អន្តរជាតិ
×![]()
យេម៉ែនជាប្រទេសមួយដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា ដែលរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយ ប្រទេសនេះរងគ្រោះខ្លាំងដោយសារតែវិបត្តិនយោបាយ និងការអុកឡុករបស់ក្រុមភេរវជន និងក្រុមឧទ្ទាម។ បញ្ហាអស្ថិរភាពនយោបាយ និងជម្លោះប្រដាប់អាវុធរវាងក្រុមឧទ្ទាម និងកងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាលបន្តកើនឡើងខ្លាំង ខណៈពេលដែលរដ្ឋាភិបាលមិនអាចអនុវត្តអំណាចរបស់ខ្លួនបានទូទាំងប្រទេសឡើយ។
រហូតដល់មកទល់ពេលនេះក្រុមឧទ្ទាមធំនិងមានឥទ្ធិពលជាងគេ Houthi បានវាយប្រហារដណ្តើមអាគារប្រធានាធិបតីនៅក្នុងរដ្ឋធានី សាណា និងតំបន់ផ្សេងទៀត។ ចំណែកមហាអំណាចក្នុងតំបន់ដូចជារដ្ឋអារ៉ាប់បន្តទម្លាក់គ្រាប់ប្រឆាំងក្រុមនេះ ដោយអះអាងថាខ្លួនការពាររដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់របស់ប្រធានាធិបតី Abd-Rabbu Mansour Hadi។ ជម្លោះនយោបាយនៅយេម៉ែនបានរីកសាយភាយកាន់តែធំនិងធ្ងន់ធ្ងរជាមុន ដោយសារវាមិនមែនជាជម្លោះផ្ទៃក្នុងទៀតឡើយ តែវាបានក្លាយជាសង្គ្រាមរវាងមហាអំណាចអ៊ីរ៉ង់ដែលគាំទ្រក្រុម Houthis និងរដ្ឋាភិបាលក្រុងសាណាទៅវិញ។ ដល់ត្រឹមនេះយើងគួរយល់ដឹងបន្តិចថាតើក្រុមឧទ្ទាមមួយនេះមានសាវតាបែបណា? ប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលដើម្បីអ្វី?
ដើមឡើយក្រុម Houthi ជាក្រុមឧទ្ទាមមួយក្រុមកើតឡើងឆ្នាំ ២០០៤ ដែលប្រកាន់សាសនាឥស្លាមនិកាយស៊ីអ៊ីតស្ថិតនៅក្នុងខេត្ត Saada ដែលដឹកនាំដោយលោក Hussein Badr al-Din al-Houthi។ ក្រុមនេះក្រោកចាប់កាន់អាវុធប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលដោយសារចង់ទាមទារសិទ្ធិសេរីភាពច្រើនជាងមុនផ្នែកសាសនា នយោបាយ និងវប្បធម៌ និងរួចផុតពីការគៀបសង្កត់របស់ក្រុមឥស្លាមភាគច្រើននិកាយស៊ូនី។
ក្រោយតវ៉ាដោយកម្លាំងប្រដាប់អាវុធដល់ឆ្នាំ ២០១០ ក្រុមនេះបានសម្រេចដល់កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពរួមគ្នាមួយ ក្រោយមកក្រុមនេះក៏ដើរតួនាទីសកម្មដែរក្នុងមហាបាតុកម្មទម្លាក់មេដឹកនាំផ្តាច់ការ Ali Abdallah Saleh នាឆ្នាំ២០១១ ។ ក្រោយមកវិបត្តិចាប់ផ្តើមកើតឡើងជាថ្មីទៀតក្រោយពេលដែលរដ្ឋាភិបាលថ្មីដែលគាំទ្រដោយសហគមន៍អន្តរជាតិ ជំនួសរដ្ឋាភិបាលផ្តាច់ការបានប្រកាសបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីដែលបង្កើតតំបន់រដ្ឋបាលតាមបែបរដ្ឋសហព័ន្ធដោយមានរដ្ឋចំណុះ៦ ទៅវិញនៅខែកុម្ភៈឆ្នាំ ២០១៤ ។
ការប្រយុទ្ធចាប់ផ្តើមកើតមានឡើងជាថ្មីទៀតរវាងទាហានរដ្ឋាភិបាល និងកងម្លាំងក្រុមឧទ្ទាម ដោយពួកគេមិនមានសិទ្ធិជំទាស់សេចក្តីព្រាងរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលចងក្រងឡើងឡើយ។ រហូតដល់ខែកញ្ញាឆ្នាំ ២០១៤ រដ្ឋាភិបាលក្រុងសណា បានបង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពមួយជាមួយបណ្តាភាគីនយោបាយនៅក្នុងប្រទេស បន្តែក្រុមឧទ្ទាម Houthis នេះនៅតែបដិសេធចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង។
យោងតាមកិច្ចព្រមព្រៀង រដ្ឋាភិបាលកំណត់អោយក្រុមឧទ្ទាមមួយនេះដកកងទ័ពចេញពីទីក្រុង និងដាក់ឱសានវាទអោយពួកគេទម្លាក់អាវុធចុះក្នុងរយៈពេល ៤៥ថ្ងៃក្រោយចុះហេត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមកការប្រយុទ្ធគ្នាកាន់តែខ្លាំងៗឡើងរហូតដល់ដណ្តើមបានវិមានរដ្ឋាភិបាល និងកាន់កាប់ទឹកដីកាន់តែធំ។ ក្នុងខែមករាលោក Hadi បានសម្រេចចុះចេញពីតំណែង ហើយស្ថិតក្រោមការឃុំឃាំងក្នុងផ្ទះ។ យ៉ាងណាក៏ដោយមេដឹកនាំរូបនេះបានរត់គេចខ្លួនផុតពីការឃុំឃាំងក្នុងខែកុម្ភៈដោយប្រកាសច្រានចោលការលាលែងចេញពីតំណែងដែលលោកបានប្រកាសកាលពីមុន ដោយលោកចាត់ទុកខ្លួនឯងជាមេដឹកនាំស្របច្បាប់ដដែល។
តាមពិតទៅ ហេតុផលនៅពេលក្រោយវិបត្តិនយោបាយយេម៉ែន វាពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី និងការបង្កើតរដ្ឋសហព័ន្ធមួយដែលមានរដ្ឋចំណុះ ៦រដ្ឋ ។ សេចក្តីព្រាងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះត្រូវបានក្រុមឧទ្ទាមទាត់ចោលតាំងពីដំបូងមកម្ល៉េះ។ អ្នកតំណាងក្រុមឧទ្ទាម Houthis បានប្រកាសថាការចងក្រង រដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលបង្កើតរដ្ឋសហព័ន្ធនេះជាលេសរបស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នក្នុងការបន្ថយអំណាចនយោបាយរបស់ក្រុមពួកគេប៉ុណ្ណោះ។ រដ្ឋាភិបាលកណ្តាលយេម៉ែន មិនខ្វល់ខ្វាយពីការទាមទាររបស់ក្រុមនេះទេ ហើយចាប់ផ្តើមព្រាងរដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយមិនអនុញ្ញាតអោយភាគីនយោបាយផ្តល់យោបល់ កែប្រែ ឬសុំការអនុញ្ញាតជាមុនពីភាគីនយោបាយឡើយ។
នេះបញ្ជាក់ថាក្រុមនេះកំពុងបង្ហាញការទាមទារនូវសម្លេងនយោបាយបន្ថែមក្នុងការដឹកនាំប្រទេសប៉ុណ្ណោះ។ មូលហេតុមួយវិញទៀតក្រុមឧទ្ទាមមួយនេះមិនពេញចិត្តចំពោះការលូកដៃរបស់ក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនក្នុងការប្រឆាំងភេរវកម្មនៅយេម៉ែនឡើយ។ អាមេរិកចាប់ផ្តើមលូកដៃក្នុងបញ្ហាយ៉េមែនខ្លាំងនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១ ក្រោយការដួលរលំរបបផ្តាច់ការដោយការផ្តល់ជំនួយយោធានិងមនុស្សធម៌ ប៉ុន្តែប្រទេសនេះបានទម្លាក់គ្រាប់បែកនៅយេម៉ែនដើម្បីប្រឆាំងក្រុមអាល់កៃដា និកាយស៊ូនីសាខាឧបទ្វីបអារ៉ាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៩មកម្ល៉េះ។
រហូតដល់មកទល់ពេលនេះក្រុមឧទ្ទាមធំនិងមានឥទ្ធិពលជាងគេ Houthi បានវាយប្រហារដណ្តើមអាគារប្រធានាធិបតីនៅក្នុងរដ្ឋធានី សាណា និងតំបន់ផ្សេងទៀត។ ចំណែកមហាអំណាចក្នុងតំបន់ដូចជារដ្ឋអារ៉ាប់បន្តទម្លាក់គ្រាប់ប្រឆាំងក្រុមនេះ ដោយអះអាងថាខ្លួនការពាររដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់របស់ប្រធានាធិបតី Abd-Rabbu Mansour Hadi។ ជម្លោះនយោបាយនៅយេម៉ែនបានរីកសាយភាយកាន់តែធំនិងធ្ងន់ធ្ងរជាមុន ដោយសារវាមិនមែនជាជម្លោះផ្ទៃក្នុងទៀតឡើយ តែវាបានក្លាយជាសង្គ្រាមរវាងមហាអំណាចអ៊ីរ៉ង់ដែលគាំទ្រក្រុម Houthis និងរដ្ឋាភិបាលក្រុងសាណាទៅវិញ។ ដល់ត្រឹមនេះយើងគួរយល់ដឹងបន្តិចថាតើក្រុមឧទ្ទាមមួយនេះមានសាវតាបែបណា? ប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលដើម្បីអ្វី?
ដើមឡើយក្រុម Houthi ជាក្រុមឧទ្ទាមមួយក្រុមកើតឡើងឆ្នាំ ២០០៤ ដែលប្រកាន់សាសនាឥស្លាមនិកាយស៊ីអ៊ីតស្ថិតនៅក្នុងខេត្ត Saada ដែលដឹកនាំដោយលោក Hussein Badr al-Din al-Houthi។ ក្រុមនេះក្រោកចាប់កាន់អាវុធប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលដោយសារចង់ទាមទារសិទ្ធិសេរីភាពច្រើនជាងមុនផ្នែកសាសនា នយោបាយ និងវប្បធម៌ និងរួចផុតពីការគៀបសង្កត់របស់ក្រុមឥស្លាមភាគច្រើននិកាយស៊ូនី។
ក្រោយតវ៉ាដោយកម្លាំងប្រដាប់អាវុធដល់ឆ្នាំ ២០១០ ក្រុមនេះបានសម្រេចដល់កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពរួមគ្នាមួយ ក្រោយមកក្រុមនេះក៏ដើរតួនាទីសកម្មដែរក្នុងមហាបាតុកម្មទម្លាក់មេដឹកនាំផ្តាច់ការ Ali Abdallah Saleh នាឆ្នាំ២០១១ ។ ក្រោយមកវិបត្តិចាប់ផ្តើមកើតឡើងជាថ្មីទៀតក្រោយពេលដែលរដ្ឋាភិបាលថ្មីដែលគាំទ្រដោយសហគមន៍អន្តរជាតិ ជំនួសរដ្ឋាភិបាលផ្តាច់ការបានប្រកាសបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីដែលបង្កើតតំបន់រដ្ឋបាលតាមបែបរដ្ឋសហព័ន្ធដោយមានរដ្ឋចំណុះ៦ ទៅវិញនៅខែកុម្ភៈឆ្នាំ ២០១៤ ។
ការប្រយុទ្ធចាប់ផ្តើមកើតមានឡើងជាថ្មីទៀតរវាងទាហានរដ្ឋាភិបាល និងកងម្លាំងក្រុមឧទ្ទាម ដោយពួកគេមិនមានសិទ្ធិជំទាស់សេចក្តីព្រាងរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលចងក្រងឡើងឡើយ។ រហូតដល់ខែកញ្ញាឆ្នាំ ២០១៤ រដ្ឋាភិបាលក្រុងសណា បានបង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពមួយជាមួយបណ្តាភាគីនយោបាយនៅក្នុងប្រទេស បន្តែក្រុមឧទ្ទាម Houthis នេះនៅតែបដិសេធចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង។
យោងតាមកិច្ចព្រមព្រៀង រដ្ឋាភិបាលកំណត់អោយក្រុមឧទ្ទាមមួយនេះដកកងទ័ពចេញពីទីក្រុង និងដាក់ឱសានវាទអោយពួកគេទម្លាក់អាវុធចុះក្នុងរយៈពេល ៤៥ថ្ងៃក្រោយចុះហេត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមកការប្រយុទ្ធគ្នាកាន់តែខ្លាំងៗឡើងរហូតដល់ដណ្តើមបានវិមានរដ្ឋាភិបាល និងកាន់កាប់ទឹកដីកាន់តែធំ។ ក្នុងខែមករាលោក Hadi បានសម្រេចចុះចេញពីតំណែង ហើយស្ថិតក្រោមការឃុំឃាំងក្នុងផ្ទះ។ យ៉ាងណាក៏ដោយមេដឹកនាំរូបនេះបានរត់គេចខ្លួនផុតពីការឃុំឃាំងក្នុងខែកុម្ភៈដោយប្រកាសច្រានចោលការលាលែងចេញពីតំណែងដែលលោកបានប្រកាសកាលពីមុន ដោយលោកចាត់ទុកខ្លួនឯងជាមេដឹកនាំស្របច្បាប់ដដែល។
តាមពិតទៅ ហេតុផលនៅពេលក្រោយវិបត្តិនយោបាយយេម៉ែន វាពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី និងការបង្កើតរដ្ឋសហព័ន្ធមួយដែលមានរដ្ឋចំណុះ ៦រដ្ឋ ។ សេចក្តីព្រាងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះត្រូវបានក្រុមឧទ្ទាមទាត់ចោលតាំងពីដំបូងមកម្ល៉េះ។ អ្នកតំណាងក្រុមឧទ្ទាម Houthis បានប្រកាសថាការចងក្រង រដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលបង្កើតរដ្ឋសហព័ន្ធនេះជាលេសរបស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នក្នុងការបន្ថយអំណាចនយោបាយរបស់ក្រុមពួកគេប៉ុណ្ណោះ។ រដ្ឋាភិបាលកណ្តាលយេម៉ែន មិនខ្វល់ខ្វាយពីការទាមទាររបស់ក្រុមនេះទេ ហើយចាប់ផ្តើមព្រាងរដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយមិនអនុញ្ញាតអោយភាគីនយោបាយផ្តល់យោបល់ កែប្រែ ឬសុំការអនុញ្ញាតជាមុនពីភាគីនយោបាយឡើយ។
នេះបញ្ជាក់ថាក្រុមនេះកំពុងបង្ហាញការទាមទារនូវសម្លេងនយោបាយបន្ថែមក្នុងការដឹកនាំប្រទេសប៉ុណ្ណោះ។ មូលហេតុមួយវិញទៀតក្រុមឧទ្ទាមមួយនេះមិនពេញចិត្តចំពោះការលូកដៃរបស់ក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនក្នុងការប្រឆាំងភេរវកម្មនៅយេម៉ែនឡើយ។ អាមេរិកចាប់ផ្តើមលូកដៃក្នុងបញ្ហាយ៉េមែនខ្លាំងនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១ ក្រោយការដួលរលំរបបផ្តាច់ការដោយការផ្តល់ជំនួយយោធានិងមនុស្សធម៌ ប៉ុន្តែប្រទេសនេះបានទម្លាក់គ្រាប់បែកនៅយេម៉ែនដើម្បីប្រឆាំងក្រុមអាល់កៃដា និកាយស៊ូនីសាខាឧបទ្វីបអារ៉ាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៩មកម្ល៉េះ។
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
