លោកបណ្ឌិត ញ៉ែម បូរ៉ាដែន ដែលជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅ “កំណត់ហេតុសង្គ្រាម រឿងរ៉ាវសន្តិភាព” បានអះអាងថា ដំបូងឡើយថៃ ហើយនឹងខ្មែរក្រហមក៏មិនត្រូវគ្នាដែរ ដោយសារតែខ្មែរក្រហមជួយថៃក្រហម ហើយខ្មែរក្រហមក៏ចូលទៅចាប់អ្នកភូមិថៃទៀត។
លោកបណ្ឌិត ញ៉ែម បូរ៉ាដែន
ប៉ុន្តែឆ្នាំ១៩៧៧-១៩៧៨ ខ្មែរក្រហមបានធ្វើសង្គ្រាមជាមួយវៀតណាម។ នៅពេលវៀតណាម បានវាយខ្មែរក្រហមឱ្យបាក់ទ័ពនោះ ថៃ ក៏បារម្ភខ្លាចវៀតណាម នាំយកលិទ្ធិកុម្មុនិស្តចូលដល់ប្រទេសរបស់ពួកគេ។ ដើម្បីទប់ស្កាត់ ចលនាកុម្មុយនិស្ដនេះ ថៃបានយកខ្មែរក្រហម ធ្វើជារបងការពារប្រទេសរបស់ខ្លួន។
លោក ញ៉ែម បូរ៉ាដែន ពន្យល់៖«ថៃគិតថា វៀតណាមមានការគាំទ្រពីសហភាពសូវៀត ហើយកាលនោះ ស្ថិតក្នុងអំឡុងពេលសង្គ្រាមត្រជាក់ មានទ្រឹស្ដីថា កុម្មុនិស្ដកើតនៅឡាវ កើតនៅវៀតណាម ធ្លាក់ដល់ខ្មែរ កើតដល់ថៃ និងកើតក្នុងអាស៊ីអាគ្នេហ៍ ដូច្នេះថៃបារម្ភរឿងនេះ»។
អ្នកនិពន្ធសៀវភៅរូបនេះថា ដោយមានការព្រួយបារម្ភ ខ្លាចវៀតណាមចូលដល់ថៃ ដូច្នេះទើបបានជាថៃបង្ខំចិត្ត គាំទ្រខ្មែរក្រហម បាំងនៅព្រំដែន ដើម្បីទប់កុំឱ្យវៀតណាមនិងសូវៀតឆ្លងបាន។
រូបផ្ដល់ឱ្យដោយលោកបណ្ឌិត ញ៉ែម បូរ៉ាដែន ខណៈពេលលោកសម្ភាសប្រភព
«ថៃគិតថា ត្រូវប្រមូលកម្លាំងតស៊ូរបស់ខ្មែរក្រហមទាំងអស់ យកទៅបាំងនៅព្រំដែន ដើម្បីកុំឱ្យឥទ្ធិពលកុម្មុនិស្ដចូលដល់ថៃ។ ថៃគិតថាខ្មែរក្រហម មានកម្លាំងយោធាច្រើនជាងគេ ក្នុងចំណោមចលនាតស៊ូ ហើយខ្មែរក្រហម មានបណ្ដាញផ្ទៃក្នុង តាមភូមិតាមឃុំទៀត»។ នេះជាការអះអាងរបស់លោក បូរ៉ាដែន។
ដើម្បីជ្រាបច្បាស់ សូមអស់លោកលោកស្រី ស្ដាប់បទសម្ភាសរវាងកញ្ញា ប៉ូ សាគុន ជាមួយលោកបណ្ឌិត ញ៉ែម បូរ៉ាដែន អ្នកនិពន្ធសៀវភៅ “កំណត់ហេតុសង្គ្រាម រឿងរ៉ាវសន្តិភាព” ដែលបានកត់ត្រាអំពីមូលហេតុដែលថៃយកខ្មែរក្រហម ធ្វើរបងការពារទឹកដីខ្លួន៖