ដោយ៖ RFI ខេមរភាសា
ប្រមុខរដ្ឋកាតា អេមៀ តាមីម បិន ហាម៉ាដ អាល់ ថានីផ្តើមទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋ រយៈពេល២ថ្ងៃ នៅប្រទេសបារាំង។ ក្រៅតែពីជំរុញទំនាក់ទំនងបារាំង និងកាតា ដែលជាប្រទេសមហាសេដ្ឋីប្រេង ទស្សនកិច្ចជាលើកទី១របស់ព្រះចៅកាតា នៅទីក្រុងប៉ារីស នឹងផ្តោតសំខាន់លើការចរចាបទឈប់បាញ់ និងការដោះលែងចំណាប់ខ្មាំង។ ខណៈដែលនាយករដ្ឋមន្រ្តីអ៊ីស្រាអែលត្រៀមលក្ខណៈវាយប្រហារជើងគោកចូលទីក្រុងរ៉ាហ្វា ដែលជាជំរកចុងក្រោយរបស់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន នៅហ្កាហ្សា បារាំង អេហ្ស៊ីប និងអាមេរិកងាកទៅជំនួយពីកាតា ដែលជាអន្តរការី ធ្លាប់ដើរតួសំខាន់ នៅក្នុងការចរចាឲ្យមានការផ្អាកបាញ់ នៅហ្កាហ្សា ជាថ្នូរនឹងការដោះលែងចំណាប់ខ្មាំងជាង ១០០នាក់ កាលពីខែវិច្ឆិកាឆ្នាំមុន។ ហេតុអ្វីបានជាកាតាជាតួអង្គមិនអាចខ្វះបាន នៅក្នុងការចរចាស្តីការដោះដូរចំណាប់ខ្មាំង ឬបទឈប់បាញ់នៅ ហ្កាហ្សា?
នៅប៉ុន្មានថ្ងៃមកនេះ យុទ្ធនាការចរចាដើម្បីជំរុញឲ្យមានបទឈប់បាញ់នៅហ្កាហ្សា ជាថ្នូរនឹងការដោះលែងចំណាប់ខ្មាំងអ៊ីស្រាអែល មានកាន់តែច្រើន ជាពិសេស នៅចំពោះមុខវិបត្តិមនុស្សធម៌ដ៏អាក្រក់ក្រៃលែងនៅហ្កាហ្សា និងការគំរាមរបស់នាយករដ្ឋមន្រ្តីអ៊ីស្រាអែល ដើម្បីបើកសមរភូមិជើងគោកសម្រុកចូលក្រុងរ៉ាហ្វា ដែលជាជំរកចុងក្រោយរបស់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន។
នៅចំពោះមុខស្ថានការណ៍បន្ទាន់ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោកចូ បៃដិនប្រកាសនៅថ្ងៃចន្ទថា អ៊ីស្រាអែលយល់ព្រមបទឈប់បាញ់នៅហ្កាហ្សា នៅអំឡុងបុណ្យតមអាហាររបស់អ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាម។ មួយថ្ងៃក្រោយ អ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងការបរទេសកាតាវិញបាននិយាយថា កាតាសង្ឃឹម ជំរុញឲ្យមានបទឈប់បាញ់ឲ្យបាន នៅមុនពិធីបុណ្យតមអាហារ ឬ រ៉ាម៉ាដង់ ដែលត្រូវចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី១១មីនាខាងមុខ។ កាតាមិនទាន់ប្រាកដក្នុងចិត្តថានឹងអាចមានកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីបទឈប់បាញ់ ព្រោះថា អ្វីៗអាចប្រែប្រួលគ្រប់ពេលវេលាទៅតាមការសម្រេចចិត្តរបស់ភាគីជម្លោះជាពិសេស អ៊ីស្រាអែល ដែលធ្លាប់ប្តេជ្ញាចិត្តបិទផ្លូវ លែងចរចាជាមួយក្រុមហាម៉ាស។
ក្រុមហាម៉ាសផ្ទាល់ដែលជាភាគីជម្លោះនៅក្នុងសង្រ្គាមហ្កាហ្សាក៏បានពន្លយដែរថា ការដោះលែង ឬមិនដោះលែងចំណាប់ខ្មាំង អាស្រ័យទៅលើលទ្ធផលចរចានៅទីក្រុងប៉ារីស។ ក្រុមហាម៉ាសចង់សំដៅដល់វត្តមានរបស់អេមៀររបស់កាតា លោកតាមីម បិន ហាម៉ាដ អាល់ ថានី នៅទីក្រុងប៉ារីស ជាទីដែលប្រមុខរដ្ឋរបស់មហាសេដ្ឋីប្រេងមួយនេះត្រូវជួបពិភាក្សាជាមួយប្រធានាធិបតីបារាំងស្តីពីការដោះដូរចំណាប់ខ្មាំង។ ការដោះដូរចំណាប់ខ្មាំងជាបញ្ហាអាទិភាពសម្រាប់បារាំង ដែលមានជនជាតិរបស់ខ្លួន៣នាក់កំពុងជាប់ក្នុងដៃរបស់ក្រុមហាម៉ាស។
ជាមួយអាមេរិក អេហ្ស៊ីប និងបារាំង កាតាបានដើរតួជាអន្តរការីដ៏សំខាន់នៅក្នុងការចរចារវាងភាគីជម្លោះអ៊ីស្រាអែល និងក្រុមហាម៉ាសប៉ាឡេស្ទីន។ គិតចាប់តាំងពីផ្ទុះសង្រ្គាមហ្កាហ្សា កាលពីដើមខែតុលា កាតាធ្លាប់បង្ហាញស្នាដៃដែលគេមិនអាចមិនកោតសរសើរបាន នោះគឺការជួយសម្របសម្រួល បញ្ចុះបញ្ចូលរហូតដល់មានបទឈប់បាញ់មនុស្សធម៌នៅហ្កាហ្សា និងឈានទៅដល់ការដោះលែងចំណាប់ខ្មាំងប្រមាណ១០០នាក់ ដែលក្រុមហាម៉ាសចាប់អូសយកទៅលាក់ទុកនៅហ្កាហ្សានៅថ្ងៃធ្វើភេរវកម្ម ៧តុលា។
ជោគជ័យរបស់កាតាក្នុងនាមជាអន្តរការីនៅក្នុងការចរចារវាងភាគីជម្លោះអ៊ីស្រាអែល និងក្រុមហាម៉ាសបានរំលេចឲ្យឃើញពីភាពប៉ិនប្រសប់នយោបាយការទូតរបស់ប្រទេសកូនរដ្ឋដ៏តូចមួយនេះនៅឈូងសមុទ្រពែរ្ស៍។ ជាមហាសេដ្ឋីឧស្ម័នធម្មជាតិ លំដាប់លេខ៣ នៅក្នុងពិភពលោក កាតាចេះប្រកាន់ជំហរពិសេស នោះគឺចុះសម្រុងជាមួយគ្រប់គ្នា។ នៅដៃម្ខាង កាតាចាប់ដៃល្អូកល្អឺនជាមួយមហាអំណាចលោកខាងលិច ប៉ុន្តែ នៅដៃម្ខាងទៀត កាតានៅតែចាប់ក្រសោប រក្សាទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយក្រុមជ្រុលនិយម ដូចជាក្រុមប្រដាប់អាវុធហាម៉ាស ឬអ៊ីរ៉ង់ដែលជារដ្ឋសំអប់របស់សម្ព័ន្ធមិត្តអាមេរិករបស់កាតា។ សម្រាប់អ្នកជំនាញ នៅក្នុងការចរចាស្តីពីវិបត្តិនៅហ្កាហ្សា កាតាមានសមត្ថភាពពិសេសដែលគ្មានអន្តរការីណាមានដូចខ្លួន។ កាតាផ្តល់ទីតាំងសម្រាប់ឲ្យក្រុមហាម៉ាសមានទីស្នាក់ការផ្លូវការរបស់ខ្លួននៅទីក្រុងដូហា ក្រោមភ្លើងខៀវរបស់អាមេរិកដែលចង់មានខ្សែទាក់ទងចរចាជាមួយក្រុមនេះម្តងម្កាល។
តាមមន្រ្តីកាតា ការិយាល័យនយោបាយរបស់ក្រុមហាម៉ាសនៅ ទីក្រុងដូហា ធ្លាប់ទាក់ទងជាមួយរដ្ឋបាលអាមេរិកជាច្រើនដើម្បីធានាស្ថានភាពនៅហ្កាហ្សា និងនៅអ៊ីស្រាអែល។ ម្យ៉ាង ដោយសារតែកាតាជាអ្នកឧបត្ថម្ភយ៉ាងទៀងទាត់ទឹកប្រាក់៣០លានដុល្លារសម្រាប់បើកប្រាក់ខែឲ្យមន្រ្តីហាម៉ាសនៅហ្កាហ្សាជាង ១០ឆ្នាំមកនេះ ចង់ឬមិនចង់កាតា ដែលជាអ្នកចិញ្ចឹមចលនាហាម៉ាសនៅហ្កាហ្សា មានទំនាក់ទំនងពិសេស មានទឹកមាត់ប្រៃនៅក្នុងរឿងចរចាជំរុញឲ្យក្រុមហាម៉ាសដោះលែងចំណាប់ខ្មាំង។
ដោយសារតែកាតាមានទំនាក់ទំនង និងឧបត្ថម្ភក្រុមប្រដាប់អាវុធហាម៉ាសដែលអាមេរិកចាត់ចូលក្នុងបញ្ជីភេរវនិយម និងមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអ៊ីរ៉ង់ដែលជាសត្រូវស៊ូពូជរបស់ អាមេរិក និងអ៊ីស្រាអែល កាតាមិនសូវស្ថិតក្នុងក្រសែភ្នែកល្អរបស់ប្រទេសទាំងពីរឡើយ ប៉ុន្តែ គេគ្មានជម្រើសនោះទេ។ ទី១ នៅកាតា អាមេរិកមានមូលដ្ឋានទ័ពដ៏ធំរបស់ខ្លួននៅទីនោះ។
ចំណែកអ៊ីស្រាអែលវិញ ទោះមិនសូវល្អូកល្អឺនជាមួយកាតា ប៉ុន្តែ អ៊ីស្រាអែលនៅតែត្រូវការចាំបាច់ប្រទេសកាតានៅក្នុងក្តីសង្ឃឹមថា នៅថ្ងៃណាមួយ កាតានឹងជួយជំរុញឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំប៉ាឡេស្ទីន ដោយផាត់ចោលក្រុមប្រដាប់អាវុធហាម៉ាស។
សម្រាប់សហគមន៍អន្តរជាតិ កាតាមិនមែនប៉ិនប្រសប់ជួយដោះស្រាយវិបត្តិចំណាប់ខ្មាំងអ៊ីស្រាអែលតែមួយមុខនោះទេ។ កន្លងមក កាតាធ្លាប់បង្ហាញស្នាដៃរបស់ខ្លួនក្នុងនាមជាអន្តរការីដ៏លេចធ្លោ មានសមត្ថភាពបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យពួកតាលីបង់បង្កើតការិយាល័យនយោបាយនៅទីក្រុងដូហា។ គំនិតផ្ចុងផ្តើមរបស់កាតាបានជួយឲ្យអាមេរិកអាចចរចាដកទ័ពចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាននៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០២១។ មួយវិញទៀត គេក៏មិនត្រូវភ្លេចទេថា អ៊ីរ៉ង់យល់ព្រមដោះលែងអ្នកទោសអាមេរិកកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ក៏ដោយមកពីមានអន្តរាគមន៍របស់កាតាដែលមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយឆ្មាំបដិវត្តន៍អ៊ីរ៉ង់ដែរ។ ភាពប៉ិនប្រសប់របស់កាតាមិនត្រឹមធ្វើឲ្យកាតាក្លាយជាអន្តរការីដ៏លេចធ្លោ ជួយដោះស្រាយវិបត្តិចំណាប់ខ្មាំងនៅដើមបូព៌ាតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ វាធ្វើឲ្យកាតាល្បីឈ្មោះរហូតដល់ទឹកដីអឺរ៉ុប។ នៅខែតុលាចុងឆ្នាំមុន កាតាបានប្រកាសថា ខ្លួនបានជួយសម្របសម្រួលរហូតធ្វើឲ្យកុមារអ៊ុយក្រែន៤នាក់ដែលត្រូវអាជ្ញាធររុស្ស៊ីចាប់យកទៅរុស្ស៊ីនៅពេលដើមដំបូងនៃសង្រ្គាម អាចវិលត្រលប់ទៅជួបជុំឪពុកម្តាយរបស់ខ្លួននៅអ៊ុយក្រែនវិញ។
បន្ទាប់ពីជោគជ័យនៅក្នុងការសម្របសម្រួលភាគីជម្លោះអ៊ីស្រាអែល និងក្រុមហាម៉ាស រហូតដល់មានការផ្អាកបាញ់មនុស្សធម៌ និងការដោះលែងចំណាប់ខ្មាំងរហូតដល់១០០នាក់ កាតាត្រលប់មកធ្វើអន្តរការីដ៏សកម្មសាជាថ្មី ដោយលើកនេះ កាតាត្រូវបញ្ចុះបញ្ចូលធ្វើយ៉ាងណាឲ្យអ៊ីស្រាអែលយល់ព្រមអនុវត្តបទឈប់បាញ់ ជាថ្នូរនឹងការដោះលែងចំណាប់ខ្មាំងពីក្នុងដៃរបស់ពួកហាម៉ាស។ ប៉ុន្តែ ការងារជាអន្តរការីរបស់កាតាលើកនេះលំបាកជាងលើកមុន ព្រោះថា ភាគីជម្លោះម្ខាងៗដាក់លក្ខខណ្ឌច្រើនរៀងៗខ្លួន។ ពួកហាម៉ាសទាមទារថា ជាថ្នូរនឹងការដោះលែងចំណាប់ខ្មាំង១នាក់ អ៊ីស្រាអែលត្រូវអនុវត្តបទឈប់បាញ់១ថ្ងៃ ដោះលែងអ្នកទោសប៉ាឡេស្ទីន១០នាក់។ លើសពីនោះអ៊ីស្រាអែលត្រូវបើកផ្លូវឲ្យគេនាំយកជំនួយមនុស្សធម៌បន្ទាន់ដូចជាស្បៀងអាហារ ថ្នាំពេទ្យសម្រាប់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីននៅរ៉ាហ្វា។ តាមប្រភពស្និទ្ធនឹងក្រុមចរចាដែលស្រង់ដោយកាសែតអាមេរិក អ៊ីស្រាអែលអាចយល់ព្រមដោះលែងអ្នកទោសប៉ាឡេស្ទីន១៥នាក់ជាថ្នូរនឹងការដោះលែងទាហានអ៊ីស្រាអែល៥នាក់ដែលពួកហាម៉ាសចាប់ជាចំណាប់ខ្មាំងនៅហ្កាហ្សា។ ការទាមទាររបស់ក្រុមហាម៉ាសមានច្រើនបើប្រៀបធៀបនឹងអ៊ីស្រាអែលដែលកំពុងមានប្រៀបក្នុងទីលានប្រយុទ្ធហ្កាហ្សា។ ដូច្នេះតើកាតានៅតែជាអន្តរការីមានថ្វីមាត់ដើម្បីសម្របសម្រួលឲ្យមានបទឈប់បាញ់ក្នុងអំឡុងបុណ្យរ៉ាម៉ាដង់ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការសម្លាប់បង្ហូរឈាមនៅរ៉ាហ្វាដែរឬទេ? លទ្ធផលយ៉ាងណា គេនឹងអាចដឹងនៅចុងសប្តាហ៍នេះ។ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់គ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធនឹងការចរចា ដែលនៅក្នងនោះមានផងដែរ លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក ចូ បៃដិន៕