សៀមរាប៖ ដោយសារភាពល្បីល្បាញនៃសំណង់ស្ថាបត្យកម្មរបស់អង្គរ ក៏ដូចជារមណីយដ្ឋានអង្គរទាំងមូល ធ្វើឱ្យទេសចរគ្រប់ជាតិសាសន៍ជារៀងរាល់ឆ្នាំបា នធ្វើដំណើរមកកាន់ទីឋានមួយនេះ ហើយបានកោតសរសើរពីភាពអស្ចារ្យនៃសំណង់ស្ថាបត្យកម្មនិងការរៀបចំទឹកដីក្រុងរបស់ខ្មែរ។ ប្រមុខរដ្ឋ និងឥស្សរជនកំពូលៗនៃបណ្ដាប្រទេសលើសាកលលោក ជាបន្ដបន្ទាប់ ក៏បានលៃលកពេលវេលាជាពិសេសរបស់ខ្លួនឈៀងចូលទស្សនារមណីយដ្ឋានអង្គរ បន្ទាប់ពីបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជា។ ជាធម្មតា ទស្សនកិច្ចផ្លូវវរដ្ឋនីមួយៗ តែងមានមគ្គុទ្ទេសក៍ពិសេស ដែលមានចំណេះដឹងទូទៅច្បាស់ច្បាស់ និងស៊ីជម្រៅសម្រាប់ពន្យល់ជូនប្រមុខរដ្ឋ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល និងឥស្សរជនកំពូល។ តើមគ្គុទ្ទេសក៍ សម្រាប់ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងនោះជានរណា ហើយហេតុដូចម្ដេចបានជាគាត់ត្រូវបានជ្រើសតាំង?
ព័ត៌មានលម្អិត សូមស្ដាប់បទយកការណ៍ដែលរៀបរៀងដោយអ្នកនាង អ៊ីសា រ៉ហានី ពីខេត្តសៀមរាប ដូចតទៅ
ជាទូទៅ មគ្គុទ្ទេសក៍ជូនភ្ញៀវក្នុងតំបន់រមណីយដ្ឋានអង្គរមានច្រើន តែមានតិចមគ្គុទ្ទេសក៍សម្រាប់ប្រមុខរដ្ឋ ក៏ដូចជាថ្នាក់ដឹកនាំធំៗ។ ដោយសារជាទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋនិងជាមុខមាត់របស់ប្រទេសផង ការជ្រើសរើសមគ្គុទ្ទេសក៍ ក៏ត្រូវបានគិតគូររៀបចំយ៉ាងហ្មត់ចត់ និងជាអ្នកដែលមានចំណេះដឹងទូទៅទូលំទូលាយអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រ អារ្យធម៌និងភាសាបរទេសផង។
គេតែងតែឃើញអ្នកស្រាវជ្រាវបុរាណវិទ្យារបស់អាជ្ញាធរជាតិអប្សរាវ័យកណ្តាលម្នាក់ និងជាគ្រូឧទ្ទេសក៍បង្រៀននៅសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ អមព្រះរាជដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងប្រមុខថ្នាក់ដឹកនាំធំៗ ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនៅរមណីយដ្ឋានអង្គរ។ នោះគឺលោកអ៊ឹម សុខរិទ្ធី ដែលធ្លាប់ជាអ្នកនាំពាក្យរបស់អាជ្ញាធរអប្សរាកន្លងមក និងជាអ្នកផ្តល់ព័ត៌មានអំពីការស្រាវជ្រាវបុរាណវិទ្យា ប្រវត្តិសាស្ត្រ ជូនសាធារណៈជនតាមបណ្តាញសារព័ត៌មាន និងការបោះពុម្ពផ្សាយផ្សេងៗ។ ហេតុអ្វី លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី មានឱកាសក្លាយជាមគ្គុទ្ទេសក៍កំពូលនេះ?
គ្រូឧទ្ទេសក៍រូបនេះ បានរម្លឹកថា លោកបានផ្តើមការងារនេះចាប់ពីឆ្នាំ២០០០មក បន្ទាប់ពីចូលបម្រើការងារនៅអាជ្ញាធរជាតិអប្សរានៅឆ្នាំ១៩៩៩ និងមានឱកាសបានរៀនសូត្រពីលោកគ្រូរបស់ខ្លួន គឺលោកសាស្ត្រាចារ្យ អាំង ជូលាន ជានរវិទូល្បីល្បាញមួយរូប។ លោកសាស្ដ្រាចារ្យ អាំង ជូលាន ជាស្ថាបនិកនិងជាសសរស្តម្ភមួយរូបរបស់អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា តែងជាអ្នកទទួលភារកិច្ចពិសេសក្នុងការនាំភ្ញៀវបរទេស ជាថ្នាក់ដឹកនាំធំៗមកតំបន់អង្គរចាប់ពីប្រទេសកម្ពុជាមានសន្ដិភាពពេញលេញ។ លោក សុខរិទ្ធី នៅចាំបានថា មុនលោកសាស្ដ្រាចារ្យ អាំង ជូលាន គឺមានលោកសាស្ត្រាចារ្យ ពេជ្រ កែវ ជាអ្នកកាន់ការងារនេះ។ តែចាប់ពីឆ្នាំ២០០០មក លោកចាប់ផ្តើមដើរអមលោកសាស្ដ្រាចារ្យ អាំង ជូលាន ដែលជាគ្រូរបស់លោក និងមានឱកាសជំនួសការងារមគ្គុទ្ទេសក៍នេះបន្ដិចម្ដងៗ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។
ដំណើរទស្សនកិច្ច របស់គណៈប្រតិភូជាន់ខ្ពស់អន្តរជាតិ មានដូចជាព្រះមហាក្សត្រ ប្រមុខរដ្ឋ ប្រធានាធិបតី នាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ប្រធានរដ្ឋសភា អ្នកប្រាជ្ញបណ្ឌិត។ល។ ប្រតិភូនីមួយៗតែងមានក្រុមពិធីការពីក្រសួងព្រះបរមរាជវាំង ក្រសួងការបរទេស ខុទ្ទកាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រី ឬខុទ្ទកាល័យគណៈរដ្ឋមន្ត្រី អាជ្ញាធរខេត្តជាដើម ជាអ្នករៀបចំចាត់ចែងទទួលទៅតាមឋានានុក្រមនៃភ្ញៀវទាំងនោះ។ សម្រាប់លោក សុខរិទ្ធី លោកទទួលភារកិច្ចជាមគ្គុទ្ទេសក៍ពិសេសទៅតាមការស្នើសុំពីស្ថាប័នខាងលើដែរ។
មន្ត្រីអាជ្ញាធរជាតិអប្សរាមួយក្រុម ត្រូវបានចាត់ទុកជាមគ្គុទ្ទេសក៍ពិសេស ត្រៀមសម្រាប់ទស្សនកិច្ចមនុស្សសំខាន់ៗ ក្នុងនោះមានលោកសាស្ត្រាចារ្យ អាំង ជូលាន លោកបណ្ឌិត អ៊ា ដារិទ្ធ លោក ខៀវ ច័ន្ទ និងលោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី។ មន្ត្រីពិសេសទាំងនេះ ទទួលបានការបណ្ដុះបណ្ដាលពីលោកគ្រូ អាំង ជូលាន។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០០មក មានរយៈពេលជិត២០ឆ្នាំហើយ ដែលលោក សុខរិទ្ធី ក្លាយជាមគ្គុទ្ទេសក៍សម្រាប់ទទួលថ្នាក់ដឹកនាំបរទេស និងជាមនុស្សសំខាន់ៗ។ លោក សុខរិទ្ធី រម្លឹកថា បទពិសោធន៍ដំបូងលើការងារនេះ គឺលោកបានអមដំណើរជាមួយអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ ដែលលោកមិនចាំឈ្មោះ បន្ទាប់មកគឺអតីតរដ្ឋមន្ដ្រីការបរទេសថៃ និងក្រោយមកក្លាយជាអគ្គលេខាធិការអាស៊ាន លោក Surin Pitsuwan ដែលដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកនៅពេលនោះ លោកបានសុំដើមពោធិ៍មួយដើមពីអង្គរវត្តទៅដាំនៅប្រទេសថៃផងដែរ ដោយជឿលើភាពថ្កុំថ្កើងនៅទីនេះ។
ដោយសារតែមិនចាំឈ្មោះប្រមុខថ្នាកដឹកនាំដែលខ្លួនបានអមដំណើរ លោក សុខរិទ្ធី បានប្រាប់ត្រួសៗពីវត្តមាន ឥស្សរជនទាំងនោះ ដែលរួមមាន ព្រះប្រមុខរដ្ឋ (ព្រះមហាក្សត្រ) ប្រធានាធិបតី អនុប្រធានាធិបតី នាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រធានសភា ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ព្រះមហាក្សត្រី ទ្រង់និងអង្គម្ចាស់ អគ្គនាយិការអង្គការយូណេស្កូ។ល។ ដែលមកពីបណ្ដាប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ាន ទ្វីបអឺរ៉ុប ទ្វីបអាមេរិក រួមមានប្រទេស ថៃ ភូមា ឡាវ វៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី ឥណ្ឌូនេស៊ី ឥណ្ឌា ចិន អេស្ប៉ាញ និងចុងក្រោយនេះ លោកបានអមដំណើរប្រធានាធិបតីកូរ៉េខាងត្បូង លោក មូន ចេអ៊ីន នៅពាក់កណ្ដាលខែ មីនា។ កន្លងមក លោក សុខរិទ្ធី ក៏ទទួលបានការសព្វព្រះរាជហរទ័យពីព្រះមហាក្សត្រ សម្ដេច ព្រះបរមនាថ ព្រះបាទនរោត្តម សីហមុនី យាងទស្សនកិច្ចទៅកាន់តំបន់ប្រាសាទកោះកែរ និងព្រះខ័នកំពង់ស្វាយផងដែរ។
លោក សុខរិទ្ធី ពន្យល់ថា ការធ្វើជាមគ្គុទ្ទេសក៍សម្រាប់ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលៗមិនមែនជារឿងងាយស្រួលប៉ុន្មានទេសម្រាប់រូបលោក គឺត្រូវចេះប្រើប្រាស់ភាសាដើម្បីនិយាយ មានចំណេះដឹងទូទៅឱ្យបានទូលំទូលាយ តែក្នុងនោះអាស្រ័យលើចំណាប់អារម្មណ៍របស់ភ្ញៀវដែរ។ «ការរៀបចំខ្លួន ដូចជាត្រូវមានចំណេះដឹងទូទៅពីប្រវត្តិសាស្ដ្រកម្ពុជា ក្នុងតំបន់ទាក់ទងប្រវត្តិការទូតនៃប្រទេសទាំងពីរ ត្រូវស្គាល់ប្រទេសដែលត្រូវមក ភូមិសាស្ដ្រក្នុងតំបន់ ប្រវត្តិសាស្ដ្រក្នុងតំបន់ បញ្ហាក្នុងស្រុកទេស គោលនយោបាយរបស់ប្រទេសយើង ព័ត៌មានក្នុងស្រុក។ល។ ព្រោះអ្នកទាំងនោះ ច្រើន មុននឹងមកខ្មែរ គឺបានដឹងព័ត៌មានយើង ដូច្នេះយើងខ្លួនឯងក៏ត្រូវត្រៀមចម្លើយបង្ការក្រែងគេនឹងសួរ»។ លោក សុខរិទ្ធី បន្ថែម។
ជាមនុស្សម្នាក់នៅកៀកថ្នាក់ដឹកនាំធំៗ លោក សុខរិទ្ធី តែងទទួលបានដំណឹងនៃដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋផ្សេងៗពីក្រុមពិធីការមុនមួយសប្ដាហ៍ ឬច្រើនជាងនេះ ដែលព័ត៌មានទាំងនោះត្រូវបានចាត់ទុកជាកិច្ចការសម្ងាត់ ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពថ្នាក់ដឹកនាំទាំងនោះ។ លោកថា ក្រុមពិធីការត្រូវតែម៉ត់ចត់ និងប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ ដោយត្រូវគិតគូរទាំងពេលវេលា កាលៈទេសៈ ស្ថានភាពសុខភាពរបស់ភ្ញៀវ ក៏ដូចជាបរិយាកាសជុំវិញផងដែរ។ ជាទូទៅ ការទស្សនារបស់ភ្ញៀវចន្លោះពី ៤៥នាទី មួយម៉ោង ឬពីរម៉ោង អាស្រ័យស្ថានភាព និងពេលវេលារបស់ភ្ញៀវ។ លោកបន្ថែមថា ដោយសារកត្ដាទាំងនេះ ខ្លឹមសារដែលត្រូវនិយាយពីប្រវត្តិនៅទីតាំងត្រូវដើរ ក៏ត្រូវសង្ខេបឱ្យខ្លី និងច្បាស់លាស់ផងដែរ។
ជាចំណាប់អារម្មណ៍ទូទៅរបស់បណ្ដាថ្នាក់ដឹកនាំចម្រុះដែលមកទស្សនកិច្ចតំបន់អង្គរ ត្រូវបានលោក សុខរិទ្ធី បង្ហើបឱ្យដឹងថា ការចាប់អារម្មណ៍ទាំងនោះប្រហែលដូចមនុស្សធម្មតាដែរ។ លោកថា ភ្ញៀវពិសេសទាំងនោះ ចាប់អារម្មណ៍ពីភាពថ្កុំថ្កើងនៃអារ្យធម៌អង្គរ ការសាងសង់អង្គរ របៀបដឹកជញ្ជូនថ្មសាងសង់ និងសាកសួរពីការរស់នៅរបស់មនុស្សបុរាណ ក៏ដូចជារបៀបដឹកនាំនៃរាជការសម័យនោះជាដើម។
ជាអ្នកស្រាវជ្រាវ និងមគ្គុទ្ទេសក៍សម្រាប់ថ្នាក់ដឹកនាំផ្លូវការរបស់ប្រទេស លោក សុខរិទ្ធី អាចប្រើប្រាស់ភាសាបារាំង និងអង់គ្លេសបានសមរម្យ។ ក្នុងវិថីការងារនេះជិត២០ឆ្នាំ ធ្វើឱ្យលោកទទួលបានបទពិសោធន៍ជាច្រើនដែលលោកចង់ចែករំលែក ដែលការងារនេះធ្វើឱ្យលោកបានរៀនសូត្រ និងទទួលបានចំណេះដឹងផ្សេងៗមុនជូនភ្ញៀវ ដោយត្រូវការស្រាវជ្រាវ វាធ្វើឱ្យលោកមានចំណេះដឹងច្រើនវិស័យផងដែរ។ ក្រៅពីនោះ លោកក៏អាចដឹងពីរបៀបរបបឥរិយាបថនៃភ្ញៀវនីមួយៗ ដែលអាចបង្រៀនឱ្យលោកស្គាល់ពីចិត្តសាស្ដ្រ និងទំនៀមទម្លាប់នៃភ្ញៀវទាំងនោះ៕