ភ្នំពេញ៖ បច្ចុប្បន្ន មានយុវជនខ្មែរជាច្រើន បានរៀបការទាំងវ័យក្មេង ហើយបានលែងលះគ្នាជាបន្តបន្ទាប់ ក្រោយរស់នៅជាមួយគ្នាក្នុងនាមជាប្ដីប្រពន្ធថ្មីថ្មោងបានមួយរយៈពេលខ្លី។ ការលែងលះគ្នាក្នុងចំណោមគូស្រករវ័យក្មេងនេះ ត្រូវបានអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវអះអាងថា បណ្តាលមកពីបញ្ហាផ្នត់គំនិតមិនទាន់ចាស់ទុំ ការជះឥទ្ធិពលផ្នែកសង្គមគ្រួសារ បញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុ និងការមិនទាន់បានត្រៀមខ្លួនគ្រប់គ្រាន់ក្នុងចាប់ដៃគ្នាជាប្តីប្រពន្ធ។
ជាបន្តសូមអញ្ជើញស្តាប់បទយកការណ៍ដែលរៀបចំដោយ លោក រ៉ឹម ភារី ដូចតទៅ៖
អង្គុយនៅផ្ទះក្នុងភូមិមួយនាខេត្តកំពង់ឆ្នាំង យុវជនម្នាក់ ដែលទើបលែងលះភរិយានាពេលថ្មីៗនេះ បានរៀបរាប់ក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ថា នៅពេលមានប្រពន្ធទាំងមិនបានត្រៀមទុកនេះ បានធ្វើឲ្យរូបលោកប្រឈមបញ្ហារាប់រយជំពូក ដែលពិបាកដោះស្រាយរហូតឈានដល់ការចែកផ្លូវគ្នា។
ដារ៉ា ជាឈ្មោះខ្ញុំដាក់ឲ្យ បានរៀបរាប់ថា៖ «នៅលីវ យើងមានសិទ្ធិដើរហើរបាន តែពេលមានប្រពន្ធ មុននៅទៅណា ត្រូវប្រាប់គេ(ប្រពន្ធ) គេមិនឲ្យទៅ យើងមានហេតុផលថាត្រូវទៅណា! លុយកាក់ នៅកំលោះ យើងចាយ បើថាចាយមួយថ្ងៃមួយម៉ឺន ពេលមានប្រពន្ធ យើងមិនសូវបានចាយទេ ព្រោះឲ្យគេកាន់លុយ។ ឲ្យគេកាន់លុយពិបាកជាងធនាគារទៀត ទៅដកទាល់តែស៊ីញ៉េ»។
ដារ៉ា ដែលជាកម្មកររោងចក្រម្នាក់ បានរៀបការនៅឆ្នាំ២០១៦។ កាលនោះ យុវជនវ័យ២៣ឆ្នាំរូបនេះ បានស្រឡាញ់អ្នកធ្វើការជាមួយគ្នាបានជាង១ខែ។ ក្រោយរៀបការរួច លោកនិងភរិយា មិនមានសុភមង្គលនោះឡើយ ព្រោះដារ៉ាដែលជាកូនច្បងក្នុងគ្រួសារ តែងឈ្លោះគ្នា និងមិនចុះសម្រុងជាមួយភរិយាលើបញ្ហាជាច្រើន ដូចជា ការជ្រើសរើសការរស់នៅជាមួយឪពុកម្តាយបង្កើត ឬឪពុកម្តាយក្មេក ការមិនទុកចិត្តគ្នាលើការទុកដាក់លុយកាក់ ការមិនគោរពគ្នាក្នុងការសម្រេចចិត្តអ្វីមួយ ព្រមទាំងបញ្ហាជាច្រើនទៀត។ ការមិនចុះសម្រុងនេះហើយ ទើបដារ៉ា និងភរិយា ដែលមិនទាន់មានកូនផងនោះ បានសម្រេចចិត្តលែងលះគ្នានៅចុងឆ្នាំ២០១៩កន្លងទៅ ដើម្បីចាប់ផ្តើមស្នេហាជាមួយអ្នកថ្មីរៀងៗខ្លួន។
ដារ៉ា បានរម្លឹកទាំងសោកស្តាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «មុននឹងស្រឡាញ់គ្នា ខ្ញុំអត់បានរៀបគម្រោងថា អនាគតត្រូវធ្វើអ្វីៗនោះទេ។ កាលនោះ ស្រឡាញ់មួយឆាវទៅ។ ស្រឡាញ់គ្នាបានមួយខែកន្លះ ក៏ឲ្យម៉ាក់ចូលសួរ ឆ្នាំក្រោយក៏រៀបការទៅ។ យើងអត់បានរៀបគម្រោង ថា ត្រូវអ្វីពេលរៀបការហើយ។ ដូច្នេះ ពាក្យថា ស្រឡាញ់ មានតែមួយឆាវ យើងអត់បានគិត»។
តាមពិតទៅ មិនមែនតែដារ៉ាម្នាក់ទេ ដែលជួបប្រទះ នឹងការលែងលះគ្នានោះ។ សូម្បីមិត្តភក្តិដែលលោកស្គាល់បួនប្រាំនាក់នៅក្នុងភូមិ ក៏បានលែងលះគ្នាម្តងជាពីរដងដែរ។ ការលែងលះរវាងប្តីប្រពន្ធវ័យក្មេងនេះ ក្លាយជាបញ្ហាចោទឡើង ដោយធ្វើឲ្យយុវជនខ្មែរខាតពេលវេលា ធ្វើឲ្យមានកូនកំព្រាឪពុក ឬកំព្រាម្តាយ ស្របពេលខ្លះទៀត រហូតឈានទៅមានជំងឺផ្លូវចិត្តទៀតផង។
ទាក់ទងនឹងទិន្នន័យនៃចំនួនការលែងលះគ្នាក្នុងមួយឆ្នាំៗវិញ សារព័ត៌មានថ្មីៗ បានព្យាយាមទាក់ទង លោក អ៊ី រិន្ទ អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីស្នើសុំទិន្នន័យចំនួនករណីលែងលះគ្នាប្រចាំឆ្នាំនៅរាជធានីភ្នំពេញ តែត្រូវបានលោកបដិសេធ ដោយលោកសំអាងថា រង់ចាំការសម្រេចពីថ្នាក់លើជាមុនសិន។
យ៉ាងណាក៏ដោយ នៅឆ្នាំ២០១៣ របាយការណ៍របស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានបង្ហាញថា នៅរាជធានីភ្នំពេញមានប្តីប្រពន្ធជាង១២០០គូ បានលែងលះគ្នា ដោយ៧០ភាគរយ ស្ត្រីជាអ្នកសុំលែងលះ។
ច្បាប់ស្តីពី៖ «អាពាហ៍ពិពាហ៍ និងគ្រួសារ» ត្រង់ជំពូក៣ មាត្រា៣៩ បានចែងថា ប្តី ឬប្រពន្ធ អាចប្ដឹងសុំលែងលះគ្នាបាន កាលបើមានមូលហេតុគ្រប់គ្រាន់បញ្ជាក់ថា ខ្លួនពុំអាចរួមរស់ជាមួយគ្នាតទៅទៀតបាន។ មូលហេតុជាអាទិ៍ មានដូចខាងក្រោមនេះ៖
១. ការចុះចោលទីលំនៅដោយឥតមូលហេតុត្រឹមត្រូវ ហើយមិនមានការផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារ និងទំនុកបម្រុងកូនសោះ។
២. វាយដំឃោរឃៅ ធ្វើទុកបុកម្នេញប្រមាថមើលងាយធ្ងន់ធ្ងរចំពោះសហព័ទ្ធ ឬចំពោះបុព្វញាតិរបស់សហព័ទ្ធនេះ។
៣. មានចរិយាផ្ទុយពីសីលធម៌ ឬប្រព្រឹត្តអនាចារ
៤. អពលានុភាពនៃលិង្គ
៥. បែកគ្នាអស់រយៈជាង ១ឆ្នាំ។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ បានប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗ លោកក៏មិនមានទិន្នន័យករណីលែងលះគ្នានេះដែរ។ តែលោកបានអះអាងថា ពលរដ្ឋម្នាក់ៗមានសិទ្ធិក្នុងការលែងលះគ្នា ស្របតាមផ្លូវច្បាប់។
លោកថ្លែងថា៖ «ជាទិដ្ឋភាពផ្លូវច្បាប់ ការលែងលះ គឺជាសិទ្ធិរបស់គូស្វាមីភរិយា ភាគីណាដែលមិនអាចរស់នៅជាមួយគ្នាបាន ច្បាប់គេផ្តល់សិទ្ធិក្នុងការលែងលះគ្នា។ ច្បាប់គេមិនលើកទឹកចិត្តឲ្យមានការប្រើហិង្សាទេ ពេលរស់នៅជាមួយគ្នាមិនចុះសម្រុង ប៉ុន្តែគេអនុវត្តន៍សិទ្ធិដែលមានធានាក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ជាតិនានា។ ដូច្នេះ ឲ្យតែមានមូលហេតុច្បាស់លាស់ក្នុងការលែងលះ គឺអាចលែងលះបាន។ ការលះលែងនោះ ត្រូវសម្រចដោយតុលាការ»។
អ្នកស្រី ម៉ិច សម្ផស្ស សាស្ត្រាចារ្យទស្សនវិជ្ជា បានថ្លែងថា មានមូលហេតុមួយចំនួនដែលធ្វើឲ្យមានកំណើននៃការលែងលះគ្នារបស់យុវជនខ្មែរ មានដូចជា ផ្នត់គំនិតក្មេងខ្ចីរបស់គូស្វាមីភរិយា កង្វះមធ្យោបាយចិញ្ចឹមជីវិត ចំណេះដឹងយុវជន និងអាណាព្យាបាលមានកម្រិត កង្វះផែនការគ្រួសារ និងបទពិសោធន៍សង្គមជាដើម ដែលធ្វើឲ្យពួកគេមិនអាចសម្របខ្លួនក្នុងការរស់នៅជាមួយគ្នា។
សាស្ត្រាចារ្យ ម៉ិច សម្ផស្ស អត្ថាធិប្បាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «បើសិនជាយើងចង់បានជីវិតជាប្តីជាប្រពន្ធ សួរថា គុណធម៌របស់បុគ្គល យើងបានបណ្តុះបណ្តាលឬនៅ? យើងមានភាពអត់ទ្រាំបានឬនៅ? ដូចនៅក្នុងរឿង ឪពុកក្មេករើសកូនប្រសារ បុគ្គលដែលជាអនាគតកូនប្រសាររបស់គាត់ ត្រូវមានគុណធម៌គ្រប់គ្រាន់ ទើបគាត់ជ្រើសរើសធ្វើជាកូនប្រសារ។ អ៊ីចឹង ភាពអត់ទ្រាំ ភាពអត់ធ្មត់ ការដោះស្រាយបញ្ហា ចេះស្វែងយល់ពីទឹកចិត្តខាងឪពុកម្តាយ ស្អីទាំងអស់ហ្នឹង ស្ថិតក្នុងកត្តាផ្លូវចិត្តហ្នឹងឯង។ នៅពេលគាត់រៀបការវ័យក្មេង តែចិត្តគំនិតគាត់ចាស់ទុំ គាត់មានគុណធម៌ វាជាកត្តាមួយ ធ្វើឲ្យជួយសម្រួលដល់ការរស់នៅ និងកាត់បន្ថយការឈ្លោះគ្នាដែលឈានដល់ការលែងលះ។ អ៊ីចឹង កត្តាចិត្តគំនិតនេះសំខាន់ណាស់។ ខ្ញុំគិតថា ប្រហែលជាយុវវ័យសម័យក្រោយនេះ ខ្វះមធ្យោបាយក្នុងការអប់រំ បណ្តុះនូវគុណធម៌ អកប្បកិរិយា និងផ្នត់គំនិតនេះ»។
បើតាមអ្នកស្រី ម៉ិច សម្ផស្ស ក្រៅពីមូលហេតុខាងលើ យុវវ័យភាគច្រើន គិតថា អាពាហ៍ពិពាហ៍ ជាច្រកទ្វារទៅកាន់សុភមង្គល និងភាពរីករាយ តែពួកគេភ្លេចគិតថា អាពាហ៍ពិពាហ៍ជាខ្លោងទ្វារនាំទៅរកបញ្ហារាប់រយជំពូក។
អ្នកស្រីពន្យល់បន្ថែមថា៖ «មនុស្សភាគច្រើន យល់ខុសបញ្ញត្តិនៃការរៀបការ។ ក្នុងសៀវភៅខ្ញុំអានហ្នឹង គេថា មនុស្សមើលខុសច្រើនណាស់ ពួកគេយល់ថា អាពាហ៍ពិពាហ៍ជាខ្លោងទ្វារប្រកបដោយផ្ការីកស្គុះស្គាយ ជាមាគ៌ាដ៏ស្រស់បំព្រង អ្នកទាំងពីរពោរពេញដោយភាពរីករាយ ពេញចិត្ត និងសុភមង្គល។ តែតាមពិត អាពាហ៍ពាហ៍ជាខ្លោទ្វារឆ្ពោះទៅរកបញ្ហា។ ហេតុអី? ព្រោះកាលយើងនៅលីវ យើងមានបញ្ហាប្រហែល៥០ឬ៧០ភាគរយ។ ហើយពេលយើងរៀបការ យើងនាំបុគ្គលផ្សេងទៀតមក ដែលមានបុគ្គលភាពផ្សេង ផ្លូវចិត្តផ្សេង អារម្មណ៍ផ្សេងពីយើង ហើយគេក៏មានបញ្ហារបស់គេដែរ។ អីចឹង យើងមិនត្រឹមតែប្រឈមនឹងការដោះស្រាយបញ្ហាខ្លួនយើងទេ គឺយើងត្រូវប្រឈមមុខ ដោះស្រាយបញ្ហាមនុស្សម្នាក់ទៀតដែលចូលមកក្នុងជីវិតរបស់យើង»។
សាស្ត្រាចារ្យជំនាញផ្នែកសង្គមរូបនេះ សំណូមពរ ឲ្យយុវជន ត្រូវត្រៀមខ្លួនឲ្យបានរួចរាល់ជាមុនសិន មុនសម្រេចចិត្តដើរចូលរោងការ ពោល គឺត្រូវមានផែនការជីវិតឲ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីចៀសវាងការបែកបាក់គ្នា ដែលបង្កឲ្យមានវិបត្តិជាច្រើនសម្រាប់ខ្លួនឯង គ្រួសារ និងសង្គម៕