ភ្នំពេញ៖
ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ប្រកាសពិនិត្យឡើងវិញ ចំពោះឋានន្តរស័ក្តិ និងតួនាទីរបស់មន្ត្រីរាជការស៊ីវិល និងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ដែលត្រូវបានដំឡើងនៅតាមក្រសួង និងស្ថាប័នរដ្ឋទាំងអស់។ នាយកអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា (ANSA) លោក សន ជ័យ បាននិយាយថា បើរដ្ឋាភិបាល ពិនិត្យឡើងវិញមែននោះ មន្ត្រីដែលរងផលប៉ះពាល់ជាងគេ គឺពួកមន្ត្រីដែលឡើងឋានៈ ដោយសារការអែបអប ឡែមឡឺម ប្រើឥទ្ធិពលសែស្រឡាយ និងប្រើប្រាស់ថវិកាសូកប៉ាន់ អ្នកមានអំណាចក្នុងស្ថាប័ន ដើម្បីទទួលបានឋានន្តរសក្តិ។
សម្រាប់លោក សន ជ័យ ការពិនិត្យលើតំណែងមន្ត្រីឡើងវិញនេះ វាជារឿងមួយល្អ ប៉ុន្តែមិនប្រាកដថា មានប្រសិទ្ធភាពឡើយ បើសិនជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាល គ្មានឆន្ទៈនយោបាយពិតប្រាកដ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានេះ។
សូមអានកិច្ចសម្ភាសរវាងលោក រំដួល ចិត្រា អ្នកសារព័ត៌មានថ្មីៗ ជាមួយលោក សន ជ័យ នាយកអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា (ANSA) ខាងក្រោមនេះ៖
លោក រំដួល ចិត្រា៖ នៅពេលនេះ សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសពិនិត្យមើលឡើងវិញ ពីឋានន្តរស័ក្តិរបស់មន្ត្រីរាជការស៊ីវិល និងកងកម្លាំង តាមក្រសួង និងស្ថាប័នរដ្ឋ។ ដូច្នេះជាសំនួរ តើលោក យល់យ៉ាងណាចំពោះគោលជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលនេះ?
លោក សន ជ័យ៖ តាមពិតយើងមើលឃើញទិដ្ឋភាពបច្ចុប្បន្ននេះ ការដំឡើងឋានៈដល់ជួរមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ ទាំងស៊ីវិល និងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធមួយចំនួន ក៏មានបញ្ហាដែរ។ បញ្ហានៅពេលពួកគេ(អ្នកទទួលបានឋានៈ) អនុវត្តតួនាទី មិនបានល្អនោះ យើងមើលឃើញថា តើពួកគេឡើងតួនាទីនេះ តាមមធ្យោបាយណា តាមខ្សែ តាមបក្សពួក ឬជាថ្នូរបញ្ហាលុយកាក់ ដែលជាការសូកប៉ាន់ដើម្បីទទួលបានឋានៈ។ ដូច្នេះខ្ញុំយល់ថា ការសើរើឋានៈនេះ វាត្រូវមានការពិនិត្យឲ្យបានម៉ត់ចត់។ យើងមិនចង់ឃើញមន្ត្រីដែលសកម្ម មានចំណេះដឹង ដែលមានជំនាញ គ្រាន់តែជាអ្នកកាន់ឯកសារទេ អ្នករត់ឯកសារទេ គឺយើងចង់ឲ្យពួកគេ ការសម្រេចចិត្តដែរ។ ហើយរឿងនេះ ក៏ឆ្លុះបញ្ចាំងដោយផ្ទាល់ដែរ ពីរបៀបនៃការនៃការឡើងឋានៈ របស់ក្មួយសម្ដេច ហ៊ុន សែន ឈ្មោះ ហ៊ុន ជា នេះ យើងមើលឥរិយាបទ ទង្វើរជាមនុស្សដែលមានការពាក់ព័ន្ធបាញ់បោះ តែបែជាមានការដំឡើងឋានៈធំដុំទៅវិញ ដូច្នេះវាជារឿងចំឡែកដែរ ដែលប្រព័ន្ធនិងរបៀបនៃការវាយតម្លៃនៅក្នុងការដំឡើងឋានៈនេះ ថាតើគេវាយតម្លៃនៅក្នុងទម្រង់ណាមួយ តើគេវាយតម្លៃតាមរយៈការអនុវត្តការងារ ឬការឡើងតាមរយៈឥទ្ធិពលរុញច្រានណាមួយ? ដូច្នេះអ្វីដែលយើងចង់ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពនៅក្នុងប្រព័ន្ធមុខងារសាធារណៈក្តី នៅក្នុងប្រព័ន្ធកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធក្តី ត្រូវតែមានប្រព័ន្ធមួយនៃការវាយតម្លៃលើការដំឡើងឋានៈឲ្យបានត្រឹមត្រូវដែរ។
លោក រំដួល ចិត្រា៖ តើវិធានការរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលគ្រោងពិនិត្យមើលការដំឡើងឋានន្តរស័ក្តិនេះ អាចអនុវត្តដោយមានប្រសិទ្ធភាពដែរទេ ខណៈដែលរដ្ឋាភិបាល ក៏មានការសាច់ញាតិមានឋានៈធំៗដែរ?
លោក សន ជ័យ៖ បើការរកឃើញទៅ ពិនិត្យឃើញថាជាបញ្ហានោះ ខ្ញុំគិតថា ដើម្បីអនុវត្តឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពការងារមួយ គួរតែមានគំនិត សាច់ញាតិនិយម បក្សពួកនិយមមួយដុំសិន ដើម្បីមានប្រសិទ្ធភាព។ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថា អនុសាសន៍នាយករដ្ឋមន្ត្រីប៉ុណ្ណឹង នឹងមិនអាចឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពតែម្ដងបានទេ ដោយសាររឿងនេះ បានក្លាយទៅជាជំងឺមហារីក ហើយវារ៉ាំរ៉ៃរាប់ទស្សវត្សមកហើយ។ ដូច្នេះគួរតែធ្វើការចាប់ផ្ដើមពីចំណុចណាមួយឲ្យបានជាក់លាក់ និងគួរតែមើលពីចំណុចកំពូល ដើម្បីជាគំរូ។ ហើយរឿងនេះខ្ញុំយល់ថា ការចាប់ផ្ដើមក្នុងជួរកម្លាំងប្រដាប់អាវុធជាមុខសញ្ញាដំបូងដែលគេចង់ឃើញ ។
លោក រំដួល ចិត្រា៖ មូលហេតុបានជា ត្រូវចាប់ផ្ដើមពីកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធមុន?
លោក សន ជ័យ៖ ទាក់ទងនឹងការអនុវត្តច្បាប់ ខ្ញុំយល់ថា បើសិនជាមន្ត្រីនោះ បានឋានៈបុណ្យសក្តិដោយភាពមិនប្រក្រតី វាក៏ធ្វើឲ្យការអនុវត្តច្បាប់របស់គាត់គ្មានប្រសិទ្ធភាព ហើយមន្ត្រីមិនមានឆន្ទៈនៅក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ បានន័យថា ពួកគេឡើងតំណែងបានដោយសារបក្សពួក ឬការសូកប៉ាន់ណាមួយនោះ ពួកគេនឹងអនុវត្តច្បាប់មិនបានល្អទេ។ ហើយនៅពេលនោះហើយ មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់មិនបានល្អ ធ្វើឲ្យមានមិនល្អដល់ការអនុវត្តច្បាប់ ដែលនាំឲ្យអយុត្តិធម៌នៅក្នុងសង្គមដែរ ។ ខ្ញុំឧទាហរណ៍ថា បើសិនជាពួកគេបានតំណែងដោយសារការសូកប៉ាន់នេះ ពួកគេនឹងយកតំណែងរបស់ពួកគេទៅស្រង់ដើមវិញ។
លោក រំដួល ចិត្រា៖ បើសិនជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាល អនុវត្តការពិនិត្យលើការដំឡើងឋានៈឡើងវិញនេះ តើមន្ត្រីបែបណា ដែលលោកមើលឃើញថា នឹងទទួលរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំង?
លោក សន ជ័យ៖ ភាពអសកម្មនៅក្នុងការអនុវត្តតួនាទីគឺជារឿងមួយ ដែលនាំឲ្យមានការប៉ះពាល់រដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសគណបក្សកាន់អំណាចតែម្ដង។ ហើយប្រព័ន្ធដំឡើងឋានៈនេះ មានបញ្ហាបានន័យថា អ្នកដែលមានសមត្ថភាព មិនត្រូវបានគេចាប់អារម្មណ៍ ហើយបែជាចាប់អារម្មណ៍ដំឡើងឋានៈនេះ ទៅមន្ត្រីពូកែអែបអប ឡែបឡបឡេមឡឺម ដូច្នេះបើពួកគេពូកែខាងហ្នឹង អ្នកដែលពូកែអែបអបនេះ ខ្ញុំមានជំនឿថាពួកគេ នឹងបម្រើប្រជាពលរដ្ឋ និងមិនបំពេញតួនាទីជាគំរូសម្រាប់ប្រសិទ្ធភាពការងារ ដែលធ្វើឲ្យខូចការងារ ។
លោក រំដួល ចិត្រា៖ កន្លងមកធ្លាប់មានការឡើងថា មន្ត្រីម្នាក់មានមុខងារឋានៈ បុណ្យសក្តិ ២ទៅ៣ នៅក្នុងស្ថាប័នតែមួយ ដូច្នេះតើវាមានប្រសិទ្ធការងារទេ ដែលត្រូវដំឡើងឋានៈមន្ត្រី ឲ្យមានតួនាទីច្រើននេះ?
លោក សន ជ័យ៖ ខ្ញុំយល់ថា វាជាខាតធនធានមនុស្សទេ។ យើងទទួលស្គាល់ថា ធនធានមនុស្សជាង៣០ឆ្នាំនេះ គឺមានការប្រែប្រួល មានអ្នកចេះដឹង មានអ្នករៀននៅក្នុងស្រុក នៅក្រៅប្រទេស ដែលគេមកចូលរួមបម្រើការងារនៅក្នុងរដ្ឋបាលសាធារណៈ។ អ៊ីចឹងការផ្ដល់ឋានៈឲ្យមន្ត្រីម្នាក់មានតំណែង២ ឬ៣ នៅក្នុងពេលតែមួយ ខ្ញុំគិតថាវាជារឿងហួសសម័យទៅហើយ ហើយវានឹងខាតឱកាសសម្រាប់អ្នកមានសមត្ថភាព។ ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាលគួរតែពិនិត្យមើលទម្រង់នេះ(អ្នកមានតំណែងច្រើន) ព្រោះពេលខ្លះវាអាចធ្វើឲ្យអ្នកមានសមត្ថភាពមួយចំនួនខូចចិត្ត។ ហើយការរុះរើ កែសម្រួលឡើងវិញនេះ ធ្វើយ៉ាងម៉េចធានាឲ្យអ្នកដែលទទួលបានឋានៈ មានភាពស្មើៗគ្នា។ ហើយខ្ញុំតែងតែឮសូរក្រុមមន្ត្រីគេនិយាយគ្នានៅពេលផឹកស៊ីស្រវឹង គេនិយាយថា គេឡើងសក្តិ ឡើងឋានៈអស់លុយប៉ុណ្ណេះ អស់លុយប៉ុណ្ណោះ វាជារឿងមួយដែលគួរឲ្យអស់សំណើចថា បុណ្យសក្តិ និងតួនាទី គួរតែផ្ដល់ឲ្យអ្នកមានសមត្ថភាព ប៉ុន្តែវាបែជាបានទៅអ្នកផឹកស៊ីស្រវឹង និងប្រើលុយបានបុណ្យសក្តិទៅវិញ។
លោក រំដួល ចិត្រា៖ ដូច្នេះតើបញ្ហាដំឡើងឋានន្តរសក្តិនៅតាមក្រសួង និងស្ថាប័ននេះ វាជាកំហុសរបស់រដ្ឋមន្ត្រី ឬ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល?
លោក សន ជ័យ៖ វាជាកំហុស ដោយសារប្រព័ន្ធត្រួតពិនិត្យ វាយតម្លៃសមត្ថភាព។ ដូច្នេះសម្រាប់ខ្ញុំយល់ថា តាមក្រសួង ស្ថាប័ននីមួយៗ សូម្បីតែមន្ត្រីនៅតាមថ្នាក់កំពូល នៅថ្នាក់ក្រោមរដ្ឋលេខាធិការមកដល់អគ្គនាយកដ្ឋាន រហូតដល់ប្រធានមន្ទីរ ប្រធានការិយាល័យនេះ គួរតែមានប្រព័ន្ធវាយតម្លៃសម្រាប់ការដំឡើងឋានៈ ជាជាងការឡើងដោយការជ្រោមជ្រែង ដោយការអន្តរាគមន៍ ហើយខ្ញុំធ្លាប់ដឹងថា មន្ត្រីខ្លះឡើងតំណែងដោយសារការអន្តរាគមន៍ពីអ្នកមានឥទ្ធិពលនៅក្នុងស្ថាប័ននោះ។ ហើយពេលខ្លះអ្នកមានឥទ្ធិពលអាចឆ្លងវិស័យជួយអ្នកនេះជួយអ្នកនោះ ក្រោយហេតុថាអ្នកនេះសែខាងនេះ ឬខាងនោះ ។ អ៊ីចឹងវាធ្វើឲ្យរបៀបដំឡើងតំណែង ត្រូវមានប្រព័ន្ធវាយតម្លៃឬដាក់ពិន្ទុ…ថាតើឥរិយាបថ ចរិក ឫកពារបស់បុគ្គលនោះសាកសមជាអ្នកដឹកនាំដែរឬទេ។
លោក រំដួល ចិត្រា៖ ជាសំនួរចុងក្រោយ ខ្ញុំឃើញថា ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល បានខិតខំដោះស្រាយបញ្ហាមួយចំនួនជូនប្រជាពលរដ្ឋ រួមទាំងព្រមានរដ្ឋមន្ត្រី មន្ត្រីអសកម្ម និងប្រកាសពិនិត្យឋានន្តរសក្តិមន្ត្រីឡើងវិញ ខណៈការបោះឆ្នោតខិតជិតមកដល់នេះ។ សម្រាប់លោកមើលឃើញយ៉ាងណា ចំពោះសកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល?
លោក សន ជ័យ៖ តាមកែទម្រងនេះ កែទម្រង់នោះ ផ្ដល់នេះ ផ្ដល់នោះ នៅក្នុងទិដ្ឋភាពមុនការបោះឆ្នោតមកដល់នេះ ខ្ញុំគ្រាន់តែយល់ថា ជាសារមួយ សម្រាប់បុគ្គល សម្រាប់ទាញប្រជាប្រិយភាពនយោបាយ ដែលចៀសមិនរួចពីចង់បានផលចំណេញនយោបាយទេ។ ធម្មតាអ្នកនយោបាយតែងតែបង្កើតសារនយោបាយដើម្បីទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍ ប៉ុន្តែសំខាន់ប្រព័ន្ធនៃការអនុវត្តហ្នឹង ដោយខ្ញុំនៅតែសង្កត់ធ្ងន់លើប្រព័ន្ធ និងរបៀបនៃការអនុវត្ត ហើយនឹងឆន្ទៈនយោបាយ៕