ភ្នំពេញ៖ អាជីវកម្មពុះដីឡូត៍ កំពុងរីកដុះដាលនៅជាយក្រុងភ្នំពេញ និងស្ទើរគ្រប់ខេត្តក្រុងនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែអ្នកជំនាញ បានអះអាងថា ដ្បិតអាជីវកម្មពុះដីឡូត៍បានជួយប្រជាជនដែលគ្មានលទ្ធភាពឲ្យអាចទិញដីបាននឹងគេមែន តែអាជីវកម្មមួយនេះ កំពុងក្លាយជាឧបសគ្គក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសទៅវិញ។ តើហេតុអ្វីបានជាអ្នកជំនាញលើកឡើងយ៉ាងដូច្នេះ?
សូមអញ្ជើញស្តាប់បទសម្ភាសរវាងលោក រ៉ឹម ភារី អ្នកសារព័ត៌មាននៃសារព័ត៌មានថ្មីៗ ជាមួយ លោក នួន រិទ្ធី អគ្គនាយកក្រុមហ៊ុន KFA ដូចតទៅ៖
លោក រ៉ឹម ភារី៖ តើការទិញដីឡូត៍មានផលវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមានអ្វីខ្លះ?
លោក នួន រិទ្ធី៖ បញ្ហានេះ កំពុងមានកម្ដៅ។ ការទិញដីឡូត៍នេះ ពុំទាន់មានអនុក្រឹត្យ ឬច្បាប់ណាមួយ ដែលអនុញ្ញាតឲ្យមានពុះដីឡូត៍នោះទេ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលធ្វើឲ្យមានអាជីវកម្មពុះដីឡូត៍នេះ បានកើតចេញពីតម្រូវការតូចៗ និងការផ្គត់ផ្គង់ទៅដល់បងប្អូនដែលបានចំណាកស្រុកពីជនបទមកភ្នំពេញ ដែលពួកគាត់មានលទ្ធភាពក្នុងការសន្សំដើម្បីទិញដីឡូត៍។ ការទិញដីឡូត៍មានទាំងផលវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមាន។ វិជ្ជមាន បើសិនគាត់ទិញចំដីឡូត៍ ដែលមានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ មានលូ ភ្លើង ទឹក និងប្លង់ត្រឹមត្រូវ គាត់ពិតជាមានសំណាង ព្រោះគាត់អាចសាងសង់តាមតម្រូវការរបស់គាត់។
ប៉ុន្តែបើគាត់ទិញដីឡូត៍មួយចំនួន ដែលជាដីខ្យល់ ធ្វើឲ្យគាត់ចាញ់បោកគេ និងខាតបង់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារគាត់មិនបានយល់ពីច្បាប់គតិយុត្តិពាក់ព័ន្ធ និងការត្រួតពិនិត្យលើការទិញដីឡូត៍។ មួយវិញទៀត ដីនៅកម្ពុជាយើង មិនទាន់បានចុះបញ្ជីចប់សព្វគ្រប់១០០ភាគរយទេ ពោលគឺនៅខ្វះចន្លោះ។ ហេតុនេះហើយ ទើបមានជនខិលខូចមួយចំនួនឆបោក និងមួយចំនួនទៀត ពុំបានបំពេញកាតព្វកិច្ចគ្រប់គ្រាន់ជូនទៅអ្នកទិញ។ បញ្ហាមួយទៀត ការទិញដីឡូត៍នេះ ក៏ជាឧបសគ្គមួយក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសផងដែរ ព្រោះការពុះដីឡូត៍ពុំបានឆ្លងមន្ត្រីជំនាញ ពុំបានគោរពតាមបទដ្ឋាន នៃក្រសួងដែនដីអំពីការរៀបចំប្លង់ និងមិនបានស្ថិតចំប្លង់គោលជាដើម។ ឧទាហរណ៍ តំបន់«ក»ដែលគេមិនទាន់កំណត់ថា ជាតំបន់អ្វី? មានផ្លូវមេប៉ុនណា? មានប្រព័ន្ធទឹក ប្រព័ន្ធលូទេ? គាត់ទៅធ្វើកន្លែងហ្នឹង ដែលប្រាស់ចាកប្លង់ដែលបានកំណត់។ ឧបមាថា ដីទីនោះ គេកំណត់ឲ្យមានធ្វើឡូត៍២០ គុណ៣០ម៉ែត្រ តែគាត់ធ្វើ៤ម៉ែត្រ គុណ១២ម៉ែត្រ គឺវាខុស នឹងប្លង់គោលរបស់គេ។ ផ្លូវគេទាមទារឲ្យសង់៨ម៉ែត្រ ចិញ្ចើមផ្លូវ៤ម៉ែត្រសងខាងយ៉ាងតិច គាត់ធ្វើផ្លូវ៥ ឬ៦ម៉ែត្រ តើចេញចូលរបៀបម៉េច?
កន្លងមក ការពុះដីឡូត៍នៅជិតតំបន់អភិវឌ្ឍន៍ ពេលគេចង់ពង្រីកក្រុង វាប៉ះពាល់។ ចំណែក សោភ័ណភាព ក៏រងផលប៉ះពាល់ដែរ ព្រោះអ្នកសាងសង់ផ្ទះក្នុងដីឡូត៍ គឺពុំមានសោភ័ណភាព និងតាមបទដ្ឋាននោះទេ គាត់សង់ទាបខ្ពស់ៗ មុខក្រោយ លយចុះលយឡើង ចាក់ដីទាបខ្ពស់ ដែលធ្វើឲ្យប្រព័ន្ធទឹក ប្រព័ន្ធលូមិនមានភាពប្រសើរ។ កត្តាទាំងអស់នេះ បានជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានមួយចំនួន ដែលកើតទៅជាលិចផ្លូវ ស្ទះលូជាដើម។
លោក រ៉ឹម ភារី៖ ស្តាប់តាមការរៀបរាប់របស់លោក រិទ្ធី ការទិញដីឡូត៍បង្កផលអវិជ្ជមាន ច្រើនជាងវិជ្ជមាន តើអ៊ីចឹងមែនទេ?
លោក នួន រិទ្ធី៖ ចំណុចវិជ្ជមាន៥០ អវិជ្ជមាន៥០។ តែមកដល់បច្ចុប្បន្ន បើធៀបការទិញដីឡូត៍ និងការទិញលំនៅឋាន គួរតែទិញលំនៅឋានល្អជាង។ បើចង់ទិញដីឡូត៍ដើម្បីចំណេញ ក៏មិនចំណេញច្រើនដែរ ព្រោះគេចំណេញរួចហើយ។ ប៉ុន្តែ យើងមិនមានការបង្គាប់បញ្ជាថាមិនឲ្យទិញដីឡូត៍នោះទេ តាមលទ្ធភាពរបស់គាត់ តែបើទិញដីឡូត៍ គួរតែមើលការប្រកាស ឬសេចក្តីជូនដំណឹងរបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច តាមដានអំពីជីវប្រវត្តិដីឡូត៍ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ និងច្បាប់ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងទីតាំងដែលយើងចង់ទិញនោះ ដើម្បីចៀសទិញហើយ បែរជាដីនោះជាប់បណ្តឹង ឬជាប់ជំនាស់ ឬអ្នកលក់នោះមិនមែនជាម្ចាស់ដីពិតប្រាកដ។
លោក រ៉ឹម ភារី៖ តើការទិញដីឡូត៍លំបាក ដល់ការសាងសង់លំនៅដ្ឋានមែនទេ?
លោក នួន រិទ្ធី៖ លំបាកដែរ បើសិនគាត់ទិញដីឡូត៍៤ម៉ែត្រ២តឹក គុណ២០ម៉ែត្រ។ ដូច្នេះ គាត់ត្រូវជជែកជាមួយម្ចាស់ដីនៅព្រំសងខាងគាត់។ មួយវិញទៀត គាត់ត្រូវចោលពីមុខ៤ម៉ែត្រយ៉ាងតិច និងចោលពីក្រោយ១ម៉ែត្រកន្លះ។ ដូច្នេះសល់តែ១៤ម៉ែត្រកន្លះទេ ហើយគាត់ត្រូវមានការងារច្រើនទៀត។ ក្នុងចំណុចនេះ យើងមិនហាមឃាត់មិនឲ្យទិញដីឡូត៍ តែបើគាត់មានលទ្ធភាពសមរម្យ គួរតែទិញផ្ទះ ព្រោះផ្ទះឥឡូវគេធ្វើមានតម្លៃធូរថ្លៃដែរ។ ដូចជាគម្រោងផ្ទះតម្លៃសមរម្យ ជាដើម ដែលមានតម្លៃចាប់ពី២៥,០០០ឡើងទៅ ទាំងដី ទាំងផ្ទះ តម្លៃប៉ុណ្ណឹង យើងអាចរស់នៅបាន។
លោក រ៉ឹម ភារី៖ តើការវិនិយោគដីឡូត៍បានផលអ្វីខ្លះដល់អ្នកវិនិយោគ?
លោក នួន រិទ្ធី៖ ការវិនិយោគលើដីឡូត៍ បានផលប្រយោជន៍ខ្ពស់ និងរហ័សទៅឲ្យទៅអ្នកអភិវឌ្ឍន៍ ព្រោះកន្លងមក គាត់អាចចៀសកាតព្វកិច្ចច្រើន និងការផ្ទេរសិទ្ធិត្រឹមត្រូវ ដែលតម្រូវឲ្យបង់ពន្ធ ដូច្នេះគាត់អាចចៀសវាងការបង់ពន្ធប្រថាប់ត្រាមួយ។ ទីពីរ អ្នកពុះឡូត៍ គាត់ដាក់តែបង្គោល ចាក់តែផ្លូវ គឺគាត់មិនខ្វល់ពីការរត់ការផ្លូវច្បាប់ ដោយអ្នកសាងសង់ រត់ការច្បាប់ខ្លួនឯង ដល់ថ្ងៃក្រោយទៅ ចង់មានហានិភ័យអីក៏ដោយ គាត់អត់មានមានហានិភ័យទេ ដែលខុសពីអ្នកសាងសង់លំនៅឋាន។ អ្នកសង់លំនៅឋាន គាត់ត្រូវខ្វាយខ្វល់ទាំងអស់ ចាប់តាំងពីធ្វើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ រហូតសុំច្បាប់សាងសង់បាន កសាងហើយ ត្រូវធានាឲ្យអតិថិជនទៀត។ ដូច្នេះ ការទទួលខុសត្រូវ រវាងអ្នករកស៊ីពុះដីឡូត៍ និងអ្នកអភិវឌ្ឍន៍លំនៅឋាន គឺខុសគ្នា។
លោក រ៉ឹម ភារី៖ មានមតិមួយបានលើកឡើងថា នៅជាយទីប្រជុំជនតាមបណ្តាខេត្ត ដីស្រែចម្ការ ដែលធ្លាប់ជាដីមានការដាំដុះ បានប្រែក្លាយទៅជាដីឡូត៍ទៅវិញ។ ហើយការទិញដីឡូត៍ពីមួយទៅមួយ ធ្វើឲ្យដីនោះគ្មានផលិតភាពអ្វីឡើយ។ តើលោកយល់ឃើញយ៉ាងណាដែរ?
លោក នួន រិទ្ធី៖ ប្រទេសកម្ពុជាយើង នៅមានសក្តានុពលច្រើន។ ដីកសិកម្ម មានវិសាលភាពធំ ដូច្នេះ ទោះជាគាត់កែច្នៃដីមួយផ្នែក នៅទីប្រជុំខេត្ត ឬជាយក្រុងនៃខេត្ត ក៏មិនមានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្លា ជះដល់ផលិតភាពកសិកម្ម ឬផលិតផលកសិកម្មដែរ ព្រោះ ដីកសិកម្មនៅកម្ពុជាធំ ហេតុនេះ មិនខ្វះដីធ្វើកសិកម្មនោះទេ៕