើកសវនាការ តាមបណ្តឹងរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ហើយប្រកាសរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចោល ដោយចោទថា លួចស៊ុមគ្រលុំជាមួយបរទេស ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ហើយថ្នាក់ដឹកនាំ១១៨រូប នៃគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយនេះ ត្រូវបានហាមឃាត់ក្នុងការធ្វើនយោបាយរយៈពេល៥ឆ្នាំ។ ក្រោយរំលាយ អាសនៈទាំង៥៥ក្នុងរដ្ឋសភារបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានចែកឲ្យគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ចំនួន៤១ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចំនួន១១ គណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជាចំនួន២ និងគណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចចំនួន១។ រីឯ អាសនៈជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ និងអាសនៈជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ នៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏ត្រូវបានយកទៅចែកឲ្យគណបក្សដទៃដែរ ដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ទទួលបានច្រើនជាងគេ។
- ថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ សេចក្តីថ្លែងការណ៍ ដោយមិនទទួលយកការសម្រេចរបស់តុលាការកំពូល។ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប្រកាសថា នៅតែរក្សារចនាសម្ព័ន្ធ និងក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំក្នុងគណបក្សដដែល ហើយសមាជិករដ្ឋសភា និងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សា ឃុំ សង្កាត់ រួមទាំងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សា រាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅតែជាតំណាងស្របច្បាប់របស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។
- ថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា លោក សម រង្ស៊ី ប្រកាសចូលជាសមាជិកនៃគណសង្គ្រោះជាតិវិញ ក្រោយត្រូវបានរំលាយ។
- ថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា សេតវិមានរបស់លោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ ដោយប្រកាសផ្តាច់ជំនួយលើការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ព្រោះតែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានរំលាយ ហើយលោក កឹម សុខា ក៏ជាប់ពន្ធនាគារ។ សហរដ្ឋអាមេរិក ចាត់ទុកការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២0១៨ ថានឹងមិនមានភាពស្របច្បាប់ បើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មិនបានចូលរួម ហើយលោក កឹម សុខា មិនត្រូវបានដោះលែង។ ក្រៅពីផ្តាច់ជំនួយលើការបោះឆ្នោត ប្រទេសមហាអំណាចមួយនេះ ក៏រឹតបន្តឹងក្នុងការផ្តល់ទិដ្ឋាការដល់មន្ត្រីកម្ពុជាមួយចំនួន ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិផងដែរ។
- ថ្ងៃទី២0 ខែវិច្ឆិកា លោក គួយ ប៊ុនរឿន អនុប្រធានគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) រួមទាំងសមាជិក២រូបទៀត គឺលោក រ៉ុង ឈុន និងអ្នកស្រី តែ ម៉ានីរ៉ុង បានលាលែងពីតំណែង ។ ការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ជាមូលហេតុចម្បង ដែលនាំឲ្យអ្នកទាំង៣ លាលែងពីតំណែងក្នុងស្ថាប័ននេះ។ រដ្ឋសភា បានបោះឆ្នោតទុកចិត្តឲ្យលោក នុត សុខុម ធ្វើជាអនុប្រធានគ.ជ.ប ហើយលោក ហ៊ែល សារ៉ាត់ និងលោក ឌឹម សុវណ្ណារុំ ធ្វើជាសមាជិក ជំនួសអ្នកទាំង៣ ដែលលាលែង។ លោក នុត សុខុម មកពីគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច លោក ហ៊ែល សារ៉ាត់ មកពីគណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជា និងលោក ឌឹម សុវណ្ណារុំ មកពីសាលាក្តីខ្មែរក្រហម។
- ថ្ងៃទី២៧ ខែវិច្ឆិកា តំណាងរាស្ត្រថ្មីទាំង៥៥រូប ដែលមកពីគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច៤១រូប គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា១១រូប គណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជា២រូប និងគណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច១រូប បានចូលរួមប្រជុំក្នុងរដ្ឋសភាជាលើកដំបូង បន្ទាប់ពីទទួលបានអាសនៈរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវបានរំលាយ។
- នៅថ្ងៃទី១ ខែធ្នូ រដ្ឋាភិបាល បង្កើតក្រុមការងារមួយ ដោយមានលោក អង្គ វង្សវឌ្ឍានា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ រួមទាំងអនុប្រធាន៣រូប និងសមាជិក៨រូប ដើម្បីស្រាវជ្រាវពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ភារកិច្ចនៃក្រុមការងារ ដែលប្រមូលផ្តុំទៅដោយឥស្សរជនដែលមានជំនាញផ្នែកច្បាប់មួយនេះ គឺស្រាវជ្រាវពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយផ្តល់យោបល់និងជម្រើសនានាដល់សម្តេច ហ៊ុន សែន ក្នុងការកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ តាមការចាំបាច់។
- ថ្ងៃទី៤ ខែធ្នូ សមាជិកសភា១៥៨រូប មកពីប្រទេសចំនួន២៣ មានដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិក អូស្ត្រាលី អ៊ីតាលី អាលឺ្លម៉ង់ បារាំង កាណាដា អង់គ្លេស និងស៊ុយអែត ជាដើម បានរួមគ្នាសរសេរលិខិតចំហមួយ ទៅកាន់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដើម្បីសុំឲ្យដោះលែងលោក កឹម សុខា ជាបន្ទាន់ដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ ហើយបើកផ្លូវឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ធ្វើសកម្មភាពឡើងវិញ ដើម្បីបានចូលរួមការបោះឆ្នោត ក្នុងឆ្នាំ២០១៨។ ជាងនេះទៀត សហមគន៍អន្តរជាតិនានា បានបណ្ដាក់គ្នាថ្កោលទោសចំពោះការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងការចាប់លោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគារ។
- ថ្ងៃទី៨ ខែធ្នូ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដាក់បណ្តឹង ទៅកាន់តុលាការកំពូល ដើម្បីសុំឲ្យជំនុំជម្រះឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែតុលាការកំពូល ច្រានចោល។
- ថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ សហភាពអឺរ៉ុប ប្រកាសផ្តាច់ជំនួយលើការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ដោយមានហេតុផលដូចសហរដ្ឋអាមេរិក។ សហភាពអឺរ៉ុប ប្រកាសដូចសហរដ្ឋអាមេរិកដែរថា ការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២0១៨ នឹងបាត់បង់ភាពស្របច្បាប់ បើអវត្តមានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ លើសពីនេះ សហភាពអឺរ៉ុប កំពុងពិចារណាផ្អាក់ការអនុគ្រោះព័ន្ធលើការនាំផលិតផលនិងទំនិញចូលទៅកាន់ទីផ្សារអឺរ៉ុប រួមទាំងរឹតបន្តឹងក្នុងការផ្តល់ទិដ្ឋាការដល់មន្ត្រីកម្ពុជា។
- ថ្ងៃទី១៣ ខែធ្នូ សម្តេច ហ៊ុន សែន ប្រកាសថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់រៀបចំការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២0១៨ ដោយមិនបារម្ភ ចំពោះការផ្តាច់ជំនួយរបស់បរទេសឡើយ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ សង្កត់ធ្ងន់ថា ឲ្យតែប្រជាជនកម្ពុជា បានចូលរួមបោះឆ្នោត គឺគ្រប់គ្រាន់ហើយ ដោយមិនតម្រូវឲ្យមានការទទួលស្គាល់ឬមិនទទួលស្គាល់ពីប្រទេសដទៃ ឬអង្គការសហប្រជាជាតិនោះទេ។
- ១៤ ខែធ្នូ លោក សោម សូរីដា មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) អះអាងថា ចិននិងជប៉ុន ជាអ្នករ៉ាប់រងដំណើរការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៨ ក្រោយសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ឈប់គាំទ្រនិងផ្តាច់ជំនួយ។ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រូបនេះ លើកឡើងថា គ.ជ.ប មានសម្ភារ និងឧបករណ៍បច្ចេកទេសគ្រប់គ្រាន់អស់ហើយ និងបានត្រៀមថវិកាប្រមាណ ៥២លានដុល្លារ ដើម្បីប្រើប្រាស់ក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨។
- ថ្ងៃទី២៨ ខែធ្នូ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានដាក់បណ្តឹងជាលើកទី២ ទៅកាន់តុលាការកំពូល ក្នុងគោលបំណងដដែល។ មកដល់ពេលនេះ តុលាការកំពូល អះអាងថា កំពុងពិនិត្យបណ្តឹង ដែលសុំឲ្យជំនុំជម្រះឡើងវិញ លើការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
ខាងក្រោមនេះ ជាព្រឹត្តិការណ៍សង្គម និងនយោបាយសំខាន់ៗ ដែលបានកើតឡើង ពីខែមករា ដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២0១៧ ដោយភាគច្រើនផ្តើមចេញពីការបង្ហោះតាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក៖
- ថ្ងៃទី៣១ ខែមករា សម្តេច ហ៊ុ ន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជាប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានដាក់សំណើនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋសភា ឲ្យកែប្រែច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ ដោយមិនអនុញ្ញាតឲ្យជនណា ដែលមានឈ្មោះថាជាទណ្ឌិត ធ្វើជាប្រធាន ឬសមាជិកគណៈកម្មាធិការនាយក និងគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍នៃគណបក្សនយោបាយ នោះទេ។ រដ្ឋសភា បានកែ និងបន្ថែមខ្លឹមសារថ្មីខាងលើ ចូលទៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ តាមការចង់បានរបស់សម្តេច ហ៊ុន សែន។ នេះជាលើកទី១ ដែលសម្តេច ហ៊ុន សែន ស្នើឲ្យកែច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ។
- ថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ លោក សម រង្ស៊ី ប្រកាសលាលែងពីសមាជិកភាព និងតំណែងជាប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ ការប្រកាសលាលែងរបស់លោក សម រង្ស៊ី គឺធ្វើឡើងក្រោយច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយត្រូវបានកែប្រែ ដោយកំណត់ថាអ្នកទោសឬទណ្ឌិត មិនអាចធ្វើជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការនាយក ឬគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ ឬជាប្រធានគណបក្សឡើយ។ លោក សម រង្ស៊ី ចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជាតាំងឆ្នាំ២០១៥ ក្រោយពីមានក្តីក្តាំនៅតុលាការ ។
- ថ្ងៃទី២ ខែមីនា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានរៀបចំសមាជវិសាមញ្ញ ហើយជ្រើសតាំង លោក កឹម សុខា ឲ្យធ្វើជាប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដោយអមជាមួយអនុប្រធាន៣រូប ដែលរួមមាន លោកស្រី មូរ សុខហួរ លោក ប៉ុល ហំម និងលោក អេង ឆៃអ៊ាង។
- ថ្ងៃទី២៣ ខែមីនា សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានប្រកាសសាលក្រម កាត់ទោសលោក អឿត អាង ហៅជួប សម្លាប់ ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត ដោយចោទពីបទ «ឃាតកម្មគិតទុកជាមុន និងការកាន់កាប់អាវុធខុសច្បាប់» ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើឃាតកម្មលើលោក កែម ឡី អ្នកវិភាគនយោបាយ និងជាអ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គមដ៏ល្បីល្បាញ។ លោក កែម ឡី ត្រូវបានបាញ់សម្លាប់នៅក្នុងស្តាម៉ាតមួយកន្លែង ស្ថិតនៅម្តុំស្តុបបូកគោ កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦។
- ថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា កម្ពុជា រៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ នីតិកាលទី៤ ដោយមានគណបក្សចំនួន១២ ចូលរួមប្រកួតប្រជែង ប៉ុន្តែមានតែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិប៉ុណ្ណោះ ដែលទទួលបានសំឡេងគាំទ្រច្រើនជាងគេ។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទទួលបានអាសនៈជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ចំនួន៦៥០៣ ហើយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទទួលបានអាសនៈជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ចំនួន៥០០៧។
- ថ្ងៃទី២៩ ខែមិថុនា មន្ត្រីអាដហុក៤រូប រួមមាន លោក នី សុខា លោក ណៃ វង់ដា លោក យី សុខសាន្ត និងលោកស្រី លឹម រួមទាំងមន្ត្រីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត១រូបទៀត គឺលោក នី ចរិយា ត្រូវបានដោះលែងឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។ អ្នកទាំង៥ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ក្នុងអំឡុងខែមេសា ឆ្នាំ២០១៦ ដោយតុលាការអះអាងថា ពួកគាត់ ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងអាស្រូវរបស់នារីម្នាក់ឈ្មោះ ខុម ចាន់តារាទី ហៅស្រីមុំ ជាមួយលោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
- នៅថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា រដ្ឋសភា បានអនុម័តខ្លឹមសារថ្មីមួយចំនួននៃច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ ដែលតាក់តែងឡើងដោយតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្រោយពីសម្តេច ហ៊ុន សែន ស្នើឡើង។ ខ្លឹមសារថ្មីទាំងនោះ ដែលត្រូវបានសរសេរបន្ថែមមានដូចជា៖«គណបក្សណាក៏ដោយ មិនអាចប្រើប្រាស់ រូបថត សារជាសំឡេង វីដេអូ និងអត្ថបទជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ របស់បុគ្គលណាម្នាក់ ដែលត្រូវបានតុលាការកាត់ក្តី ឲ្យក្លាយជាអ្នកទោស ដើម្បីបានប្រយោជន៍ផ្នែកនយោបាយឡើយ។ លើសពីនេះ គណបក្ស ក៏មិនអាចបង្ហាញការគាំទ្រចំពោះសកម្មភាពរបស់បុគ្គលណាម្នាក់ ដែលមានឈ្មោះជាអ្នកទោសដែរ។ ប្រសិនបើ គណបក្សណាមួយ បានប្រព្រឹត្តនូវទង្វើខាងលើ តុលាការ អាចមានសិទ្ធិអំណាច ដើម្បីរំលាយគណបក្សនោះ»។ នេះជាលើកទី២ ដែលរដ្ឋសភា កែច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ តាមសំណើរបស់សម្តេច ហ៊ុន សែន ដែលបានផ្តល់សិទ្ធិអំណាចឲ្យតុលាការកំពូល អាចរំលាយគណបក្សនយោបាយចោល ប្រសិនបើមានកំហុសធ្ងន់ធ្ងរ។
- ថ្ងៃទី៣ ខែសីហា លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ប្រធានគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ និងធ្លាប់មានឋានៈជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ដោយសមត្ថកិច្ចសង្ស័យថា ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការផលិតគ្រឿងញៀន។
- ថ្ងៃទី៤ ខែសីហា កាសែត ខេមបូឌា ដេលី ដែលមានវត្តមាន នៅកម្ពុជាតាំងពីអំឡុងឆ្នាំ១៩៩៣មក សម្រេចបញ្ឈប់ការផ្សព្វផ្សាយ និងបិទការិយាល័យដោយខ្លួនឯង បន្ទាប់ពីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច ទាមទារឲ្យសងបំណុលពន្ធជាង៦លានដុល្លារ ចូលទៅរដ្ឋ។
- ថ្ងៃទី១០ ខែសីហា សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ប្រកាសសាលក្រមកាត់ទោសលោក គឹម សុខ អ្នកវិភាគនយោបាយ ឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ១ឆ្នាំកន្លះ ដោយសារតែចោទសម្តេច ហ៊ុន សែន ថានៅពីក្រោយខ្នងនៃអំពើឃាតកម្មលើលោក កែម ឡី។ ក្រៅពីឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ តុលាការ ក៏បានតម្រូវឲ្យលោក គឹម សុខ បង់ប្រាក់ផងដែរ។ បើតាមសាលក្រមរបស់តុលាការ លោក គឹម សុខ ត្រូវបង់ប្រាក់ ៨លានរៀល ចូលទៅរដ្ឋ (ផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌ) និងបង់ប្រាក់ ៨00លានរៀលទៀត ឲ្យទៅសម្តេច ហ៊ុន សែន ដែលជាដើមបណ្តឹង (ផ្នែករដ្ឋប្បវេណី)។ អ្នកវិភាគរូបនេះ បានជាប់ឃុំចាប់តាំងពីអំឡុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៧មក។
- ថ្ងៃទី១១ ខែសីហា សម្តេច ហ៊ុន សែន បានព្រមានខ្លាំងៗ ទៅកាន់ប្រទេសឡាវ ដោយឲ្យដកកងទ័ពចេញពីប្រទេសកម្ពុជា។ ក្រោយព្រមានបែបនេះរួចហើយ សម្តេច ហ៊ុន សែន ក៏បញ្ជាកងទ័ពទៅកាន់តំបន់ក្បែរអូរអាឡៃ និងតំបន់អូរតាងាវ ក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង ដែលកងទ័ពឡាវ ចូលមកឈរជើង។ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១២ ខែសីហា សម្តេច ហ៊ុន សែន ក៏ឡើងយន្តហោះទៅជួបលោក ថោងលន់ ស៊ីសូលីត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសឡាវ ភ្លាមតែម្តង ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ។ បន្ទាប់ពីបញ្ចប់កិច្ចពិភាក្សា លោក ថោងលន់ ស៊ីសូលីត ក៏បញ្ជាឲ្យដកកងទ័ព ចេញពីប្រទេសកម្ពុជា។
- ថ្ងៃទី២៣ ខែសីហា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្រេចបញ្ឈប់សកម្មភាពរបស់វិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ (NDI ) របស់សហរដ្ឋអាមេរិក នៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ហើយបុគ្គលិកបរទេស ដែលបម្រើការងារក្នុងវិទ្យាស្ថាននេះ ក៏ត្រូវបណ្តេញចេញពីកម្ពុជាដែរ។ រដ្ឋាភិបាល អះអាងថា មូលហេតុដែលនាំឲ្យបិទវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ គឺដោយសារតែវិទ្យាស្ថានបរទេសមួយនេះ មិនបានទៅចុះបញ្ជីនៅក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា ហើយក៏មិនបានទៅចុះបញ្ជីនៅរដ្ឋបាលសារពើពន្ធនៃក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចដែរ។
- ថ្ងៃទី២៥ ខែសីហា លោក សួន សេរីរដ្ឋា ប្រធានគណបក្សអំណាចខ្មែរ ត្រូវបានកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធគាររយៈពេល៥ឆ្នាំ ក្រោម «បទញុះញង់កុំឲ្យយោធិនស្ដាប់បង្គាប់ បទធ្វើឱ្យខូចទឹកចិត្តកងទ័ព និងបទញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍»។
- ថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា សម្តេច ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា និងលោក ថោងលន់ ស៊ីសូលីត នាយករដ្ឋមន្ត្រីឡាវ បានធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មាន នៅវិមានសន្តិភាព ហើយក៏ឯកភាពសរសេរលិខិតរួមគ្នាមួយ ជូនលោក អេម៉ានុយអែល ម៉ាក្រុង ប្រធានាធិបតីបារាំង ដើម្បីឲ្យជួយផ្ទេរផែនទី ពីខ្នាត១លើ១០០.០០០ មកផែនទីខ្នាត ១លើ៥០.០០០។
- យប់ថ្ងៃទី២ ឈានចូលថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា សមត្ថកិច្ច ចុះទៅចាប់លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដល់គេហដ្ឋាន ដោយសង្ស័យថា បានឃុបឃិតជាមួយបរទេសជាសម្ងាត់ (សន្ទិដ្ឋិភាព) ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលអាចចាត់ទុកជាអំពើក្បត់ជាតិ។
- ថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា វិទ្យុអាស៊ីសេរី សម្រេចដកការិយាល័យចេញពីកម្ពុជាដោយខ្លួនឯង។ ការសម្រេចចិត្តបែបនេះរបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ដែលបានដំណើរការក្នុងការផ្សព្វផ្សាយជិត២0ឆ្នាំនៅកម្ពុជាមកហើយនោះ គឺធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមានភាពរកាំរកូសជាមួយក្រសួងព័ត៌មាន។
- ថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា រដ្ឋសភា បានអនុម័តខ្លឹសារថ្មី នៃច្បាប់បោះឆ្នោតចំនួន៤ ដែលត្រូវបានសរសេរនិងកែប្រែដោយតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ច្បាប់ទាំងនោះ រួមមាន ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ និងច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ។ ខ្លឹមសារជារួម ដែលសរសេរបន្ថែមចូលទៅក្នុងច្បាប់ទាំង៤ខាងលើ បានកំណត់ថា៖«រាល់អាសនៈគណបក្សដែលត្រូវបានរំលាយចោល ត្រូវបែងចែកទៅឲ្យគណបក្សដទៃ»។
- ថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា លោក ហុង សុខហួរ សមាជិកព្រឹទ្ធសភានៃគណបក្ស សម រង្ស៊ី ត្រូវបានដោះលែងពីពន្ធនាគារ បន្ទាប់ពីព្រះមហាក្សត្រ ចេញព្រះរាជក្រឹត្យ ប្រោសព្រះរាជទានលើកលែងទោស តាមសំណើរបស់សម្តេច ហ៊ុន សែន។
- ថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា លោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុជាមេត្តា អតីតអ្នកកាសែតនៃវិទ្យុអាស៊ីសេរី ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ក្រោមការសង្ស័យថា បានលួចដំឡើងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដោយខុសច្បាប់ និងលួចផលិតព័ត៌មាន ហើយផ្ញើទៅស្ថាប័នអាស៊ីសេរី ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោននៃសហរដ្ឋអាមេរិក។
- ថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា តុលាការកំពូល បើកសវនាការ តាមបណ្តឹងរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ហើយប្រកាសរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចោល ដោយចោទថា លួចស៊ុមគ្រលុំជាមួយបរទេស ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ហើយថ្នាក់ដឹកនាំ១១៨រូប នៃគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយនេះ ត្រូវបានហាមឃាត់ក្នុងការធ្វើនយោបាយរយៈពេល៥ឆ្នាំ។ ក្រោយរំលាយ អាសនៈទាំង៥៥ក្នុងរដ្ឋសភារបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានចែកឲ្យគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ចំនួន៤១ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចំនួន១១ គណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជាចំនួន២ និងគណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចចំនួន១។ រីឯ អាសនៈជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ និងអាសនៈជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ នៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏ត្រូវបានយកទៅចែកឲ្យគណបក្សដទៃដែរ ដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ទទួលបានច្រើនជាងគេ។
- ថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ សេចក្តីថ្លែងការណ៍ ដោយមិនទទួលយកការសម្រេចរបស់តុលាការកំពូល។ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប្រកាសថា នៅតែរក្សារចនាសម្ព័ន្ធ និងក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំក្នុងគណបក្សដដែល ហើយសមាជិករដ្ឋសភា និងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សា ឃុំ សង្កាត់ រួមទាំងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សា រាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅតែជាតំណាងស្របច្បាប់របស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។
- ថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា លោក សម រង្ស៊ី ប្រកាសចូលជាសមាជិកនៃគណសង្គ្រោះជាតិវិញ ក្រោយត្រូវបានរំលាយ។
- ថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា សេតវិមានរបស់លោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ ដោយប្រកាសផ្តាច់ជំនួយលើការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ព្រោះតែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានរំលាយ ហើយលោក កឹម សុខា ក៏ជាប់ពន្ធនាគារ។ សហរដ្ឋអាមេរិក ចាត់ទុកការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២0១៨ ថានឹងមិនមានភាពស្របច្បាប់ បើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មិនបានចូលរួម ហើយលោក កឹម សុខា មិនត្រូវបានដោះលែង។ ក្រៅពីផ្តាច់ជំនួយលើការបោះឆ្នោត ប្រទេសមហាអំណាចមួយនេះ ក៏រឹតបន្តឹងក្នុងការផ្តល់ទិដ្ឋាការដល់មន្ត្រីកម្ពុជាមួយចំនួន ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិផងដែរ។
- ថ្ងៃទី២0 ខែវិច្ឆិកា លោក គួយ ប៊ុនរឿន អនុប្រធានគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) រួមទាំងសមាជិក២រូបទៀត គឺលោក រ៉ុង ឈុន និងអ្នកស្រី តែ ម៉ានីរ៉ុង បានលាលែងពីតំណែង ។ ការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ជាមូលហេតុចម្បង ដែលនាំឲ្យអ្នកទាំង៣ លាលែងពីតំណែងក្នុងស្ថាប័ននេះ។ រដ្ឋសភា បានបោះឆ្នោតទុកចិត្តឲ្យលោក នុត សុខុម ធ្វើជាអនុប្រធានគ.ជ.ប ហើយលោក ហ៊ែល សារ៉ាត់ និងលោក ឌឹម សុវណ្ណារុំ ធ្វើជាសមាជិក ជំនួសអ្នកទាំង៣ ដែលលាលែង។ លោក នុត សុខុម មកពីគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច លោក ហ៊ែល សារ៉ាត់ មកពីគណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជា និងលោក ឌឹម សុវណ្ណារុំ មកពីសាលាក្តីខ្មែរក្រហម។
- ថ្ងៃទី២៧ ខែវិច្ឆិកា តំណាងរាស្ត្រថ្មីទាំង៥៥រូប ដែលមកពីគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច៤១រូប គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា១១រូប គណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជា២រូប និងគណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច១រូប បានចូលរួមប្រជុំក្នុងរដ្ឋសភាជាលើកដំបូង បន្ទាប់ពីទទួលបានអាសនៈរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវបានរំលាយ។
- នៅថ្ងៃទី១ ខែធ្នូ រដ្ឋាភិបាល បង្កើតក្រុមការងារមួយ ដោយមានលោក អង្គ វង្សវឌ្ឍានា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ រួមទាំងអនុប្រធាន៣រូប និងសមាជិក៨រូប ដើម្បីស្រាវជ្រាវពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ភារកិច្ចនៃក្រុមការងារ ដែលប្រមូលផ្តុំទៅដោយឥស្សរជនដែលមានជំនាញផ្នែកច្បាប់មួយនេះ គឺស្រាវជ្រាវពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយផ្តល់យោបល់និងជម្រើសនានាដល់សម្តេច ហ៊ុន សែន ក្នុងការកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ តាមការចាំបាច់។
- ថ្ងៃទី៤ ខែធ្នូ សមាជិកសភា១៥៨រូប មកពីប្រទេសចំនួន២៣ មានដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិក អូស្ត្រាលី អ៊ីតាលី អាលឺ្លម៉ង់ បារាំង កាណាដា អង់គ្លេស និងស៊ុយអែត ជាដើម បានរួមគ្នាសរសេរលិខិតចំហមួយ ទៅកាន់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដើម្បីសុំឲ្យដោះលែងលោក កឹម សុខា ជាបន្ទាន់ដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ ហើយបើកផ្លូវឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ធ្វើសកម្មភាពឡើងវិញ ដើម្បីបានចូលរួមការបោះឆ្នោត ក្នុងឆ្នាំ២០១៨។ ជាងនេះទៀត សហមគន៍អន្តរជាតិនានា បានបណ្ដាក់គ្នាថ្កោលទោសចំពោះការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងការចាប់លោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគារ។
- ថ្ងៃទី៨ ខែធ្នូ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដាក់បណ្តឹង ទៅកាន់តុលាការកំពូល ដើម្បីសុំឲ្យជំនុំជម្រះឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែតុលាការកំពូល ច្រានចោល។
- ថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ សហភាពអឺរ៉ុប ប្រកាសផ្តាច់ជំនួយលើការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ដោយមានហេតុផលដូចសហរដ្ឋអាមេរិក។ សហភាពអឺរ៉ុប ប្រកាសដូចសហរដ្ឋអាមេរិកដែរថា ការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២0១៨ នឹងបាត់បង់ភាពស្របច្បាប់ បើអវត្តមានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ លើសពីនេះ សហភាពអឺរ៉ុប កំពុងពិចារណាផ្អាក់ការអនុគ្រោះព័ន្ធលើការនាំផលិតផលនិងទំនិញចូលទៅកាន់ទីផ្សារអឺរ៉ុប រួមទាំងរឹតបន្តឹងក្នុងការផ្តល់ទិដ្ឋាការដល់មន្ត្រីកម្ពុជា។
- ថ្ងៃទី១៣ ខែធ្នូ សម្តេច ហ៊ុន សែន ប្រកាសថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់រៀបចំការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២0១៨ ដោយមិនបារម្ភ ចំពោះការផ្តាច់ជំនួយរបស់បរទេសឡើយ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ សង្កត់ធ្ងន់ថា ឲ្យតែប្រជាជនកម្ពុជា បានចូលរួមបោះឆ្នោត គឺគ្រប់គ្រាន់ហើយ ដោយមិនតម្រូវឲ្យមានការទទួលស្គាល់ឬមិនទទួលស្គាល់ពីប្រទេសដទៃ ឬអង្គការសហប្រជាជាតិនោះទេ។
- ១៤ ខែធ្នូ លោក សោម សូរីដា មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) អះអាងថា ចិននិងជប៉ុន ជាអ្នករ៉ាប់រងដំណើរការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៨ ក្រោយសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ឈប់គាំទ្រនិងផ្តាច់ជំនួយ។ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រូបនេះ លើកឡើងថា គ.ជ.ប មានសម្ភារ និងឧបករណ៍បច្ចេកទេសគ្រប់គ្រាន់អស់ហើយ និងបានត្រៀមថវិកាប្រមាណ ៥២លានដុល្លារ ដើម្បីប្រើប្រាស់ក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨។
- ថ្ងៃទី២៨ ខែធ្នូ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានដាក់បណ្តឹងជាលើកទី២ ទៅកាន់តុលាការកំពូល ក្នុងគោលបំណងដដែល។ មកដល់ពេលនេះ តុលាការកំពូល អះអាងថា កំពុងពិនិត្យបណ្តឹង ដែលសុំឲ្យជំនុំជម្រះឡើងវិញ លើការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
Tag:
ព្រឹត្តិការនយោបាយឆ្នាំ២0១៧
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
