សៀមរាប៖ នៅឆ្នាំ២០១៩នេះ សារមន្ទីរគ្រាប់មីនកម្ពុជា ដែលបង្កើតឡើងដំបូងគេដោយអតីតកូនទាហានខ្មែរក្រហម មានអាយុ២០ឆ្នាំហើយ។ សារមន្ទីរនេះប្រមូលផ្តុំដោយគ្រឿងសព្វាវុធច្រើនប្រភេទ ដែលសេសសល់ពីសង្គ្រាម។ ប្រធានសារមន្ទីរគ្រាប់មីនកម្ពុជា លោក អាគីរ៉ា ប្រាប់ថា លោកបង្កើតសារមន្ទីរនេះឡើងដោយសារចង់ជួយរំដោះផ្ទៃដីដែលមានគ្រាប់មីន ជួយប្រជាពលរដ្ឋឱ្យមានសុវត្ថិភាព និងមានផ្ទៃដីសម្រាប់ធ្វើស្រែចម្ការ។ ពិសេសជាងនេះ សារមន្ទីរនេះជាសារសំខាន់សម្រាប់ដាស់តឿនដល់ពិភពលោកឱ្យដឹងពីមហន្តរាយដែលកើតឡើងដោយសារសង្គ្រាម មហន្តរាយដោយសារគ្រាប់មីន និងចង់ឱ្យពិភពលោកឈប់ផលិតវាតទៅទៀត។
ព័ត៌មានពិស្ដារ សូមស្ដាប់ការអត្ថាធិប្បាយរបស់អ្នកនាង អ៊ីសា រ៉ហានី នៃសារព័ត៌មានថ្មីៗដូចតទៅ៖
នេះជាសំដីរបស់លោក អាគីរ៉ា ដែលគេស្គាល់ថាជា HERO CNN លើការស្ម័គ្រចិត្តដោះមីននៅកម្ពុជា ដែលសព្វថ្ងៃលោកគឺជាប្រធានសារមន្ទីរគ្រាប់មីនកម្ពុជា។ នៅសារមន្ទីរនេះមានតាំងបង្ហាញនូវគ្រឿងសព្វាវុធច្រើនប្រភេទ ដែលប្រមូលបានពីការងារដោះមីនរបស់លោក។ អាគីរ៉ា បានចាប់ផ្តើមការងារដោះមីនពីឆ្នាំ១៩៩០ តាមរយៈការងារស្ម័គ្រចិត្ត។ ឆ្នាំ១៩៩៧ សារមន្ទីរគ្រាប់មីនដំបូងគេបង្អស់នៅកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមបើកដំណើរការដល់ភ្ញៀវទេសចរនៅក្រុងសៀមរាប និងនៅឆ្នាំ២០០៧ បានដូរទៅភូមិខ្នារសណ្ដាយ ស្រុកបន្ទាយស្រី។
លោក អាគីរ៉ា បានឱ្យដឹងថា ការបង្កើតសារមន្ទីរនេះឡើងដោយសារចង់បង្ហាញពីគ្រោះថ្នាក់ដោយសារគ្រាប់មីនដែលមានមហន្តរាយដល់ជីវិតមនុស្ស សត្វ ហើយផ្ទៃដីដែលមានមីនមិនអាចដាំដុះបាន បង្កើតជាភាពក្រីក្រដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។ លោក អាគីរ៉ា ចង់ឱ្យពិភពលោកបានដឹងឮពីបញ្ហានេះ ហើយឈប់ផលិតវាបន្តទៀត។ តាំងពីខ្លួនផ្តើមចុះជួយដោះមីនលើផ្ទៃដីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមក សរុបជាគ្រាប់បានប្រមាណ៥ម៉ឺនគ្រាប់ហើយ។ លោក អាគីរ៉ា និយាយថា៖« ខ្ញុំស្ម័គ្រចិត្តដោះមីនពីឆ្នាំ១៩៩០ ដល់សព្វថ្ងៃ បានទាំងគ្រាប់ បានទាំងមីន ប្រមាណ៥ម៉ឺនគ្រាប់ ស្មើឱ្យយើងជួយ មីនមួយជីវិតមួយ»។ នេះជាអ្វីដែលលោក អាគីរ៉ា ចង់បង្ហាញថា ខ្លួនបានជួយជីវិតប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរឱ្យគេចផុតពីគ្រោះថ្នាក់ដោយសារគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះដែលបន្សល់ពីសង្គ្រាម។
ដ្បិតថា បានបង្កើតតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៧ តែសារមន្ទីរមីនរបស់លោក អាគីរ៉ា ទើបនឹងផ្តើមលក់សំបុត្រជូនភ្ញៀវទេសចរអន្ដរជាតិ នៅអំឡុងឆ្នាំ២០១៥តែប៉ុណ្ណោះ។ កន្លងមក សារមន្ទីរនេះពឹងលើថវិកាបរិច្ចាគពីភ្ញៀវទេសចរ ហើយថវិកាទាំងនោះលោកបានយកទៅបែងចែក មួយផ្នែកសម្រាប់សង់សាលារៀននៅជនបទក្រីក្រ មួយផ្នែកសម្រាប់ការងារជួយកុមាររងគ្រោះដោយសារមីន ក៏ដូចជាចិញ្ចឹមកុមារដែលរងគ្រោះដោយសារមីន ដោយទំនុកបម្រុងពួកគេរហូតដល់រៀនចប់និងមានការងារធ្វើ។
ងាកទៅក្រោយបន្ដិច ក្នុងទឹកមុខបែបស្រងូតស្រងាត់ម្ដងម្កាលកំឡុងផ្តល់បទសម្ភាសជាមួយអ្នកសារព័ត៌មាន លោក អាគីរ៉ា នឹកដល់សម័យខ្មែរក្រហម ដែលធ្វើឱ្យលោកបាត់បង់ឪពុកម្ដាយនិងព្រាត់ប្រាស់បងប្អូនសាច់ញាតិ។ លោកនៅចាំថា សម័យនោះខ្លួនមានអាយុប្រហែល៤ឬ៥ឆ្នាំ និងជាក្មេងរស់នៅក្នុងកងកុមារ។ ជីវិតបន្តរស់នៅជ្រកកោនជាមួយគេឯង ក្រោយសម័យខ្មែរក្រហម កុមារា អាគីរ៉ា រស់នៅជាមួយទាហានខ្មែរក្រហមក្នុងតំបន់ភូមិសាស្ដ្រខេត្តឧត្តរមានជ័យ និងសៀមរាប។ ពេលនោះហើយ ដែលលោកមានភាពស្និទ្ធស្នាលជាមួយកាំភ្លើង និងគ្រាប់បែក គ្រាប់មីន ស្ទើរគ្រប់ប្រភេទ ហើយចាត់ទុកគ្រឿងទាំងនោះជារបស់កម្សាន្តសម្រាប់ជីវិតកុមារអាយុប្រហែលជិត១០ឆ្នាំ។ លោកប្រាប់ថា ពេលនោះលោកហាក់សប្បាយរីករាយជាមួយការបាញ់កាំភ្លើង និងបោកគ្រាប់បែកក្នុងសមរភូមិ ពិសេសសង្គ្រាមពេលរាត្រី។ ពេលរាត្រីលោកឃើញគ្រាប់កាំភ្លើងហោះដូចកាំជ្រួច រីឯសំឡេងវា លោកប្រដូចទៅនឹងការវាយភ្លេងស្គរដូច្នោះដែរ។
បន្ទាប់ពីត្រូវទាហានវៀតណាមចាប់បានក្នុងជំរំទ័ពខ្មែរក្រហម លោក អាគីរ៉ា បានមករស់នៅក្នុងតំបន់អង្គរជាមួយទាហានវៀតណាម។ លោករម្លឹកថា ទាហានវៀតណាមស្រឡាញ់លោក និងបានយកលោកមកនៅជាមួយគ្រាន់បោកខោអាវ ដាំស្លរ និងដាំទឹកតែ។ រយៈពេលប្រមាណ៣ឆ្នាំជាមួយទាហានវៀតណាម លោក អាគីរ៉ា បន្តរៀនវិធីបាញ់កាំភ្លើង និងដោះមីនបន្ថែម រហូតដល់សម័យអ៊ុនតាក់។ នៅសម័យអ៊ុនតាក់ លោក អាគីរ៉ា ប្រាប់ថា មានឱកាសកែប្រែជីវិតដោយបានរៀនសូត្រ និងជ្រើសរើសផ្លូវល្អសម្រាប់ជីវិតជាកុមារកំព្រា។ លោកបន្តរៀនជំនាញដោះមីនដោយប្រើបច្ចេកទេសទំនើបៗ ខុសពីពេលមុនដែលលោកធ្លាប់កាន់ដោះដោយដៃផ្ទាល់។
ទាក់ទងនឹងឈ្មោះវិញ មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ លោក អាគីរ៉ា មិនទាន់ដឹងថាឈ្មោះពីកំណើតខ្លួនឈ្មោះអ្វីឡើយ។ មានមាឌធំ មុខថ្គាមខ្លា នៅពីតូចគេហៅលោកថា «យក្ស» ក្រោយមកមានឈ្មោះ អាឡូ អាក្លេ អាឡៃ សម សុភាព វុទ្ធី គឺប្ដូរផ្ដាស់ទៅតាមកន្លែងនិងអ្នកស្គាល់ដែលបានដាក់ឱ្យ។ មិនត្រឹមតែឈ្មោះទេ សូម្បីថ្ងៃខែឆ្នាំកំណើត ក៏មិនច្បាស់លាស់ដែរ។ ឈ្មោះ អាគីរ៉ា គឺជនជាតិជប៉ុនម្នាក់ក្នុងសម័យអ៊ុនតាក់ជាអ្នកដាក់ឱ្យ ហើយត្រូវបានលោក អាគីរ៉ា ប្រើ និងគេស្គាល់រហូតមក។
សព្វថ្ងៃ លោក អាគីរ៉ា មានកូនចំនួន៣នាក់ ប្រុស២ស្រី១ ដែលកូនច្បងកំពុងរៀនថ្នាក់ទី១០។ លោកមានពេលតិចតួចសម្រាប់ការងារនៅសារមន្ទីរ ក្រៅពីនោះគឺសារមន្ទីររបស់លោកមានបេសកកម្មចុះដោះមីននៅខេត្តគោលដៅចំនួន១០ រាប់ចាប់ពីខេត្តពោធិ៍សាត់ ដល់ខេត្តស្ទឹងត្រែង ហើយលោកចំណាយពេលច្រើននៅតាមចម្ការមីន។
ការងារដោះមីនមិនមែនជារឿងងាយស្រួលទេ ហើយមានផលប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់សុខភាព។ នៅពេលសួរថា តើលោកមានបំណងឈប់ធ្វើការងារនេះដែរឬទេនាពេលអនាគត លោក អាគីរ៉ា ឆ្លើយភ្លាមថា លោកស្រឡាញ់ការងារនេះ និងពេញចិត្តក្នុងការជួយសង្គ្រោះជីវិតមនុស្ស ជួយរំដោះផ្ទៃដីដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋយកទៅបង្កបង្កើនផល នេះជាក្ដីសុខផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោក អាគីរ៉ា ដែលថា លោកមិនមានជំនាញអ្វីផ្សេងក្រៅពីការងារនេះឡើយ។ លោកបន្តថា៖« ការងារដោះមីនប្រឈមច្រើន គឺធ្វើការ២៥ថ្ងៃ សម្រាក៥ថ្ងៃ ដេកនៅចម្ការមីន ក្ដៅ ដាច់ទឹក ចម្ការខ្លះដើររកទឹកឆ្ងាយតាមត្រពាំង អូរ ... អត់ខ្យល់ ឈឺ គ្រុនចាញ់ ...សារធាតុគ្រាប់មីនក៏ប៉ះពាល់សុខភាពយើងដែរ មានជាតិពុល គីមី ផ្សែងពុល ពេលខ្លះផ្សែងបន្ទុះ ធ្វើឱ្យយើងឈឺក្បាល វិលមុខ ធ្វើឱ្យកើតជំងឺ ដូចខ្ញុំធ្វើរាល់ថ្ងៃ ធ្វើឱ្យយើងគិតអីឆាប់ភ្លេច អត់ចាំ វង្វេង ពេលខ្លះដើរទៅដូចដើរលើខ្យល់ ហូរអីមិនដឹងរសជាតិ...»។
ថ្ងៃទៅមុខ លោក អាគីរ៉ា ចង់រក្សាសារមន្ទីរនេះឱ្យមានជីវិតរហូត និងចង់ឱ្យមានអ្នកគ្រប់គ្រងជំនួស អាចជាបុគ្គលិកដែលមានសមត្ថភាព កូនៗរបស់លោក ឬរាជរដ្ឋាភិបាលក៏បាន។ លោកចង់ឱ្យក្មេងៗដែលរងគ្រោះដោយគ្រាប់មីនមានចំណេះដឹង និងមានអនាគតប្រសើរ។ ពាក់កណ្ដាលជីវិតក្នុងសម័យសង្គ្រាម លោក អាគីរ៉ា ជាមនុស្សម្នាក់ដែលស្ងប់សង្គ្រាមជាខ្លាំង លោកថាសង្គ្រាមមិនល្អទេ និងចង់ឱ្យយុវជនក៏ដូចជាកូនៗរបស់លោកប្រឹងប្រែងរៀនសូត្រ ដើម្បីជួយសង្គមឱ្យមានការរីកចម្រើន ឱ្យសង្គមចាកឆ្ងាយពីសង្គ្រាម។
បន្ថែមពីអ្វីដែលកំពុងជួយដល់សង្គមសព្វថ្ងៃ ក្នុងនោះលោក អាគីរ៉ា មានបំណងបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលថែទាំមនុស្សចាស់ មនុស្សខ្សោយបញ្ញា ឬមានសតិមិនគ្រប់ផងដែរ។ លោកប្រាប់ថា ពួកគេទាំងនោះមានជីវិតដូចមនុស្សទូទៅដែរ ហើយត្រូវការការថែទាំមួយដែលល្អប្រសើរ៕