វិទ្យាសាស្រ្ត និង បច្ចេកវិទ្យា
អន្តរជាតិ
×![]()
ដោយ: គី ចំណា
បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងការឡើងកម្តៅផែនដីបានក្លាយទៅជាបញ្ហាពិភពលោកដ៏ពិបាកនឹងដោះស្រាយមួយក្នុងរយៈប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ។ សកម្មភាពរបស់មនុស្សជាច្រើន ដូចជាការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ការបំពុលប្រភពទឹក និងការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ជាដើមបានបង្កឲ្យមានផលប៉ះពាល់ជាច្រើនទៅកាន់បរិស្ថានធម្មជាតិ។
ជាមួយនឹងការកើនឡើងនៃចំនួនប្រជាជននៅក្នុងពិភពលោក ការធានានូវវត្តមាននៃអាហារបរិភោគក៏បានក្លាយទៅជារឿងសំខាន់ ហើយក្នុងពេលតែមួយ ព្រួយបារម្ភផងដែរ។ ក្រៅពីការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ពីយានយន្ត រោងចក្រ និងការដុតបំផ្លាញព្រៃឈើ សត្វគោដែលជាប្រភពដ៏សំខាន់នៃរបបអាហាររបស់មនុស្សរាប់រយលាននាក់នៅក្នុងពិភពលោកក៏ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាអ្នកជួយជំរុញការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់មួយផងដែរ។
គេហទំព័រ National Geographic បានបង្ហាញថា កន្លងមកនេះ ពពួកសត្វគោចិញ្ចឹមសម្រាប់អាហារមានចំនួនប្រមាណជា១.៤ពាន់លានក្បាលនៅក្នុងពិភពលោក ហើយតួរលេខនេះអាចនឹងនៅតែបន្តកើនឡើងទៅមុខ។ ដើម្បីធ្វើការរំលាយអាហារ សត្វគោត្រូវការជំនួយពីពពួកបាក់តេរី ឬ មីក្រូសារពាង្គកាយ (Microbes) មួយចំនួនដែលរស់នៅក្នុងប្រព័ន្ធរំលាយអាហារ។
នៅពេលដែលពពួកបាត់តេរីទាំងនោះទៅជួយរំលាយអាហាររបស់សត្វគោ ឧស្ម័នមួយចំនួនដូចជា «មេតាន» ឬ «Methane» ជាភាសាអង់គ្លេស ត្រូវបានបញ្ចេញមកក្រៅតាមមាត់របស់សត្វទាំងនោះ។ ឧស្ម័នទាំងនេះហើរចេញមកក្រៅក្រោមលំនាំជាសំណល់ដែលសេសសល់ពីការបំបែកអាហាររបស់ពពួកមីក្រូសារពាង្គកាយ។
ចំណែក គេហទំព័រ How Stuff Works ក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា គោមួយក្បាលអាចបញ្ចេញឧស្ម័នមេតានរហូតទៅដល់១០០ ឬ២០០លីត្រក្នុងមួយថ្ងៃ។ មេតានគឺជាឧស្ម័នមួយដែលមានលទ្ធភាពក្នុងការចាប់កម្តៅបានល្អជាងឧស្ម័នកាបូនឌីអុកស៊ីតបានរហូតទៅដល់២៨ដង។ បើធ្វើការប្រៀបធៀប មេតានមានបរិមាណតិចជាងកាបូនឌីអុកស៊ីតឆ្ងាយណាស់នៅក្នុងបរិយាកាសភពផែនដី។
ប៉ុន្តែបើទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី ឧស្ម័នមេតានមានទម្រង់ម៉ូលេគុលម្យ៉ាងដែលអាចចាប់យកកម្តៅទុកបានល្អ បង្កើតឲ្យមានបាតុភូតផ្ទះកញ្ចក់កាន់តែខ្លាំងឡើងៗ។ នៅពេលដែលមេតានត្រូវបានបញ្ចេញទៅកាន់បរិយាកាស វាទាមទាររយៈពេលយ៉ាងហោចណាស់ប្រមាណជា១០ឆ្នាំដើម្បីស្រូបចូលទៅវិញដោយធម្មជាតិ។
៦០ភាគរយនៃបរិមាណមេតាននៅក្នុងបរិយាកាសសព្វថ្ងៃត្រូវបានអ្នកជំនាញសន្មតថាមានប្រភពចេញពីសកម្មភាពនានារបស់មនុស្ស។ ក្នុងនោះ ក្រៅពីកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមសត្វ សកម្មភាពមនុស្សមួយចំនួនទៀតដូចជាការធ្វើកសិកម្ម ទីលានចាក់សំរាម ឬទីតាំងជីកយកប្រេងជាដើមក៏ជាកត្តាដែលចូលរួមក្នុងការបញ្ចេញឧស្ម័នមេតានជាច្រើនលើសលុបទៅកាន់បរិយាកាសផែនដីផងដែរ។
ស្ថាប័នការពារបរិស្ថាននានាជុំវិញពិភពលោកដែលក្នុងនោះមានដូចជា IPCC បាននឹងកំពុងតាមដានការវិវត្តន៍របស់បរិមាណឧស្ម័នមេតាន និងឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ផ្សេងៗដទៃទៀត ដើម្បីយល់ដឹងបន្ថែមពីការឡើងកម្តៅផែនដី និងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
