លោកស្រី ធីដា ឃិះ ជាស្ត្រីឆ្នើមម្នាក់ នៅពីក្រោយស្ត្រីទន់ខ្សោយរាប់ពាន់នាក់

ជាតិ

លោកស្រី ធីដា ឃិះ ជាស្ត្រីឆ្នើមម្នាក់ នៅពីក្រោយស្ត្រីទន់ខ្សោយរាប់ពាន់នាក់

08, Mar 2018 , 7:19 pm

រូបភាព

ដោយ: រំដួល ចិត្រា (Romdoul Chetra)

ភ្នំពេញ៖ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៦មក លោកស្រី ធីដា ឃិះ នាយិកាអង្គការសីលការ បានខិតខំប្រឹងប្រែងជំរុញឲ្យស្ត្រីខ្មែរ ឲ្យមានភាពក្លាហានចូលរួមក្នុងសកម្មភាពសង្គម និងនយោបាយ។ លោកស្រី ធីដា ឃិះ តែងតែមានសុទិដ្ឋនិយមថា ស្ត្រីគឺជាមេដឹកនាំដែលមានភាពឆ្លាតវៃ និងម៉ត់ចត់ ដែលគ្រប់គ្រងកិច្ចការប្រទេសជាតិ ប្រៀបដូចជាផ្ទះរបស់ខ្លួន។ ក្នុងកិច្ចការងារជួយបណ្ដុះបណ្ដាលស្ត្រីទន់ខ្សោយជាង១០ឆ្នាំនេះ លោកស្រី ធីដា ឃិះ ហាក់មានក្តីរំពឹងខ្ពស់ថា ស្ត្រីនឹងក្លាយជាមេដឹកនាំនៅក្នុងស្ថាប័នធំៗរបស់ជាតិ និងកិច្ចការធំៗ ជំនួសបុរសកាន់តែច្រើន នាពេលអនាគត។

«ខ្ញុំចង់ឲ្យស្ត្រីហ៊ានចង្អុលកៅអី និងទាមទារតំណែងធំៗរបស់បុរស នៅក្នុងកិច្ចការនយោបាយ និងនៅក្នុងកិច្ចការសង្គម»។ នេះជាទស្សនៈរបស់លោកស្រី ធីដា ឃិះ ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាស្ត្រីខ្មែរដ៏ឆ្នើមម្នាក់ ដែលបានចូលរួមផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតបុរាណ ដែលប្រើពាក្យ «ស្ត្រីបង្វិលចង្ក្រានមិនជុំ» ឲ្យក្លាយទៅជាស្ត្រីដែលមានភាពក្លាហាន និងមានតម្លៃ ដែលមិនខ្វះបាននៅក្នុងកិច្ចការសង្គមជាតិ។

សម្រាប់លោកស្រី ធីដា ឃិះ ស្ត្រីគ្រប់រូបត្រូវលះបង់ចោលភាពភ័យខ្លាច ហើយហ៊ានចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចការសង្គម និងកិច្ចការនយោបាយ។ តាមរយៈទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួន លោកស្រី ធីដា ឃិះ បានអះអាងដូច្នេះថា៖«ចំណុចខ្លាំងរបស់ស្ត្រីគឺធ្វើការបានម៉ត់ចត់ និងច្បាស់លាស់ជាងបុរស ហើយក៏អាចសម្រេចបានកិច្ចការធំដូចបុរសដែរ»។

នៅពីក្រោយស្ត្រីទន់ខ្សោយ ដើម្បីជួយឲ្យពួកគេរឹងមាំក្នុងវិស័យនយោបាយ
គំរូភាពរបស់ព្រះនាងជ័យរាជទេវី និងព្រះនាងឥន្ទ្រទេវី អគ្គមហេសីរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ត្រូវបានគេចាត់ទុកជានិមិត្តរូបស្ត្រីដ៏អង់អាចក្លាហាន នាសម័យអង្គររុងរឿង (ឆ្នាំ១១៨១ ដល់ឆ្នាំ១២១៨)។ បើមើលក្នុងឯកសារនៃប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជានោះ គឺក្សត្រីទាំង២អង្គនេះ ជាស្ត្រីឆ្លាតវៃ និងមានសមត្ថភាពខ្លាំងពូកែ ក្នុងការចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយ ជួយជ្រោមជ្រែងកិច្ចការដឹកនាំប្រទេសជាតិ ជាមួយស្វាមីគ្រប់កាលៈទេសៈ ដែលមានន័យថា ស្ត្រីមានសមត្ថភាព ដឹកនាំប្រទេសមិនចាញ់បុរសនោះទេ។ រីរភាពក្សត្រីទាំងពីរអង្គនេះ អាចជាគំរូសម្រាប់ស្ត្រីគ្រប់រូប នាសម័យបច្ចេកវិទ្យាទំនើបបច្ចុប្បន្ន។

ប៉ុន្តែនិយាយបែបនេះ ក៏មិនមែនមានន័យថា ស្ត្រីខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ទន់ខ្សោយជាងស្ត្រីសម័យមុនឡើយ។ សម្រាប់លោកស្រី ធីដា ឃិះ ស្ត្រីខ្មែរសព្វថ្ងៃ មានចំណេះដឹងខ្ពស់ និងមានភាពហានក្លា ដែលមនុស្សប្រុសមិនអាចមើលងាយបានឡើយ។ នោះក៏ព្រោះតែសង្គមគ្រួសារបច្ចុប្បន្ន បានផ្លាស់ប្ដូរផ្នត់គំនិតឲ្យស្ត្រី រៀនសូត្រជ្រៅជ្រះ និងហ៊ានបណ្ដោយឲ្យកូនស្រីធ្វើកិច្ចការសង្គមដែលពួកគេពេញចិត្ត។ នេះជាមូលហេតុមួយ ដែលលោកស្រី ធីដា ឃិះ មើលឃើញថា ស្ត្រីខ្មែរភាគច្រើន កំពុងរើបម្រាសខ្លួនកាន់តែឆ្ងាយចេញពីពាក្យ «ស្ត្រីបង្វិលចង្ក្រានមិនជុំ» ដោយពួកគេ បានចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយ និងសង្គមយ៉ាងពុះពោរ។ អ្វីដែលសំខាន់ទៀតនោះ គឺអង្គការសីលការ ដែលដឹកនាំដោយលោកស្រី ធីដា ឃិះ តែងតែបណ្ដុះបណ្ដាលផ្នែកគំនិត និងស្មារតី ដល់ស្ត្រីទន់ខ្សោយ ឲ្យហ៊ានប្រឡូកចូលកិច្ចនយោបាយ និងសង្គម។

«យើងបានធ្វើឲ្យលេចចេញជារូបរាងឡើង ដោយសារចលនាស្ត្រីវ័យក្មេងបច្ចុប្បន្ន ហ៊ាននិយាយ ហ៊ានធ្វើ ហ៊ានចេញតស៊ូមតិ។ ពីដើម មានសុទ្ធតែស្ត្រីសំពត់ក្នុងផ្នត់ អត់ហ៊ានធ្វើអ្វី អត់ហ៊ានចេញនិយាយអ្វីទេ ប៉ុន្តែឥឡូវហ៊ានចេញធ្វើហើយ។ គណបក្សនយោបាយ ត្រូវការស្ត្រី ស្ត្រីស្ម័គ្រចិត្តចូលធ្វើ ក៏ប៉ុន្តែនៅពេលយើងដាក់ស្ត្រីទៅ វាមានបញ្ហាត្រង់ថា តើគណបក្សនយោបាយ ឲ្យតម្លៃស្ត្រីកម្រិតណាវិញ»។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់លោកស្រី ធីដា ឃិះ ដែលបានបន្ថែមថា ស្ត្រីវ័យក្មេងប្រមាណ១៦ភាគរយ ក្នុងចំណោមបុរសដែលទទួលបានការគាំទ្រតាមរយៈសន្លឹកឆ្នោត កំពុងបម្រើការងារយ៉ាងសកម្ម ក្នុងសកម្មភាពនយោបាយថ្នាក់មូលដ្ឋាន (ថ្នាក់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់)។

ចង់ឃើញស្ត្រីគ្រប់រូប ហ៊ានទាមទារតំណែងធំៗរបស់បុរស
«រឿងដែលគេនិយាយថាស្ត្រីខ្វះការសម្រេចចិត្ត គ្មានសមត្ថភាពក្នុងការដឹកនាំ គឺជារឿងមិនពិតទេ។ ធាតុពិតស្ត្រីគឺ មានទស្សនៈ និងការគិតលម្អិតច្បាស់លាស់ ចិត្តអំណត់ជាងបុរស ហើយសមត្ថភាពដឹកនាំរបស់ស្ត្រី ប្រៀបដូចជាការរៀបចំផ្ទះសម្បែង ឲ្យបានស្អាតអ៊ីចឹងដែរ»។ នេះទស្សនៈរបស់លោកស្រី ធីដា ឃិះ ដែលបានផ្ដល់សម្ភាសដល់សារព័ត៌មានថ្មីៗ នៅក្នុងបន្ទប់ការិយាល័យ នៅទីស្នាក់ការអង្គការសីលការ ដែលមានទីតាំងនៅម្ដុំវត្តដំបូកខ្ពស់។

ក្នុងបន្ទប់ការងារលោកស្រី ធីដា ឃិះ ពោរពេញទៅដោយការងារដ៏សែនមមាញឹក ជុំវិញតុដាក់កុំព្យូរទ័រមួយគ្រឿង រួមទាំងទូរ និងតុដាក់ឯកសារការងារផ្សេងទៀត ដែលភាគច្រើនជាឯកសារ និងរបាយការណ៍ផ្តោតទៅលើគោលការណ៍លើកកម្ពស់ស្ត្រី នៅក្នុងកិច្ចការនយោបាយ និងសង្គម។ ស្ត្រីឆ្នើមក្នុងកិច្ចការនយោបាយ និងសង្គម វ័យ៦៧រូបនេះ បាននិយាយថា លោកស្រីកំពុងរៀបចំផែនការលើកកម្ពស់សមត្ថភាពស្ត្រីវ័យក្មេង ដើម្បីឲ្យពួកគេក្លាយជាមនុស្សដែលមានសក្ដានុពល និងជាធនធានសំខាន់ ចំពោះមុខគណបក្សនយោបាយទាំងអស់ ដែលមនុស្សប្រុសមិនអាចមើលរំលងបាន។

លោកស្រី ធីដា ឃិះ ដែលតែងតែហ៊ាននិយាយពីបញ្ហានយោបាយ និងសង្គមកន្លងមក បានពន្យល់ដូច្នេះថា៖«ផែនការរបស់យើង ត្រូវតែមុខជានិច្ច ដោយយើងនឹងរៀបចំតាំងពីថ្នាក់មូលដ្ឋានមក ដោយធ្វើឲ្យស្ត្រីមានសក្ដានុពល តាមរយៈការងារ និងស្នាដៃរបស់ពួកគេ ដើម្បីឲ្យពួកគេមានឱកាសចូលកាន់តែជ្រៅក្នុងនយោបាយ។ ហើយយើង ក៏ជំរុញឲ្យស្ត្រីវ័យក្មេង ក្លាយជាមនុស្សហ៊ាននិយាយ ដោយកុំអៀន ក្នុងការចង់អង្គុយលើតំណែងធំៗ ក្នុងវិស័យនយោបាយ។ យើងជំរុញឲ្យស្ត្រីវ័យក្មេង ទាមទារតំណែងដែលពួកគេស្រលាញ់ ព្រោះបើពួកគាត់មិនហ៊ានទាមទារ គេក៏មិនឲ្យដែរ ដូច្នេះយើងជួយឲ្យស្ត្រី មានសមត្ថភាពហ៊ានទាមទារ»។

បើតាមលោកស្រី ធីដា ឃិះ បច្ចុប្បន្នស្ត្រីវ័យក្មេង ដែលទទួលបានការបណ្ដុះបណ្ដាលពីអង្គការសីលការរបស់លោកស្រី មានសមត្ថភាពច្រើន ក្នុងការចូលរួមវិស័យនយោបាយ និងកិច្ចការសង្គម។ ប៉ុន្តែបញ្ហាដែលនាយិកាអង្គការសីលការរូបនេះ នៅតែមើលឃើញនោះ គឺស្ត្រីនៅទទួលរងការរើសអើង ពីសំណាក់គណបក្សនយោបាយ ដែលដាក់បេក្ខជនជាបុរសតាមខ្សែបណ្ដោយគណបក្ស ច្រើនជាងការផ្ដល់ឱកាសឲ្យស្ត្រី ចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយ។ ត្រង់ចំណុចនេះ លោកស្រី ធីដា ឃិះ ស្នើឲ្យមេដឹកនាំគណបក្សនយោបាយពិចារណាបន្ថែម ក្នុងដាក់បេក្ខភាពស្ត្រីឲ្យឈរលំដាប់លេខរៀងស្មើបុរសឲ្យបានច្រើន ដើម្បីលើកកម្ពស់ស្ត្រីក្នុងវិស័យនយោបាយ។

ផ្ដើមពីការងារមនុស្សធម៌នៅថៃ និងអាមេរិក មកជួយស្ត្រីខ្មែរនៅកម្ពុជា
កើតនៅឆ្នាំ ១៩៥១ ទារិកា ធីតា ឃិះ ជាកូនស្រីក្នុងត្រកូលគ្រួសារធូធារមួយ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ដែលឪពុក (ស្លាប់) ជាអតីតមន្ត្រីរាជការ ក្នុងរបបសង្គមរាស្ត្រនិយម (បច្ចុប្បន្នម្ដាយមានវ័យ ៩៩ ឆ្នាំកំពុងរស់នៅជាមួយគ្នា)។ នៅឆ្នាំ១៩៦៨ យុវតី ធីដា ឃិះ ដែលមានវ័យ១៧ឆ្នាំ ហើយកំពុងសិក្សានៅថ្នាក់ទី១១ នៃវិទ្យាល័យព្រះនរោត្តម បានរៀបការជាមួយស្វាមីឈ្មោះ ឃិះ ជីវ ដែលជាបណ្ឌិតផ្នែកគណិតសាស្ត្រ មកពីសហរដ្ឋអាមេរិកដំបូងគេ នាជំនាន់នោះ។ ក្រោយរៀបការរួច លោកស្រី ធីដា ឃិះ បានទៅរស់នៅប្រទេសថៃជាមួយស្វាមី ដែលទទួលបានការងារជាគ្រូបង្រៀន នៅសាលា AIT ប្រទេសថៃ ហើយលោកស្រី ធីដា ឃិះ ក៏ចាប់ផ្ដើមរៀនភាសាអង់គ្លេសបន្ថែម ពីលើភាសាបារាំងដែលចេះស្រាប់ មុននឹងចូលបម្រើកិច្ចការផ្នែកសង្គមជាច្រើននៅទីនោះ។

ដោយសារតែប្រទេសកម្ពុជា ធ្លាក់ចុះភ្លើងសង្គ្រាមនៃសម័យប៉ុល ពត នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់១៩៧៩ មានប្រជាជនខ្មែរជាច្រើន បានរត់ភៀសខ្លួនទៅដល់ទល់ដែនថៃ ហើយពេលនោះលោកស្រី ធីដា ឃិះ និងស្វាមី ក៏ត្រូវបានស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំប្រទេសថៃ ផ្ដល់ការងារជាបុគ្គលិកសម្ភាសរៀបចំឯកសារ និងដោះស្រាយបញ្ហាជនភៀសខ្លួន នៅតាមទល់ដែនខ្មែរ-ថៃ បញ្ជូនទៅប្រទេសទី៣។

«ក្រោយជួបសម្ភាសជាមួយពលរដ្ឋខ្មែរ បញ្ជូនទៅស្រុកអាមេរិក ខ្ញុំនិងកូន៣នាក់ ក៏ទៅរស់នៅអាមេរិក ជាឋានៈជនភៀសខ្លួនដែរ នៅឆ្នាំ១៩៧៩។ នៅឆ្នាំ១៩៨០ ខ្ញុំក៏ចាប់ផ្ដើមការងារសង្គម រហូតដល់បង្កើតសមាគមខ្មែរនៅទីក្រុង San Antonio ដែលបានសហការគ្នាជាមួយសមាគមវៀតណាម ឡាវនៅទីនោះ ដើម្បីរៀបចំសេវាមួយជួយសង្គ្រោះជនភៀសខ្លួនទាំងអស់ នៅ San Antonio មុននឹងខ្ញុំចូលបម្រើការងារ ក្នុងសហព័ន្ធសម្ភាសខ្មែរ នៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ក្នុងការរៀបចំកិច្ចប្រជុំមួយឆ្នាំម្ដង ឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរនៅទីនោះជួបពិភាក្សាគ្នា»។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់លោកស្រី ធីដា ឃិះ ។

ក្រោយប្រទេសកម្ពុជា ចុះកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩១ ដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលនោះ លោកស្រី ធីដា ឃិះ ក៏បានវិលចូលមាតុភូមិវិញ ដោយចាប់ផ្ដើមសហការជាមួយអង្គការផាក (១៩៩៣ដល់១៩៩៧) បង្កើតកម្មវិធីអប់រំមួយ ដើម្បីជួយបណ្ដុះបណ្ដាលធនធានមនុស្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ បន្ទាប់ពីបញ្ចប់គម្រោងនេះ លោកស្រី ធីដា ឃិះ ក៏បានបង្កើតអង្គការសីលការ ដើម្បីធ្វើកិច្ចការបណ្ដុះធនធានមនុស្សបន្តទៀត រហូតដល់ឆ្នាំ២០០៦ ទើបអង្គការចាប់ផ្ដើមបង្វែរទិសដៅការងារ មកផ្ដោតលើការលើកស្ទួយសមត្ថភាពស្ត្រី ក្នុងវិស័យនយោបាយមកដល់បច្ចុប្បន្ន។

គិតមកដល់ពេលនេះ នាយិកាអង្គការសីលការ ដែលមានសក់ស្កូវព្រាតរូបនេះ បានចំណាយកម្លាំងកាយ កម្លាំងចិត្ត ទាំងធ្វើកិច្ចការសង្គម និងជួយលើកកម្ពស់សិទ្ធិស្ត្រី ក្នុងវិស័យនយោបាយជាង២០ឆ្នាំហើយ។ ដោយសារតែវ័យកាន់តែចាស់ លោកស្រី ធីតា ឃឹះ មានគម្រោងផ្ទេរចំណេះដឹងគ្រប់គ្រងតំណែងជាប្រធានអង្គការសីលការ ទៅឲ្យស្ត្រីជំនាន់ក្រោយ នាពេលខាងមុខនេះ (កំពុងរៀបចំផ្ទេរ តែមិនទាន់កំណត់ពេលវេលា) ដើម្បីឲ្យពួកគេប្រើប្រាស់សមត្ថភាព គំនិតច្នៃប្រឌិតជួយលើកិច្ចការស្ត្រីបន្តទៀត។ «អ្វីជាគោលបំណង ដែលខ្ញុំចង់ឃើញគឺស្ត្រីដែលបន្តវេនពីខ្ញុំ គឺគេចេញធ្វើការងារមានគំនិតច្នៃប្រឌិត ជួយការងារស្ត្រីវ័យក្មេងក្នុងសង្គមយើងឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើង។ ហើយជាអ្នកបន្តវេន ក្នុងកិច្ចការដឹកនាំ ដែលមានសក្ដានុពលជួយសង្គមឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព។ ព្រោះខ្ញុំចង់ឃើញសង្គមយើង មានភាពសាមគ្គី មានសុខដុមរមនា និងភាពជឿនលឿន។ នេះជាបំណងចុងក្រោយរបស់លោកស្រី ធីដា ឃិះ៕