ដោយ៖ ម៉ម ពិសី (RFI ខេមរភាសា)

ផ្អែកតាមក្រសួងការបរទេសកាណាដា ក្នុងរយៈពេល​ប៉ុន្មានសប្តាហ៍​ចុងក្រោយនេះ គឺអាជ្ញាធរចិនបានប្រហារជីវិត​អ្នកទោសជនជាតិ​កាណាដា ចំនួន​៤នាក់។ លោកស្រី​រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការ​បរទេសកាណាដា បាន​លើកឡើងកាលពីថ្ងៃទី​១៩មីនា​​ ថាភាគី​ចិនបានធ្វើមិនដឹងមិនឮ ចំពោះការទទូចសុំពីសំណាក់កាណាដា ដែលស្នើ​​ឲ្យ​ចិន​ផ្តល់​ការ​​សណ្តោស​មេត្តា កុំប្រហារជីវិតជនជាតិកាណាដា​។ ប្រតិកម្មទៅនឹងការលើកឡើងនេះ ក្រសួងការបរទេសចិនបានអះអាងថា ការប្រហារជីវិតអ្នកទោសជនជាតិកាណាដា វាគឺជាការអនុវត្តដ៍ត្រឹមត្រូវ តាមច្បាប់​របស់ចិន​។

នៅក្នុង​សន្និសីទកាសែតមួយ ថ្ងៃទី១៩មីនា លោកស្រី Melanie Joly រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួងការបរទេសកាណាដា បាន​ថ្លែងថា កាណាដាសូម​ថ្កោល​ទោសយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់បំផុត ចំពោះ​ការប្រហារជីវិត​ជនជាតិកាណាដាចំនួន​៤នាក់ ផ្ទួនៗគ្នា​​ ដែលធ្វើ​ឡើងដោយ​អាជ្ញាធរចិន​ នាប៉ុន្មានសប្តាហ៍​កន្លងមកនេះ​​។​ លោកស្រី​ប្រមុខការទូតកាណាដា បាន​បន្ថែមថា កាណា​ដា​ បានទទូចសុំជាច្រើនលើកទៅកាន់ភាគីចិន សូម​ឲ្យចិន​មេត្តាសណ្តោស​កុំប្រហារជីវិត តែ​ភាគីចិន​បានធ្វើមិនដឹងមិនឮចំពោះការ​សំណូមពរនេះ​។​

ឆ្លើយទៅនឹងសំណួរអ្នកកាសែត នៅព្រឹកថ្ងៃទី​២០មីនា លោក​ស្រី​ ម៉ៅ នីង អ្នកនាំពាក្យ​ក្រសួងការបរទេសចិន បានអះអាងថា ការប្រយុទ្ធប្រឆាំង​នឹងឧក្រិដ្ឋកម្ម​ពាក់ព័ន្ធជាមួយ​គ្រឿងញៀន វាគឺជា​ការទទួលខុសត្រូវរួមគ្នារវាងគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់។ លោក​ស្រីបន្ថែមថា ចិនគឺជានីតិរដ្ឋ ហើយ​មានចំណាត់​ការស្មើភាពគ្នា ចំពោះអ្នកទោសគ្រប់សញ្ជាតិទាំងអស់។ លោកស្រីម៉ៅ នីងបានបន្ថែមថា ការប្រហារជីវិត​អ្នកទោស​មិនថា​ជនជាតិ​កាណាដា ឬជនជាតិណា វាគឺជាការអនុវត្តដ៏ត្រឹមត្រូវ ទៅតាមច្បាប់​ជាធរមានរបស់ចិន​។ ដូច្នេះ កាណាដាគួរតែគោរពគោលការណ៍នីតិរដ្ឋរបស់ចិន ហើយឈប់មក​លូកដៃ​ចូលក្នុងអធិបតេយ្យភាពនៃ​ប្រព័ន្ធតុលាការចិន​។

សូមបញ្ជាក់ថា ថ្មីៗនេះ ស្ថានទូតចិន​ប្រចាំនៅអូតាវ៉ា​​​បាន​ផ្ញើលិខិតប្រកាសមួយ​ ទៅកាន់បណ្តាញ​សារព័ត៌មាន​កាណាដា គឺកាសែត Globe និង Mail ដោយ​បានបញ្ជាក់ អ្នកទោសជនជាតិ​កាណាដា ត្រូវជាប់ទោសប្រហារជីវិត ពីបទ​ឧក្រិដ្ឋ​ជួញដូរគ្រឿងញៀន​។ លិខិតនេះលើកឡើងថា បទឧក្រិដ្ឋគ្រឿងញៀន គឺជាបទល្មើសដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ​ក្នុងពិភពលោក ព្រោះវា​ជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ខ្លាំងណាស់មកលើសង្គម។ លិខិតនេះ​បន្ថែមទៀត​ថា​ ចិន​​ដាក់ទោស​យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរចំពោះបទឧក្រិដ្ឋគ្រឿងញៀន ហើយតែងតែ​ប្រកាន់គោលជំហរ មិនអត់ឱនសណ្តោសប្រណីជាដាច់ខាត ចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មប្រភេទនេះ​។

គួរបញ្ជាក់ដែរថា ពុំមានតួលេខផ្លូវការ​ណាមួយទេ ស្តីពីការប្រហារជីវិតអ្នកទោសនៅចិន ដោយសារតែចិន​ចាត់ទុកស្ថិតិនៃការ​ប្រហារជីវិត​អ្នកទោស ជារឿងសម្ងាត់របស់ជាតិ។ តែយ៉ាងណា ផ្អែក​តាម​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្សជាច្រើន ដូចជា Amnesty International ជាដើម គឺចិន​ជាប្រទេសមួយ​​ដែល​ប្រហារជីវិតអ្នកទោសច្រើនជាងគេបង្អស់ក្នុងពិភពលោក​ ពោលគឺអាច​ច្រើនពាន់​នាក់ ​ក្នុងមួយឆ្នាំៗ​។ អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស ​តែងបរិហាររិះគន់ អំពីកង្វះតម្លាភាពរបស់អាជ្ញាធរចិន ទាក់ទិននឹងការប្រហារជីវិតមនុស្ស​ ដែលអាចជាឧក្រិដ្ឋជនធម្មតាផង និងខ្លះអាចជាអ្នកទោសនយោបាយ ឬអ្នកប្រឆាំងនឹងបក្សកុម្មុយនីស្តចិនជាដើម។

សូមរំលឹកដែរថា ទំនាក់ទំងង​រវាងចិននិងកាណាដា បានល្អក់កករខ្លាំង ចាប់តាំងពី​ឆ្នាំ​២០១៨មក នៅ​ពេល អាជ្ញាធរកាណាដា បានចាប់ខ្លួនលោកស្រី Meng Wenzhou​ អ្នកទទួល​បន្ទុកហិរញ្ញវត្ថុនៃក្រុមហ៊ុនHuawei។ ចិនបានសងសឹកវិញ ដោយ​បានចាប់អ្នកជំនួញជនជាតិកាណាដា២នាក់។ ថ្វីបើអ្នកទាំង៣នាក់នេះ ត្រូវបាន​ដោះលែងវិញហើយ តែមកទល់ពេលនេះ ភាពតានតឹងការទូត​​នៅតែមាន​រវាង ចិននិងកាណាដា។ ចិនចោទកាណាដាថាដើរតាម​នយោបាយការទូតអាមេរិកដែលប្រឆាំងចិន ចំណែក​កាណាដាវិញ ចោទចិនថាចូលជ្រៀត​​លបលួច​ប្រមូលព័ត៌មាន និងប្រើឥទ្ធិពល​លើសង្គមនិងនយោបាយ​កាណាដា​៕