ភ្នំពេញ៖ ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺ ត្រូវបានសហភាពអឺរ៉ុប (EU) បញ្ចូលក្នុងបញ្ជីម៉ាកសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រការពារ (PGI) នៅថ្ងៃទី៣ខែមេសា។ នេះបើតាមសេចក្ដីជូនដំណឹងរបស់ EU នៅកម្ពុជា។ បើតាមអ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មលោក ស៊ាង ថៃ ការទទួលស្គាល់ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺជា PGI នេះ គឺមានន័យដូចគ្នានឹង GI ដែរ ដែលជារួមសភាពអឺរ៉ុបទទួលស្គាល់ និងការពារផលិតផលមួយនេះ។ រីឯខេត្តកំពតវិញ ផលិតផលម្រេចនៃខេត្តមួយនេះ ត្រូវបានទីផ្សារទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេសទទួលស្គាល់ថាជាម្រេចដែលមានរសជាតិឆ្ងាញ់ជាងគេ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ទីផ្សារមួយចំនួន ថែមទាំងហៅម្រេចកំពតថាជា«ស្តេចម្រេច»ទៀតផង។
ហេតុអ្វីបានជាស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺត្រូវបានសហភាពអឺរ៉ុប (EU) បញ្ចូលក្នុងបញ្ជីម៉ាកសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រការពារ (PGI)?
ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលដាក់ជាផលិតសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រ កាលពីឆ្នាំ២០១០ ហើយបន្តបន្ទាប់ត្រូវបានទទួលស្គាល់ប្រទេសថៃ និងវៀតណាម មុននឹងទទួលការកាពារដោយសហភាពអឺរ៉ុបនៅពេលនេះ។ ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺ GI នេះ សំដៅការផលិតក្នុងស្រុកចំនួនបីប៉ុណ្ណោះនៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ ពោលគឺមិនមែនក្នុងខេត្តទាំងមូលនោះទេ។
លោក ស៊ាង ថៃ អះអាងថា ការផ្ដល់ឋានៈស្ករត្នោតកំពងស្ពឺជាផលិតផល GI ដោយសហភាពអឺរ៉ុបនេះ នឹងជំរុញសក្ដានុពលផលិតផលនេះបន្ថែមទៀត។ «វាធ្វើឲ្យមានការទទួលស្គាល់ និងជឿទុកចិត្តពីអ្នកបញ្ជាទិញ និងអ្នកបរិភោគកាន់តែខ្លាំង ហើយតម្លៃស្ករ និងបរិមាណនាំចេញនឹងកើនឡើង ដែលជាប្រយោជន៍ដល់កសិករអ្នកផលិត»។
មុនទទួលបានការកាពារ ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺត្រូវបាននាំចូលទីផ្សារអឺរ៉ុបមួយចំនួនរួចមកហើយតាមរយៈក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុក Confirel ។ នេះបើតាមលោក សម សារឿន ប្រធានសមាគមអភិវឌ្ឍន៍ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺ។ លោក សារឿន មើលឃើញដូចគ្នានឹងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មដែរ។ លោកថា ទាំងតម្លៃនិមិត្តរូបក្នុងនាមជាផលិតផលខ្មែរ ក៏ដូចជាការនាំចេញ គឺស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺកាន់តែល្បីលើទីផ្សារអន្តរជាតិ។
ការផលិតស្ករត្នោត GI នេះ ក៏ជួបបញ្ហាខ្វះកម្លាំងពលកម្មផលិតផងដែរ។ «យើងកំពុងតែគិតបញ្ហាខ្វះខាតការផលិតនេះដែរ។ តែមួយទៀត កន្លងមកយើងផលិតតែក្នុងឃុំ៦ក្នុងបីស្រុកនេះ គឺមិនទាន់គ្រប់ឃុំក្នុងស្រុកទាំងនោះទេ ដូចនេះយើងកំពុងសិក្សាតំបន់ដីបន្ថែមទៀតក្នុងបីស្រុកនេះ ដើម្បីដាក់ជូនក្រសួងពាណិជ្ជកម្មសម្រេច។ ហើយបើពង្រីកវិសាលភាពដីអាចផលិតស្ករ GI បានដូចការស្នើនោះមែន ប្រហែលការផលិតនឹងមិនជួបបញ្ហានោះទេ»។
បើតាមលោក សម សារឿន ការផលិតក្នុងឆ្នាំ២០១៨ សម្រេចបានប្រមាណ២០០តោន ដែលមានពលរដ្ឋក្នុងផលិតកម្មចំនួន ១៦០គ្រួសារ។ គួរបញ្ជាក់ថាមុនស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺ EU បានដាក់ម្រេចកំពតរបស់កម្ពុជា ក្នុងបញ្ជីផលិតផលសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រការពារ កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៦។
ហេតុអ្វីបានជាម្រេចខេត្តកំពតត្រូវបានគេហៅថា«ស្តេចម្រេច»?
ក្រុមហ៊ុនខនហ្វីរេល (Confirel) គឺជាក្រុមហ៊ុនកសិកម្មមួយក្នុចំណោមក្រុមហ៊ុនដទៃដែលដាំម្រេចនៅក្នុងខេត្តកំពត។ ម្រេចខេត្តកំពតត្រូវបានទីផ្សារទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេសទទួលស្គាល់ថាជាម្រេចដែលមានរសជាតិឆ្ងាញ់ជាងគេ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ទីផ្សារមួយចំនួនថែមទាំងហៅម្រេចកំពតថាជា«ស្តេចម្រេច»។
ងាកមកមើលផលិតផលរបស់ក្រុមហ៊ុនក្រុមហ៊ុនខនហ្វីរេល (Confirel) វិញ។ ម្រេចស ក្រហម ខ្មៅ ទឹកជ្រលក់ម្រេចខ្ចីកំពតជាមួយនឹងទឹកខ្មេះទឹកត្នោត តែម្រេចកំពត គឺសុទ្ធតែជាផលិតផល KIRUM ដែលបានបង្កើតឡើងដោយក្រុមហ៊ុនខនហ្វីរេល (Confirel)។ ខនហ្វីរេល (Confirel) គឺជាក្រុមហ៊ុនខ្មែរ។ ចម្ការម្រេចរបស់ក្រុមហ៊ុន ខនហ្វីរេល បានទទួលវិញ្ញាបនបត្រសរីរាង្គលើកដំបូងពី ECOCERT S.A ជាមួយស្តង់ដាអឺរ៉ុប(ESO) បទដ្ឋានរបស់អាមេរិក(NOP) និងស្តង់ដាជប៉ុន (JAS)។ ECOCERT S.A គឺជាអង្គការត្រួតពិនិត្យ និងផ្តល់វិញ្ញាបនបត្រដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅប្រទេសបារាំង ក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ ដោយវិស្វករកសិកម្មដែលចង់ធ្វើការអភិវឌ្ឍលើវិស័យកសិកម្ម ដែលគោរពនូវបរិស្ថាន និងផ្តល់ការទទួលស្គាល់ដល់អ្នកដែលបានចូលរួមនៅក្នុងការផលិតនេះ។ ដូចនេះ ចាប់ពីពេលបង្កើតឡើងមក ECOCERT S.A មានឯកទេសនៅក្នុងការផ្តល់វិញ្ញាបនបត្រ ចំពោះការធ្វើកសិកម្មសរីរាង្គ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩០ ECOCERT S.A បានរួមចំណែកដល់ការអភិវឌ្ឍ នៃការធ្វើកសិកម្មសរីរាង្គ ដោយការចូលរួមក្នុងការធ្វើសេចក្តីព្រាងបទបញ្ញត្តិ នៅប្រទេសបារាំង និងអឺរ៉ុប។ ស្ថាប័ននេះទទួលបានទំនុកចិត្តពីអ្នកជំនាញ និងអ្នកប្រើប្រាស់ ហើយបានក្លាយទៅជាស្ថាប័នមួយដែលមានគេទទួលស្គាល់ទូទាំងពិភពលោកសម្រាប់ការបញ្ជាក់វិញ្ញាបនបត្រសរីរាង្គ។ ម្រេចកំពត KIRUM បានទទួលវិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់ទីតាំងភូមិសាស្ត្រ ត្រូវបានការពារដោយច្បាប់ ឬហៅកាត់ថា IGP ដែលធានាការការពារប្រភពដើម គុណភាព និងជំនាញដាំដុះពិសេសរបស់ម្រេចកំពត KIRUM។
ជាមួយវិញ្ញាបនបត្រសរីរាង្គ ECOCERT S.A ចំនួន៣ ដែលចម្ការម្រេចកំពតរបស់ក្រុមហ៊ុនខនហ្វីរេល ទទួលបាននេះផ្តល់ជូនអ្នកប្រើប្រាស់នូវការធានាដោយមិនអាចប្រកែកបានថា ម្រេចកំពត KIRUM គឺជាផលិតផលសរីរាង្គដែលដាំដុះ និងគោរពដាច់ខាតចំពោះបរិស្ថាន។ IGP និងវិញ្ញាបនប័ត្រ ECOCERT S.A ទាំង៣នេះ ធ្វើឲ្យម្រេចកំពត KIRUM ក្លាយជាគ្រឿងទេសលេខមួយ ស័ក្តិសមនឹងកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់វាសម្រាប់ធ្វើម្ហូបអាហារ។ KIRUM ត្រូវបានស្គាល់ជាដំបូងតាមរយៈម្រេចកំពតពណ៌ខ្មៅ ក្រហម និងស។ ការផលិតរបស់ KIRUM មានការរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំងជាបន្តបន្ទាប់ពីមួយឆ្នាំ ទៅមួយឆ្នាំ។
តម្រូវការសកលលោក សម្រាប់ម្រេចកំពតកាន់តែខ្លាំងឡើងដោយសារតែគ្រប់គ្នាស្គាល់ពីកេរ្តិ៍ឈ្មោះដ៏ល្បីរន្ទឺពី«សេ្តចនៃម្រេច»មួយនេះ។ ក្រុមហ៊ុន ខនហ្វីរេល បានចាប់ផ្តើមដាំដំណាំម្រេចតាំងពីឆ្នាំ២០១០មក។ បច្ចុប្បន្នម្រេចបានដុះនៅលើផ្ទៃដីចំនួន២៥ហិកតា។ ការប្រមូលផលលើកដំបូង គឺនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ហើយបានធ្វើការនាំចេញផលិតផលមួយផ្នែកធំទៅកាន់ទីផ្សារប្រទេសបារាំង៕