ពីខ្ញុំ រ៉ឹម ភារី និស្សិតសកលវិទ្យាល័យភ្នំពេញ
ពាក្យថា ស្នេហាគឺជាសេចក្តីស្រលាញ់ដ៏បរិសុទ្ធដែលមានភាពស្និទ្ធស្នាល ការលះបង់ ការយកចិត្តទុកដាក់ ការថ្នាក់ថ្មម ការយល់ចិត្ត និងចំណាយពេលវេលាចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក។ ស្នេហាមានច្រើនប្រភេទដូចជា ស្នេហារវាងម្តាយនិងកូន មិត្តភក្តិនិងមិត្តភក្តិ បងប្អូននិងបងប្អូន ស្នេហារវាងប្រុសស្រី ជនរួមជាតិ និងស្នេហាចំពោះមនុស្សជាតិទូទៅ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលលើកឡើងនៅទីនេះគឺជាប្រភេទស្នេហារវាងប្រុសស្រី។ ពាក្យសង្សារត្រូវបានក្លាយជាពាក្យពេញនិយម តែក៏មានការអនុវត្តន៍ផងដែរពីសំណាក់យុវវ័យខ្មែរ។ នៅពេលជួបគ្នាដំបូងរវាងប្រុសស្រីគេតែងសួរគ្នាថា តើមានសង្សារហើយនៅ?
ទំនាក់ទំនាក់ស្នេហារបស់យុវវ័យខ្មែរ មានសន្ទុះកើនឡើងជាលំដាប់បន្ទាប់ពីប្រពៃណីខ្មែរ “នំមិនធំជាងនាឡិ” ត្រូវបានរលប់ចេញពីសង្គមខ្មែរដោយសារឥទ្ធិពលសម្ភារៈនិយមដូចជា ស្មាតហ្វូន បណ្តាញសង្គម និងបច្ចេកវិទ្យាកាន់តែងាយស្រួលក្នុងការទំនាក់ទំនងស្នេហា។ យុវវ័យខ្លះមិនដែលស្គាល់មុខគ្នាសោះ គឺតែសម្លេងតាមទូរស័ព្ទក៏ដាក់ចិត្តដាក់កាយបង្កើតស្នេហាតាមរលកធាតុអាកាស។ ឯខ្លះទៀត ប្រើប្រព័ន្ធបណ្តាញសង្គម(Facebook) ដើម្បីបង្ហាញរូបថត ឬប្រើអនឡាញ(Line)ទំនាក់ទំនាក់គ្នា ព្រោះឃើញទាំងមុខហើយអាចនិយាយរកគ្នាបានដូចជានៅជិតគ្នា។ ខ្លះមានស្នេហាឆ្លងប្រទេស ឆ្លងទ្វីប និងឆ្លងភពទៀតផង ដោយសារមានប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងងាយស្រួល។
ងាកមកនិយាយពីស្នេហារបស់សិស្សនិស្សិតខ្មែរវិញ គឺកាន់តែមានភាពល្អូកល្អឺនបន្ថែមមួយកម្រិតទៀត ព្រោះសិស្សនិស្សិតមានឳកាសជួបគ្នាច្រើន។ មធ្យោបាយទាក់ទងគ្នារបស់យុវវ័យ សម័យមុនមានតាំងពីដាក់សំបុត្រក្នុងកន្ត្រក់កង់ ខ្ចីសៀវភៅរួចសរសេរសំបុត្រដាក់ក្នុងនោះទើបសងទៅនារីដែលខ្លួនបានលួចប្រតិព័ទ្ធ។ ខ្លះទៀតឲ្យតែឃើញដំបូងផ្ទះមួយថ្ងៃម្តង គឺសប្បាយចិត្តដេកលក់យ៉ាងស្កប់ស្កល់។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយស្នេហាសម័យបុរាណ យុវវ័យសម័យនោះមិនសូវមានមានការជ្រុលខ្លួនមុនរៀបការដូចសម័យបច្ចុប្បន្ននោះទេ។
រីឯយុវវ័យ សិស្សនិស្សិតខ្មែរសម័យបច្ចុប្បន្នវិញ មានមធ្យោបាយជាច្រើន ដូចជាណាត់គ្នាទៅរៀនគួរ ធ្វើខួបកំណើត មិត្តភក្តិណែនាំ ជាពិសេស ការប្រើទូរស័ព្ទ បណ្តាញសង្គម និងអនឡាញជាដើម។ សិស្សនិស្សិតខ្លះទៀត ប្រើវិធីទៅលេងផ្ទះដោយមានមិត្តភក្តិច្រើនទៅជាមួយ ក្នុងគោលបំណងទៅស្គាល់ស្ថានភាពគ្រួសារផង និងមានទំនាក់ទំនងស្និទ្ធស្នាលផង។ ឯខ្លះទៀតប្រើវិធីត្រង់តែម្តងគឺសួរនាំដោយត្រង់ៗ នៅពេលមានចម្លើយពីនារីដែលខ្លួនពេញចិត្តថា ទំនងជាយល់ព្រមក៏ផ្តើមស៊ើបពីប្រវត្តិ ពីគ្រួសារពីការងារនិងឈានទៅរកការចូលស្តី ដណ្តឹងតែម្តង។
ស្នេហាក្នុងវ័យកំពុងសិក្សា បានជួយឲ្យយុវវ័យខ្មែរមានកម្លាំងជម្រុញកាន់តែខ្លាំងបន្ថែមទៀត ចំពោះការសិក្សាបន្ទាប់ពីគ្រួសារ និងសង្គម។ គូរស្នេហ៍ដែលស្រលាញ់គ្នា ចេះលើកទឹកចិត្តគ្នា ចេះបបួលគ្នារៀនសូត្រ ប្រាប់ពីនេះពីនោះដែលមានអត្ថប្រយោជន៍ធ្វើឲ្យមានការរីកចម្រើនទាំងអស់គ្នា។ គូរស្នេហ៍ខ្លះខំរៀន ខំស្រាវជ្រាវ ជួយពន្យល់គ្នាទៅវិញទៅមកពីមេរៀនក្នុងសាលា និងបញ្ហាក្នុងសង្គមផ្សេងៗដើម្បីផ្តល់ចំណេះដឹង និងបទពិសោធឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមក។ មានសង្សារក្នុងវ័យសិក្សាមិនមែនជាកំហុសនោះទេ ព្រោះមានសង្សារក៏អាចជួយគ្នាទៅវិញទៅមកបានដែរ។ នៅពេលយើងជួបបញ្ហាអ្វីមួយ ទីប្រឹក្សាដែលល្អគឺសង្សាររបស់យើង។ ពេលអត់លុយចាយ សង្សាររបស់យើងត្រូវបានក្លាយជាធនាគារដែលផ្តល់សេវាកម្ចីដោយគ្មានការប្រាក់ ឬផ្តល់ប្រាក់ជំនួយឥតសំណង។
ការស្រលាញ់គ្នាក្នុងវ័យសិក្សា បានផ្តល់ភាពកក់ក្តៅឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមកទាំងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក។ បើនិស្សិតមករៀននៅភ្នំពេញ ឆ្ងាយពីផ្ទះផងគឺការមានសង្សារ កាន់តែមានភាពល្អប្រសើរខ្លាំងណាស់ ព្រោះនៅភ្នំពេញជាទឹកដីថ្មី មានបញ្ហាជាច្រើនដូចជា ចរាចរណ៍ ចោរកម្ម ប្លន់ និងការខ្វះខាតផ្សេងៗ ពេលនោះយើងអាចជួយគ្នាទៅវិញទៅមកបាន។ ចុះបើយើងពឹងមិត្តភក្តិ ជាការពិតមិត្តភក្តិខ្លះយើងអាចពឹងបាន តែភាគច្រើនមិត្តភក្តិដែលរាប់អានគ្រាន់តែជាមិត្តភាពដើម្បីសប្បាយតែប៉ុណ្ណោះ ពេលមានកម្មវិធីសប្បាយទើបមានមិត្តភក្តិ តែពេលជួបបញ្ហា មិត្តពិបាកពឹងពាក់ណាស់។ ខុសពីមិត្តភក្តិ សង្សារជាមនុស្សដែលស្រលាញ់យើង មានភក្តីភាព និងការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះយើង។
និយាយបែបហ្នឹង មិនមែនមានន័យថា មានសង្សារក្នុងវ័យសិក្សាសុទ្ធសឹងមានអត្ថប្រយោជន៍នោះទេ ព្រោះសង្សារក៏បង្កភាពស្មុគស្មាញដល់យើងមិនតិចនោះទេ។ ការរៀនសូត្របានថយចុះ ការចំណាយកាន់តែខ្ពស់ព្រោះត្រូវយកពេលវេលាទៅជួយសង្សារ ខាតរៀន អស់លុយ និង ពុំទទួលបានប្រយោជន៍អ្វីនោះទេ។ បើមានសង្សារដែលមានចិត្តមិនស្មោះត្រង់ទៀតនោះ ធ្វើឲ្យយើងរវល់តែតាមប្រច័ណ្ឌ តាមលោងលោម តាមអែបអប និងធ្វើទង្វើគ្រប់យ៉ាងដើម្បីផ្គាប់ចិត្តគេ ព្រោះខ្លាចគេបោះបង់ចោល។ មួយវិញទៀត សង្សារខ្លះមានបំណងមិនល្អចំពោះយើង សភាពខាងក្រៅល្អ តែបង្កប់នូវល្បិចកល ដូចជា អាចបបួលយើងទៅរួមភេទ ឬលក់ដូរយើងក៏មាន ហើយបើយើងប្រគល់ប្រាណហើយនោះ យើងមិនចង់ឲ្យសង្សាររបស់យើងបែកពីយើងទេ អីចឹងហើយយើងកាន់តែតាមអោបជើងគេទៀត ព្រោះបើបែកគ្នាក្រែងខ្មាសគេ។ មួយទៀត ទោះបីជាសង្សារយើងជាមនុស្សស្មោះត្រង់ តែជាមនុស្សតាមតែប្រចណ្ឌយើង យើងក៏ពិបាកដែរ ដូចជា គ្រាន់តែនិយាយជាមួយប្រុសណាមិនបាន គឺរករឿងរហូត ពេលខ្លះអាចខូចការណ៍ព្រោះតែការប្រច័ណ្ឌមិនដឹងខ្យល់របស់សង្សារសំណប់ចិត្ត។
បើទោះបីជាស្រលាញ់គ្នាផ្អែម ល្អែមយ៉ាងណានោះ ក៏ត្រូវចំណាយលុយប៉ាវគ្នា យកលុយចូលហាង កន្លែងសប្បាយផ្សេងៗ បើ សង្សារហៅ មិនទៅ ប្រយ័ត្នដាច់គ្នា អីចឹងទៅរហូត ទាល់តែរីងហើយម៉ែ ខំរកលុយឲ្យរៀន វាយកលុយទៅប៉ាវសង្សារវាចំណុចនេះត្រូវច្រើនចំពោះប្រុស។
សរុបមក ស្នេហាក្នុងវ័យសិក្សាមានទាំងផលវិជ្ជមានផង និងផលអវិជ្ជមានផង។ វិជ្ជមានត្រង់ថា ការចេះជ្រើសរើសគូរសង្សារបានត្រឹមត្រូវ និងចេះកែប្រែពីការដើរលេងឬចូលកន្លែងថ្លៃៗ បែរមកជានាំគ្នាចូលបណ្ណាល័យ ចេះជួយពន្យល់មេរៀន ឬពិភាក្សាគ្នារឿងដែលផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់ខ្លួន គ្រួសារ និងសង្គមជាតិ គឺជាគុណសម្បត្តិដ៏ប្រពៃ។ ស្នេហានេះនឹងបានដល់កោះត្រើយ បានរៀបការជាមួយគ្នាយ៉ាងសុខដុមរមនា។ ប៉ុន្តែស្នេហាក្នុងវ័យនេះ ភាគច្រើនមិនទទួលបានលទ្ធផលល្អទេ គឺផលល្អមានតិចជាងផលអាក្រក់ដូចជា បរាជ័យក្នុងការសិក្សា ការជ្រុលខ្លួនមានកូនមុនរៀបការ និងការខ្ជះខ្ជាយថវិការឪពុកម្តាយជាដើម ហើយទីបំផុត ត្រីឆ្តោរក៏អត់ ត្រីរសក៏អត់។ ដូចពាក្យចាស់លោកពោលថា ស្នេហាក្នុងវ័យសិក្សាដូចស្រាស់បន្លារារាំងវិជ្ជា ឬស្រលាញ់ស្រី ខ្លីវិជ្ជា គឺជាពាក្យទូន្មានដល់កូនខ្មែរទាំងឡាយកុំឲ្យស្រលាញ់គ្នាក្នុងវ័យកំពុងសិក្សា ព្រោះវាធ្វើឲ្យបរាជ័យក្នុងការសិក្សា។ ត្បិតពាក្យលោកពោលនេះ ហាក់ដូចជាត្រូវបានយុវវ័យប្រុសស្រីបំភ្លេចចោលនាសម័យបច្ចុប្បន្ននេះ តែពំនោលនេះ នៅតែតាមលង យុវវ័យខ្មែរកុំឲ្យភ្លើតភ្លើនភ្លេចខ្លួនប្រព្រឹត្តកំហុស៕