អ្នកស្រី អ៊ុយ លតាវណ្ណ៖«ពេលកូនខ្មែរត្រូវបានបណ្ដុះស្មារតីពីក្មេង សិល្បៈវប្បធម៌ជាតិនឹងរឹងមាំ

ជាតិ

អ្នកស្រី អ៊ុយ លតាវណ្ណ៖«ពេលកូនខ្មែរត្រូវបានបណ្ដុះស្មារតីពីក្មេង សិល្បៈវប្បធម៌ជាតិនឹងរឹងមាំ

16, Nov 2019 , 5:39 pm

រូបភាព

ដោយ: ប៉ូ សាគុន

ភ្នំពេញ៖ គឺជាគ្រូបង្រៀនសិល្បៈផ្នែកល្ខោនយីកេ អ្នកស្រី អ៊ុយ លតាវណ្ណ សង្កត់ធ្ងន់ថា ដើម្បីឱ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយស្រឡាញ់និងលើកតម្កើតសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ គ្រួសារមានតួនាទីសំខាន់បំផុតក្នុងការបណ្ដុះស្មារតីពួកគេតាំងពីកុមារម្ល៉េះ។ លើកឡើងបែបនេះ បន្ទាប់ពីគ្រូសិល្បៈរូបនេះ បានសង្កេតឃើញថាជនជាតិខ្មែរមួយចំនួន ជាពិសេសយុវជននាពេលបច្ចុប្បន្ន ហាក់មិនអើពើពីតម្លៃញើសឈាមរបស់ដូនតា។

តទៅនេះសូមតាមដានស្ដាប់ជីវព័ត៌មានដែលរៀបរៀងដោយកញ្ញា ប៉ូ សាគុន ដូចតទៅ៖

«សំខាន់បំផុតគឺការអប់រំនៅក្នុងសង្គមគ្រួសារ។ ដូច្នេះបើឪពុកម្ដាយអប់រំកូនចៅឱ្យស្រឡាញ់សិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ ដូចជាស្រឡាញ់ចម្រៀងខ្មែរ របាំខ្មែរ ល្ខោនខ្មែរ គឺត្រូវបណ្ដុះពីតូចៗមក។
ប៉ុន្តែគ្រួសារខ្លះបណ្ដុះកូនឱ្យស្រឡាញ់តែអ្វីដែលជាបរទេស ភាគច្រើនតែម្ដងតាមខ្ញុំសង្កេតមើល។ យើងបណ្ដុះឱ្យគាត់ស្គាល់វប្បធម៌ខ្មែរពីតូចហើយ យើងត្រូវអប់រំគាត់បន្ថែមទៀត»។

ទាំងនេះជាក្ដីសង្ឃឹមតែមួយ ដែលអ្នកស្រី អ៊ុយ លតាវណ្ណ យល់ថាមានប្រសិទ្ធភាពអាចទាញចិត្តកុមារដែលនឹងក្លាយជាយុវជននាថ្ងៃអនាគត ឱ្យភ្ជាប់បេះដូងទៅនឹងសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ។

រំភើចចិត្តនឹងខ្សែភាពយន្តបរទេសមួយ ដែលបានចូលរួមបណ្ដុះស្មារតីជនរួមជាតិ ឱ្យស្រឡាញ់សិល្បៈជាតិ គ្រូសិល្បៈវ័យ៦៨ឆ្នាំរូបនេះបានសួរទៅម្ដាយឪពុកជនជាតិខ្មែរថា តើធ្លាប់បានប្រើភាសារនោះទៅកាន់កូនរបស់ខ្លួនដែរឬទេ?៖«ភាពយន្តឥណ្ឌាមួយគេអប់រំឱ្យស្រឡាញ់សិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ។ ឪពុកកូនស្រីគាត់ប្រដៅកូនគាត់ និងឱ្យកូនគាត់ទៅរៀនរបាំឥណ្ឌា។ គាត់ពន្យល់កូនគាត់ថា ស្រីឥណ្ឌាបើមិនចេះរាំរបាំឥណ្ឌាទេ មិនមែនជាស្រីឥណ្ឌាឡើយ។ ពាក្យនេះមានន័យទូលំទូលាយណាស់។ ខ្ញុំស្រឡាញ់ពាក្យនេះមែនទែន។ ពេលធ្វើបទបង្ហាញខ្ញុំតែងតែលើកពាក្យនេះយកមកនិយាយ ហើយខ្ញុំប្រៀបប្រដូចថា តើឪពុកម្ដាយខ្មែរធ្លាប់មានគំនិតបែបនេះទេ ដើម្បីអប់រំកូនចៅឱ្យស្រឡាញ់សិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ»?

អ្នកស្រី អ៊ុយ លតាវណ្ណ គ្រូឯកទេសល្ខោននិយាយ

អង្គុយក្រោយឆាកសម្ដែងសិល្បៈបុរាណ ក្នុងបរិវេនសារមន្ទីរជាតិភ្នំពេញ ស្ត្រីដែលស្មោះស្ម័គ្រនិងសិល្បៈបុរាណជិត៥០ឆ្នាំរូបនេះ ស្ងើចសរសើរពីទម្រង់សិល្បៈវប្បធម៌ខ្មែរ ដែលមានសម្បូរបែប ដោយអ្នកស្រីលើកតែក្នុងតន្ត្រីមកបង្ហាញ ដោយមានភ្លេងបុរាណខ្មែរកំពុងហាត់សមអមផង៖«សូម្បីតែតន្ត្រីក៏ខ្មែរមានសម្បូរបែបដែរ។ ពិធីមង្គលការមានភ្លេងប្រពៃណី បុណ្យសាសនាមានពិណពាទ្យ ហើយពិណពាទ្យហ្នឹងគេយកទៅប្រើក្នុងរបាំក្បាច់ខ្មែរបុរាណ។ បញ្ជាន់អារក្ខ គេមានភ្លេងសម្រាប់អារក្ខ។ ហើយក្នុងពិធីជប់លៀង មានចម្រៀងមហោរី។ ហែសព និងកំដរសព មានភ្លេងផ្សេងទៀត និងមានច្រើនទៀត។ ដូនតាយើងខំបង្កើតទុកឱ្យមក យើងគួរតែខំរក្សា ខំលើកស្ទួយ»។

ទោះជាយ៉ាងណាគ្រូសិល្បៈដែលកើតក្នុងគ្រួសារគ្រូបង្រៀនរូបនេះ សង្កេតឃើញថាយុវជនមួយចំនួន បានប្រមូលគ្នាជាក្រុមដើម្បីជួយផ្សព្វផ្សាយពីសិល្បៈអត្តសញ្ញាណជាតិ តែទោះជាយ៉ាងណា អ្នកស្រីថាចំនួននេះនៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយ៖«ឥឡូវនេះមានយុវជនខិតខំធ្វើកម្មវិធីដែលនិយាយពីសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ ដើម្បីចូលរួមផ្សព្វផ្សាយ។ ប៉ុន្តែក្នុងចំនួន១០០នាក់ បានត្រឹមតែ២០នាក់។ ទោះជាយ៉ាងណាខ្ញុំសរសើរគាត់ ដែលមានមនសិការស្នេហាជាតិ»។

បច្ចុប្បន្នជាមន្ត្រីរាជការចូលនិវត្តន៍ អ្នកស្រី លតាវណ្ណ ដឹងច្បាស់ថាគាត់មានឧបនិស្ស័យខាងសិល្បៈតាំងពីក្មេង ក៏ប៉ុន្តែជាអកុសលអ្នកស្រីមិនទទួលបានការលើកទឹកចិត្តពីម្ដាយឡើយ៖«នៅពីក្មេងខ្ញុំហាក់ដូចជាមានឧបនិស្ស័យខាងសិល្បៈ។ ពេលខ្ញុំស្ដាប់រឿងព្រះនាងព្រឹលសតាមវិទ្យុ ហើយខ្ញុំទៅទិញសៀវភៅ៣០០ទំព័រយកមកគូររូប ហើយខ្ញុំដាក់ពាក្យពេចន៍ឆ្លងឆ្លើយ បន្ទាប់មកមិត្តភ័ក្ដិនិងចាស់ៗ គាត់ខ្ចីយកទៅមើល។ ប៉ុន្តែម្ដាយរបស់ខ្ញុំគាត់មិនឱ្យខ្ញុំគូរទេ គាត់ឱ្យខ្ញុំខំរៀន។ ទំនេរពេលថ្ងៃខ្ញុំចេះតែគូរ ប៉ុន្តែម្ដាយខ្ញុំគាត់ចេះតែវ៉ៃ»។

សិល្បករល្ខោនស្បែក ថតរូបអនុស្សាវរីយ៍ ក្រោយសម្ដែងនៅសមាគមសុវណ្ណភូមិ

អ្នកស្រីបន្ថែមទាំងសម្ដីញាប់ហាក់មានអំណរក្នុងចិត្ត៖«ម៉ែគាត់វៃខ្លាំងពេកទៅខ្ញុំក៏បោះបង់ការគូរនោះចោលទៅ។ ខ្ញុំក៏ចេះច្រៀងដែរ ហើយគ្រូគាត់ឧស្សាហ៍ហៅខ្ញុំឱ្យទៅច្រៀងឱ្យមិត្តភ័ក្ដិស្ដាប់។ នៅឆ្នាំមួយនោះវិទ្យាល័យដែលខ្ញុំរៀន គេបើកប្រឡងចម្រៀងសម័យ ខ្ញុំក៏ទៅប្រឡងជាប់លេខ១។ ខ្ញុំស្រឡាញ់សិល្បៈណាស់ ពេលឃើញព្រះអង្គម្ចាស់បុប្ផាទេវីទ្រង់រាំអប្សរាដែលគេថតដាក់កាសែត ខ្ញុំកាត់រូបទាំងនោះយកមកទុកហើយ»។

មិនទទួលបានការលើកទឹកចិត្តពីម្ដាយឪពុក ក៏ព្រោះតែពាក្យខ្លាចគេរិះគន់៖«សាច់ឈាមខាងម្ដាយរបស់ខ្ញុំគាត់ចេះសិល្បៈទាំងអស់។ ប៉ារបស់ខ្ញុំក៏ចេះភ្លេងដែរ តែគាត់មិនឱ្យខ្ញុំចូលសិល្បៈទេ។ ចាស់ៗខ្មែរយើងពីដើមប្រកាន់ណាស់ព្រោះខ្លាចគេរិះគន់។ ជីដូនទួតរបស់ខ្ញុំគឺជានាដការបាំនៅក្នុងវាំង គាត់ជាអ្នកបើកក្រាំងល្ខោនហ្លួង។ គាត់ទៅសម្ដែងរហូតប្រទេសបារាំង និងប្រទេសអង់គ្លេស ហើយពេលនោះខ្ញុំមិនទាន់កើតទេ តែបានជីដូននិងម្ដាយរបស់ខ្ញុំប្រាប់»។

ទោះជាយ៉ាងណា សង្គ្រាមខ្មែរក្រហមបានជំរុញឱ្យនារីកូនច្បង ដែលមានស្រុកកំណើតនៅខេត្តកំពុងចាមរូបនេះ អាចប្រឡូកក្នុងសិល្បៈបុរាណបាន៖«ខ្មែរក្រហមវៃខ្លាំងពេកប្លោងចូលវិទ្យាល័យដែលខ្ញុំរៀន ប៉ាក៏បញ្ជូនខ្ញុំឱ្យមករៀននៅភ្នំពេញ។ ឪពុកមារបស់ខ្ញុំគាត់ផ្នែកភ្លេងនៅសាលាវិចិត្រ ហើយគាត់ក៏ឱ្យខ្ញុំប្រឡងចូលសិល្បៈផ្នែកល្ខោនយីកេ។ ពេលខ្ញុំប្រឡងជាប់ហើយ ម្ដាយឪពុកមិនបន្ទោសទេ»។

សិល្បករសម្ដែងសិល្បៈទម្រង់ល្ខោនយីកេដុំកង់ នៅឆាកសម្ដែងសិល្បករគោកធ្លោក

ស្ត្រីដែលមានបងប្អូន១៣នាក់រូបនេះអះអាងថា អ្នកស្រីទទួលបានចំណេះដឹងសិល្បៈយីកេច្រើនពីព្រឹទ្ធាចារ្យ ឆេង ផុន ៖«កាលខ្ញុំនៅរៀនខ្ញុំពូកែខាងអក្សរសិល្ប៍ ខ្ញុំក៏យកចំណេះនោះមកនិពន្ធ និងដឹកនាំរឿងដោយខ្លួនឯង ពេលប្រឡងកាលឆ្នាំ៧០។ ដល់ក្រោយបែកសង្គ្រាម ព្រឹទ្ធាចារ្យ ឆេង ផុន គាត់បើកវគ្គសិក្សាបង្រៀនអំពីរបៀបតែងនិពន្ធ និងរើសខ្លឹមសាររឿង ពេលនោះខ្ញុំយល់បានកាន់តែច្រើន»។

មានទឹកមុខញញឹមជាប់ អ្នកស្រី អ៊ុយ លតាវណ្ណ ហាក់ឱ្យតម្លៃខ្ពស់ទៅលើរឿងបុរាណ ដោយខំស្រាវជ្រាវបន្ថែមដើម្បីដំឡើងជាថ្មី៖«កន្លងមកខ្ញុំធ្វើតែរឿងបុរាណទេ ព្រោះយីកេស៊ីនឹងរឿងបុរាណ។ ខ្ញុំនិពន្ធរឿងថ្មីបែបបុរាណក៏បានដែរ ប៉ុន្តែខ្ញុំនឹកឃើញថារឿងបុរាណខ្មែរយើងច្រើនណាស់ ដូច្នេះយើងត្រូវគាស់កកាយរឿងណាដែលយើងអាចច្នៃខ្លឹមសារ ឱ្យទាក់ទងនឹងការអប់រំល្អ»។

សិល្បករកំពុងសម្ដែងតន្ត្រីបុរាណ ក្នុងបរិវេណសាលាវចនា

ទោះជាយ៉ាងណាគ្រូបង្រៀនសិល្បៈល្ខោនយីកេរូបនេះ ចង់ឱ្យយុវជននិងប្រជាជនខ្មែរ គិតឡើងវិញពីតម្លៃញើសឈាមដូនតាខ្មែរ ដែលខំបង្កើតទម្រង់សិល្បៈឱ្យកើតជាវប្បធម៌សម្គាល់ជាតិ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន៖«ក្នុងនាមយើងជាកូនខ្មែរ យើងត្រូវតែចេះស្រឡាញ់អ្វីដែលជារបស់ខ្មែរយើង កុំឱ្យចាប់យករបស់គេ ហើយបោះចោលរបស់ខ្លួនឯង ព្រោះសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិវាជាព្រលឹង។ បើយើងចាប់យករបស់គេ ហើយមិនបានគិតពីរបស់ខ្លួនឯង ប្រៀបដូចជាយើងបំភ្លេចខ្លួនឯងចោល បោះព្រលឹងខ្លួនឯងចោល។ យើងត្រូវគិតថាដូនតារបស់យើងខំបង្កើតវប្បធម៌មក គឺទុកមរតកហ្នឹងឱ្យយើង។ យើងមានមរតកដែលមានតម្លៃធ្វើឱ្យអន្តរជាតិទទួលស្គាល់ ដូច្នេះយើងត្រូវតែជួយលើកស្ទួយ ជួយថែរក្សាទាំងអស់គ្នាទើបវាអាចរស់បាន»៕