ឧត្តរមានជ័យ៖ ស្ទើរទូទាំងខេត្តឧត្តមានជ័យជួបគ្រោះរាំងស្ងួតប្រមាណជា២ឆ្នាំមកហើយ។ ប្រជាជនមួយចំនួនដែលរស់នៅក្នុងឃុំបុស្បូវ ស្រុកសំរោង ខេត្តឧត្តមានជ័យ ត្រូវបង្ខំចិត្តកាប់ឈើក្នុងដីស្រែរបស់ខ្លួន យកទៅដុតធ្វើធ្បូង ដើម្បីរកប្រាក់ផ្គង់ផ្គង់ជីវភាពគ្រួសារ។ ទោះដឹងថាខុសច្បាប់ ប៉ុន្តែប្រជាជនថាបើមិនធ្វើបែបនេះទេ ពួកគេនឹងដាច់បាយស្លាប់ ព្រោះគ្រោះរាំងស្ងួតនៅ២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បានបំផ្លាញស្រូវរបស់ពលរដ្ឋស្ទើរតែទាំងស្រុងទៅហើយ។ លោក ម៉ុន ហៃ មេភូមិ នៃភូមិក្រសាំងថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមិនដាច់ចិត្តឃើញប្រជាជនវេទនា ពេលខ្លះក៏អនុគ្រោះឱ្យអ្នកក្រីក្រខ្លាំង កាប់ឈើពីស្រែរបស់ខ្លួនខ្លះ យកទៅដុតធ្វើធ្យូងលក់។
តទៅនេះ លោកអ្នកនឹងដឹងពីជីវភាពរបស់គ្រួសារមួយចំនួន ក្នុងភូមិក្រសាំង នាស្រុកសំរោង តាមរយៈបទយកការណ៍ ដែលរៀបរៀងដោយ កញ្ញា ប៉ូ សាគុន។ សូមស្ដាប់បទយកការណ៍ដូចតទៅ៖
ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរតាមផ្លូវមួយចំនួន ក្នុងស្រុកសំរោង ដែលមានវាលស្រែ នៅអមសងខាងផ្លូវ។ ដើមឈើធំៗដុះរាយគ្នាយ៉ាងរង្វើល លើវាលស្រែដែលមានស្រូវដ៏ស្វិតរញម ដោយខ្លះប្រែជាពណ៌ក្រហម ខុសពីសភាពធម្មជាតិដែលមានពណ៌ខៀវស្រងាត់នោះ។ ចូលដល់រដូវវស្សានេះ ខេត្តជាច្រើនក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានភ្លៀងធ្លាក់ស្ទើររាល់ថ្ងៃ ខណៈពេលស្រុកសំរោង ជាពិសេសក្នុងភូមិក្រសាំង មិនមានភ្លៀងធ្លាក់ឡើយ។ ព្រោះតែគ្រោះរាំងស្ងួតនៅ២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បណ្ដាលឱ្យអ្នកភូមិធ្វើស្រូវមិនបានផល ទើបបានជាពួកគេបង្ខំចិត្ត កាប់ឈើក្នុងដីស្រែយកទៅដុតធ្វើធ្យូងលក់ ដើម្បីដោះស្រាយជីវភាពក្នុងគ្រួសារ។
ធ្វើដំណើរសឹងពេញមួយថ្ងៃ នាពេលព្រលប់ខ្ញុំបានទៅជួបសម្ភាសន៍ជាមួយគ្រួសារមួយ ដែលបានកាប់ឈើពីក្នុងដីស្រែរបស់ខ្លួនយកមកដុតធ្វើធ្យូង។ រលះរលាំងចុះពីលើផ្ទះមកអង្គុយលើគ្រែក្រោមផ្ទះក្បែរខ្ញុំ អ្នកស្រី ឆន ណៃ អះអាងថាកាលពីឆ្នាំមុន អ្នកស្រីប្រមូលផលស្រូវបានតែ២កន្ដាំងតែប៉ុណ្ណោះលើផ្ទៃដី២ហិកតា។ ស្រីវ័យ៤១ឆ្នាំរូបនេះ ថារបរដុតធ្យូងបានជួយដោះបំណុលធនាគារ និងជួយជីវភាពគ្រួសាររបស់អ្នកស្រីបានខ្លះ៖«ខ្ញុំរកអ្វីមិនបានទេ។ ខ្ញុំជំពាក់ប្រាក់អង្គការផង អត់បាយផង ណាប្រាក់កូនរៀនទៀត បានដុតធ្យូងនេះហើយជួយបានខ្លះ។ ស្រូវងាប់អស់ ដី២ហិកតាបានស្រូវតែ២កន្ដាំង។ ខ្ញុំកាប់តែឈើណាដែលតូចៗប្រើការជាប្រយោជន៍មិនបានទេ»។
ចំណែកលោក អៀន អៀក វិញ មានឡ២សម្រាប់ដុតធ្យូង។ ឡរបស់បុរសសម្បុរខ្មៅមាឌតូចរូបនេះ នៅចំពីមុខផ្ទះរបស់អ្នកស្រី ឆន ណៃ តែនៅម្ខាងផ្លូវម្នាក់។ នាម៉ោងជាង៧យប់ កសិកររូបនេះ ទើបតែដឹកឈើចេញពីព្រៃមកដល់ភូមិតែប៉ុណ្ណោះ។ បុរសរួសរាយរូតរះលើកអុសចេញពីគោយន្តជាមួយប្រពន្ធ និងកូនប្រុស អាយុជាង១០ឆ្នាំម្នាក់ ទាំងមេឃងងឹត។
មានតែពិលតូចមួយប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីផ្ដល់ពន្លឺសម្រួលដល់ការងារ បុរសកូន៣នាក់រូបនេះ ក៏ត្អូញត្អែរពីផលលំបាក ដែលបណ្ដាលពីគ្រោះរាំងស្ងួតដែរ៖«កាលពីឆ្នាំមុនខ្ញុំធ្វើស្រូវបានតិចតួចស្ដួចស្ដើងណាស់។ ដី១ហិកតា ធ្វើស្រូវបានប្រាក់២ទៅ៣ម៉ឺនបាត ខ្ញុំយកប្រាក់ទៅសងអង្គការ។ ឆ្នាំនេះ ស្រូវមិនបានផលទេ ងាប់អស់ហើយ»។
មេភូមិក្រសាំង លោក ម៉ុន ហៃ បានដឹងច្បាស់ ពីទុក្ខលំបាករបស់កសិករ នៅក្នុងភូមិរបស់ខ្លួន។ មេភូមិរូបនេះ និយាយទាំងអស់សង្ឃឹមថា ព្រៃឈើក្នុងតំបន់របស់លោកត្រូវអស់ ដោយសារតែប្រជាជនទាល់ច្រក៖«មូលហេតុទាំងអស់នេះបណ្ដាលមកពីសេដ្ឋកិច្ច។ ទីផ្សារទិញធ្យូងមកពីថៃ ហើយព្រៃឈើសព្វថ្ងៃនេះ អស់ដោយសារតែធ្យូងនេះឯង»។
លោកបន្ថែម៖«បងប្អូនអស់ជម្រើស។ អ្នកមិនអាចទៅធ្វើការនៅប្រទេសក្រៅ គាត់បានធ្យូងនេះហើយ ចិញ្ចឹមគ្រួសារ និងដោះបំណុល។ គាត់ខ្ចីប្រាក់មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីធ្វើស្រែសម្ការ ប៉ុន្តែជាង២ឆ្នាំនេះ វេទនាមែនទែន។ អ្នកខ្លះ រកតែមួយកញ្ជើធ្វើពូជក៏គ្មាន ព្រោះអត់មានភ្លៀងសោះ»។
ភាពទាល់ក្ររបស់អ្នកភូមិក្រសាំង មិនមែនមកពីគ្រោះរាំងស្ងួតតែមួយមុខនោះទេ ប៉ុន្តែក៏មកពីបញ្ហាទីផ្សារកសិផលផងដែរ។ នេះបើតាមលោកមេភូមិ ហៃ។ «អ្នកខ្លះទៅថៃរកប្រាក់មកដោះបំណុល។ កាលឆ្នាំធ្វើដំឡូងបានផលល្អ បែរជាតម្លៃថោក។ ដល់គាត់ឈប់ដាំ ដំឡូងឡើងថ្លៃ។ ពេលដំឡូងឡើងថ្លៃ អត់មានភ្លៀង ដាំមិនបាន។ បងប្អូនទាំងអស់សំណូមពរថា បើមិនឱ្យគាត់ដុតធ្យូង គាត់មិនដឹងទៅរកអ្វីទេ»។
ងាកមកកសិករ ឆន ណៃ វិញ។ អ្នកស្រីបានប្រាប់ពីតម្លៃលក់ធ្យូងដូច្នេះ៖«មួយការុង បានតែ១០,០០០ ឬ៩,០០០រៀលប៉ុណ្ណឹង។ ថោកឬថ្លៃ ក៏មិនដឹងធ្វើយ៉ាងម៉េចដែរ បើទាល់ទៅហើយ»។
ទម្រាំតែបានធ្យូងលក់ គេត្រូវយកអុសដែលកាត់ជាកង់រួចនោះ ទៅដុតក្នុងឡ ដែលធ្វើពីដីឥដ្ឋលាយជាមួយចំបើង រយៈពេលប្រមាណជា៦ថ្ងៃ។ គេត្រូវមើលថែឡនោះរាល់ថ្ងៃ។ នេះមិនទាន់គិតពីការលំបាក ពេលទៅកាប់ឈើពីស្រែផង។ អ្នកស្រី ឆន ណៃ ពន្យល់ដូច្នេះ៖«ដុតប្រហែល៦ថ្ងៃ ពេលអុសសុសហើយ យើងចុករន្ធបង្ហុយផ្សែងឱ្យជិត ទុក៥យប់ទៀត។ យើងស្រោចទឹកដែលលាយនឹងដី ១ថ្ងៃ ១ដង ទុកយូរថ្ងៃទៀតទម្រាំវារលត់»។
ការដុតធ្យូងមិនមែនងាយស្រួលឡើយ ពេលខ្លះដុតខុសបច្ចេកទេស ធ្វើឱ្យធ្យូងខូចក៏មាន។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់លោក អៀន អៀក ៖«បើសិនជាអុសនេះសើម យកទៅដុតវានឹងឆៅ។ ធម្មតាដុតម្ដងបាន ២០ការុងតែបើវាខូច បានតែ៥ការុង ឬ១០ការុងតែប៉ុណ្ណោះ។ ធ្យូងដែលខូចនោះ អាចយកទៅដុតម្ដងទៀតបាន។ ធ្យូងនេះ ១ការុង ៨,០០០រៀល។ ខ្ញុំលក់ម្ដង បានប្រាក់២០ម៉ឺនរៀល។ ខ្ញុំយកទៅទិញអង្ករផង ឱ្យកូនរៀនផង សល់បន្តិចបន្តួច ខ្ញុំទិញសាំង ទិញដែកឆាប ធ្វើការបន្តទៀត។ ប្រាក់ដែលសល់ចំពោះខ្ញុំ គឺមិនមានទេ»។
លោក អៀក អៀន អះអាងថា មានអ្នកភូមិម្នាក់ចិត្តល្អ ឱ្យលោកទៅកាប់ឈើក្នុងដីរបស់បងប្រុសគេ ដែលបានលក់ឱ្យក្រុមហ៊ុនរួច ព្រោះតែគេឃើញថា លោកទាល់ក្រពេក៖«កាលពីមុនខ្ញុំទៅកាប់ឈើក្នុងដីស្រែខ្លួនឯង ជាមួយប្រពន្ធ។ ថ្ងៃនេះហេង មានប្អូនម្នាក់ គាត់ហៅខ្ញុំទៅកាប់ឈើក្នុងដីរបស់គាត់។ គាត់ថាដីនោះ លក់ឱ្យក្រុមហ៊ុនហើយ។ ខ្ញុំថាបើពិតដូចនោះមែនខ្ញុំទៅ។ ខ្ញុំប្រាប់គាត់ថា បើពេលខ្ញុំទៅកាប់ ស្រាប់តែមានគេចាប់ចង តើឱ្យខ្ញុំដោះស្រាយយ៉ាងណា? ព្រោះកូនខ្ញុំរៀនច្រើន ម្នាក់រៀនថ្នាក់ទី១២ ម្នាក់រៀនថ្នាក់ទី១១ ហើយម្នាក់ទៀតរៀនថ្នាក់ទី៩ ។ បើគេចាប់ ខ្ញុំមិនអាចរកប្រាក់បានទេ»។
លោកបញ្ជាក់បន្ថែម៖«គាត់ធានាថាមិនអីទេ ព្រោះដីនោះជាដីរបស់បងគាត់ ដែលលក់ឱ្យក្រុមហ៊ុនហើយ គាត់ឱ្យទៅកាប់ទេ។ គាត់ជួយយកអាសាខ្ញុំដែរ ព្រោះតែគាត់ឃើញថា កូនរបស់ខ្ញុំរៀនច្រើន។ ខ្ញុំខ្ចីប្រាក់អង្គការ ទិញកូនម៉ាស៊ីនតូចនោះ មួយ៦០ម៉ឺនរៀល ដើម្បីរកស៊ីចិញ្ចឹមគ្រួសារ»។
ក៏ជាអ្នកដុតធ្យូងមួយរូបដែរ លោក មុន ឈី ដែលមានអាយុ៤៤ឆ្នាំ និងមានកូនស្រី២នាក់នោះ ថា លោកកាប់តែឈើណា ដែលមិនសូវមានប្រយោជន៍ពីក្នុងដីស្រែ។ ចំណែកឈើល្អៗ លោកទុកធ្វើផ្ទះ។ លោក មុន ឈី រៀបរាប់ពីឈ្មោះឈើ ដែលមានក្នុងដីរបស់គាត់៖«ឈើត្រាច ឈើចំបក់ ឈើពពាល ឈើធ្នង់។ ខ្ញុំកាប់តែដើមញ ឬដើមណា ដែលធ្វើការអ្វីមិនកើត។ ផលលំបាកចេះតែមាន តែមិនដឹងធ្វើយ៉ាងណា? ទៅថៃមិនរួច»។
ចំណែកលោកមេភូមិ ម៉ុន ហៃ ត្អូញត្អែរពីព្រៃឈើដែលចេះតែបាត់បង់ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ «សព្វថ្ងៃអស់ដើមឈើរលីងហើយ។ នៅតាមស្រែ ដែលមានម្ចាស់គេជួយថែទៅ តែនៅតែមានអ្នកលួចទៀត។ ខ្ញុំជាអាជ្ញាធរចង់ប្រជុំប្រាប់រដ្ឋបាលផ្សេងៗ តែបងប្អូនអង្វរថា កុំទាន់ចាំបន្តិចទៀត។ ដល់បែបនេះវាពិបាក បិទទៅវាស្រណោះ តែវាបំផ្លាញបរិស្ថានមែនទែម។ ខ្ញុំចង់ស្រែកយំព្រោះតែស្រណោះឈើ។ ទោះបីខាងរដ្ឋមានការចាប់ ក៏បងប្អូននៅតែឆ្លៀត»។
ទោះបីជាការកាប់ឈើក្នុងដីស្រែរបស់ខ្លួន ខុសនឹងច្បាប់ស្ដីពីបរិស្ថានក្ដី ប៉ុន្តែលោកមេភូមិថាអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន បានឃើញពីទុក្ខលំបាករបស់ពលរដ្ឋជាក់ស្ដែង ទើបបានជាមានការអនុគ្រោះខ្លះ។ «សព្វថ្ងៃនេះ រដ្ឋអំណាចមើលឃើញដែរ ថាប្រជាជនវេទនា អត់អីហូបមែន ក៏គេចេះតែធ្មេចភ្នែកទៅ។ តែតាមការពិតខុសច្បាប់ហើយ។ រឿងបរិស្ថានក្នុងដីស្រែ យើងក៏ប៉ះពាល់ដែរ ព្រោះគេចុះក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ»។
មេភូមិរូបនេះបានអះអាងថា កន្លងមក លោកព្យាយាមដោះស្រាយស្ថានការណ៍ តាមលទ្ធភាពដែរ ប៉ុន្តែគ្មានលទ្ធផល។ លោកពន្យល់ដូច្នេះ៖«បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ តម្រូវចិត្តមិនបាន ខ្លះចង់ឱ្យបិទឡធ្យូង ខ្លះមិនចង់ឱ្យបិទ។ មនុស្ស២ ទៅ៣រយគ្រួសារ យើងគ្រប់គ្រង តែគ្នាប៉ុន្មាននាក់ ដូច្នេះវាមានការលំបាក។ ខ្ញុំដោះស្រាយមិនចេញ។ រដ្ឋអំណាចខាងលើ ចុះមកសម្ភាសន៍អ្នកដែលក្រីក្រខ្លាំង ដើម្បីផ្ដល់សេវាពេទ្យ មិនបាច់បង់ប្រាក់ នោះបានធូរបន្តិច។ បន្តែទៅមុខទៀតអ្នកទាំងនោះ ពិបាករស់ ព្រោះអត់ណាស់»៕
លោក ម៉ុន ហៃ ដែលជាមេភូមិក្រសាំងបញ្ជាក់បន្ថែមថា មិនមែនមានតែឃុំបុស្បូវឡើយ ដែលមានការកាប់ឈើពីដីស្រែ យកទៅដុតធ្វើធ្យូងលក់ ប៉ុន្តែក៏មានស្រុកផ្សេងៗទៀត ក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យកាប់ដែរ។
បើតាមលោក អ៊ុង គឹមឡេង អនុប្រធានការិយាល័យកសិកម្ម ក្រុងសំរោង ស្ទើរតែនៅទូទាំងខេត្តឧត្តមានជ័យ ជួបគ្រោះរាំងស្ងួត ដោយមានភ្លៀងធ្លាក់មិនគ្រប់គ្រាន់ ប្រមាណជា២ឆ្នាំមកហើយ។ លោកបន្ថែមថា ភ្លៀងធ្លាក់មិនទៀងនេះ បណ្ដាលឱ្យទិន្នផលកសិកម្ម ក្នុងក្រុងសំរោងរងផលប៉ះពាល់មួយចំនួន។ ចំណែកការចុះវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់ជារួម លោក អ៊ុង គឹមឡេង ថាត្រូវការកិច្ចសហការ ជាមួយអ្នកពាក់ព័ន្ធច្រើនផ្នែក។
អ៊ុង គឹមឡេង
លោក គឹមឡេង បញ្ជាក់ដូច្នេះ៖«ខេត្តឧត្តរមានជ័យ ជាតំបន់ខ្ពង់រាប មិនមានប្រភពទឹក និងប្រព័ន្ធប្រឡាយទឹកច្រើន ដូច្នេះកសិករ គាត់ធ្វើស្រូវកណ្ដាល និងស្រូវធ្ងន់ ដោយពឹងលើទឹកភ្លៀង។ យើងអាចប៉ាន់ប្រមាណបានខ្លះថា ទិន្នផលកសិកម្មធ្លាក់ចុះ។ ប៉ុន្តែផលប៉ះពាល់ទូទៅយើងមិនអាចនិយាយបានទេ ព្រោះយើងមិនទាន់បានចុះទៅវាយតម្លៃច្បាស់លាស់»៕