ជាតិ
បណ្ឌិតដែលចងក្រងភាសាជនជាតិដើមភាគតិចនៅកម្ពុជាដែលរងការគំរាមកំហែង ទទួលបានរង្វាន់
បណ្ឌិត Sylvain Vogel សាស្រ្តាចារ្យភាសាសំស្ក្រឹតនិងភាសាវិទ្យានៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈនិងជាអ្នកស្រាវជ្រាវឯករាជ្យលើភាសាព្នង។ (រូបថត៖ផ្តល់ឲ្យដោយ Peter Maguire)
×![]()
វ៉ាស៊ីនតោន ៖ សាស្ត្រាចារ្យដ៏ស្វិតស្វាញម្នាក់បានបង្រៀនភាសាសំស្ក្រឹតនិងភាសាវិទ្យាកាលពីប្រមាណ២០ឆ្នាំមុនដល់និស្សិតដែលបានក្លាយទៅជាអ្នកភាសាវិទ្យាដ៏ជោគជ័យបំផុតនៅកម្ពុជា។
លោកបានចំណាយពេលវេលាជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ នៅក្នុងខេត្តដែលមានចំនួនប្រជាជនរាយប៉ាយបំផុតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីចងក្រងភាសាជនជាតិដើមភាគតិចមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នោះគឺភាសាពូនង។ ពូនងនេះគឺជាពាក្យដែលជនជាតិដើមភាគតិចពូនងហៅខ្លួនឯង ហើយជនជាតិខ្មែរច្រើនហៅពួកគេថា ជនជាតិព្នង។
លោក Sylvain Vogel ដែលជាជនជាតិបារាំងនិយាយភាសាអាល្លឺម៉ង់ ដែលមានកំណើតនៅក្នុងតំបន់ Alsace-Lorraine នៃប្រទេសបារាំង បានសរសេរនិងបោះពុម្ពសៀវភៅ៤ក្បាលអំពីជនជាតិដើមភាគតិចពូនង ខណៈដែលភាសានៅប៉ែកឦសាននៃប្រទេសកម្ពុជាមួយនេះ កំពុងរងការគំរាមកំហែងពីទំនើបភាវូបនីយកម្មនិងការទន្ទ្រានពីកំណើនប្រជាជន។
លោក Vogel បានចំណាយពេលភាគច្រើននៃ២៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីសិក្សា ស្រាវជ្រាវ បង្រៀន និងជួយធ្វើឲ្យវប្បធម៌នៃការទទួលបានអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សានៅបរទេសឲ្យកកើតឡើងវិញ នៅក្នុងប្រទេសដែលស្ថិតនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ បន្ទាប់ពីមានការគាបសង្កត់និងការប្រឆាំងនឹងបញ្ញវន្តនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមកាលពីទសវត្សរ៍១៩៧០។
កាលពីទសវត្សរ៍ ១៩៩០ លោក Vogel បានបម្រើការនៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ ក្នុងដេប៉ាតឺម៉ង់ភាសាវិទ្យា ដែលនៅទីនោះ លោកបានបង្រៀនលោកបណ្ឌិត ច័ន្ទ សំណព្វ និងលោកស្រីបណ្ឌិត ឆោម គន្ធា ដែលបច្ចុប្បន្ននេះ អ្នកទាំង២គឺជាអ្នកភាសាវិទ្យាកំពូលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ហើយលោកបានចាប់ផ្តើមស្រាវជ្រាវអំពីភាសាពូនងកាលពីពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍១៩៩០។
បច្ចុប្បន្ននេះ លោកបង្រៀនភាសាវិទ្យានិងភាសាសំស្ក្រឹតនៅដេប៉ាតឺម៉ង់បុរាណវិទ្យា នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ។ លោកកំពុងតែត្រៀមធ្វើដំណើរទៅកាន់ខេត្តមណ្ឌលគីរីនៅចុងឆ្នាំនេះ ដើម្បីចំណាយពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍ស្រាវជ្រាវជាមួយនឹងអ្នកចេះនិយាយភាសាពូនងនៅទីនោះ។
ថ្មីៗនេះ ស្នាដៃការងារដែលជួយឲ្យនិស្សិតខ្មែរទទួលបានអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សានៅបរទេសនិងការស្រាវជ្រាវឯករាជ្យរបស់លោក Vogel នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយស្ថាប័នអាមេរិកមួយ។ មូលនិធិ Fainting Robin ដែលទើបតែបង្កើតឡើងថ្មី ដើម្បីគាំទ្រដល់បញ្ញវន្តឯករាជ្យ បានប្រកាសកាលពីខែមីនាថា លោក Vogel នឹងក្លាយជាអ្នកទី១ដែលទទួលបានរង្វាន់«បញ្ញវន្តកិត្តិយស» ឬជាភាសាអង់គ្លេសហៅថា “distinguished scholar។
លោក សំណព្វ ដែលជានិស្សិតខ្មែរដំបូងបំផុតម្នាក់របស់លោក Vogel ឥឡូវនេះគឺជាអនុប្រធានរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជានិងជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។
លោក សំណព្វ ដែលទទួលបានសញ្ញបត្របណ្ឌិតខាងភាសាវិទ្យាកាលពីឆ្នាំ២០០២ ពីសាកលវិទ្យាល័យ Université Paris Nanterre បាននិយាយថា «គាត់[លោក Vogel]គឺជាធនធានមួយដែលមិនអាចខ្វះបានទេនៅកម្ពុជា»។
កាលពីឆ្នាំ១៩៩៨ លោក សំណព្វនិងលោក Vogel បានចាប់ផ្តើមបើកកម្មវិធីភាសាវិទ្យាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់នៅក្នុងដេប៉ាតឺម៉ង់ភាសាវិទ្យានៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ។ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក កម្មវិធីនោះបានដំណើរការទៅជាជំនាញថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ ដោយលោក សំណព្វ ធ្វើជាប្រធាន ហើយលោក Vogel ធ្វើជាអ្នកសម្របសម្រួល។
លោក សំណព្វ មានប្រសាសន៍ថា លោក Vogel មានការទាមទារខ្ពស់ចំពោះនិស្សិតរបស់ខ្លួន។
លោក សំណព្វ ដែលធ្លាប់បង្រៀនវេយ្យាករណ៍ខ្មែរដល់លោក Vogel កាលពី២៥ឆ្នាំមុន បានរំឭកថា «នេះហើយគឺជាស្មារតីមួយដែលលើកទឹកចិត្តខ្ញុំខ្លាំងក្លាមែនទែន ហើយរុញច្រានខ្លួនខ្ញុំឲ្យកាន់តែមានចិត្តកាន់តែខិតខំរៀនខាងផ្នែកភាសាវិទ្យា ឲ្យតស៊ូរហូតបានមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ មានជំនាញខាងផ្នែកភាសាហ្នឹង»។
លោកបានបន្ថែមថា «ខ្ញុំរីករាយណាស់ដែលបានក្លាយជាសិស្សរបស់លោក ក្រោមការបណ្តុះបណ្តាលរបស់លោក»។
លោកស្រី គន្ធា បានរំឭកថា លោក Vogel គឺជាគ្រូបង្រៀនម្នាក់ដែលហ្មត់ចត់។
លោកស្រី គន្ធា ដែលទទួលបានសញ្ញាបត្រថ្នាក់បណ្ឌិតខាងភាសាវិទ្យាកាលពីឆ្នាំមុនពីប្រទេសបារាំង ហើយឥឡូវនេះជានាយិកាសារមន្ទីរព្រះនរោត្តមសីហនុ អង្គរ ក្នុងខេត្តសៀមរាប បានរំឭកថា «គ្រាន់តែគាត់ចូលដល់ក្នុងថ្នាក់ហើយគឺទាំងអស់គ្នាអត់ហ៊ានកម្រើក អត់ហ៊ានក្អកអីទេ»។
លោកស្រីបានលើកឡើងទៀតថា «ខ្ញុំចូលចិត្តម៉ោងរៀនជាមួយគាត់គ្រប់ ភាសាវិទ្យាក៏ដោយ សំស្ក្រឹតក៏ដោយ ដោយសារថា គាត់ពន្យល់ច្បាស់។ ពេលណាមិនយល់អីទៀត សួរ គឺគាត់ខំព្យាយាមពន្យល់ទាល់តែយើងយល់ច្បាស់លាស់»។
ចំណង់ចំណូលចិត្តទៅលើការសិក្សាភាសាវិទ្យានិងភាសាសំស្ក្រឹតរបស់លោកស្រី គន្ធា គឺកើតចេញពីការពន្យល់មេរៀនរបស់លោក Vogel។ លោកស្រីបានផ្តល់គុណសម្បត្តិដល់លោក ចំពោះការជួយដល់លោកស្រីឲ្យទទួលបានអាហារូបករណ៍សិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់នៅប្រទេសឥណ្ឌា។ លោកស្រីបានបន្តសិក្សាភាសាសំស្ក្រឹតនៅសាកលវិទ្យាល័យ École Pratique des Hautes Etudes ដែលជាសាកលវិទ្យាល័យស្រាវជ្រាវល្បីល្បាញលំដាប់កំពូលមួយនៅប្រទេសបារាំង។ លោកស្រីក៏បានក្លាយទៅជាជនជាតិខ្មែរដំបូងបង្អស់ដែលទទួលបានសញ្ញាបត្រថ្នាក់បណ្ឌិតខាងភាសាសំស្ក្រឹត ចាប់តាំងពីរបបខ្មែរក្រហមបានដួលរលំមក។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា «[សំស្ក្រឹត]ជាភាសាព្រះ ភាសាដែលពន្យល់ឬប្រដៅមនុស្សឲ្យស្គាល់ធម៌ច្រើន។ មួយទៀត ភាសាហ្នឹងពិសេស ពិសេសសម្រាប់ភាសាខ្មែរ ដោយសារថា[ភាសាសំស្ក្រឹត]មានទំនាក់ទំនងជាមួយភាសាខ្មែររាប់ពាន់ឆ្នាំហើយ។ [យើង]គួរតែចេះទាំងភាសាខ្មែរនិងភាសាសំស្ក្រឹត ដើម្បីស្គាល់ពីប្រវតិ្តសាស្ត្រខ្មែរឲ្យបានច្បាស់លាស់»។
លោក Vogel បានមកដល់ប្រទេសកម្ពុជាកាលពីឆ្នាំ១៩៩១ ដោយស្ថិតក្រោមលក្ខខណ្ឌការងារជាមួយនឹងស្ថានទូតបារាំង។ មុននឹងមកបម្រើការនៅកម្ពុជា លោកបានចំណាយពេលជាង១០ឆ្នាំ ធ្វើការស្រាវជ្រាវនិងសិក្សាភាសា ប៉ាស្ទូ នៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ លោកទទួលបានសញ្ញាបត្រថ្នាក់បណ្ឌិតពីសាកលវិទ្យាល័យ Sorbonne ក្នុងទីក្រុង ប៉ារីស កាលពីឆ្នាំ១៩៨៤។
បន្ទាប់ពីរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាអស់រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំ ចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់លោក Vogel គឺផ្តោតទៅលើភាសាជនជាតិដើមភាគតិចដែលរស់នៅជាកុលសម្ព័ន្ធក្នុងព្រៃនិងលើភ្នំដាច់ស្រយាល និងរស់នៅជាលក្ខណៈក្រុមគ្រួសារធំៗដូចកាលពី២០០ឆ្នាំមុន។ ពួកគេរស់នៅដោយចាប់និងផ្សាំងសត្វដំរីព្រៃរហូតដល់៣០ឬ៤០ឆ្នាំមុន។
ក្លាយទៅជាអ្នកស្រាវជ្រាវភាសាពូនង
លោក Vogel បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ខេត្តមណ្ឌលគីរីដែលជាប់ព្រំប្រទល់ជាមួយប្រទេសវៀតណាមជាលើកដំបូងកាលពីឆ្នាំ១៩៩៤។
លោកបានជួបជាមួយនឹងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចពូនង ហើយក៏បានចាប់អារម្មណ៍ទៅលើភាសានិយាយនិងប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់អ្នកស្រុកដែលបានប្រាប់តៗគ្នាពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់របស់ពួកគេ។
មានអ្នកស្រាវជ្រាវតិចណាស់ដែលសិក្សាអំពីភាសាពូនងនិងវប្បធម៌របស់ពួកគេ ហើយលោក Vogel យល់ថា លោកអាចចូលរួមចំណែកដោយវិជ្ជមានតាមរយៈការស្រាវជ្រាវរបស់លោក។
លោក Vogel បានមានប្រសាសន៍ថា «ខ្ញុំដឹងថា ភាសាខ្មែរស្ថិតក្នុងអំបូរខ្មែរមុនដែរ។ ដោយសារខ្ញុំជាអ្នកភាសាវិទ្យា ខ្ញុំត្រូវតែរៀនភាសាព្នងដែរដើម្បីប្រៀបធៀបភាសាខ្មែរនិងភាសាព្នង»។
លោកបានបញ្ចូលខ្លួនឯងទៅក្នុងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចពូនង និងរស់នៅតាមរបៀបរស់នៅប្លែកពីគេរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចពូនង ហើយក៏បានបង្កើតទំនាក់ទំនងល្អជាមួយនឹងពួកគេ។ លោកបានស្នាក់នៅក្នុងភូមិដាច់ស្រយាលអស់រយៈពេលរាប់ថ្ងៃ ហើយពេលខ្លះស្នាក់នៅរហូតដល់រយៈពេលរាប់សប្តាហ៍ ដោយពិសារម្ហូបអាហាររបស់ជនជាតិដើមភាគតិចពូនងនិងផឹកស្រាអង្ករជាមួយនឹងពួកគេ។
លោក Vogel ដែលជាអ្នកចូលចិត្តបរបាញ់សត្វនិងក៏ជាអ្នកចេះក្បាច់គុណការពារខ្លួនផងនោះ ចូលចិត្តធ្វើការងារជាមួយនឹងជនជាតិដើមភាគតិចយ៉ាងដូច្នេះ។
លោក Vogel ថ្លែងថា «ខ្ញុំមិនមែនយល់ថាវាពិបាក[ទេ]។ បើសិនណាពិបាកខ្លាំងពេក ខ្ញុំមិនធ្វើទេ។ ខ្ញុំធ្វើការងារបែបនេះ ពីព្រោះខ្ញុំចូលចិត្តធ្វើ»។
លោក Vogel បានកត់សម្គាល់ឃើញថា ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំដែលលោកស្រាវជ្រាវអំពីភាសាពូនង របៀបរស់នៅរបស់ពួកគេដែលប្តូរពីភ្នំមួយទៅភ្នំមួយនិងពីព្រៃមួយទៅព្រៃមួយ បានរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងពីសកលភាវូបនីយកម្ម។ លោក Vogel បានគូសបញ្ជាក់ថា ជាច្រើនជំនាន់មកហើយ សហគមន៍ពូនងត្រូវបានដឹកនាំដោយចាស់ទុំនៅក្នុងសហគមន៍របស់ពួកគេ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយមន្ត្រីរដ្ឋបាលដូចជា អភិបាលស្រុកនិងប្រធានភូមិជាដើម។
កូនៗជនជាតិដើមភាគតិចពូនងបច្ចុប្បន្ននេះ ត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឲ្យចូលរៀនភាសាខ្មែរនៅតាមសាលា ហើយពួកគេនាំគ្នារៀនភាសាអង់គ្លេសនិងប្រើប្រាស់កុំព្យូទ័រ។
លោក Vogel បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភរបស់លោកទៅលើសក្តានុពលនៃការបាត់បង់ភាសានិងទំនៀមទម្លាប់ពូនងនៅពេលអនាគត។
លោក Vogel បានថ្លែងថា «ភាសាព្នងអត់សូវមានតួនាទី ហើយនិងដោយសារប្រែប្រួលសង្គមទាំងអស់ ខ្ញុំខ្លាចថាភាសាព្នងពិបាករស់នៅតទៅទៀតដែរ»។
លោក យុណ ឡូរ៉ង់ ដែលជាជនជាតិដើមភាគតិចពូនង ក៏មានការព្រួយបារម្ភថា ភាសាកំណើតរបស់លោកមិនសូវមានការប្រើប្រាស់ច្រើន។
លោក ឡូរ៉ង់ ដែលជាអ្នកសម្របសម្រួលលេខាធិការដ្ឋានសម្ព័ន្ធជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា បានថ្លែងប្រាប់ VOA តាមទូរស័ព្ទថា «ខ្ញុំព្រួយបារម្ភខ្លាំងដែរ ដោយសារទាក់ទងនឹងភាសា វាទាក់ទងនឹងអត្តសញ្ញាណតែម្តង»។
លោកបានបន្ថែមថា «ពេលគាត់[ជនជាតិពូនង]នៅក្នុងទីប្រជុំជន អីចឹងទៅ គាត់ក៏មិនសូវមានភាពក្លាហានក្នុងការនិយាយស្តី ឬមួយក៏គាត់ព្យាយាមធ្វើខ្លួនឯងឲ្យទៅជាខ្មែរ ចឹងទៅ គាត់មិននិយាយអីចឹងទៅ»។
នៅក្នុងសៀវភៅដំបូងបង្អស់របស់លោក Vogel អំពីភាសាពូនង លោកបានបកប្រែវេយ្យាករណ៍ភាសាពូនងទៅជាអក្សរអន្តរជាតិ ដែលហៅថា international phonetic alphabet។ សៀវភៅនោះត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយកាលពីឆ្នាំ២០០៦ ជាភាសាបារាំង។ លោក Vogel ក៏បានសរសេរសៀវភៅ២ក្បាលអំពីវេយ្យករណ៍និងអក្សរសិល្ប៍ផ្ទាល់មាត់របស់ពួកគេ ដូចជា កំណាព្យនិងចម្រៀងជាដើម ហើយសៀវភៅមួយក្បាលទៀតសរសេរអំពីវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិចពូនង។
លោក ឡូរ៉ង់ គិតថា ការណ៍ដែលមានអ្នកចងក្រងភាសានិងវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិចពូនងជាសំណេរនិងបោះពុម្ពជាឯកសារអាចជួយទប់ស្កាត់កុំឲ្យភាសានេះបាត់បង់បាន។
លោក ឡូរ៉ង់ ដែលរស់នៅក្នុងទីក្រុង សែនមនោរម្យ នៃខេត្តមណ្ឌលគីរី បានថ្លែងថា «ប្រវត្តិសាស្ត្រគឺសំខាន់ណាស់សម្រាប់ពួកខ្ញុំ ដើម្បីរកព្រលឹងរបស់ខ្លួនឯង រកតម្លៃរបស់ខ្លួនឯង ជាអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួនឯងឡើងវិញ»។
ការស្រាវជ្រាវភាគច្រើនរបស់លោក Vogel ទៅលើភាសានិងវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិចពូនង គឺជាការចំណាយផ្ទាល់របស់លោក។ នេះបើយោងតាមសម្តីរបស់លោក Peter Maguire ដែលជាប្រធានមូលនិធិ Fainting Robin។
លោក Maguire ដែលជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅនិងជាប្រវត្តិវិទូ ហើយក៏ជាស្ថាបនិកមូលនិធិនៅក្នុងទីក្រុង Wilmington រដ្ឋ North Carolina ដើម្បីជួយដល់បញ្ញវន្តឯករាជ្យមួយនេះ បានថ្លែងថា «វាគឺជាគម្រោងមួយដែលលោកបានចំណាយពេលវេលាជិត២០ឆ្នាំ ដោយគ្មានការឧបត្ថម្ភពីខាងក្រៅ ឬមានការឧបត្ថម្ភពីខាងក្រៅបន្តិចបន្តួចតែប៉ុណ្ណោះ»។
លោក Maguire បានស្គាល់លោក Vogel អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ហើយលោកក៏បានចំណាយពេលវេលាខ្លះនៅជាមួយលោក Vogel ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគីរីផងដែរ។ លោកMaguire បានស្ងើចសរសើរចំពោះការតាំងចិត្តរបស់លោក Vogel ក្នុងការសិក្សាភាសាមួយ ដែលទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់តិចតួចពីអ្នកស្រាវជ្រាវនិងសាស្ត្រាចារ្យនៃស្ថាប័ននានាទាំងក្នុងស្រុកនិងអន្តរជាតិ។
លោក Maguire បាននិយាយថា ការងាររបស់លោក Vogel ជាសាស្ត្រាចារ្យភាសាសំស្ក្រឹតនិងភាសាវិទ្យា ដែលជួយដល់បញ្ញវន្តខ្មែរ ដូចជា លោកស្រី គន្ធា និងលោក សំណព្វ គឺជាមូលហេតុសំខាន់មួយទៀត ដែលមូលនិធិរបស់លោកសម្រេចផ្តល់រង្វាន់ដល់លោក Vogel។
លោក Maguire បានលើកឡើងថា «តាំងពីខ្ញុំស្គាល់គាត់មក គាត់បង្រៀនភាសាវិទ្យា៥ថ្ងៃក្នុងមួយសប្តាហ៍ ហើយគាត់បង្រៀនជាភាសាខ្មែរ។ គាត់មិនបង្រៀនជាភាសាអង់គ្លេសទេ ហើយគាត់ក៏មិនបង្រៀនជាភាសាបារាំងដែរ។ គាត់បានខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការរៀនភាសា[ខ្មែរ] គាត់រៀនបានយ៉ាងល្អ និងរៀនវេយ្យាករណ៍បានយ៉ាងត្រឹមត្រូវ ហើយរៀនចេះអាននិងចេះសរសេរ។ នេះគឺជាការប្តេជ្ញាក្នុងកម្រិតមួយដែលបញ្ញវន្តតិចណាស់អាចធ្វើបាន»។
ក្រោយពីមកដល់ទីក្រុងភ្នំពេញបានបន្តិច លោក Vogel ចាប់ផ្តើមមានជំនឿថា វានឹងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ច្រើនជាងនេះសម្រាប់កូនសិស្សខ្មែររបស់លោក ប្រសិនបើលោកបង្រៀនភាសាសំស្ក្រឹតនិងភាសាវិទ្យាដល់ពួកគេ ជាជាងបង្រៀនភាសាបារាំង ដោយសារតែទំនាក់ទំនងខាងប្រវតិ្តសាស្ត្ររវាងភាសាខ្មែរនិងភាសាចំណាស់មួយនេះ។
លោក Vogel បាននិយាយថា «ខ្ញុំចាប់ផ្តើមបង្រៀនសំស្ក្រឹតឲ្យសិស្សដឹងអំពីអំបូរភាសាផ្សេងពីអំបូរភាសាខ្មែរមុន»។
លោកបានថ្លែងថា មិនមាននិស្សិតខ្មែរច្រើនទេ ដែលចង់រៀនភាសាសំស្ក្រឹត ប៉ុន្តែមានត្រឹមតែម្នាក់គឺគ្រប់គ្រាន់ហើយ។
លោកបាននិយាយថា «ថ្ងៃក្រោយអាចគេរកឃើញសិលាចារឹកសំស្ក្រឹតទៀត។ ដូច្នេះបើសិនណាមានអ្នកឯកទេសខាងភាសាសំស្ក្រឹតក្នុងចំណោមនិស្សិតខ្មែរ មានន័យថា គេអាចធ្វើការរួមជាមួយនឹងអ្នកស្រាវជ្រាវអន្តរជាតិ ដែលរហូតសព្វថ្ងៃនេះ បកប្រែសិលាចារឹកសំស្ក្រឹតដែលជារបស់ប្រទេសកម្ពុជា»។
លោកចងចាំលោកស្រី គន្ធា ថាជាសិស្សពូកែម្នាក់ពីឆ្នាំ១៩៩៩ដល់ឆ្នាំ២០០១។ លោកស្រីចាប់អារម្មណ៍ទៅលើទំនាក់ទំនងរវាងភាសាសំស្ក្រឹតនិងប្រទេសកម្ពុជា និងភាសាខ្មែរ។
លោក Vogel បានរំឭកឡើងវិញថា «ខ្ញុំចង់ជួយគាត់។ ខ្ញុំសម្រេចចិត្តថាមានសិស្សម្នាក់រវាងសិស្សច្រើន ដែលគាត់ចាប់អារម្មណ៍ដល់ភាសាសំស្ក្រឹត មានបំណងចង់រៀន ខំរៀន។ ដូច្នេះខ្ញុំត្រូវតែជួយគាត់»។
ដើម្បីជួយឲ្យលោកស្រីត្រៀមខ្លួនសម្រាប់ការសិក្សាថ្នាក់ក្រោយឧត្តមសិក្សានៅបរទេស លោកស្រី គន្ធា បានមានប្រសាសន៍ថា លោក Vogel បានបង្រៀនភាសាសំស្ក្រឹតដល់លោកស្រីដោយឥតគិតថ្លៃពេលចុងសប្តាហ៍នៅតាមហាងកាហ្វេនានា។
លោកស្រីបាននិយាយថា លោក Vogel បានជួយផ្ចុងផ្តើមដល់ការងារលោកស្រីឲ្យបានដូចសព្វថ្ងៃនេះ។
១៥ឆ្នាំក្រោយមក លោកស្រីបានការពារនិក្ខេបទរបស់លោកស្រីដោយជោគជ័យកាលពីឆ្នាំមុនក្នុងប្រទេសបារាំង ទៅលើប្រធានបទ «តួនាទីភាសាសំស្ក្រឹតនៅក្នុងការវិវឌ្ឍន៍ភាសាខ្មែរ៖ ការសិក្សាលើសិលាចារឹកពីសតវត្សរ៍ទី៦ដល់សតវត្សរ៍ទី១៤»៕
សូមចុចទៅប្រភពដើម VOA ត្រង់នេះ
លោកបានចំណាយពេលវេលាជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ នៅក្នុងខេត្តដែលមានចំនួនប្រជាជនរាយប៉ាយបំផុតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីចងក្រងភាសាជនជាតិដើមភាគតិចមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នោះគឺភាសាពូនង។ ពូនងនេះគឺជាពាក្យដែលជនជាតិដើមភាគតិចពូនងហៅខ្លួនឯង ហើយជនជាតិខ្មែរច្រើនហៅពួកគេថា ជនជាតិព្នង។
លោក Sylvain Vogel ដែលជាជនជាតិបារាំងនិយាយភាសាអាល្លឺម៉ង់ ដែលមានកំណើតនៅក្នុងតំបន់ Alsace-Lorraine នៃប្រទេសបារាំង បានសរសេរនិងបោះពុម្ពសៀវភៅ៤ក្បាលអំពីជនជាតិដើមភាគតិចពូនង ខណៈដែលភាសានៅប៉ែកឦសាននៃប្រទេសកម្ពុជាមួយនេះ កំពុងរងការគំរាមកំហែងពីទំនើបភាវូបនីយកម្មនិងការទន្ទ្រានពីកំណើនប្រជាជន។
លោក Vogel បានចំណាយពេលភាគច្រើននៃ២៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីសិក្សា ស្រាវជ្រាវ បង្រៀន និងជួយធ្វើឲ្យវប្បធម៌នៃការទទួលបានអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សានៅបរទេសឲ្យកកើតឡើងវិញ នៅក្នុងប្រទេសដែលស្ថិតនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ បន្ទាប់ពីមានការគាបសង្កត់និងការប្រឆាំងនឹងបញ្ញវន្តនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមកាលពីទសវត្សរ៍១៩៧០។
កាលពីទសវត្សរ៍ ១៩៩០ លោក Vogel បានបម្រើការនៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ ក្នុងដេប៉ាតឺម៉ង់ភាសាវិទ្យា ដែលនៅទីនោះ លោកបានបង្រៀនលោកបណ្ឌិត ច័ន្ទ សំណព្វ និងលោកស្រីបណ្ឌិត ឆោម គន្ធា ដែលបច្ចុប្បន្ននេះ អ្នកទាំង២គឺជាអ្នកភាសាវិទ្យាកំពូលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ហើយលោកបានចាប់ផ្តើមស្រាវជ្រាវអំពីភាសាពូនងកាលពីពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍១៩៩០។
បច្ចុប្បន្ននេះ លោកបង្រៀនភាសាវិទ្យានិងភាសាសំស្ក្រឹតនៅដេប៉ាតឺម៉ង់បុរាណវិទ្យា នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ។ លោកកំពុងតែត្រៀមធ្វើដំណើរទៅកាន់ខេត្តមណ្ឌលគីរីនៅចុងឆ្នាំនេះ ដើម្បីចំណាយពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍ស្រាវជ្រាវជាមួយនឹងអ្នកចេះនិយាយភាសាពូនងនៅទីនោះ។
ថ្មីៗនេះ ស្នាដៃការងារដែលជួយឲ្យនិស្សិតខ្មែរទទួលបានអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សានៅបរទេសនិងការស្រាវជ្រាវឯករាជ្យរបស់លោក Vogel នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយស្ថាប័នអាមេរិកមួយ។ មូលនិធិ Fainting Robin ដែលទើបតែបង្កើតឡើងថ្មី ដើម្បីគាំទ្រដល់បញ្ញវន្តឯករាជ្យ បានប្រកាសកាលពីខែមីនាថា លោក Vogel នឹងក្លាយជាអ្នកទី១ដែលទទួលបានរង្វាន់«បញ្ញវន្តកិត្តិយស» ឬជាភាសាអង់គ្លេសហៅថា “distinguished scholar។
លោក សំណព្វ ដែលជានិស្សិតខ្មែរដំបូងបំផុតម្នាក់របស់លោក Vogel ឥឡូវនេះគឺជាអនុប្រធានរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជានិងជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។
លោក សំណព្វ ដែលទទួលបានសញ្ញបត្របណ្ឌិតខាងភាសាវិទ្យាកាលពីឆ្នាំ២០០២ ពីសាកលវិទ្យាល័យ Université Paris Nanterre បាននិយាយថា «គាត់[លោក Vogel]គឺជាធនធានមួយដែលមិនអាចខ្វះបានទេនៅកម្ពុជា»។
កាលពីឆ្នាំ១៩៩៨ លោក សំណព្វនិងលោក Vogel បានចាប់ផ្តើមបើកកម្មវិធីភាសាវិទ្យាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់នៅក្នុងដេប៉ាតឺម៉ង់ភាសាវិទ្យានៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ។ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក កម្មវិធីនោះបានដំណើរការទៅជាជំនាញថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ ដោយលោក សំណព្វ ធ្វើជាប្រធាន ហើយលោក Vogel ធ្វើជាអ្នកសម្របសម្រួល។
លោក សំណព្វ មានប្រសាសន៍ថា លោក Vogel មានការទាមទារខ្ពស់ចំពោះនិស្សិតរបស់ខ្លួន។
លោក សំណព្វ ដែលធ្លាប់បង្រៀនវេយ្យាករណ៍ខ្មែរដល់លោក Vogel កាលពី២៥ឆ្នាំមុន បានរំឭកថា «នេះហើយគឺជាស្មារតីមួយដែលលើកទឹកចិត្តខ្ញុំខ្លាំងក្លាមែនទែន ហើយរុញច្រានខ្លួនខ្ញុំឲ្យកាន់តែមានចិត្តកាន់តែខិតខំរៀនខាងផ្នែកភាសាវិទ្យា ឲ្យតស៊ូរហូតបានមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ មានជំនាញខាងផ្នែកភាសាហ្នឹង»។
លោកបានបន្ថែមថា «ខ្ញុំរីករាយណាស់ដែលបានក្លាយជាសិស្សរបស់លោក ក្រោមការបណ្តុះបណ្តាលរបស់លោក»។
លោកស្រី គន្ធា បានរំឭកថា លោក Vogel គឺជាគ្រូបង្រៀនម្នាក់ដែលហ្មត់ចត់។
លោកស្រី គន្ធា ដែលទទួលបានសញ្ញាបត្រថ្នាក់បណ្ឌិតខាងភាសាវិទ្យាកាលពីឆ្នាំមុនពីប្រទេសបារាំង ហើយឥឡូវនេះជានាយិកាសារមន្ទីរព្រះនរោត្តមសីហនុ អង្គរ ក្នុងខេត្តសៀមរាប បានរំឭកថា «គ្រាន់តែគាត់ចូលដល់ក្នុងថ្នាក់ហើយគឺទាំងអស់គ្នាអត់ហ៊ានកម្រើក អត់ហ៊ានក្អកអីទេ»។
លោកស្រីបានលើកឡើងទៀតថា «ខ្ញុំចូលចិត្តម៉ោងរៀនជាមួយគាត់គ្រប់ ភាសាវិទ្យាក៏ដោយ សំស្ក្រឹតក៏ដោយ ដោយសារថា គាត់ពន្យល់ច្បាស់។ ពេលណាមិនយល់អីទៀត សួរ គឺគាត់ខំព្យាយាមពន្យល់ទាល់តែយើងយល់ច្បាស់លាស់»។
ចំណង់ចំណូលចិត្តទៅលើការសិក្សាភាសាវិទ្យានិងភាសាសំស្ក្រឹតរបស់លោកស្រី គន្ធា គឺកើតចេញពីការពន្យល់មេរៀនរបស់លោក Vogel។ លោកស្រីបានផ្តល់គុណសម្បត្តិដល់លោក ចំពោះការជួយដល់លោកស្រីឲ្យទទួលបានអាហារូបករណ៍សិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់នៅប្រទេសឥណ្ឌា។ លោកស្រីបានបន្តសិក្សាភាសាសំស្ក្រឹតនៅសាកលវិទ្យាល័យ École Pratique des Hautes Etudes ដែលជាសាកលវិទ្យាល័យស្រាវជ្រាវល្បីល្បាញលំដាប់កំពូលមួយនៅប្រទេសបារាំង។ លោកស្រីក៏បានក្លាយទៅជាជនជាតិខ្មែរដំបូងបង្អស់ដែលទទួលបានសញ្ញាបត្រថ្នាក់បណ្ឌិតខាងភាសាសំស្ក្រឹត ចាប់តាំងពីរបបខ្មែរក្រហមបានដួលរលំមក។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា «[សំស្ក្រឹត]ជាភាសាព្រះ ភាសាដែលពន្យល់ឬប្រដៅមនុស្សឲ្យស្គាល់ធម៌ច្រើន។ មួយទៀត ភាសាហ្នឹងពិសេស ពិសេសសម្រាប់ភាសាខ្មែរ ដោយសារថា[ភាសាសំស្ក្រឹត]មានទំនាក់ទំនងជាមួយភាសាខ្មែររាប់ពាន់ឆ្នាំហើយ។ [យើង]គួរតែចេះទាំងភាសាខ្មែរនិងភាសាសំស្ក្រឹត ដើម្បីស្គាល់ពីប្រវតិ្តសាស្ត្រខ្មែរឲ្យបានច្បាស់លាស់»។
លោក Vogel បានមកដល់ប្រទេសកម្ពុជាកាលពីឆ្នាំ១៩៩១ ដោយស្ថិតក្រោមលក្ខខណ្ឌការងារជាមួយនឹងស្ថានទូតបារាំង។ មុននឹងមកបម្រើការនៅកម្ពុជា លោកបានចំណាយពេលជាង១០ឆ្នាំ ធ្វើការស្រាវជ្រាវនិងសិក្សាភាសា ប៉ាស្ទូ នៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ លោកទទួលបានសញ្ញាបត្រថ្នាក់បណ្ឌិតពីសាកលវិទ្យាល័យ Sorbonne ក្នុងទីក្រុង ប៉ារីស កាលពីឆ្នាំ១៩៨៤។
បន្ទាប់ពីរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាអស់រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំ ចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់លោក Vogel គឺផ្តោតទៅលើភាសាជនជាតិដើមភាគតិចដែលរស់នៅជាកុលសម្ព័ន្ធក្នុងព្រៃនិងលើភ្នំដាច់ស្រយាល និងរស់នៅជាលក្ខណៈក្រុមគ្រួសារធំៗដូចកាលពី២០០ឆ្នាំមុន។ ពួកគេរស់នៅដោយចាប់និងផ្សាំងសត្វដំរីព្រៃរហូតដល់៣០ឬ៤០ឆ្នាំមុន។
ក្លាយទៅជាអ្នកស្រាវជ្រាវភាសាពូនង
លោក Vogel បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ខេត្តមណ្ឌលគីរីដែលជាប់ព្រំប្រទល់ជាមួយប្រទេសវៀតណាមជាលើកដំបូងកាលពីឆ្នាំ១៩៩៤។
លោកបានជួបជាមួយនឹងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចពូនង ហើយក៏បានចាប់អារម្មណ៍ទៅលើភាសានិយាយនិងប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់អ្នកស្រុកដែលបានប្រាប់តៗគ្នាពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់របស់ពួកគេ។
មានអ្នកស្រាវជ្រាវតិចណាស់ដែលសិក្សាអំពីភាសាពូនងនិងវប្បធម៌របស់ពួកគេ ហើយលោក Vogel យល់ថា លោកអាចចូលរួមចំណែកដោយវិជ្ជមានតាមរយៈការស្រាវជ្រាវរបស់លោក។
លោក Vogel បានមានប្រសាសន៍ថា «ខ្ញុំដឹងថា ភាសាខ្មែរស្ថិតក្នុងអំបូរខ្មែរមុនដែរ។ ដោយសារខ្ញុំជាអ្នកភាសាវិទ្យា ខ្ញុំត្រូវតែរៀនភាសាព្នងដែរដើម្បីប្រៀបធៀបភាសាខ្មែរនិងភាសាព្នង»។
លោកបានបញ្ចូលខ្លួនឯងទៅក្នុងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចពូនង និងរស់នៅតាមរបៀបរស់នៅប្លែកពីគេរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចពូនង ហើយក៏បានបង្កើតទំនាក់ទំនងល្អជាមួយនឹងពួកគេ។ លោកបានស្នាក់នៅក្នុងភូមិដាច់ស្រយាលអស់រយៈពេលរាប់ថ្ងៃ ហើយពេលខ្លះស្នាក់នៅរហូតដល់រយៈពេលរាប់សប្តាហ៍ ដោយពិសារម្ហូបអាហាររបស់ជនជាតិដើមភាគតិចពូនងនិងផឹកស្រាអង្ករជាមួយនឹងពួកគេ។
លោក Vogel ដែលជាអ្នកចូលចិត្តបរបាញ់សត្វនិងក៏ជាអ្នកចេះក្បាច់គុណការពារខ្លួនផងនោះ ចូលចិត្តធ្វើការងារជាមួយនឹងជនជាតិដើមភាគតិចយ៉ាងដូច្នេះ។
លោក Vogel ថ្លែងថា «ខ្ញុំមិនមែនយល់ថាវាពិបាក[ទេ]។ បើសិនណាពិបាកខ្លាំងពេក ខ្ញុំមិនធ្វើទេ។ ខ្ញុំធ្វើការងារបែបនេះ ពីព្រោះខ្ញុំចូលចិត្តធ្វើ»។
លោក Vogel បានកត់សម្គាល់ឃើញថា ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំដែលលោកស្រាវជ្រាវអំពីភាសាពូនង របៀបរស់នៅរបស់ពួកគេដែលប្តូរពីភ្នំមួយទៅភ្នំមួយនិងពីព្រៃមួយទៅព្រៃមួយ បានរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងពីសកលភាវូបនីយកម្ម។ លោក Vogel បានគូសបញ្ជាក់ថា ជាច្រើនជំនាន់មកហើយ សហគមន៍ពូនងត្រូវបានដឹកនាំដោយចាស់ទុំនៅក្នុងសហគមន៍របស់ពួកគេ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយមន្ត្រីរដ្ឋបាលដូចជា អភិបាលស្រុកនិងប្រធានភូមិជាដើម។
កូនៗជនជាតិដើមភាគតិចពូនងបច្ចុប្បន្ននេះ ត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឲ្យចូលរៀនភាសាខ្មែរនៅតាមសាលា ហើយពួកគេនាំគ្នារៀនភាសាអង់គ្លេសនិងប្រើប្រាស់កុំព្យូទ័រ។
លោក Vogel បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភរបស់លោកទៅលើសក្តានុពលនៃការបាត់បង់ភាសានិងទំនៀមទម្លាប់ពូនងនៅពេលអនាគត។
លោក Vogel បានថ្លែងថា «ភាសាព្នងអត់សូវមានតួនាទី ហើយនិងដោយសារប្រែប្រួលសង្គមទាំងអស់ ខ្ញុំខ្លាចថាភាសាព្នងពិបាករស់នៅតទៅទៀតដែរ»។
លោក យុណ ឡូរ៉ង់ ដែលជាជនជាតិដើមភាគតិចពូនង ក៏មានការព្រួយបារម្ភថា ភាសាកំណើតរបស់លោកមិនសូវមានការប្រើប្រាស់ច្រើន។
លោក ឡូរ៉ង់ ដែលជាអ្នកសម្របសម្រួលលេខាធិការដ្ឋានសម្ព័ន្ធជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា បានថ្លែងប្រាប់ VOA តាមទូរស័ព្ទថា «ខ្ញុំព្រួយបារម្ភខ្លាំងដែរ ដោយសារទាក់ទងនឹងភាសា វាទាក់ទងនឹងអត្តសញ្ញាណតែម្តង»។
លោកបានបន្ថែមថា «ពេលគាត់[ជនជាតិពូនង]នៅក្នុងទីប្រជុំជន អីចឹងទៅ គាត់ក៏មិនសូវមានភាពក្លាហានក្នុងការនិយាយស្តី ឬមួយក៏គាត់ព្យាយាមធ្វើខ្លួនឯងឲ្យទៅជាខ្មែរ ចឹងទៅ គាត់មិននិយាយអីចឹងទៅ»។
នៅក្នុងសៀវភៅដំបូងបង្អស់របស់លោក Vogel អំពីភាសាពូនង លោកបានបកប្រែវេយ្យាករណ៍ភាសាពូនងទៅជាអក្សរអន្តរជាតិ ដែលហៅថា international phonetic alphabet។ សៀវភៅនោះត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយកាលពីឆ្នាំ២០០៦ ជាភាសាបារាំង។ លោក Vogel ក៏បានសរសេរសៀវភៅ២ក្បាលអំពីវេយ្យករណ៍និងអក្សរសិល្ប៍ផ្ទាល់មាត់របស់ពួកគេ ដូចជា កំណាព្យនិងចម្រៀងជាដើម ហើយសៀវភៅមួយក្បាលទៀតសរសេរអំពីវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិចពូនង។
លោក ឡូរ៉ង់ គិតថា ការណ៍ដែលមានអ្នកចងក្រងភាសានិងវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិចពូនងជាសំណេរនិងបោះពុម្ពជាឯកសារអាចជួយទប់ស្កាត់កុំឲ្យភាសានេះបាត់បង់បាន។
លោក ឡូរ៉ង់ ដែលរស់នៅក្នុងទីក្រុង សែនមនោរម្យ នៃខេត្តមណ្ឌលគីរី បានថ្លែងថា «ប្រវត្តិសាស្ត្រគឺសំខាន់ណាស់សម្រាប់ពួកខ្ញុំ ដើម្បីរកព្រលឹងរបស់ខ្លួនឯង រកតម្លៃរបស់ខ្លួនឯង ជាអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួនឯងឡើងវិញ»។
ការស្រាវជ្រាវភាគច្រើនរបស់លោក Vogel ទៅលើភាសានិងវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិចពូនង គឺជាការចំណាយផ្ទាល់របស់លោក។ នេះបើយោងតាមសម្តីរបស់លោក Peter Maguire ដែលជាប្រធានមូលនិធិ Fainting Robin។
លោក Maguire ដែលជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅនិងជាប្រវត្តិវិទូ ហើយក៏ជាស្ថាបនិកមូលនិធិនៅក្នុងទីក្រុង Wilmington រដ្ឋ North Carolina ដើម្បីជួយដល់បញ្ញវន្តឯករាជ្យមួយនេះ បានថ្លែងថា «វាគឺជាគម្រោងមួយដែលលោកបានចំណាយពេលវេលាជិត២០ឆ្នាំ ដោយគ្មានការឧបត្ថម្ភពីខាងក្រៅ ឬមានការឧបត្ថម្ភពីខាងក្រៅបន្តិចបន្តួចតែប៉ុណ្ណោះ»។
លោក Maguire បានស្គាល់លោក Vogel អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ហើយលោកក៏បានចំណាយពេលវេលាខ្លះនៅជាមួយលោក Vogel ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគីរីផងដែរ។ លោកMaguire បានស្ងើចសរសើរចំពោះការតាំងចិត្តរបស់លោក Vogel ក្នុងការសិក្សាភាសាមួយ ដែលទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់តិចតួចពីអ្នកស្រាវជ្រាវនិងសាស្ត្រាចារ្យនៃស្ថាប័ននានាទាំងក្នុងស្រុកនិងអន្តរជាតិ។
លោក Maguire បាននិយាយថា ការងាររបស់លោក Vogel ជាសាស្ត្រាចារ្យភាសាសំស្ក្រឹតនិងភាសាវិទ្យា ដែលជួយដល់បញ្ញវន្តខ្មែរ ដូចជា លោកស្រី គន្ធា និងលោក សំណព្វ គឺជាមូលហេតុសំខាន់មួយទៀត ដែលមូលនិធិរបស់លោកសម្រេចផ្តល់រង្វាន់ដល់លោក Vogel។
លោក Maguire បានលើកឡើងថា «តាំងពីខ្ញុំស្គាល់គាត់មក គាត់បង្រៀនភាសាវិទ្យា៥ថ្ងៃក្នុងមួយសប្តាហ៍ ហើយគាត់បង្រៀនជាភាសាខ្មែរ។ គាត់មិនបង្រៀនជាភាសាអង់គ្លេសទេ ហើយគាត់ក៏មិនបង្រៀនជាភាសាបារាំងដែរ។ គាត់បានខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការរៀនភាសា[ខ្មែរ] គាត់រៀនបានយ៉ាងល្អ និងរៀនវេយ្យាករណ៍បានយ៉ាងត្រឹមត្រូវ ហើយរៀនចេះអាននិងចេះសរសេរ។ នេះគឺជាការប្តេជ្ញាក្នុងកម្រិតមួយដែលបញ្ញវន្តតិចណាស់អាចធ្វើបាន»។
ក្រោយពីមកដល់ទីក្រុងភ្នំពេញបានបន្តិច លោក Vogel ចាប់ផ្តើមមានជំនឿថា វានឹងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ច្រើនជាងនេះសម្រាប់កូនសិស្សខ្មែររបស់លោក ប្រសិនបើលោកបង្រៀនភាសាសំស្ក្រឹតនិងភាសាវិទ្យាដល់ពួកគេ ជាជាងបង្រៀនភាសាបារាំង ដោយសារតែទំនាក់ទំនងខាងប្រវតិ្តសាស្ត្ររវាងភាសាខ្មែរនិងភាសាចំណាស់មួយនេះ។
លោក Vogel បាននិយាយថា «ខ្ញុំចាប់ផ្តើមបង្រៀនសំស្ក្រឹតឲ្យសិស្សដឹងអំពីអំបូរភាសាផ្សេងពីអំបូរភាសាខ្មែរមុន»។
លោកបានថ្លែងថា មិនមាននិស្សិតខ្មែរច្រើនទេ ដែលចង់រៀនភាសាសំស្ក្រឹត ប៉ុន្តែមានត្រឹមតែម្នាក់គឺគ្រប់គ្រាន់ហើយ។
លោកបាននិយាយថា «ថ្ងៃក្រោយអាចគេរកឃើញសិលាចារឹកសំស្ក្រឹតទៀត។ ដូច្នេះបើសិនណាមានអ្នកឯកទេសខាងភាសាសំស្ក្រឹតក្នុងចំណោមនិស្សិតខ្មែរ មានន័យថា គេអាចធ្វើការរួមជាមួយនឹងអ្នកស្រាវជ្រាវអន្តរជាតិ ដែលរហូតសព្វថ្ងៃនេះ បកប្រែសិលាចារឹកសំស្ក្រឹតដែលជារបស់ប្រទេសកម្ពុជា»។
លោកចងចាំលោកស្រី គន្ធា ថាជាសិស្សពូកែម្នាក់ពីឆ្នាំ១៩៩៩ដល់ឆ្នាំ២០០១។ លោកស្រីចាប់អារម្មណ៍ទៅលើទំនាក់ទំនងរវាងភាសាសំស្ក្រឹតនិងប្រទេសកម្ពុជា និងភាសាខ្មែរ។
លោក Vogel បានរំឭកឡើងវិញថា «ខ្ញុំចង់ជួយគាត់។ ខ្ញុំសម្រេចចិត្តថាមានសិស្សម្នាក់រវាងសិស្សច្រើន ដែលគាត់ចាប់អារម្មណ៍ដល់ភាសាសំស្ក្រឹត មានបំណងចង់រៀន ខំរៀន។ ដូច្នេះខ្ញុំត្រូវតែជួយគាត់»។
ដើម្បីជួយឲ្យលោកស្រីត្រៀមខ្លួនសម្រាប់ការសិក្សាថ្នាក់ក្រោយឧត្តមសិក្សានៅបរទេស លោកស្រី គន្ធា បានមានប្រសាសន៍ថា លោក Vogel បានបង្រៀនភាសាសំស្ក្រឹតដល់លោកស្រីដោយឥតគិតថ្លៃពេលចុងសប្តាហ៍នៅតាមហាងកាហ្វេនានា។
លោកស្រីបាននិយាយថា លោក Vogel បានជួយផ្ចុងផ្តើមដល់ការងារលោកស្រីឲ្យបានដូចសព្វថ្ងៃនេះ។
១៥ឆ្នាំក្រោយមក លោកស្រីបានការពារនិក្ខេបទរបស់លោកស្រីដោយជោគជ័យកាលពីឆ្នាំមុនក្នុងប្រទេសបារាំង ទៅលើប្រធានបទ «តួនាទីភាសាសំស្ក្រឹតនៅក្នុងការវិវឌ្ឍន៍ភាសាខ្មែរ៖ ការសិក្សាលើសិលាចារឹកពីសតវត្សរ៍ទី៦ដល់សតវត្សរ៍ទី១៤»៕
សូមចុចទៅប្រភពដើម VOA ត្រង់នេះ
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ប្រេសិត»មានន័យដូចម្តេច?
4 ថ្ងៃ
