ភ្នំពេញ៖ ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាមបង្ហាញពីការវិវត្តយ៉ាងរហ័សនៃទំនាក់ទំនងរវាងអាមេរិកនិងសត្រូវចាស់វៀតណាមទៅរកភាពល្អប្រសើរឡើង។ វាមានការបារម្ភផងដែរ ចំពោះការលូតលាស់រហ័សនៃទំនាក់ទំនងនេះ ជាពិសេសការលក់អាវុធឲ្យវៀតណាមដើម្បីពង្រឹងសន្តិសុខផ្ទាល់ខ្លួន។ តែអ្នកវិភាគកម្ពុជាមើលឃើញថាទំនាក់ទំនងល្អនេះមិនមែនជាអ្វីគួរឲ្យបារម្ភទេ ហើយលោកពន្យល់ថា កម្ពុជាស្វាគមន៍ចំពោះទំនាក់ទំនងល្អរវាងវៀតណាមជាមួយអាមេរិកព្រោះវានឹងផ្តល់ប្រយោជន៍រួមសម្រាប់តំបន់ទាំងមូល។
ខាងក្រោយនេះជាបទសម្ភាសន៍រវាងលោក សៅ ផលនិស្ស័យ និពន្ធនាយករងព័ត៌មានអន្តរជាតិ ជាមួយលោក គង់ ភោគ នាយកវិទ្យាស្ថានកម្ពុជាសម្រាប់ការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រ៖
លោក សៅ ផលនិស្ស័យ៖ ទស្សនកិច្ចរបស់លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា មកកាន់ប្រទេសវៀតណាមបង្ហាញច្បាស់ពីការលូតលាស់នៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ តើលោកយល់ឃើញបែបម៉េចដែរចំពោះដំណើរទស្សនកិច្ចដ៏កម្រនេះ?
លោក គង់ ភោគ៖ ពាក់ព័ន្ធដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា មកកាន់ប្រទេសវៀតណាមបង្ហាញពីការតាំងចិត្តរបស់អាមេរិកក្នុងការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងល្អជាមួយប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ដូច្នេះរាល់ការសហប្រតិបត្តិការណាមួយដែលនាំឲ្យមានការរីកចម្រើន ពង្រឹងសន្តិសុខ និងពាណិជ្ជកម្ម ខ្ញុំគិតថាវាជាប្រយោជន៍រួមសម្រាប់ប្រទេសទាំងអស់ក្នុងតំបន់។
លោក សៅ ផលនិស្ស័យ៖ សម្រាប់លោក តើវាគឺជារឿងសាមញ្ញទេឬ នៅពេលដែល វៀតណាមដែលជាមិត្តជិតស្និទ្ធរបស់កម្ពុជាដែរនោះ កំពុងតែមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអាមេរិក ខណៈកម្ពុជាហាក់ដូចជាមានទំនាក់ទំនងមិនសូវល្អ ជាមួយអាមេរិក វិញនោះ?
លោក គង់ ភោគ៖ ជាធម្មតា វាជាការគិតផលប្រយោជន៍របស់ប្រទេសនីមួយៗ ក្នុងការបង្កើតទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសណាមួយក្នុងសកលលោកយើង។ ដូច្នេះវាគ្មានអ្វីចម្លែកទេ ដែលប្រទេសនីមួយៗមានសហប្រតិបត្តិការល្អជាមួយប្រទេសផ្សេងៗទៀត ជាពិសេសពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយមហាអំណាច។ កម្ពុជាយើងក៏ស្វាគមន៍ការបង្កើតកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អរវាងប្រទេសក្នុងតំបន់ជាមួយប្រទេសមហាអំណាចដែរ។ ចំណែកឯផលប៉ះពាល់ ខ្ញុំគិតថា វាមិនមែនជារឿងគួរឲ្យព្រួយបារម្ភនោះទេ។ ហើយម្យ៉ាងទំនាក់ទំនងកម្ពុជាជាមួយអាមេរិក ថ្វីដ្បិតទំនាក់ទំនងកម្ពុជាជាមួយមហាអំណាចអាមេរិកនេះ បច្ចុប្បន្ននៅមានចំណុចប្លែកគ្នាច្រើនក្តី តែយើងមានចំណុចរួមច្រើនដែលអាចយកមកធ្វើជាមូលដ្ឋានដើម្បីពង្រឹងទំនាក់ទំនងដែរ។ ដូចយើងដឹងស្រាប់ហើយទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជាជាមួយអាមេរិកមានទំហំធំណាស់ ប្រហែលជាង២ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។ ហើយអាមេរិកជាទីផ្សារធំបំផុតសម្រាប់កម្ពុជានាំផលិតផលចូល។ ដូច្នេះសម្រាប់កម្ពុជាក្តី ប្រទេសក្នុងតំបន់ផ្សេងទៀតក្តី វាជាការចាំបាច់ក្នុងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសមហាអំណាចដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិកដោយផ្តោតលើវិស័យសេដ្ឋកិច្ច បច្ចេកទេស និងបច្ចេកវិទ្យាជាដើម។
លោក សៅ ផលនិស្ស័យ៖ ចុះត្រលប់មកមើលរឿងតំបន់វិញម្តង។ នៅពេលអាមេរិកដកទណ្ឌកម្មអាវុធប្រឆាំងវៀតណាមដោយព្រមលក់អាវុធឲ្យវៀតណាមពេញលេញវិញ តើលោកគិតថា វានឹងមានផលប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខតំបន់ទេ នៅពេលដែលវៀតណាមកំពុងមានជម្លោះជាមួយចិនលើជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងស្រាប់?
លោក គង់ ភោគ៖ ការលើកលែងការហាមឃាត់ការលក់អាវុធនេះចំពោះវៀតណាម ខ្ញុំគិតថា វាឆ្លុះបញ្ចាំងពីគិតគូរដល់សុខទុក្ខនិងសន្តិសុខរបស់ប្រទេសនីមួយៗប៉ុណ្ណោះ។ យើងមិនដឹងថាប្រទេសគាត់ (វៀតណាម) ជួបបញ្ហាប្រឈមអ្វីខ្លះនោះទេ។ ហើយរាល់ការពង្រឹងវិស័យយោធាដើម្បីសន្តិភាព និងស្ថិរភាពនៅក្នុងតំបន់ ជាអ្វីដែលយើងស្វាគមន៍។ តែអ្វីដែលយើងត្រូវលើកឡើងគឺការប្រណាំងប្រជែងសព្វាវុធដែលអាចគំរាមកំហែងសន្តិសុខ ស្ថិរភាព និងអាចឈានដល់ការប៉ះទង្គិចគ្នាផង។ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថា រឿងប្រណាំងប្រជែងសព្វាវុធមិនមែនជាអ្វីប្រទេសពាក់ព័ន្ធចង់បានឡើយ។ ប្រទេសក្នុងតំបន់រួមទាំង ប្រទេសមហាអំណាចផង សុទ្ធតែឲ្យតម្លៃលើសន្តិសុខ សន្តិភាពស្ថិរភាព ព្រោះវាជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច។
លោក សៅ ផលនិស្ស័យ៖ ជាសំណួរចុងក្រោយរបស់ខ្ញុំ! តាមស្ថានភាពជាក់ស្តែង ភាគីទាំងពីរបានឯកភាគ្នាពង្រឹងទំនាក់ទំនងលើវិស័យជាច្រើនទាំងនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សិទ្ធិមនុស្ស ជាដើម។ តើលោកមើលឃើញបែបម៉េចចំពោះការពង្រឹងទំនុកចិត្តគ្នារវាងភាគីទាំងពីរ ឬវាល្អតែខាងក្រៅទេ ឯខាងក្នុងភាគីនៅមិនទុកចិត្តគ្នាដដែលឬយ៉ាងណា?
លោក គង់ ភោគ៖ ជាទូទៅ ការពង្រឹងជំនឿទុកចិត្ត ឬការជឿជាក់គ្នាទៅវិញទៅមកនោះវាទាមទារពេលវេលាយូរអង្វែង មិនមែនយើងអាចធ្វើក្នុងរយៈពេលខ្លីបានទេ។ សូម្បីតែសម្ព័ន្ធមិត្តនោះក៏ត្រូវការពេលវេលាដើម្បីពង្រឹងលើកផ្នែកនោះដែរ។ តែក្នុងកម្រិតរដ្ឋាភិបាលនិងរដ្ឋាភិបាល វាមិនមែនជារឿងអ្វីដែលពិបាកទេ ព្រោះគាត់អាចគិតគូរអ្វីដែលនាំមកនូវផលប្រយោជន៍ជាតិ។ ពាក់ព័ន្ធការពង្រឹងជំនឿទុកចិត្តនេះ វាត្រូវគិតទៅដល់ថាតើពលរដ្ឋទូទៅមានតួនាទីយ៉ាងណាក្នុងរឿងនេះដែរ។ គេមិនអាចចោលប្រវត្តិសាស្ត្រទាំងស្រុងបានទេ។ ដូច្នេះវានៅតែជាស្នាមមួយដែលមិនអាចលុបចោលបានដោយងាយ ហើយវាត្រូវការពេលវេលាដើម្បីព្យាបាលរបួសចាស់នេះ។
ខ្ញុំសូមលើកឡើងម្តងទៀត ពាក់ព័ន្ធមិត្តរបស់យើងក្នុងតំបន់ដែលកសាងទំនាក់ទំនងល្អជាមួយមហាអំណាច។ វាជារឿងប្រយោជន៍រួម កាលណាបើយើងយកវាមកប្រើប្រាស់ដើម្បីពង្រឹងសន្តិសុខ និងពង្រីកសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់។ ខ្ញុំគិតថា មកដល់ម៉ោងនេះគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់មើលឃើញពីសារសំខាន់នៃតំបន់យើងខ្លាំងណាស់ ហើយតួនាទីរបស់ប្រទេសមួយៗក្នុងការចូលរួមចំណែកធ្វើយ៉ាងធ្វើឲ្យតំបន់អាស៊ានយើងក្លាយជាតំបន់គំរូ ដែលអាចផ្តល់ជាវេទិកាសម្រាប់មហាអំណាចអាចអង្គុយ ជជែករកដំណោះស្រាយ ក៏ដូចជាផ្លាស់ប្តូរយោបល់គ្នា និងបញ្ចៀសបញ្ហាចម្រូងចម្រាសដែលពួកគាត់កំពុងមាន។ ហើយខ្ញុំសង្ឃឹមថា ការសហប្រតិបត្តិការនេះនឹងកាន់តែមានលក្ខណៈទូលំទូលាយ ដែលមានការចូលរួមច្រើន។ នេះគឺជារឿងមួយល្អសម្រាប់តំបន់ទាំងមូល ហើយប្រទេសសមាជិកភាគច្រើនក្នុងតំបន់អាចទាញយកប្រយោជន៍ច្រើនពីការរួមចំណែករបស់សហរដ្ឋអាមេរិកមកក្នុងតំបន់៕