បាត់បង់លោក គុន សុភាព អ្នកស្រាវជ្រាវសាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ ប្រៀបដូចឆេះបណ្ណាល័យឯកសារបុរាណមួយ

ជាតិ

បាត់បង់លោក គុន សុភាព អ្នកស្រាវជ្រាវសាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ ប្រៀបដូចឆេះបណ្ណាល័យឯកសារបុរាណមួយ

17, May 2020 , 9:19 pm

រូបភាព

លោក គុន សុភាព កំពុងកាន់សាស្ត្រាស្លឹករឹត (រូបផ្ដល់ដោយលោក ឡេង កុក អាន)

ដោយ: ប៉ូ សាគុន

ភ្នំពេញ៖ ជាកល្យាណមិត្តនឹងគ្នា ក្នុងកិច្ចការស្រាវជ្រាវ និងអភិរក្សគម្ពីរសាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ លោក ឡេង កុក អាន បានហៅការបាត់បង់លោក គុន សុភាព ថាស្មើនឹងការឆេះបណ្ណាល័យឯកសារបុរាណមួយទាំងស្រុង។ ធ្វើការជាមួយគ្នាជិតបីទសវត្សរ៍ លោក ឡេង កុក អាន ឲ្យតម្លៃលោក គុន សុភាព ជាកំពូលមនុស្សផ្នែកចំណេះដឹងធម៌បុរាណ ក្នុងសម័យកាលនេះ។ លោក គុន សុភាព បានទទួលមរណភាព កាលពីថ្ងៃចន្ទ ទី៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០ នាវេលាម៉ោង៤ទៀបភ្លឺ ក្នុងជន្មាយុ៦៤ឆ្នាំ ដោយរោគាពាធ។

អង្គុយលើកៅអីមានធ្នាក់ដៃ ក្នុងបន្ទប់តម្កល់គម្ពីសាស្ត្រាស្លឹករឹត វាន និង ក្រាំង នៃវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវ និង អភិរក្សសាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ លោក ឡេង កុក អាន ដែលជាមនុស្សជិតស្និទ្ធនឹងលោក គុន សុភាព បានប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗថា លោក គុន សុភាព គឺជាមនុស្សមានចំណេះដឹងខ្ពស់ផ្នែកធម៌បុរាណ ដែលមានតែមួយគ្មានពីរនៅប្រទេសកម្ពុជា នាជំនាន់នេះ។ លោក ឡេង កុក អាន បន្ថែមថា សេចក្ដីព្យាយាមមាំក្នុងកិច្ចការស្រាវជ្រាវ ភាពហ្មត់ចត់ច្បាស់លាស់ក្នុងការងារ គឺជាគុណសម្បត្តិរបស់លោក គុន សុភាព។

លោក ឡេង កុក អាន កំពុងអង្គុយមើលសាស្ត្រាស្លឹករឹត (រូបផ្ដល់ដោយលោក ឡេង កុក អាន)

លោក ឡេង កុក អាន មានប្រសាសន៍ថា ពន្យល់បន្ថែម៖«គាត់ ជាមនុស្សប្រាកដនិយម បើគាត់មើលឯកសារណាមួយ គឺគាត់មើលទាល់តែយល់ច្បាស់ ហើយពិភាក្សាវែកញែកគ្នាហ្មត់ចត់ហើយ ទើបគាត់ហ៊ានសរសេរ ព្រោះការងារស្រាវជ្រាវមិនអាចធ្វើលំៗបានទេ។ សាស្ត្រាខ្លះមិនមានចំណងជើងទេ ដូច្នេះគាត់ត្រូវមើលចំណងជើងយ៉ាងលំអិត បើឃើញថាពិតប្រាកដ ទើបគាត់ហ៊ានដាក់ចំណងជើង។ គាត់ជាមនុស្សមានចិត្តសណ្ដោសប្រណៃ មិនដែលមានជម្លោះក្នុងក្រុមការងារឡើយ»។

លោក ឡេង កុក អាន ដែលមានតុធ្វើការនៅទល់មុខគ្នាជាមួយលោក គុន សុភាព ក្នុងបន្ទប់តែមួយ បាននិយាយទាំងអួលដើមកថា៖«យើងគួរស្ដាយ គាត់ប្រៀបបាននឹងអ្នកប្រាជ្ញមួយរូប ដែលយល់ជម្រៅពាក្យបុរាណ។ ពីមុនមានគាត់ សួរដេញដោលរកឫសរកគល់របស់ពាក្យ យើងឆាប់យល់ យើងសម្រេចបាន។ តែពេលនេះ អត់ពីគាត់តើខ្ញុំទៅសួរអ្នកណា? ឥឡូវខ្ញុំឯកា។ យើងចុះទៅស្រាវជ្រាវតាមវត្ត យើងស្នាក់នៅក្នុងវត្តជាមួយគ្នា។ គាត់ធ្វើការក្នុងព្រះវិហារ គាត់សូត្រធម៌បុរាណ អស់មួយមេចូលមួយមេ សូត្រមួយយប់ទល់ភ្លឺមិនទាន់អស់ធម៌សូត្រផង»។

បានដើររួមវិថីស្រាវជ្រាវគម្ពីរសាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ ជាមួយគ្នាអស់រយៈពេលជិត៣០ឆ្នាំ ពោលគឺតាំងពីឆ្នាំ១៩៩២មក លោក ឡេង កុក អាន បានរំឭកពីគ្រាដំបូងបំផុត ដែលនាំឲ្យលោក គុន សុភាព មានឱកាសបានធ្វើកិច្ចការងារស្រាវជ្រាវ និងអភិរក្សគម្ពីរសាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ។ លោក ឡេង កុក អាន បានបញ្ជាក់ថា មានថ្ងៃមួយគ្រាដែលលោក ចុះទៅធ្វើការនៅវត្តគៀនឃ្លាំង ដើម្បីរៀបចំសាស្ត្រា ដែលត្រូវនឹងពេលឆេងមេង(ក្នុងប្រពៃណីចិន) ហើយ បានឃើញលោក គុន សុភាព ស្លៀកក្រមាហើយលីខ្វែវមួយទៅកាប់ព្រៃនៅវត្តគៀនឃ្លាំង ទំនងជាសម្អាតផ្នូរជីដូនជីតា។

សាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ (រូបពី Pisnulok-ពិស្ណុលោក)

ពេលដែលលោក គុន សុភាព បានឃើញ លោក ឡេង កុក អាន រៀបចំសាស្ត្រានៅក្នុងសាលាបុណ្យមួយ ក្នុងវត្តគៀនឃ្លាំង លោក សុភាព ក៏បានសាកសួរពីដំណើរការនៃការងារនោះ។ ពេលនោះហើយ ដែលលោក គុន សុភាព បានជាប់ចិត្តចង់ធ្វើការងារស្រាវស្រាវ និងថែរក្សាសាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ។ ទាំងនេះជាការរៀបរាប់របស់លោក ឡេង កុក អាន ដដែល។

លោក ឡេង កុក អាន បញ្ជាក់ថា៖«ខ្ញុំធ្វើការលើការស្រាវជ្រាវសាស្ត្រានេះមុនគាត់ ប្រហែលជា២ឆ្នាំ។ ពេលមួយកាលពីឆ្នាំ១៩៩២ ក្រោយពីយើងបានជួបគ្នា ក្នុងវត្តគៀនឃ្លាំងមក គាត់ក៏ចង់ធ្វើការងារនេះ។ ខ្ញុំប្រាប់ថ្ងៃឲ្យគាត់ទៅជួបខាងបារាំង ហើយគេក៏យល់ព្រមឲ្យគាត់ធ្វើការជាមួយខ្ញុំ។ ពីដើមគាត់ធ្លាប់បួសរៀន ដូច្នេះគាត់ស្រឡាញ់សាស្ត្រាហ្នឹង គាត់ធ្លាប់អាន និងយល់ពីសាស្ត្រាហ្នឹងច្រើន»។

រំឭកពីវេលាចុងក្រោយដែលលោក សុភាព មានវត្តមាននៅក្នុងបន្ទប់ការិយាល័យ ក្នុងវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវ និងអភិរក្សសាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ ដែលស្ថិតក្នុងបរិវេណវត្តឧណ្ណាលោម លោក ឡេង កុក អាន ថាក្រោយពីសម្រាកព្យាបាលជំងឺនៅផ្ទះ១ខែ ជំងឺរបស់លោក សុភាព បានធូរស្រាលខ្លះ លោកក៏ជិះផាសអេបមកកន្លែងធ្វើការ ក្រោមហេតុផលដើម្បីបំបាត់ភាពអផ្សុក។

ឧទ្ទេសាចារ្យ គុន សុភាព កំពុងកាន់សាស្ត្រាស្លឹករឹត (រូបផ្ដល់ដោយលោក ឡេង កុក អាន)

«គាត់ថាមកកន្លែងធ្វើការបានជជែកគ្នាលេង។ ក្រោយមកទៀតចូលឆ្នាំ យើងបែកគ្នាសិន។ ក្រោយចូលឆ្នាំឮថាគាត់មានជំងឺខ្លាញ់រំបេះដូងមួយទៀត គេយកគាត់ទៅពេទ្យ។ គាត់ចេញមកផ្ទះប្រហែលបាន២ទៅ៣ថ្ងៃគាត់ក៏ស្លាប់។ គាត់តែងប្រាប់ខ្ញុំជាហូរហែរថា ដល់ដំណាក់កាលត្រូវស្លាប់ ទោះជាយើងឃាត់យ៉ាងណាក៏វាមិនបានដែរ។ គាត់មិនមានការតក់ស្លត់ទេ។ គាត់ធ្លាប់ប្រាប់ខ្ញុំថា ជីវិតចុងក្រោយរបស់គាត់ គឺគាត់ចង់ទៅសំណាក់ធម៌វិបស្សនាកម្មដ្ឋាន នៅក្នុងព្រៃតាមបែបបុរាណ។ តែគួរឲ្យស្ដាយ ពេលវេលាមិនអំណោយផល»។ ទាំងនេះគឺជាពាក្យសម្ដីចុងក្រោយ រវាងលោក គុន សុភាព ជាមួយលោក ឡេង កុក អាន នៅគ្រាវេលាកាន់តែខើចនោះ។

វាន(គម្ពីរបុរាណ ដែលធ្វើពីស្លឹកទ្រាំង មានទំហំនិងប្រវែងខ្លីជាងសាស្ត្រាស្លឹករឹត) (រូបពី Pisnulok-ពិស្ណុលោក)

ខាងក្រោមនេះគឺជាជីវប្រវត្តិសង្ខេប របស់លោក គុន សុភាព ចងក្រងដោយលោក ឡេង កុក អាន ដែលជាជំនិតនឹងគ្នា ក្នុងកិច្ចការស្រាវជ្រាវ ថែរក្សា និងអភិរក្សសាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ។

លោក គុន សុភាព ឈ្មោះហៅក្រៅ ម៉ុង កើតនៅថ្ងៃសៅរ៍ ខែ មាឃ ឆ្នាំរកា ព.ស ២៥០០ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៣ ខែកុម្ភៈ គ.ស ១៩៥៦ នៅភូមិគៀនឃ្លាំង សង្កាត់លេខ៧ ក្រុងភ្នំពេញ។ លោកមានឪពុកឈ្មោះ គុន សុងធ្វើជាទាហានម៉ារីនជើងទឹក។ ម្ដាយឈ្មោះ ហេង ទៀង ប្រកបមុខរបរធ្វើចម្ការដាំស្ពៃ។

កាលនៅកុមារភាពអាយុ៧ឆ្នាំ កុមារ ម៉ុង ត្រូវបានឪពុកនាំទៅចុះឈ្មោះចូលរៀននៅសាលាបឋមសិក្សាបំពេញវិជ្ជាគៀនឃ្លាំង ក្នុងឆ្នាំ១៩៦៣។ លុះឆ្នាំ ១៩៧០ អាយុ១៤ឆ្នាំ ប្រឡងជាប់ College ត្រូវបានប្ដូរទៅរៀននៅវិទ្យាល័យទួលគោកក្នុងឆ្នាំនោះ។ ជាឆ្នាំដែលមានការធ្វើរដ្ឋប្រហារ ទម្លាក់សម្ដេចឪ ដូច្នេះឪពុករបស់ ម៉ុង មិនសូវបានត្រឡប់មកផ្ទះឡើយ ព្រោះគាត់ត្រូវប្រចាំការក្នុងបន្ទាយ។ ក្នុងនាមជាកូនច្បងក្នុងគ្រួសារ ម៉ុង ត្រូវជំនួសកិច្ចការឪពុកក្នុងផ្ទះ។ មកពីរៀនវិញ សុភាព ត្រូវជួយមើលប្អូនៗ និងជួយរែកទឹកស្រោចដំណាំស្ពៃជាមួយម្ដាយ ដើម្បីរកកំរៃជួយផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ។

ក្នុងឆ្នាំ១៩៧២ នៅអាយុ១៦ឆ្នាំ ប្ដូរការសិក្សាពីវិទ្យាល័យទួលគោក មករៀននៅវិទ្យាល័យប្រូវីដង្សវិញ។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ ប្រឡងជាប់សញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ។ ឆ្នាំ១៩៧៥ ជាសិស្សថ្នាក់ទី១ទំនើប នៃវិទ្យាល័យប្រូវីដង្ស។ ឆ្នាំ១៩៧៦ ត្រូវបានអង្គការខ្មែរក្រហមជម្លៀសឲ្យទៅនៅភូមិកោះរះ ឃុំកោះរះ ស្រុកល្វាឯម ខេត្តកណ្ដាល ធ្វើជាកងចល័ត មានការងារដូចជាលើកប្រព័ន្ធភ្លឺស្រែ លើកទំនប់ទឹក ជីកប្រឡាយ កាប់ព្រៃ ដក ស្ទូង ច្រូត កាត់ បោកបែន និងធាក់រហាត់ទឹក។

ក្នុងពេលមួយជារដូវប្រាំងក្ដៅខ្លាំង ខ្មែរក្រហមបានឲ្យគាត់ទៅធាក់រហាត់ទឹកបញ្ចូលស្រែប្រាំង ពេលនោះគាត់បានយកអាវដែលធ្លាប់ហាត់គុន ហាប់គីដូ ទៅជ្រលក់មឃ្លឿដើម្បីពាក់ធាក់រហាត់ទឹក ព្រោះក្ដៅពេក។ ក្នុងគ្រានោះពួកកងចល័ត ខ្សិបខ្សៀវគ្នាពីមាត់មួយទៅមាត់មួយ។ រំលងបានប្រហែល២ទៅ៣ថ្ងៃ ក្រោយពីហូបបាយពេលល្ងាច ចំខ្នើតខែភ្លឺ មេកងចល័តបានហៅគាត់មកក្នុងហ្វូងកងចល័ត ដែលកំពុងអង្គុយដូចវង់កង់រទេះ។ ហើយមេកងចល័តប្រាប់គាត់ថា មិត្តឯងជាអ្នកប្រដាល់ឬ? បានជាពាក់អាវប្រដាល់ មកធាក់រហាត់ទឹក។ បើមិត្តឯងចង់ពាក់អាវនេះម្ដងទៀត មិត្តឯងត្រូវវាយឲ្យឈ្នះគេម្នាក់នោះ។ ពេលនោះគាត់បានយកឈ្នះលើគូប្រកួតដែលមានមាឌធំខ្ពស់ជាងគាត់ ឲ្យដួលលើដី នៅមុខកងចល័តរាប់សិបនាក់។

ឆ្នាំ១៩៧៩ ក្រោយពីរបបខ្មែរក្រហមដួលរំលំទៅ លោក គុន សុភាព បានវិលត្រឡប់ទៅស្រុកកំណើតវិញ ហើយបានចូលបួសជាសាមណេរនៅវត្តមង្គលសេរីគៀនឃ្លាំង សង្កាត់ជ្រោយចង្វា ក្រុងភ្នំពេញ។ ក្នុងពេលនោះហើយ ដែលលោកបានក្រេបជញ្ជក់ចំណេះវិជ្ជា ពីព្រលឹងអរិយធម៌ព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរបុរាណយ៉ាងជ្រៅ ដែលកប់ជាប់នឹងមរតកមនុស្សរស់មួយអង្គ ជាព្រឹទ្ធាចារ្យបុរាណឯក ដែលបានទូន្មានប្រៀនប្រដៅរូបលោក គ្រប់ដង្ហើមចេញចូល។ ឲ្យស្គាល់ពីជម្រៅអត្ថន័យព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរ បែបបុរាណ និងការខិតខំឧស្សាហ៍ព្យាយាមស្វាធ្យាយ ទន្ទិញយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន នូវប្រពៃណីបុរាណពីសំណាក់លោកគ្រូព្រឹទ្ធាចារ្យបុរាណ។ ក្រោយមកសាមណេរ ម៉ុង ក៏បានក្លាយធម្មកថិកទេសនាតាមសាស្ត្រាស្លឹករឹត សូត្រធម៌តាមវាន ក្រាំង បែបបុរាណឥតខ្ចោះ។

ឆ្នាំ១៩៨១ សាមណេរ ម៉ុង បានលាចាកសិក្ខាបទ ហើយបានចូលបំរើការងាររដ្ឋ ជាបុគ្គលិកនាយកដ្ឋានគ្រប់គ្រងគោលនយោបាយកសិកម្ម នៃក្រសួងកសិកម្ម។ ឆ្នាំ១៩៨៣ លោកបានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយនាង សរ សុផុន នៅសង្កាត់ទួលទំពូងទី១ ខណ្ឌចំការមន រាជធានីភ្នំពេញ។ លោកមានកូន៤នាក់ ប្រុស៣។ កូនទី១ឈ្មោះ សុង ពេជ្រពុទ្ធី ភេទប្រុស។ កូនទី២ឈ្មោះ សុង ពេជ្រពុទ្ធា ភេទប្រុស។ កូនទី៣ឈ្មោះ សុង ពេជ្រមុនី ភេទប្រុស។ និងកូនទី៤ឈ្មោះ សុង សុផាវតី ភេទស្រី។

ឆ្នាំ១៩៩០-១៩៩១ បានប្រឡងចូលទៅសិក្សាឯកទេសសូរិយោដី នៅសាលាមធ្យមសិក្សាកសិកម្មព្រែកលៀប ស្ថិតនៅឃុំព្រែកលាប ស្រុកមុខកំពូល ខេត្តកណ្ដាល។ ឆ្នាំ១៩៩២ បានទទួលសញ្ញាបត្រជាអ្នកបច្ចេកទេសបឋមសុរិយោដី។ ឆ្នាំ១៩៩៣ បានលាឈប់ពីការងាររដ្ឋ នៃនាយកដ្ឋានសុរិយោដី ហើយចូលបំរើការងារឲ្យអង្គការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងអភិរក្សសាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ នៃសាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេស(FEMC-EFEO)។ នៅឆ្នាំ១៩៩០-១៩៩៨ អង្គការនេះ មានទីស្នាក់ការនៅក្នុងបរិវេណព្រះបរមរាជវាំង តាមថែវទល់មុខព្រះវិហារព្រះកែវមរកត។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៨ រហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន អង្គការនេះ មានទីស្នាក់ការនៅក្នុងបរិវេណវត្តឧណ្ណាលោម រាជធានីភ្នំពេញ។

ការងារស្រាវជ្រាវក្នុងអង្គការ FEMC លោក គុន សុភាព ជាអ្នកពិគ្រោះយោបល់យ៉ាងចំណាន ជាព្រឹទ្ធាចារ្យគ្រូ ជាអ្នកប្រាជ្ញខ្មែរមួយរូបបែបប្រពៃណីបុរាណគ្មាន២ ជាអ្នកដោះប្រស្នាស៊ីជម្រៅក្នុងពិធីបុណ្យនានា ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា និងបុណ្យប្រពៃណី។

កិច្ចការនិងស្នាដៃ

កាលបួសជាសាមណេរ លោក គុន សុភាព បានសរសេរលើក្រាំងបត់ថ្មីជាច្រើនច្បាប់ ដូចជាអាការវតារសូត្រ អភិធម្ម និងធម៌បទ សម្រាប់សូត្រក្នុងពិធីផ្សេងៗ ព្រមទាំងភាណវរបាលីបុរាណ ដូចជាអាធារណ ឆលង្កាវិជ្ជា រាហុលបរិត្ត....។ល។

ការបម្រើការក្នុងអង្គការ FEMC លោកបានរៀបចំសាស្ត្រា វាន ក្រាំង ផ្ទាល់ដៃឡើងវិញឲ្យត្រូវតាមច្បាប់ដើម រាប់សែនសន្លឹក និងមើលដាក់ចំណងជើងរាប់ពាន់ខ្សែ តាមបណ្ដាបណ្ណាល័យក្នុងវត្តតាមខេត្ត និងបណ្ណាល័យនានាក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។

ស្នាដៃដែលបាន និងគ្រោងបោះពុម្ពជាសៀវភៅ

១ បញ្ជីបណ្ណោះអាសន្ន នៃសាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ ភាគ១ ឆ្នាំ២០០៤។ ២ បញ្ជីបណ្ណោះអាសន្ន នៃសាស្ត្រាស្លឹករឹតខ្មែរ ភាគ២ ឆ្នាំ២០១៨។ ៣ ប្រពៃណីខ្មែរ ភាគ១ ភាគ២ ឆ្នាំ២០១៨។ ៤ កម្រងច្បាប់ខ្មែរពីបុរាណ ភាគ១ ភាគ២ ឆ្នាំ២០១៦។ ៥ កម្រងច្បាប់ខ្មែរពីបុរាណ ភាគ៣ ភាគ៤ ឆ្នាំ២០២០។ ៦ បញ្ជីនិងអក្ខរក្រមកម្ពុជសុរិយា ឆ្នាំ២០២០។ ៧ ប្រពៃណីបុណ្យសព (មិនទាន់បោះពុម្ព)។ ៨ គម្ពីរត្រៃភូមិ នឹងបោះពុម្ពឆ្នាំ២០២១។

បណ្ដាំចុងក្រោយ

លោក គុន សុភាព តែងមានសំដីទាំងនេះថា សូមកុំព្រួយនឹងជំងឺពេក ការឈឺនិងស្លាប់នេះ ជាទោសសម្រាប់សំសារវដ្ដទេ ឯចិត្តខ្ញុំក្នុងពេលនេះ ឥតមានតក់ស្លុតរួញរានឹងសេចក្ដីស្លាប់នោះប៉ុន្មានទេ។ ធ្វើម្ដេចថ្ងៃរះឡើងពីទិសខាងកើត តែងតែលិចទៅវិញនៅទិសខាងលិច ជារឿងធម្មតា។ មានជីវិតកើតឡើងហើយ តែងតែស្លាប់ទៅវិញ ជាទំនៀមធម្មតានៃច្បាប់ធម្មជាតិ។

សត្វទាំងឡាយឯណាចាស់ក្ដីក្មេងក្ដី សត្វទាំងឡាយឯណាជាតិជាពាលក្ដី ជាបណ្ឌិតក្ដី ជាអ្នកមានទ្រព្យស្ដុកស្ដំក្ដី ឬខ្សត់ទ្រព្យក្ដី សត្វទាំងឡាយទាំងពួងនោះ មានសេចក្ដីចាស់ស្លាប់នូវស្កាត់ខាងមុខគ្រប់ប្រាណ។ ភាជន៍ដី ដែលជាងឆ្នាំងធ្វើហើយអំពីដី ទោះបីចាស់ក្ដីថ្មីក្ដី ឬធំក្ដីតូចក្ដី ភាជន៍ទាំងពួងនោះ ក៏គង់ដល់នូវកិរិយាបែកធ្លាយជាទីបំផុត រកសេសសល់គ្មានឡើយ។ សេចក្ដីនេះគួរនាយ៉ាងណាម៉ិញ ថាគួរនាដូចជីវិតសង្ខារ នៃសត្វទាំងឡាយយ៉ាងនោះឯង។

ក្នុងជីវិតចុងក្រោយរបស់លោក គុន សុភាព មិនបានចូលសំណាក់ធម៌វិបស្សនាកម្មដ្ឋាន តាមបំណងប្រាថ្នាឡើយ៕