ភ្នំពេញ៖ ការធ្វើជំនួញ គឺជាសុបិនរបស់បុគ្គលស្ទើរគ្រប់រូប។ អ្នកខ្លះ បង្កើតជំនួញរួចហើយទទួលបានជោគជ័យ។ តែអ្នកខ្លះទៀត បង្កើតរួចហើយ ក៏ដួលបះជើងទៅវិញ។ តើមានហេតុផលអ្វីខ្លះនៅពីក្រោយភាពជោគជ័យ ឬបរាជ័យនោះ?
ករណីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គេសង្កេតឃើញជំនួញមួយចំនួនធំបើកទ្វារបានមួយរយៈហើយ ក៏បិទទ្វារទៅវិញ។ «បើកបិទ បើកបិទ»។ អ្នកបើក ចេះតែបើក រីឯ អ្នកបិទ ក៏ចេះតែបិទជាបន្តបន្ទាប់។
ដោយមិននិយាយពីកត្តាដែលនាំឲ្យជោគជ័យ, មានហេតុផលជាច្រើននៅពីក្រោយភាពបរាជ័យក្នុងជំនួញ។ ជាក់ស្តែង តួលេខខ្លះ, ជាលក្ខណៈសកលលោក, បង្ហាញថា, ក្រោយការបើកធ្វើអាជីវកម្ម, ជំនួញតែ១០%ប៉ុណ្ណោះដែលទទួលភាពជោគជ័យ រីឯ ៩០%ផ្សេងទៀត ប្រឈមនឹងការបរាជ័យ។
ការបរាជ័យអាចបណ្តាលមកពីចំណុចផ្សេងៗជាច្រើន ដូចជា កង្វះខាតដើមទុន, ខ្វះទិន្នន័យទីផ្សារ, ជម្លោះក្នុងចំណោមភាគហ៊ុននិក, ចំណុចខ្វះខាតក្នុងការគ្រប់គ្រង, ខ្វះធនធានមនុស្សបម្រើការ, ការប្រកួតប្រជែងស្រួចស្រាលខ្លាំងពេក, ទីតាំង ឬពេលវេលាមិនសមស្របសម្រាប់ជំនួញមួយចំនួន។ល។ នេះ គឺជាអ្វីដែលកើតឡើងជាលក្ខណៈសកល និងទូទៅ។
ប៉ុន្តែ ករណីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ចំណុចមួយដែលគេមើលរំលង ហើយវាជំរុញឲ្យជំនួញមួយចំនួនដួលបះជើងដែរនោះ គឺនិតិវិធីនៃការជួលទីតាំងធ្វើជំនួញ។
នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ការជួលទីតាំងមិនទាន់មានគោលការណ៍ត្រឹមត្រូវដែលចងដោយច្បាប់រឹងមាំឡើយ ពោល គឺភាគច្រើន ការជួលទីតាំងធ្វើឡើងរវាងម្ចាស់ទីតាំង និងអ្នកជំនួញ (អ្នកជួល) តែប៉ុណ្ណោះ។ កិច្ចសន្យាធ្វើឡើងស្របទៅតាមការព្រមព្រៀងរវាងបុគ្គលទាំងពីរខាងលើ។ ប្រសិនបើការព្រមព្រៀង (កិច្ចសន្យា) ធ្វើឡើងល្អ សមរម្យ ទាំងរយៈពេល ទាំងតម្លៃ បញ្ហាមិនងាយនឹងកើតឡើងឡើយចំពោះអាជីវកម្ម។ ប៉ុន្តែ បើកិច្ចសន្យានោះធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេលខ្លី តម្លៃជួលថ្លៃ ហើយម្ចាស់ទីតាំងអាចដំឡើងថ្លៃបានស្រេចតែនឹងចិត្តនោះ ពេលនោះ អាជីវកម្មប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់។ ករណីនេះ កើតឡើងច្រើនណាស់នៅកម្ពុជា ហើយវាជាហេតុផលមួយក្នុងចំណោមហេតុផលដ៏ទៃទៀតដែលជំរុញឲ្យអាជីវកម្មមួយចំនួនបរាជ័យ។
ម្ចាស់ទីតាំងខ្លះ គ្រាន់តែឃើញអ្នកជំនួញរកបានចំណូលកើនឡើងបន្តិច ពួកគេចាប់ផ្តើមចង់ដំឡើងថ្លៃស្រេចតែនឹងចិត្តភ្លាម។ បើមិនឲ្យដំឡើង ពួកគេចង់ដកយកទីតាំងមកវិញភ្លាម។
អាជីវកម្មមួយចំនួនស្ថិតនៅក្នុងគំនាបរបស់ម្ចាស់ទីតាំង។ ម្ចាស់ទីតាំងខ្លះ ដកយកទីតាំងពីអ្នកជួលមកវិញ រួចហើយបើកអាជីវកម្មដូចម្ចាស់មុនដែរ។ ម្ចាស់ទីតាំងមួយចំនួននៅកម្ពុជាមិនចង់ធ្វើកិច្ចសន្យារយៈពេលវែងទេ ពួកគេចង់ធ្វើតែកិច្ចសន្យារយៈពេលខ្លី។ ហេតុផល គឺងាយស្រួលក្នុងការដំឡើងថ្លៃ ឬដកទីតាំងយកមកវិញ។
រីឯនៅក្នុងប្រទេសអឺរ៉ុបមួយចំនួនវិញ ការជួលទីតាំងធ្វើជំនួញស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់ ឬកិច្ចសន្យាពាណិជ្ជកម្មដ៏តឹងរ៉ឺងមួយដែលការពារទាំងអ្នកជួល និងម្ចាស់ទីតាំង។ ករណីនៅក្នុងប្រទេសបារាំង ការជួលទីតាំងជំនួញត្រូវបានគេកំណត់រយៈពេល៩ឆ្នាំ ហើយក្នុងរយៈពេល៣ឆ្នាំម្តង ម្ចាស់ទីតាំងមានសិទ្ធិដំឡើងថ្លៃឈ្នួលដោយផ្អែកលើសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចទូទៅ ល្អឬមិនល្អ។ ពេលខ្លះ ក្នុងតំបន់ខ្លះ ថ្លៃឈ្នួលមិនអាចដំឡើងបានឡើយ ព្រោះ សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់នោះមិនល្អ។ មិនមែនម្ចាស់ទីតាំងជាអ្នកដំឡើងថ្លៃស្រេចតែនឹងចិត្តនោះទេ។ អ្នកវាយតម្លៃដំឡើងថ្លៃឈ្នួល ឬមិនដំឡើង គឺវិទ្យាស្ថានស្ថិតិ និងសេដ្ឋកិច្ចបារាំង។ បើអាចដំឡើងថ្លៃ គឺដំឡើងបានតែ១០%ប៉ុណ្ណោះដោយស្របទៅតាមស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច ហើយការដំឡើថ្លៃនេះ ធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេល៣ឆ្នាំម្តង។
ត្រឡប់មកនិយាយពីប្រទេសកម្ពុជាវិញ តើគេគួរមាន«គតិយុត្តិ»ចេញដោយស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធជាផ្លូវការដើម្បីការពារទាំងអ្នកជួល និងម្ចាស់ទីតាំងឬទេដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យជំនួញរីកចម្រើនទៅមុខក្នុងន័យលើកតម្កើងសេដ្ឋកិច្ចជាតិទាំងមូល?