បទយកការណ៍ / បទសម្ភាសន៍
អន្តរជាតិ
តើច្បាប់អន្តរជាតិមានតួនាទីអ្វីក្នុងការទប់ស្កាត់សង្គ្រាមរវាងអាមេរិក និងអ៊ីរ៉ង់?
×![]()
ការបន្តប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងអាមេរិក និងអ៊ីរ៉ង់ធ្វើឲ្យមានការលើកឡើងជាសំណួរចំពោះតួនាទីរបស់ច្បាប់អន្តរជាតិក្នុងការចូលរួមចំណែកធានាដោះស្រាយ ឬបញ្ចៀសជម្លោះប្រដាប់អាវុធរវាងគូភាគី។ ម្យ៉ាងសម្រាប់អ្នកច្បាប់អន្តរជាតិ ភាពស្របច្បាប់ក្នុងការប្រើប្រាស់កម្លាំងសម្លាប់មេបញ្ជាការជាន់ខ្ពស់អ៊ីរ៉់ង់នៅលើទឹកដីអ៊ីរ៉ាក់ក្នុងគោលដៅការពារខ្លួននោះហាក់ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពស្រពេចស្រពិលនៅឡើយ។
ដើម្បីជ្រាបឲ្យបានលម្អិត សូមអានបទសម្ភាសន៍ខាងក្រោមរវាងលោក សៅ ផលនិស្ស័យនៃសារព័ត៌មានថ្មីៗ ជាមួយលោក ផល ពិសាល អ្នកជំនាញច្បាប់អន្តរជាតិ។ បច្ចុប្បន្នលោក ជាអនុប្រធានសមាគមសាលាត្រាជូ និងជាគ្រូឧទ្ទេសនីតិអន្តរជាតិសាធារណៈ នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច និងដេប៉ាតឺម៉ង់សិក្សាអន្តរជាតិ (DIS) នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ។ លោកបានបញ្ចប់ការសិក្សាក្នុងឯកទេសនីតិសមុទ្រ និងការកំណត់ព្រំដែនសមុទ្រនៃសាកលវិទ្យាល័យ Jean Moulin Lyon 3 ប្រទេសបារាំង។
សៅ ផលនិស្ស័យ៖ បញ្ហាប្រឈមគ្នារវាងអាមេរិក និងអ៊ីរ៉ង់នៅតែបន្តធ្វើឲ្យពិភពលោកព្រួយបារម្ភខ្លាំង។ គេបារម្ភថា សង្គ្រាម ឬជម្លោះប្រដាប់អាវុធណាមួយនឹងអាចកើតមានឡើង និងបង្កអសន្តិសុខ និងគ្រោះមហន្តរាយថែមទៀតផង។ តើអ្វីជាតួនាទីរបស់ច្បាប់អន្តរជាតិក្នុងការបន្ធូរបន្ថយបញ្ហា ឬបញ្ចៀសវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរដែលអាចបង្កដោយជម្លោះនេះ?
លោក ផល ពិសាល៖ ច្បាប់អន្តរជាតិ ជាយន្តការតែមួយគត់ ដែលដើរតួនាទីក្នុងការរារាំង និងទប់ស្កាត់ការវិលមកវិញនូវសង្គ្រាម វិនាសកម្ម និងអសន្តិសុខនានាលើពិភពលោក និងជាពិសេសក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះ រវាងអាមេរិក និងអ៊ីរ៉ង់។ គួរគូសបញ្ជាក់ផងដែរថា បន្ទាប់ពីវិនាសកម្ម និងមហន្តរាយយ៉ាងខ្លោចផ្សាឥតគណនាដែលបង្កឡើងដោយសង្គ្រាមលោកទាំងពីរលើក សហគមន៍អន្តរជាតិបានមូលមតិឯកភាពគ្នាក្នុងការបង្កើតសណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោកថ្មី ដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋានច្បាប់អន្តរជាតិ (ឬប្រកាន់ខ្ជាប់ច្បាប់អន្តរជាតិជាធំក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ) ក្នុងការថែរក្សា ការពារ និងស្តារសុខសន្តិភាពទាំងនៅក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។ ជាក់ស្ដែង ធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ ឆ្នាំ ១៩៤៥ ដែលផ្ទុកទៅដោយបទដ្ឋានទំនៀមទម្លាប់អន្តរជាតិជាច្រើន បានហាមឃាត់ការប្រើប្រាស់កម្លាំងយោធា ឬកម្លាំងប្រដាប់អាវុធដើម្បីជាមធ្យោបាយក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះរវាងរដ្ឋអធិបតយ្យ ដោយជំនួសមកវិញនូវការទទូចអោយមានការគោរពគោលការណ៍គ្រឹះស្ដីពីការដោះស្រាយជម្លោះដោយសន្តិវិធី ។
ពោល គឺ រដ្ឋភាគីជម្លោះទាំងអាមេរិក និងអ៊ីរ៉ង់ មានកាតព្វកិច្ចដោះស្រាយវិវាទ តាមជម្រើសធំៗពីរ គឺទី១ ការដោះស្រាយជម្លោះតាមរយៈមធ្យោបាយការទូត ដែលមានការចរចា ការសម្របសម្រួល ការស៊ើបអង្កេត ការសម្រុះសម្រួល និងសន្ធានកម្ម។ ទី២ ការដោះស្រាយជម្លោះតាមរយៈយុត្តាធិការអន្តរជាតិ ដែលមានដូចជា មជ្ឈត្តការ (ទម្រង់ជាអាជ្ញាកណ្តាល) និងតុលាការអន្តរជាតិ។ ក្នុងក្របខណ្ឌខាងលើនេះ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ក្នុងឋានៈជាស្ថាប័នកំពូលទទួលបន្ទុកផ្នែកសន្តិសុខពិភពលោក ដើរតួនាទីជាអន្តរការីចម្បង ក្នុងការផ្តល់អនុសាសន៍សមស្របណាមួយ ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹង និងបង្ការការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងភាគីជម្លោះ, បើទោះបីជាស្ថាប័នកំពូលនេះ ជារឿយទទួលរងការរិះគន់ថាអសមត្ថភាពក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយបិទបញ្ចប់ជម្លោះ (នៅមជ្ឈឹមបូព៌ាស៊ីរី លីបី, វិបត្តិនៅឧបទ្វីបកូរ៉េជាដើម) និងត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាខែលការពារផលប្រយោជន៍ប្រទេសមហាអំណាចក្តី ។
ជាក់ស្តែងនាពេលថ្មីៗនេះ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ដោយមានអ្នកតំណាងពីអាមេរិក (អ្នកតំណាងអ៊ីរ៉ង់អវត្តមាន បន្ទាប់ពីត្រូវបានជំទាស់ពីអាមេរិកក្នុងការទទួលបានទិដ្ឋាការ) បានបើកការប្រជុំជាបន្ទាន់មួយ និងបានអះអាងឡើងវិញនូវសារៈសំខាន់នៃការគោរពធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលជាច្បាប់ធម្មនុញ្ញកំពូលរបស់ពិភពលោក ក្នុងទិសដៅថែរក្សាសន្តិភាពនិងសន្តិសុខអន្តរជាតិ ក៏ដូចជាការរិះរកមធ្យោបាយសបស្របមួយស្ដីពីវបត្តិអាមេរិក-អ៊ីរ៉ង់។
ពោល គឺ រដ្ឋភាគីជម្លោះទាំងអាមេរិក និងអ៊ីរ៉ង់ មានកាតព្វកិច្ចដោះស្រាយវិវាទ តាមជម្រើសធំៗពីរ គឺទី១ ការដោះស្រាយជម្លោះតាមរយៈមធ្យោបាយការទូត ដែលមានការចរចា ការសម្របសម្រួល ការស៊ើបអង្កេត ការសម្រុះសម្រួល និងសន្ធានកម្ម។ ទី២ ការដោះស្រាយជម្លោះតាមរយៈយុត្តាធិការអន្តរជាតិ ដែលមានដូចជា មជ្ឈត្តការ (ទម្រង់ជាអាជ្ញាកណ្តាល) និងតុលាការអន្តរជាតិ។ ក្នុងក្របខណ្ឌខាងលើនេះ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ក្នុងឋានៈជាស្ថាប័នកំពូលទទួលបន្ទុកផ្នែកសន្តិសុខពិភពលោក ដើរតួនាទីជាអន្តរការីចម្បង ក្នុងការផ្តល់អនុសាសន៍សមស្របណាមួយ ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹង និងបង្ការការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងភាគីជម្លោះ, បើទោះបីជាស្ថាប័នកំពូលនេះ ជារឿយទទួលរងការរិះគន់ថាអសមត្ថភាពក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយបិទបញ្ចប់ជម្លោះ (នៅមជ្ឈឹមបូព៌ាស៊ីរី លីបី, វិបត្តិនៅឧបទ្វីបកូរ៉េជាដើម) និងត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាខែលការពារផលប្រយោជន៍ប្រទេសមហាអំណាចក្តី ។
ជាក់ស្តែងនាពេលថ្មីៗនេះ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ដោយមានអ្នកតំណាងពីអាមេរិក (អ្នកតំណាងអ៊ីរ៉ង់អវត្តមាន បន្ទាប់ពីត្រូវបានជំទាស់ពីអាមេរិកក្នុងការទទួលបានទិដ្ឋាការ) បានបើកការប្រជុំជាបន្ទាន់មួយ និងបានអះអាងឡើងវិញនូវសារៈសំខាន់នៃការគោរពធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលជាច្បាប់ធម្មនុញ្ញកំពូលរបស់ពិភពលោក ក្នុងទិសដៅថែរក្សាសន្តិភាពនិងសន្តិសុខអន្តរជាតិ ក៏ដូចជាការរិះរកមធ្យោបាយសបស្របមួយស្ដីពីវបត្តិអាមេរិក-អ៊ីរ៉ង់។
សៅ ផលនិស្ស័យ៖ តើជម្លោះបែបនេះអាចដោះស្រាយបាននៅតុលាការអន្តរជាតិ ឬអង្គការសហប្រជាជាតិដែរឬ យ៉ាងណា?
លោក ផល ពិសាល៖ ដូចដែលមានរៀបរាប់ពីខាងលើ គូភាគីទាំងពីរ ពិតជាអាច និងគួរពិចារណាពីជម្រើសប្តឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិ ជាពិសេស តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិនៃទីក្រុងឡាអេ ដែលជាស្ថាប័នយុត្តិធម៌កំពូលនៅក្នុងក្របខណ្ឌអង្គការសហប្រជាជាតិ។ សូមគូសបញ្ជាក់ផងដែរថា ទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក និងអ៊ីរ៉ង់ ធ្លាប់ប្រើប្រាស់យន្តការនេះ ប្រឆាំងនឹងគ្នាទៅវិញទៅមក នៅក្នុងជម្លោះផ្សេងៗគ្នា ។ ជាក់ស្តែង គេនៅចាំមិនភ្លេចនោះទេ ពីសំណុំរឿងដ៏ចម្រូងចម្រាស់មួយកាលពីឆ្នាំ១៩៧៩ ដែលអ្នកការទូតអាមេរិកត្រូវបានចាប់ជាចំណាប់ខ្មាំងនៅទីក្រុងតេអ៊ីរ៉ង់ ដែលសហរដ្ឋអាមេរិក បានប្តឹងអ៊ីរ៉ង់ពីបទរំលោភបំពានច្បាប់អន្តរជាតិស្ដីពីកិច្ចការពារបេសកកម្មការទូត និងកុងស៊ុល។ អ៊ីរ៉ង់ ក៏ធ្លាប់ និងកំពុងប្រើមធ្យោយបាយដូចគ្នានេះ ប្រឆាំងសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងសំណុំរឿងចំនួន៤ ផ្សេងគ្នា ហើយដែលក្នុងនោះ មានសំណុំរឿង២ កំពុងមានដំណើរនីតិវិធីនៅចំពោះមុខតុលាការទីក្រុងឡាអេ ស្ដីពីការដាក់ទណ្ឌកម្មលើអ៊ីរ៉ង់ និងវិធានការណ៍បង្កកទ្រពសម្បត្តិនានារបស់អ៊ីរ៉ង់ ដោយអាមេរិក។ ដូចនេះ វាមិនមែនជារឿងចម្លែកនោះទេ នៅក្នុងប្រវត្តិទំនាក់អន្តរជាតិរវាងប្រទេសទាំងពីរក្នុងការប្តឹងតុលាការអន្តរជាតិ ជាពិសេសតុលាការយុត្តិអន្តរជាតិទីក្រុងឡាអេ ប្រសិនបើប្រទេសទាំងពីរព្រមព្រៀងគ្នាធ្វើយ៉ាងដូច្នោះ។
លោក សៅ ផលនិស្ស័យ៖ ភាពតានតឹងកើតឡើងក្រោយការធ្វើឃាតមេបញ្ជាការយោធាជាន់ខ្ពស់របស់អ៊ឺរ៉ង់នៅលើទឹកដីអ៊ីរ៉ាក់ដោយសហរដ្ឋអាមេរិក។ មានការជជែកដេញដោលពីភាពស្របច្បាប់នៃការសម្រេចចិត្តនេះ តែអាមេរិកអះអាងថា ជាការការពារខ្លួន ដោយលើកយកមាត្រា ៥១នៃធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិជាសម្អាង។ តើការសម្លាប់ល្មើសនឹងច្បាប់អន្តរជាតិឬយ៉ាងណា?
លោក ផល ពិសាល៖ ជាគោលការណ៍ ការប្រើប្រាស់កម្លាំងយោធា ឬកម្លាំងប្រដាប់អាវុធដើម្បីជាមធ្យោបាយដោះស្រាយជម្លោះ ត្រូវបានហាមឃាត់ក្រោមច្បាប់ទំនៀមទម្លាប់អន្តរជាតិ។ ក៏ប៉ុន្តែ មាត្រា ៥១ នៃធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ អនុញ្ញាតអោយមានការប្រើប្រាស់កម្លាំងប្រដាប់អាវុធ នៅក្នុងករណីពិសេសដែលចាំបាច់បំផុត ដើម្បីជាមធ្យោបាយការពារខ្លួន ក្នុងន័យតបតប្រឆាំងនឹងការរំលោភបំពានខុសច្បាប់ណាមួយ។ និយាយមួយបែបផ្សេងទៀត សិទ្ធិការពារខ្លួនស្របច្បាប់ ឬការពារខ្លួនដោយធម្មានុរូប ជាករណីលែកលែងនៃគោលកាណ៍ស្ដីពីការហាមឃាត់ការប្រើប្រាស់កម្លាំងយោធា ឬកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ។ ចំណែក ភាពស្របច្បាប់ ឬមិនស្របច្បាប់ គឺអាស្រ័យលើការបំពេញលក្ខខណ្ឌមួយចំនួន ដែលពុំទាន់មានការឯកភាពនៅឡើយក្នុងរង្វង់អ្នកច្បាប់អន្តរជាតិ។ លក្ខខណ្ឌទាំងនោះមានដូចជា៖ ទី១ វត្តមាននៃការវាយប្រហារដោយកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ រឺសកម្មភាពខុសច្បាប់ណាមួយ។ ទី២ ភាពចាំបាច់នៃការប្រើប្រាស់កម្លាំង ដែលជាសកម្មភាពតបត ទៅនឹងការវាយប្រហារនោះ ដើម្បីជាមធ្យោបាយតែមួយគត់ក្នុងការការពារប្រយោជន៍ស្របច្បាប់ណាមួយ។ ទី៣ សកម្មភាពតបតនោះ ត្រូវមានភាពសមាមាត្រទៅនឹងការវាយប្រហារខាងលើ ទី៤ ត្រូវរាយការណ៍ជាបន្ទាន់ទៅដល់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ។
ចំណុចដែលមានការខ្វែងគំនិតគ្នាច្រើនជាងគេ គឺចំណុចទី១ ស្ដីពីវត្តមាននៃការវាយប្រហារដោយកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ រឺសកម្មភាពខុសច្បាប់ណាមួយ។
ត្រង់ចំណុចនេះ សហរដ្ឋអាមេរិក ធ្លាប់បានបកស្រាយ ម្តងរួចមកហើយ ដើម្បីផ្តល់ភាពស្រប់ច្បាប់អោយអន្តរាគមន៍យោធារបស់ខ្លួននៅក្នុងសង្គ្រាមអ៊ីរ៉ាក់ ឆ្នាំ២០០៣។ ជាក់ស្តែង តាមរយៈទ្រឹស្ដីប៊ូស បង្កើតដោយប្រធានាធិបតី ចច ដាប់ប៊លយូ ប៊ូស ការពារខ្លួនស្របច្បាប់ មិនចាំបាច់ទាល់តែមានកិច្ច ឬសកម្មភាពវាយប្រហារជាមុននោះទេ ដែលអនុញ្ញាតអោយមានការតបត។ ផ្ទុយទៅវិញ ភាគីដែលសម្រេចចិត្តអនុវត្តសិទ្ធិការពារខ្លួននេះ គ្រាន់តែត្រូវផ្តល់អំណះអំណាងថា ខ្លួនស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពទទួលរងការគំរាមកំហែងខាងផ្នែកសន្តិសុខជាតិ ឬក្នុងកាលៈទេសៈដែលអាចដឹងទុកជាមុនថា អាចនឹងមានការវាយប្រហារណាមួយមកដល់ឆាប់ៗ។ ត្រង់ចំណុចនេះ គេឃើញថា អាមេរិក ធ្លាប់ចាញ់ក្តីម្តងរួមមកហើយ ក្នុងសំណុំរឿងអន្តរាគមន៍យោធាអាមេរិក ក្នុងទឹកដីនីហ្ការ៉ាកាដោយមិនអាចបញ្ចុះបញ្ចូលចៅក្រមអន្តរជាតិអោយទទួលស្គាល់សិទ្ធិការពារខ្លួនស្របច្បាប់របស់ខ្លួន។
តាមទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួន ការសម្លាប់មេបញ្ជាការយោធាជាន់ខ្ពស់របស់អ៊ឺរ៉ង់នៅលើទឹកដីអ៊ីរ៉ាក់ ពិតជាពិបាកក្នុងការបញ្ជាក់ពីភាពស្របច្បាប់ណាស់ ពីព្រោះថា លក្ខខណ្ឌទី១ ទំនងមិនត្រូវបានបំពេញ នេះបើយោងទៅតាមយុត្តិសាស្ត្រ(សេចក្តីសម្រេចមុនៗ) របស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ និងទ្រឹស្តីយល់ឃើញភាគច្រើនរបស់អ្នកច្បាប់អន្តរជាតិ។
លើសពីនេះ ប្រសិនបើគ្មានការវាយប្រហារជាមុន លក្ខខណ្ឌទី៣ស្ដីពីភាពសមាមាត្ររវាងសកម្មភាពវាយប្រហារ និងសកម្មភាពវាយតបត នឹងរឹតតែលំបាកបំពេញទៅទៀត ពីព្រោះថាគេនឹងមិនអាចបញ្ជាក់ពីសមាមាត្រភាព ឬអសមាមាត្រភាពបាននោះទេ ប្រសិនបើគេពុំបានដឹងជាមុនពីទំហំ ឬកម្រិតនៃការវាយប្រហារដំបូងដែលជាលក្ខខណ្ឌទី១ ដើម្បីជាមូលដ្ឋានក្នុងវាស់ស្ទង់ទំហំ ឬកម្រិតនៃការវាយតប ឬតបតនោះ។ ត្រង់នេះ គេមិនទាន់និយាយពី ការមិនបំពេញកាតព្វកិច្ចពីសំណាក់អាមេរិក ក្នុងការរាយការណ៍ជូនដល់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអំពីការអនុវត្តសិទ្ធិការពារខ្លួនស្របច្បាប់នេះ។ ជាក់ស្តែង អាមេរិកទំនងជាអាក់ខានក្នុងការរាយការណ៍ជាមុខ ស្តីពីការសម្រេចចិត្តរបស់ខ្លួនក្នុងការអនុវត្តសិទ្ធិការពារខ្លួននេះ៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
