ជាតិ
ពីនេះ ពីនោះ
«ចង់ចេះឱ្យសម្លាប់អាចារ្យ ចង់បានផ្លែផ្កាឱ្យយកភ្លើងដុតគល់» មានន័យដូចម្តេច?
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
ភ្នំពេញ ៖ អ្នកសិក្សាអក្សរសាស្ត្រ វប្បធម៌ និងអរិយធម៌ខ្មែរ តែងតែបានជួបនូវគំនិតទស្សនវិជ្ជាផ្សេងៗដែលកប់នៅក្នុងរឿងព្រេង ប្រលោមលោក កំណាព្យ និងសុភាសិត ជាដើម។ គំនិតទស្សនវិជ្ជាទាំងនោះ បានផ្ដល់ការអប់រំអំពីឥរិយាបថសីលធម៌ ជំរុញឱ្យមានទឹកចិត្តតស៊ូ ក្លាហាន ព្យាយាមក្នុងការសិក្សារៀនសូត្រ មានភាពប៉ិនប្រសប់ក្នុងការងារ ជាដើម។ ក្នុងន័យនេះ តើសុភាសិតខ្មែរមួយដែលចែងថា «ចង់ចេះឱ្យសម្លាប់អាចារ្យ ចង់បានផ្លែផ្កាឱ្យយកភ្លើងដុតគល់» មានអត្ថន័យដូចម្ដេច និងមានខ្លឹមសារអប់រំយ៉ាងណាដែរ? 
មុននឹងបកស្រាយសុភាសិតខាងលើនេះ យើងគប្បីយល់ពាក្យគន្លឹះមួយចំនួនជាមុនសិន ដូចជាពាក្យ«អាចារ្យ» ដែលមានន័យថា អ្នកប្រដៅឬហាត់មារយាទ, អ្នកប្រព្រឹត្តល្អ, អ្នកប្រកាន់ត្រឹមត្រូវ, អ្នកដែលសិស្សត្រូវគោរព, អ្នកធ្វើប្រយោជន៍ដល់សិស្ស, អ្នកបង្រៀនចំណេះដឹងដល់អ្នកដទៃ, គ្រូបង្រៀន និងអ្នកផ្ដល់ប្រឹក្សាផ្សេងៗទៀត។ «ផ្លែផ្កា» សំដៅយកភោគផលដែលបានមកពីការដាំដុះ បានមកពីរុក្ខជាតិ ការងារ ការប្រឹងប្រែង ការសិក្សា ការព្យាយាម ជាដើម។
សុភាសិត «ចង់ចេះឱ្យសម្លាប់អាចារ្យ ចង់បានផ្លែផ្កាឱ្យយកភ្លើងដុតគល់» ចែកចេញជាពីរផ្នែក ហេតុនេះ ដើម្បីងាយស្រួលយល់សុភាសិតនេះ សូមអ្នកអានពិនិត្យមើលផ្នែកនីមួយៗដាច់ដោយឡែកពីគ្នាដូចខាងក្រោម។
«ចង់ចេះឱ្យសម្លាប់អាចារ្យ» មិនមានន័យថា តម្រូវឱ្យកូនសិស្ស ឬអ្នកសិក្សា យកកាំបិត ពូថៅ ឬឧបករណ៍អ្វីមួយទៅផ្ដាច់ជីវិតអាចារ្យ ឬគ្រូរបស់ខ្លួននោះទេ ប៉ុន្តែ មានន័យថា ឱ្យយើងសម្លាប់ចិត្តអាចារ្យ ឬគ្រូរបស់យើងតាមរយៈការខិតខំធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីឱ្យគាត់ចូលចិត្ត ពេញចិត្ត អាណិត និងចុងក្រោយឈានទៅដល់ស្លាប់ចិត្តចំពោះយើងដែលជាសិស្សរបស់គាត់។
ជាធម្មតា ក្នុងបរិបទសង្គមខ្មែរសម័យបុរាណគេតែងតែជឿថា អាចារ្យ ឬគ្រូទូទៅ ដែលចេះជំនាញ អក្សរសាស្ត្រ ក្បាច់គុណ សិល្បិ៍សាស្ត្រ មន្តអាគម ជាដើម គាត់មិនដែលបង្រៀនសិស្សរបស់គាត់ទាំងអស់នោះទេ គាត់បង្រៀនយ៉ាងច្រើនត្រឹមតែ៧០ទៅ៨០ភាគរយប៉ុណ្ណោះ។ ការធ្វើដូច្នេះ មិនសំដៅជាពិសេសលើអក្សរសាស្ត្រ និងជំនាញធម្មតានោះទេ ប៉ុន្តែ អាចសំដៅយកក្បាច់គុណ សិល្បិ៍សាស្ត្រ ឬមន្តអាគម ពីព្រោះអាចារ្យ ឬគ្រូ ខ្លាចសិស្សខ្លះដែលបានរៀនចេះវិជ្ជាទាំងនេះហើយ មិនយកទៅប្រើក្នុងផ្លូវត្រូវ បែរជាយកវាទៅប្រើក្នុងផ្លូវខុស ដូចជា យកទៅធ្វើបានអ្នកស្លូតត្រង់ ធ្វើបាបមិត្តភក្ដិរួមគ្រូ ឬវាយបកមកលើគ្រូ ជាដើម។ ប្រសិនបើមានករណីដូច្នេះ គ្រូឬអាចរ្យ អាចយកក្បាច់ឬវិជ្ជាដែលខ្ពស់ជាងអ្វីដែលគាត់បានបង្រៀនសិស្សរបស់គាត់ ទៅរារាំង ឬបង្ក្រាបពួកគេពីការប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់នោះ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ចំពោះសិស្សណាដែលគាត់ពេញចិត្តខ្លាំង គាត់អាចបង្រៀនសិស្សនោះរហូតដល់១០០ភាគរយ។ តើយើងត្រូវធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីយកចិត្តគាត់ឱ្យបាន ឬសម្លាប់ចិត្តគាត់ឱ្យបាន? ជាការណ៍ពិតណាស់ដើម្បីសម្លាប់ចិត្តរបស់គ្រូឬអាចារ្យ ជំរុញឱ្យគាត់បង្រៀនយើងទាំងអស់នូវអ្វីដែលគាត់ចេះ យើងគប្បីឧស្សាហ៍ព្យាយាម ប្រឹងប្រែង យកចិត្តទុកដាក់ទាំងការរៀនសូត្រទាំងការងារផ្សេងៗ មានភាពស្មោះត្រង់ ចេះឱនលំទោន ចេះអធ្យាស្រ័យ ប្រកាន់យកសីលធម៌ល្អសម្រាប់ការរស់នៅក្នុងសង្គម រៀបចំខ្លួនធ្វើជាមនុស្សល្អ ពលរដ្ឋល្អ សិស្សល្អ មិត្តល្អ និងកូនល្អ ដែលអាចអង្រួនបេះដូងរបស់គ្រូឬអាចារ្យឱ្យកាន់តែស្រឡាញ់យើង ចូលចិត្ត អាណិតយើង ហើយទីបំផុតគាត់អាចស្លាប់ចិត្តលើយើង ពេលនោះហើយដែលគាត់អាចព្រមបង្រៀនឬផ្ទេរចំណេះដឹងទាំងអស់ដែលគាត់មានមកឱ្យយើង ដោយមិនគិតពីទម្លាប់ចាស់ មិនគិតពីការលះបង់ពេលវេលា កម្លាំងកាយ កម្លាំងចិត្តដែលគាត់បានធ្វើចំពោះយើង ពីព្រោះគាត់អាចជឿជាក់ថា យើងជាមនុស្សល្អ ហេតុនេះចំណេះដែលយើងទទួលបានក៏នឹងយកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងផ្លូវល្អដែរ។
«ចង់បានផ្លែផ្កាឱ្យយកភ្លើងដុតគល់» ន័យត្រង់ សំដៅយកដើមរុក្ខជាតិធំៗមួយចំនួន ដូចជា ដូង ស្លា ស្វាយ ល្មុត ជាដើម ដែលវាឡើងគល់ ឬជុំវិញគល់របស់វាមានស្មៅ ឬកូនរុក្ខជាតិតូចផ្សេងៗដុះជុំជិត ដែលអាចស្រូបយកជីនៅជុំវិញគល់របស់រុក្ខជាតិធំៗទាំងអស់នោះ។ ក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ តម្រូវឱ្យម្ចាស់ចម្ការជម្រះស្មៅ និងកាប់ចិញ្ច្រាំកូនរុក្ខជាតិទាំងនោះចេញ រួចទុកវាឱ្យស្ងួត ប្រមូលផ្ដុំវាគរជុំវិញគល់ដូង ស្លា ស្វាយ ឬល្មុតទាំងនោះ បន្ទាប់មកយើងដុតវា ដែលអាចធ្វើឱ្យស្មៅ និងកូនរុក្ខជាតិទាំងនោះលែងមានឱកាស់ស្រូវជីពីដីជុំវិញគល់ឈើធំៗទាំងនោះ និងលើសពីនេះទៀត នៅពេលដែលស្មៅ និងកូនរុក្ខជាតិតូចៗទាំងនោះឆេះក្លាយទៅជាផះ វាក៏ក្លាយទៅជាជីសម្រាប់ដើមឈើធំៗទាំងអស់នោះផងដែរ ហើយប្រសិនបើយើងបានស្រូចទឹក ឬមានទឹកភ្លៀងធ្លាក់គ្រប់គ្រាន់នោះ ដំណាំទាំងនោះវានឹងផ្ដល់ផល ផ្លែផ្កាកាន់តែច្រើនដល់យើង។
ក្នុងន័យធៀប«ចង់បានផ្លែផ្កាឱ្យយកភ្លើងដុតគល់» មានន័យថា រាល់ការសិក្សា ការរៀនសូត្រ ការស្រាវជ្រាវ និងការងារផ្សេងៗ ប្រសិនបើយើងព្យាយាមធ្វើវាជាបន្តបន្ទាប់ រម្លឹកជារឿយៗ ពិនិត្យតាមដាន ព្រមទាំងចេះច្នៃប្រឌិត រិះរកវិធីផ្សេងៗដើម្បីអភិវឌ្ឍវាឱ្យកាន់ប្រសើរ ព្រមទាំងកាត់បន្ថយនូវឧបសគ្គ ឬការអូសទាញផ្សេងៗដែលអាចធ្វើឱ្យយើងដើរទៅរកផ្លូវខុស ឬបរាជ័យ នោះយើងពិតជាអាចនឹងឈានទៅដល់ភាពជោគជ័យ ឬការទទួលបានផ្លែផ្កាឬផលដ៏ប្រសើរគួរជាទីពេញចិត្ត។
សរុបមក សុភាសិត «ចង់ចេះឱ្យសម្លាប់អាចារ្យ ចង់បានផ្លែផ្កាឱ្យយកភ្លើងដុតគល់» ពិតជាមានបង្កប់គំនិតទស្សនវិជ្ជាដ៏ល្អប្រពៃដែលមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន ពីព្រោះវាបានប្រាប់យើងពីគំនិតនិងវិធីដែលអាចសម្លាប់ចិត្តរបស់អាចារ្យ ឬគ្រូដើម្បីឱ្យគាត់សុខចិត្តលះបង់ទាំងកម្លាំងកាយ កម្លាំងចិត្ត ពេលវេលា និងព្រមបង្រៀនអ្វីៗទាំងអស់ដែលគាត់ចេះមកដល់យើង ព្រមទាំងបង្ហាញពីវិធីដែលនាំឱ្យយើងទទួលបានជោគជ័យ ផ្លែផ្កា ឬលទ្ធផលល្អ ជាពិសេស ជួយឱ្យយើងគេចផុតពីឧបសគ្គ ហានិភ័យ និងកម្លាំងអូរទាញបែបអវិជ្ជមាន ដែលអាចនាំយើងឱ្យអន្តរាយ ខាងបង់ ផលប្រយោជន៍ ឬបរាជ័យជាយថាហេតុ៕
ដោយលោក ឈត ប៊ុនថង
ដោយលោក ឈត ប៊ុនថង
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
