អ្នកជំនាញ៖ អាមេរិករីករាយនឹងចែកតួនាទីដឹកនាំពិភពលោកជាមួយចិន ប៉ុន្តែចិនទំនងមិនទាន់មានលទ្ធភាពឡើយ

អន្តរជាតិ

នយោបាយអន្តរជាតិ

អ្នកជំនាញ៖ អាមេរិករីករាយនឹងចែកតួនាទីដឹកនាំពិភពលោកជាមួយចិន ប៉ុន្តែចិនទំនងមិនទាន់មានលទ្ធភាពឡើយ

20, Sep 2018 , 8:35 pm

រូបភាព

កលោក Brad Glosserman ពេលជួបជាមួយអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជានៅស្ថានទូតអាមេរិកនៅកម្ពុជាថ្ងៃ ១៩ ខែកញ្ញា(រូបភាព៖ស្ថានទូតអាមេរិក)

ដោយ: សៅ ផលនិស្ស័យ (Sao Phal Niseiy)

ភ្នំពេញ៖ អ្នកស្រាវជ្រាវអាមេរិកលោក Brad Glosserman បញ្ជាក់ថា «គោលគំនិតឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក» ស្វាគមន៍រាល់គ្រប់ភាគីរួមទាំងចិនផងដើម្បីភាពរីកចម្រើន និងស្ថិរភាពតំបន់ទាំងមូល។ អាមេរិក៏ត្រៀមខ្លួនចែករំលែកបន្ទុក និងតួនាទីសម្រាប់ចិនក្នុងការដឹកនាំពិភពលោកដូចគ្នា។ ប៉ុន្តែអ្នកជំនាញរូបនេះ ចោទសួរជុំវិញលទ្ធភាពរបស់ចិនក្នុងនាមជាមហាអំណាច ក្នុងការផ្តល់សុខុមាលភាពនិង ផលប្រយោជន៍នានាដល់ពិភពលោកនាពេលអនាគតដែរ។

ក្នុងការពិភាក្សាតុមូលជាមួយអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជារៀបចំឡើងដោយស្ថានទូតអាមេរិកនៅថ្ងៃ ១៩ ខែកញ្ញា លោក Brad Glosserman នាយករងប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការបង្កើតយុទ្ធសាស្ត្រនៃសាកលវិទ្យាល័យតាម៉ា ទីក្រុងតូក្យូ ប្រទេសជប៉ុន បានពន្យល់លម្អិតពីនិយមន័យនៃ«គោលគំនិតឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកសេរី និងបើកចំហ»ដែលរដ្ឋបាលអាមេរិកកំពុងពពាយនាយរកការគាំទ្រពីប្រទេសក្នុងតំបន់។

អ្នកស្រាវជ្រាវឯករាជ្យរូបនេះបានពន្យល់ថា គោលគំនិតឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកមិនមែនជារឿងថ្មីដែលទើបបង្កើតឡើង ឬទើបត្រូវប្រើប្រាស់ក្នុងរដ្ឋបាលលោក ដូណាល់ ត្រាំឡើយ។ លោកពន្យល់ថា សរសរស្តម្ភធំបីនៃគោលគំនិតនេះគឺ យោធា សេដ្ឋកិច្ច និងការទូត ហើយវាក៏ជាពាក្យគន្លឹះសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយដែលប្រើប្រាស់ក្នុងគោលនយោបាយអាមេរិកបច្ចុប្បន្នមកកាន់
តំបន់អាស៊ីទាំងមូល៖ អាស៊ីបូព៌ា,អាស៊ីអាគ្នេយ៍ អាស៊ីខាងត្បូង និងប៉ាស៊ីហ្វិកដែរ។

លោក Glosserman បានរម្លឹកថា គោលគំនិតនេះត្រូវបានលើកឡើងដោយនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនលោក ស៊ីនហ្សូ អាបេ ក្នុងពេលថ្លែងសុន្ទរកថាទៅកាន់សភាឥណ្ឌានាទីក្រុងញូដែលីក្នុងឆ្នាំ ២០០៧។ តមកដល់អាណត្តិដឹកនាំរបស់លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ដែលដាក់ចេញគោលនយោបាយបង្កើនតុល្យភាពឥទ្ធិពលអាមេរិកនៅអាស៊ី (Asia Rebalancing Strategy) ក៏បានប្រើប្រាស់ពាក្យគន្លឹះនេះទៀតដើម្បីកំណត់ទីតាំងភូមិសាស្ត្រក្នុងគោលនយោបាយការបរទេសខ្លួនដែរ។

១. អ្វីទៅ«គោលគំនិតឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិសេរី និងបើកចំហ»?

អ្វីដែលថ្មីនោះគឺ សេរីភាព និងការបើកចំហដែលត្រូវបានលើកឡើងជាញឹកញាប់ដោយប្រធានាធិបតីអាមេរិក និង មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់។ ឃ្លានេះត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការជាលើកដំបូងក្នុងសុន្ទរកថារបស់អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិកលោក រិច ធីល័រសិន ដែលថ្លែងទៅកាន់មជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រនិងអន្តរជាតិនាខែតុលាឆ្នាំ ២០១៧។

ជុំវិញអត្ថន័យរួមនៃគោលគំនិតឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកសេរី និងបើកចំហនេះ លោក Glosserman បានពន្យល់ថា សេរីភាពគឺមានន័យថា រដ្ឋនីមួយៗ មានសិទ្ធិអធិបតេយ្យពេញលេញក្នុងការសម្រេចចិត្ត រួចផុតពីការគំរាមកំហែង ឬបង្ខិតបង្ខំពីប្រទេសណាមួយ។ បន្ថែមពីនេះ វាក៏សំដៅលើស្ថានភាពដែលប្រជាជាតិនីមួយៗ គោរពច្បាប់ រក្សាគោលការណ៍នីតិរដ្ឋ អភិបាលកិច្ច តម្លាភាព សិទ្ធិសេរីភាព និងប្រជាធិបតេយ្យដែរ។

ចំណែក ការបើកចំហរនោះ លោក Glosserman បានពន្យល់បន្ថែមថា វាសំដៅលើការបើកចំហរសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការពាណិជ្ជកម្ម និង សេដ្ឋកិច្ចក៏ដូចជាវិនិយោគដែលបម្រើឲ្យប្រយោជន៍រួម ធានាស្ថិរភាព និងវិបុលភាពសហគមន៍ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកទាំងមូលតែម្តង។ ទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មត្រូវគោរពតាមច្បាប់អន្តរជាតិ និងដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ផងដែរ។

បើតាមការពន្យល់របស់លោក Glosserman អាមេរិកកំពុងយកចិត្តទុកលើកស្ទួយគោលគំនិតឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកនេះ និងសង្ឃឹមស្វែងរកការគាំទ្រពីតំបន់ទាំងមូលផង។ កន្លងមក រដ្ឋបាលលោក ត្រាំ បន្តបង្កើតយន្តការ និងគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្មីៗក្រោមគោលគំនិតឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកដើម្បីស្វែងរកការគាំទ្រពីបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់។ ជាក់ស្តែងនៅខែសីហាកន្លងទៅ ក្នុងពេលបំពេញទស្សនកិច្ចនៅតំបន់អាស៊ាន រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិកលោក ម៉ៃ ប៉ុមប៉េអូ បានប្រកាសគំនិតផ្តើចផ្តើមថ្មី និងផ្តល់ហិរញ្ញវត្ថុគាំទ្រប្រទេសក្នុងតំបន់ទៀត។

គំនិតផ្ដួចផ្ដើមទីមួយផ្អែកលើសេដ្ឋកិច្ចដែលមានទំហំទឹកប្រាក់១១៣លានដុល្លារ។ គំនិតផ្ដួចផ្ដើមនេះ មានគោលដៅគាំទ្រវិស័យអាទិភាពបីនៅឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក គឺសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល ថាមពល និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ ប្រមុខការទូតអាមេរិករូបនេះក៏ប្រកាសផ្ដល់ហិរញ្ញវត្ថុចំនួន៣០០លានដុល្លារទៀតដើម្បីពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសន្តិសុខក្នុងតំបន់។

២.ចិនមិនទាន់អាចមានលទ្ធភាពដឹកនាំពិភពលោក

ខណៈដែលមានការបកស្រាយផ្សេងគ្នាខ្លះថា វាជាយុទ្ធសាស្ត្រទប់ទល់ឥទ្ធិពលចិន អ្នកជំនាញរូបនេះបានបញ្ជាក់ថា ឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកជាទស្សនវិស័យរួមដែលមិនដកចេញភាគីណាមួយឡើយ។ វាជាយុទ្ធសាស្ត្រដែលលើកស្ទួយវិបុលភាព និងសន្តិភាពក្នុងតំបន់។ អ្វីដែលសំខាន់នោះវាគ្មានគោលដៅណាមួយប្រឆាំងការរះត្រដែតឡើងរបស់ចិនជាមហាអំណាចឡើយ។

លោក Glosserman អះអាងដូច្នេះ៖«ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកផ្តោតលើប៉ូលភូមិសាស្ត្រនយោបាយទាំងមូលជារួមមិនមែនព្រោះតែទប់ស្កាត់ការត្រដែតឡើងរបស់ចិន ឬក៏ផ្តោតសំខាន់លើតែចិនមួយឡើយ។ នេះក៏ដោយសារសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីទាំងមូលកំពុងរីកចម្រើនលូតលាស់ខ្លាំង»។

ក្នុងកិច្ចពិភាក្សានេះដែរ អ្នកជំនាញរូបនេះបានពន្យល់ផងដែរថា គេឃើញច្បាស់ថា បច្ចុប្បន្ននេះ វាមានការប្រកួតប្រជែងឥទ្ធិពលរវាងមហាអំណាចមានប្រព័ន្ធនយោបាយសេរី និង មហាអំណាចដែលប្រកាន់ប្រព័ន្ធនយោបាយរឹតត្បិត ដែលសំដៅលើអាមេរិក និងចិន កំពុងកើតមានឡើងខ្លាំងក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកទាំងមូល។

ប៉ុន្តែលោក Glosserman យល់ថា វាជារឿងសាមញ្ញដែលចិនបន្តរីកលូតលាស់ទៅមុខទាំងសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងយោធា។ ចំណែកការពង្រឹងអំណាចយោធានោះទៀតនោះ រឹតតែមិនមានអ្វីចម្លែកទៀត ដ្បិតអីចិនត្រូវដោះស្រាយបញ្ហាច្រើននៅក្រៅប្រទេស។

ពេលសាកសួរបន្ថែមថា តើអាមេរិកត្រៀមខ្លួនផ្តល់ចំណែកណាមួយសម្រាប់មហាអំណាចថ្មីដូចជាចិនក្នុងការជួយដោះស្រាយឬដឹកនាំពិភពលោកហើយឬយ៉ាងណានោះ លោក Glosserman បានឆ្លើយតបថា អាមេរិកត្រៀមខ្លួន និងសប្បាយចិត្តដែរ បើសិនចិនអាចរួមចំណែកទទួលខុសត្រូវដោះស្រាយបញ្ហាពិភពលោកនោះ។

យ៉ាងណាមិញ លោកនៅមានមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញមហិច្ឆតា និងលទ្ធភាពរបស់ចិនក្នុងការផ្តល់សុខុមាល ភាព និងផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់ពិភពលោកទាំងមូលដូចដែលអាមេរិកនិងមហាអំណាចផ្សេងទៀតបានធ្វើកន្លងមក។ ការធានាប្រយោជន៍ និងសុខុមាលភាពនោះគឺ ផ្តោតលើការរួមចំណែកផ្តល់ហិរញ្ញវត្ថុ រក្សានីតិរដ្ឋ លើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស និងគោលការណ៍ផ្សេងទៀតដែលអាចធានាដល់ការរីកចម្រើនជានិរន្តរភាពក្នុងតំបន់ទាំងមូល។

លោក Glosserman និយាយបែបនេះ៖ «សំណួរដែលយើងត្រូវចោទសួរពេលនោះគឺថា តើចិននឹងអាចមានលទ្ធភាពនាំមកនូវភាពរុងរឿង និងសុខុមាលភាពដល់ពិភពលោកទាំងមូលឬអត់? ឬក៏ដើម្បីតែប្រយោជន៍ខ្លួនជាធំ?

«ចំណុចមួយទៀត តើគុណតម្លៃអ្វីឲ្យពិតប្រាកដដែលមហាអំណាចចិននេះព្យាយាមលើកស្ទួយនៅពេលអនាគត?» លោក Glosserman អធិប្បាយដូច្នេះ ដោយសំដៅលើ ប្រព័ន្ធដឹកនាំនយោបាយបិទ និង គ្មានការឲ្យតម្លៃលើសិទ្ធិ និងសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់បុគ្គលម្នាក់នៅក្នុងសង្គមចិន។

ជុំវិញបញ្ហាមហិច្ឆរបស់ចិនវិញនោះ អ្នកជំនាញខាងលើបានបកស្រាយផងដែរថា ចិនទំនងជាមិនចង់បានប្រព័ន្ធអភិបាលកិច្ច និងសណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោកបច្ចុប្បន្នដែលផ្តល់តម្លៃលើសិទ្ធិសេរីភាពនិងប្រជាធិបតេយ្យ និងត្រូវលោកខាងលិចបង្កើតឡើងក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរនោះទេ។ ចិនហាក់ដូចជាមានមហិច្ឆតារុះរើ និងបង្កើតសណ្តាប់ធ្នាប់ថ្មីទាំងស្រុងដែលទំនងជាមិនសមស្របនឹងបំណងរបស់ប្រទេសផ្សេងទៀតទេ។ នោះវាមិនមែនជារឿងល្អនោះឡើយ៕