កំណាយលើកទី៤ធ្វើឱ្យអ្នកស្រាវជ្រាវដឹងកាន់តែច្បាស់ពីសំណង់ព្រះបរមរាជវាំងនៅលើភ្នំគូលែន

ជាតិ

បទយកការណ៍ / បទសម្ភាសន៍

កំណាយលើកទី៤ធ្វើឱ្យអ្នកស្រាវជ្រាវដឹងកាន់តែច្បាស់ពីសំណង់ព្រះបរមរាជវាំងនៅលើភ្នំគូលែន

11, Apr 2018 , 8:59 am

រូបភាព

ដោយ: អុីសា រ៉ហានី (Isa Rohany)

សៀមរាប៖ អស់រយៈពេល៥សប្ដាហ៍មកហើយ ដែលអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវមកពីអង្គការមូលនិធិបុរាណវិទ្យា និងអភិវឌ្ឍន៍ កម្មវិធីភ្នំគូលែន (ADF) អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា និងក្រសួងបរិស្ថាន បានធ្វើកំណាយនៅលើទីតាំងដែលគេសន្និដ្ឋានថា ជាអតីតព្រះបរមរាជវាំងក្នុងរាជ្យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ នៅលើភ្នំគូលែន។ តាមពិតទៅ នេះជាលើកទី៤ហើយ ដែលក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវ បានធ្វើកំណាយក្នុងបរិវេណអតីតរាជធានី «មហិន្ទ្របព័ត» ដែលកសាងក្នុងស.វទី៩ ដែលនៅសម័យបារាំងហៅ «បន្ទាយ» និងបច្ចុប្បន្នហៅថា «ផ្ទះគូចារ្យ»។ កំណាយចុងក្រោយនេះ ធ្វើឱ្យគេដឹងកាន់តែច្បាស់ពីទំនាក់ទំនងរចនាសម្ព័ន្ធរវាងអាគារមួយទៅអាគារមួយ ក្នុងបរិវេណព្រះបរមរាជវាំង។ ការស្រាវជ្រាវនេះដែរ ធ្វើឱ្យគេដឹងថា អតីតព្រះបរមរាជវាំងនេះមានមនុស្សមរស់នៅមិនជាប់លាប់ គឺស្នាក់នៅបណ្ដោះអាសន្ន បន្ទាប់មកដូរទៅតំបន់រលួស ឬអាចឡើងចុះៗ។

ព័ត៌មានលម្អិត សូមអានបទសម្ភាសរវាងអ្នកសារព័ត៌មានថ្មីៗ និងប្រធានអង្គការមូលនិធិបុរាណវិទ្យា និងអភិវឌ្ឍន៍កម្មវិធីភ្នំគូលែន លោក JB-CHEVANCE ដោយមានការបកប្រែពីលោក សាឃឿន សក្ដា បុរាណវិទូ អង្គការ ADF។

ថ្មីៗ៖ ហេតុអ្វីបានជាក្រុមការងាររបស់លោកមកធ្វើកំណាយនៅទីនេះ?

ADF៖ បានជាយើងមកធ្វើកំណាយនៅទីនេះ ទីមួយដោយសារ យោងតាមឯកសារស្រាវជ្រាវរបស់បារាំងពីមុនៗមក និងឯកសាររបស់ខ្មែរយើងផង សន្និដ្ឋានថាទីនេះជាព្រះបរមរាជវាំងមួយរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ នៅក្នុងស.វទី៩ នៅលើខ្នងភ្នំគូលេន ដែលមានសណ្ឋានដីប្លែកពីគេ ដល់ពេលចឹងទៅក៏យើងសន្និដ្ឋានថា កន្លែងនេះជារាជវាំងដែរ។ តាមការសន្និដ្ឋាននោះ មិនទាន់បានធ្វើកំណាយនៅឡើយទេ។ នៅឆ្នាំ២០០៩ អង្គការ ADF បានសហការជាមួយអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានចាប់ផ្តើមធ្វើកំណាយ ដើម្បីសិក្សាពីរចនាសម្ព័ន្ធនៅទីនេះ ដូច្នេះនេះជាលើកទី៤ ហើយឆ្នាំនេះយើងធ្វើធំ ដើម្បីចង់ដឹងពីសំណង់នៅក្នុងរាជវាំងហ្នឹង តើរចនាសម្ព័ន្ធវាយ៉ាងម៉េច និងមានអ្វីខ្លះ។

ថ្មីៗ៖ តើយើងបានរកឃើញអ្វីខ្លះពីកំណាយលើកនេះ ហើយហេតុអ្វីបានយើងហ៊ានសន្និដ្ឋានថាវាជាព្រះបរមរាជវាំង?

ADF៖ បើយើងមើលតាមរចនាសម្ព័ន្ធដែលបានមកពីប្រព័ន្ធ LiDAR នៅឆ្នាំ២០០៩ យើងអត់ទាន់មាន LiDAR ទេ រហូតដល់ឆ្នាំ២០១២ យើងបានធ្វើម្ដងដែរ ឃើងរចនាសម្ព័ន្ធហ្នឹងនៅកម្រិតតូច ដល់ពេលឆ្នាំ២០១៥ LiDAR ដែលគ្របដណ្ដប់លើភ្នំគូលែនដល់ក្បាលស្ពានហ្នឹង ធ្វើឱ្យយើងឃើញពីរចនាសម្ព័ន្ធតែម្ដង។ ចឹងការរៀបចំក្រុងហ្នឹង គឺវាមានទំនប់បុរាណ ប្រាសាទ សំណង់សាធារណ ប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ បារាយណ៍ជាដើមហ្នឹង គឺយើងឃើញរាងនៅទីនេះ គឺយើងគិតថាអាចជារាជវាំងហ្មង។ សូម្បីតែសិលាចារឹក ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ទ្រង់ប្រកាសរាជ្យនៅលើភ្នំគូលែននេះ ចឹងពេលគាត់មកក៏ត្រូវមានវាំង ព្រះរាជដំណាក់គាត់ដែរ ចឹងដល់ពេលយើងមើលសណ្ឋានទាំងអស់ហ្នឹង ភស្ដុតាងដែលបានមកហើយ យើងគូរវាទៀត យើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា កន្លែងហ្នឹងពិតជារាជវាំង ព្រោះអត់មានសណ្ឋានដីណានៅលើភ្នំដូចកន្លែងហ្នឹងទេ។

យើងធ្វើកំណាយដំបូងក្នុងឆ្នាំ២០០៩ មុននឹងមាន LiDAR យើងបានធ្វើប្លង់រួចហើយ យើងឃើញទំហំរាជវាំងហ្នឹងគឺ ៤០០X៦០០ម៉ ហើយយើងមានធ្វើកំណាយច្រើនដងនៅកន្លែងផ្សេងៗគ្នា ហើយសព្វថ្ងៃយើងមើលឃើញសណ្ឋានដីនៅកន្លែងនេះ គឺគ្របដណ្ដប់ដោយព្រៃឈើ។ ហើយទីតាំងនេះជាចំណុចដែលខ្ពស់ជាងគេ ទោះវាមិនមែនជាចំណុចកណ្ដាលរបស់វាំងនោះមែន តែនៅចំណុចពិសេសដែលមានទំនប់ព័ន្ធជុំវិញហ្នឹង។ យើងធ្វើកំណាយដំបូងនៅឆ្នាំ២០០៩ម្ដងរួចមកហើយនៅកន្លែងហ្នឹង ចឹង២០១០ និងបន្ដបន្ទាប់យើងពង្រីករណ្ដៅកំណាយនៅជិតៗគ្នា ដើម្បីដឹងពីរចនាសម្ព័ន្ធពីសំណង់មួយទៅសំណង់មួយ។ នៅឆ្នាំ២០១៨នេះ យើងត្រឡប់មកកន្លែងនេះម្ដងទៀត ដោយសារយើងមើលទិន្នន័យសិក្សាបន្ដទៅ គឺនៅកន្លែងហ្នឹង វានៅមានចម្ងល់យើងសម្រាប់យើងចង់ដឹងថាតើ រចនាសម្ព័ន្ធសំណង់ហ្នឹងធ្វើដោយអ្វី មានគ្រឹះបែបណា ដើម្បីឱ្យយើងដឹងកាន់តែច្បាស់។

ថ្មីៗ៖ ចុះពេលនេះយើងបានទិន្នន័យអ្វីបន្ថែមទៀត ហើយមានអ្វីប្លែកអត់?

ADF៖ បើនិយាយពីលទ្ធផលវិញ គឺនៅឆ្នាំ២០០៩ ទីនេះសុទ្ធតែជារណ្ដៅកំណាយ ហើយកន្លែងនេះជាកម្រាលឥដ្ឋ បន្ទាប់មកទៀតគឺមានជញ្ជាំងពីឥដ្ឋ ហើយចន្លោះហ្នឹងគឺមានដីបង្ហាប់ ដល់២០១៨ គឺមានស្នាមជញ្ជាំង ស្នាមបង្ហាប់ ស្នាមកម្រាលឥដ្ឋចឹង ដល់ពេលយើងឃើញមានស្នាមពង្រីកកន្លែងនេះ វាផុតពីអាគារឆ្ងាយពេក ចឹងប្រហែលអាគារនេះគេអាចធ្វើបន្ថែមក្នុងដំណាក់កាលណាមួយ។ ឆ្នាំ២០១៨នេះ យើងបើករណ្ដៅកំណាយឱ្យធំជាងហ្នឹង ដើម្បីចង់ដឹងថា តើរចនាសម្ព័ន្ធនៅចន្លោះនេះមានរាងបែបម៉េច ដោយធនធានមានកម្រិត ចឹងយើងអត់អាចបើករណ្ដៅទាំងអស់ទេ។

មុននឹងយើងចូលមកស្រាវជ្រាវនៅកន្លែងហ្នឹង យើងចង់ដឹងថា តើសំណង់ហ្នឹងធ្វើពីសម្ភារបែបម៉េច បច្ចេកទេស និងរចនាសម្ព័ន្ធបែបម៉េច ហើយគ្របដណ្ដប់ដោយក្បឿង ស្លឹក ឬក៏ស្អី មានសំណង់ឈើឬយ៉ាងម៉េច។ ក្រៅពីនេះយើងចង់ដឹងថា សំណង់ហ្នឹងធ្វើដោយអ្នកណា ដើម្បីអ្វី។ ជាលទ្ធផលបឋម កន្លែងនេះយើងពិបាកនឹងសន្និដ្ឋានថា ជាអ្វីឱ្យមែនទែន ដោយសាររចនាសម្ព័ន្ធសង់បានល្អមែននៅក្នុងសម័យហ្នឹង គ្រាន់តែដឹងថា ជាកន្លែងដែលខ្ពស់ជាងគេក្នុងរាជវាំង ចឹងយ៉ាងហោចណាស់ក៏យើងអាចសន្និដ្ឋានថា ជាកន្លែងគោរពបូជា ឬកន្លែងសម្រាប់ស្ដេចគង់នៅពេលនោះដែរ។ នៅឆ្នាំ២០០៩ យើងបានយកឃ្យូងទៅពិសោធន៍ ហើយរកពីសម័យកាលហើយ ក្នុងលទ្ធផលហ្នឹង សំណង់ហ្នឹងប្រើប្រាស់អាចចុងក្រោយនៅស.វទី៩។ ហើយកន្លែងនេះ អាចមនុស្សនៅក្នុងរយៈពេលបណ្ដោះអាសន្នណាមួយ បន្ទាប់មកគាត់បានប្ដូរទៅរលួស ឬអាចឡើងចុះៗ។

ថ្មីៗ៖ ក្រោយពីបានលទ្ធផលនៅទីនេះ តើក្រុមការងាររបស់លោកគ្រោងយកវាទៅធ្វើអ្វីបន្ដទៀត?

ADF៖ ការងារបន្ទាប់ពីយើងធ្វើកំណាយហ្នឹង គឺទីមួយ ព័ត៌មាន និងទិន្នន័យដែលយើងបានពីការធ្វើកំណាយ ទាក់ទងស្រទាប់ដី ធ្វើការចុះបញ្ជីវត្ថុសិល្បៈដែលរកឃើញមាន ពណ៌នាពីដី កុលាលភាជន៍ តើធ្វើពីអី រឹង ផុយ ប្រើពេលណា ដើម្បីយើងដឹងពីពេលវេលាប្រើប្រាស់។ បន្ទាប់មកទៀត យើងធ្វើប្លង់រួមពីសំណង់ទាំងមូល ដែលមានក្រុមដែលមកជួយយើង ពួកគាត់នឹងធ្វើប្លង់រួមមួយ បន្ទាប់មកយើងធ្វើការសិក្សាពីស្រទាប់ដី ឃ្យូង រាល់កុលាលភាជន៍ រាល់សំណង់ ចុងក្រោយយើងធ្វើរបាយការណ៍ជុំវិញកំណាយហ្នឹង។

ថ្មីៗ៖ ឃើញគម្រោងធ្វើផ្លូវមួយខ្សែទៀតលើភ្នំ ដែលចេញពីស្រុកស្វាយលើមក កាត់តំបន់អន្លង់ធំនេះ តើវាប៉ះពាល់ដល់បុរាណដ្ឋាន ដែលជាព្រះបរមរាជវាំងនេះដែរទេ?

ADF៖ ធម្មតាការអភិវឌ្ឍវាមានផលប៉ះពាល់ហើយ ប៉ុន្តែនៅទីនេះយើងមានអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា គាត់មានជំនាញគ្រប់គ្រាន់ខាងកំណាយសង្គ្រោះមុនធ្វើផ្លូវ។ ចឹងរាល់ផលប៉ះពាល់គាត់បានធ្វើការសិក្សារួចអស់ហើយ គឺមើលទាំងបុរាណដ្ឋាន និងបរិស្ថាន បើធ្វើកាត់ត្រូវតែធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវសិន ចៀសវាងផលប៉ះពាល់ណាមួយ។

ថ្មីៗ៖ ទាក់ទងនឹងកំណាយនេះ តើយើងគ្រោងធ្វើបន្ថែមទៀត?

ADF៖ ទាក់ទងនឹងទីតាំងនេះ បន្ទាប់ពីយើងធ្វើកំណាយរួចហើយ គឺយើងលុបវាវិញ ដើម្បីការពារឥដ្ឋ ស្រទាប់ដីអីហ្នឹង អ្វីដែលល្អគឺលុបវិញ ដើម្បីរក្សាស្ថេរភាព ស្ថានភាព របស់ឥដ្ឋហ្នឹងនៅដើមវិញ ព្រោះយើងទុកយូរអត់បានទេ។ បញ្ហាភ្លៀង បញ្ហាខ្យល់ វាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់គុណភាពរបស់ឥដ្ឋ៕