លោក ម៉ាក្រុង ស្កាត់ជួប និងបញ្ចុះបញ្ចូលលោក ត្រាំ កុំឲ្យបំផ្លាញកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់

អន្តរជាតិ

លោក ម៉ាក្រុង ស្កាត់ជួប និងបញ្ចុះបញ្ចូលលោក ត្រាំ កុំឲ្យបំផ្លាញកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់

24, Apr 2018 , 9:59 pm

រូបភាព

ដោយ: សៅ ផលនិស្ស័យ (Sao Phal Niseiy)

ប្រធានាធិបតីបារាំង អេម៉ានុយអែល ម៉ាក្រុងចាប់ផ្តើមដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅសហរដ្ឋអាមេរិកនៅថ្ងៃចន្ទទី ២៣ ខែមេសា។ ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះមានគោលដៅសំខាន់ពង្រឹងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងអាមេរិក និងបារាំង ហើយលោក ម៉ាក្រុង ក៏រំពឹងបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យលោក ដូណាល់ ត្រាំប្តូរចិត្តរក្សាទុកកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ដែរ។ សម្រាប់លោក ម៉ាក្រុង វាគ្មានឡើយផែនការទីពីរឡើយបើសិនជាលោក ត្រាំ ចិត្តសឿងដកអាមេរិកចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់មែននោះ។ ចំណែកអ៊ីរ៉ង់ ក៏នឹងចាប់ផ្តើមសកម្មភាពនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួនវិញភ្លាមដែរ។

សំណុំរឿង កិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ (JPCOA) ក្លាយជារឿងចម្រូងចម្រាសជាថ្មី ខណៈដែលលោក ដូណាល់ ត្រាំ នឹងសម្រេចចិត្តថាត្រូវនៅបន្ត ឬគួរដើរចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងដែលបង្កើតឡើងដោយប្រធានាធិបតីបារ៉ាក់អូម៉ា ជាមួយមហាអំណាចប្រាំផ្សេងទៀតរួមទាំងអ៊ីរ៉ង់នោះ។ ក្រោមច្បាប់អាមេរិក ប្រធានាធិបតីត្រូវចុះហត្ថលេខាលើក្រឹត្យបញ្ជាក់ពីការដកទណ្ឌកម្មប្រឆាំងអ៊ីរ៉ង់រៀងរាល់ ១២០ ទៅ ១៨០ ថ្ងៃម្តង ដោយទទួលស្គាល់ថា អ៊ីរ៉ង់កំពុងអនុវត្តតាមកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។ ដូច្នេះ បើលោក ត្រាំសម្រេចដាក់ទណ្ឌកម្មអ៊ីរ៉ង់ឡើងវិញនោះ មានន័យថា លោកជ្រើសរើសយកការចាកចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះហើយ។

ដូច្នេះហើយ ទើបបណ្តាមេដឹកនាំអឺរ៉ុបដូចជា ប្រធានាធិបតីបារាំងលោក អេម៉ានុយអែល ម៉ាក្រុង និងលោកស្រីអធិការបតីអាល្លឺម៉ង់ អេនជេឡា មឺហ្គែល ប្រញាប់ប្រញាល់ស្កាត់ជួបលោក ត្រាំ នៅវ៉ាស៊ីនតោនដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូលផង និងដាក់សម្ពាធផងឲ្យលោក ត្រាំ បន្តគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងនេះក្នុងនាមជាភាគីហត្ថលេខី។

តាមពិតទៅ តាំងពីឡើងកាន់តំណែងលោក ត្រាំ និយាយជាញឹកញយថា លោកស្អប់កិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរនេះព្រោះវាមិនមានលទ្ធភាពទប់ស្កាត់អ៊ីរ៉ង់មិនឲ្យផលិតឬអភិវឌ្ឍមីស៊ីល និងមានរយៈពេលត្រឹមដប់ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ អនុលោមតាមកិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ ២០១៥ នេះ លោកខាងលិចសន្យាលើកទណ្ឌកម្មប្រឆាំងអ៊ីរ៉ង់ជាថ្នូរនឹងការកម្រិតកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់អ៊ីរ៉ង់ផ្ទាល់។ ប៉ុន្តែបញ្ហាត្រង់ថា វានឹងផុតកំណត់នៅត្រឹមឆ្នាំ ២០២៥ ខាងមុខ ហើយមកដល់បច្ចុប្បន្នភាគីពាក់ព័ន្ធមិនទាន់រកឃើញដំណោះស្រាយរួមគ្នានៅឡើយទេ។

១.ម៉ាក្រុង ព្យាយាមធ្វើវីរៈបុរសសង្គ្រោះកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់?

ប្រហែលពីសប្តាហ៍ប៉ុណ្ណោះក្រោយបញ្ជាឲ្យទ័ពបារាំងចូលរួមជាមួយអាមេរិក និងអង់គ្លេសក្នុងប្រតិបត្តិការវាយប្រហារមីស៊ីលលើស៊ីរីឆ្លើយតបនឹងការប្រើប្រាស់អាវុធគីមី លោក ម៉ាក្រុង កំពុងស្ថិតនៅក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនដើម្បីជួបពិភាក្សាជាមួយលោក ត្រាំ។ លោក ម៉ាក្រុង ចង់ប្រើប្រាស់ទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយលោក ត្រាំ ដើម្បីពិភាក្សា និងបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យលោក ត្រាំឲ្យរក្សាទុកកិច្ចព្រមព្រៀងអ៊ីរ៉ង់ ព្រោះបច្ចុប្បន្នវាគ្មានវិធានការអ្វីប្រសើរជាងនេះដើម្បីដោះស្រាយជាមួយអ៊ីរ៉ង់ឡើយ។

សម្រាប់មេដឹកនាំបារាំង យ៉ាងហោចណាស់គេត្រូវទប់ស្កាត់អាមេរិកមិនឲ្យដើរចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ ២០១៥ នេះ ហើយភាគីពាក់ព័ន្ធចាំបាច់បន្តចរចាគ្នាទៀតលើកិច្ចព្រមព្រៀងដាច់ដោយឡែកដើម្បីបំពេញបន្ថែមលើចំណុចចន្លោះប្រហោងនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងបច្ចុប្បន្នផង។

ក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយសារព័ត៌មាន Fox News កាលពីចុងសប្តាហ៍កន្លងមក លោក ម៉ាក្រុង បានបញ្ជាក់ច្បាស់ហើយថា លោកយល់ស្របថាកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់មិនមែនល្អឥតខ្ចោះឡើយ ប៉ុន្តែលោកព្រមានថា នៅពេលនេះគ្មានឡើយផែនការទីពីរ បើសិនជាកិច្ចព្រមព្រៀងនេះបរាជ័យមែននោះ។

ប៉ុន្តែលោក ម៉ាក្រុង បានពន្យល់ថា បើសិនជាសហគមន៍អន្តរជាតិគ្មានយន្តការប្រសើរជាងនេះ វាគ្មានហេតុផលដែលត្រូវដើរចេញឡើយ។ ដូច្នេះហើយ ក្នុងជំនួបជាមួយលោក ត្រាំ លើកនេះ លោក ម៉ាក្រុងនឹងប្រឹងប្រែងឲ្យអស់ពីសមត្ថភាពដើម្បីរក្សាស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នសិន មុនមានការពិភាក្សាគ្នារកដំណោះស្រាយប្រសើរជាងនេះដើម្បីដាក់សម្ពាធលើអ៊ីរ៉ង់ផង។

ប្រមុខរដ្ឋបារាំងរូបនេះ មើលឃើញអ៊ីរ៉ង់ការគំរាមកំហែងនៅក្នុងតំបន់ ហើយការគាំទ្ររបស់អ៊ីរ៉ង់ចំពោះរបបស៊ីរីរបស់លោក បាសា អាសាដ ផងនោះរឹតតែធ្វើឲ្យអ៊ីរ៉ង់កាន់មានភាពអវិជ្ជមានក្នុងក្រសែរភ្នែករបស់មេដឹកនាំបារាំងទៀត។

២.លោកខាងលិចត្រៀមបង្កើតវិធានការដោយឡែកបន្ថែមទម្ងន់លើកិច្ចព្រមព្រៀងដើម?

ចំពោះលោក ម៉ាក្រុងផ្ទាល់ គឺគាំទ្រឲ្យមានការកែតម្រូវកិច្ចព្រមព្រៀងនេះដើម្បីបំពេញចំណុចខ្វះចន្លោះជាពិសេសការទប់ស្កាត់អ៊ីរ៉ង់អភិវឌ្ឍមីស៊ីលបាលីស្ទិក និងទប់ស្កាត់សកម្មភាពបង្កអស្ថិរភាពរបស់អ៊ីរ៉ង់ក្នុងតំបន់។

យោងតាមសារព័ត៌មានអាមេរិក New York Times មន្ត្រីអាមេរិកនិងអឺរ៉ុបចាប់ផ្តើមជជែកពិភាក្សាគ្នាហើយពីកិច្ចព្រមព្រៀមដាច់ដោយឡែក ហើយភាគីទាំងនេះក៏ឯកភាពគ្នាលើចំណុចសំខាន់ពីរដែរ។ ចំណុចនោះគឺ កម្រិតកម្មវីធីមីស៊ីល និងទប់ស្កាត់សកម្មភាពបង្ករឿងរបស់អ៊ីរ៉ង់ផង។ គេឯកភាពគ្នាថា កាលណាបើអ៊ីរ៉ង់បន្តសាកល្បងមីស៊ីល ទណ្ឌកម្មនឹងត្រូវដាក់ចេញប្រឆាំងអ៊ីរ៉ង់ ហើយគេក៏កំពុងស្វែងរកចំណាត់ការផងដែរដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការបាញ់មីស៊ីលរយៈចម្ងាយខ្លី និងមធ្យម។

មួយវិញទៀតនោះ មន្ត្រីអាមេរិក និងអឺរ៉ុបក៏ឯកភាពគ្នាលើវិធានការដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងអ៊ីរ៉ង់ដែរ បើសិនជារបបនេះហាមក្រុមត្រួតពិនិត្យចូលទីតាំងរោងចក្រនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែវាមិនទាន់មានការយល់ស្របគ្នានៅឡើយទេលើយន្តការដែលត្រូវប្រើប្រាស់ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មឡើងវិញនេះនោះ។

យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ លោកស្រីអធិការបតីអាល្លឺម៉ង់ មឺហ្កែល ដែលកំពុងរួសរាន់មកជួបលោក ត្រាំ ដែលនោះ នៅតែបង្ហាញជំហរប្រឆាំងដាច់ខាតចំពោះរាល់ចេតនាបំផ្លាញកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែ រួមជាមួយការចរចាបង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀងដោយឡែកដូចអាមេរិក និងរដ្ឋអឺរ៉ុបផ្សេងទៀតកំពុងធ្វើ។ លោកស្រីព្រមានពីការចរចាណាមួយដើម្បីរកវិធានការដាក់គំនាបលើអ៊ីរ៉ង់ដែលគ្មាន ភាគីសំខាន់ដូចជាចិន រុស្ស៊ី និងអ៊ីរ៉ង់ខ្លួនឯងចូលរួមនោះគឺជារឿងគ្រោះថ្នាក់។ នេះក៏ដោយសារវាបង្ហាញឲ្យឃើញពីឆន្ទៈមិនល្អ និងធ្វើឲ្យមានការបាត់ទំនុកចិត្តដែលជំរុញឲ្យការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់បរាជ័យផង។

ដោយឡែក តំណាងចិន និងរុស្ស៊ីក៏ព្រមានជាថ្មីដែរចំពោះរាល់ចេតនាទាំងឡាយណាដែលចង់បំផ្លាញកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់។ ក្នុងជំនួបជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិនលោក វ៉ាង យី លោក Sergei Lavrov នៅក្រុងប៉េកាំងសប្តាហ៍នេះបានថ្លែងដូច្នេះ៖« យើងនឹងឆ្លើយតបរាល់ការប៉ុនប៉ងបំផ្លាញកិច្ចព្រមព្រៀងអ៊ីរ៉ង់ដែលមានចែងច្បាស់ក្នុងដំណោះស្រាយក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិនោះ»។

៣. អ៊ីរ៉ង់នឹងចាប់ផ្តើមចម្រាញ់ម្សៅអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមវិញ បើអាមេរិកក្បត់ពាក្យសម្តី

រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអ៊ីរ៉ង់លោក ចាវ៉ាត់ ហ្សារីវ (Javad Zarif) បានបញ្ជាក់ក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍ជាមួយសារព័ត៌មាន CBS កាលពីសប្តាហ៍មុនថា អ៊ីរ៉ង់ត្រៀមខ្លួនរួចហើយដើម្បីចាប់ផ្តើមកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរវិញដែរ បើសិនជាអាមេរិកសរសេរនឹងដៃ លុបនឹងជើងបែបនេះ។ លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា វាគ្មានហេតុផលដែលអ៊ីរ៉ង់ត្រូវបន្តអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយមហាអំណាចប្រាំដែលនៅសល់ឡើយ បើសិនជាអាមេរិកដើរចេញនោះ។

«វាមានផ្លូវច្រើន បើសិនជាអាមេរិកដើរចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរ។ ប៉ុន្តែប្រតិកម្មរបស់អ៊ីរ៉ង់ចំពោះការដកខ្លួនរបស់អាមេរិកនេះនឹងមិនសាមញ្ញពេកឡើយ»។ លោក ហ្សារីវ បាននិយាយដូច្នេះ។

ប្រមុខការទូតអ៊ីរ៉ង់រូបនេះបានបញ្ជាក់ហើយថា អាមេរិកមិនបាច់បារម្ភឡើយថា អ៊ីរ៉ង់ផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនោះ ប៉ុន្តែអ៊ីរ៉ង់នឹងចម្រាញ់ម្សៅអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម ដែលជាគ្រឿងផ្សំនៃអាវុធនុយក្លេអ៊េរ។ ប៉ុន្តែលោក ហ្សារីវ ទទូចឲ្យមេដឹកមាំអឺរ៉ុបបន្តដាក់សម្ពាធលើលោក ត្រាំ ឲ្យលោកគោរពកិច្ចព្រមព្រៀង និងអនុវត្តតាមកិច្ចព្រមព្រៀងឲ្យសមជាមហាអំណាចពិភពលោក។

ក្រៅពីសម្តីព្រមានរបស់មន្ត្រីទូតជាន់ខ្ពស់ ប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់លោក ហាសាន់ រ៉ូហាន់នី (Hassan Rohani ) បានផ្តាំផ្ញើទៅមេដឹកនាំអាមេរិកថា អាមេរិកនឹងស្តាយក្រោយបើហ៊ានដើរចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀង ហើយលោកសន្យាចាត់វិធានការតបតវិញភា្លមក្នុងរយៈពេលមួយសប្តាហ៍ក្រោយលោក ត្រាំ សម្រេចបញ្ចប់សមាជិកភាពរបស់អាមេរិកក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។

យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ ការសម្រេចចិត្តរបស់លោក ត្រាំ បែបណាពាក់ព័ន្ធកិច្ចព្រមព្រៀងអ៊ីរ៉ង់នៅតែជារឿងពិបាកស្មាន ព្រោះលោកមិនពេញចិត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនេះបន្តិចសោះ បើទោះជាមានសម្ព័ន្ធមិត្តប្រឹក្សាបញ្ចុះបញ្ចូលក៏ដោយ។ ប៉ុន្តែលោក ក៏ប្រហែលជាត្រូវថ្លឹងថ្លែងខ្លាំងដែរមុនសម្រេចចិត្តព្រោះវានឹងប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការនៃកិច្ចប្រជុំរវាងលោកជាមួយមេដឹកនាំកំពូលកូរ៉េខាងជើង គីម ជុងអ៊ុននៅខែក្រោយផងពាក់ព័ន្ធការបញ្ឈប់ការសាកល្បងមីស៊ីល និងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនោះ។ រឿងងាយយល់ទេ គឺថា បើសិនអាមេរិកមិនដែលគោរពសន្យារបស់ខ្លួនបែបនេះ រឿងអីភាគីផ្សេងទៀតត្រូវចរចា និងព្រមទទួលយកកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយអាមេរិកនោះ។