លើសពីនេះវាដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងបរិស្ថានវិទ្យានៃព្រៃទឹកភ្លៀង និងតំបន់ដីសើមផងដែរ។ ខាងក្រោមនេះគឺជាទន្លេសំខាន់ៗចំនួន ៦ លើពិភពលោក។ 

 

 

ទន្លេមេគង្គ ជាទន្លេដែលវែងជាងគេទី១២ នៅលើពិភពលោកដែលមានប្រវែងប្រមាណ ៤, ៣៥០គីឡូម៉ែត្រ។ ពីខ្ពង់រាបទីបេ ទន្លេនេះហូរកាត់ខេត្តយូណាន មីយ៉ាន់ម៉ា ឡាវ ថៃ កម្ពុជា និងវៀតណាម។ អាងទន្លេមេគង្គគឺជាតំបន់មួយក្នុងចំណោមតំបន់ដែលមានច្រើនជាងគេបំផុតនៃជីវ ចម្រុះក្នុងពិភពលោកដែលនៅបន្ទាប់ពីតែទន្លេអាម៉ាហ្សូនប៉ុណ្ណោះ។ 

 

យ៉ាងណាមិញ ចាប់តាំងពីការកសាងទំនប់វារីអគ្គិសនីដំបូងរបស់ចិនមក សត្វជាច្រើនបាន ក្លាយទៅជាជិតផុតពូជ រួមទាំងផ្សោតទន្លេមេគង្គ និងសត្វកន្ធាយ។

 

ទន្លេគង្គាប្រវែង ២,៥១០ គីឡូម៉ែត្រ មានដើមកំណើតនៅភាគខាងលិចហិម៉ាល័យនៅឥណ្ឌា ហើយហូរចូលទៅក្នុងដីសណ្ត Sunderbans ក្នុងឈូងសមុទ្រ Bengal។ វាត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាទន្លេដ៏បរិសុទ្ធដោយអ្នកកាន់សាសនាហិណ្ឌូតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ ហើយត្រូវបាន គោរពបូជាជាព្រះគង្គាក្នុងសាសនាហិណ្ឌូផងដែរ។ 

 

សព្វថ្ងៃនេះ ទន្លេនេះហូរកាត់តំបន់ដែលមានប្រជាជនជាច្រើននៅឥណ្ឌា ដែលផ្តល់ទឹកសាប ដល់មនុស្សរាប់លាននាក់ដែលរស់នៅក្នុងតំបន់ទាំងនោះ។ ទន្លេនេះក៏ត្រូវបានគេប្រើសម្រាប់ ការនេសាទ ការស្រោចស្រព និងការងូតទឹកជាដើម។

 

ប៉ុន្តែទន្លេមួយនេះកំពុងប្រឈមនឹងការគំរាមកំហែងជាច្រើន។ ការបំពុលដោយមនុស្ស និង ឧស្សាហកម្មបានកើតឡើងនៅតំបន់ខ្លះដែលធ្វើឱ្យវាគ្មានសុវត្ថិភាពសូម្បីតែហែលទឹកក៏ដោយ។

 

 

ទន្លេដានូបេ ជាទន្លេដ៏សំខាន់បំផុតមួយនៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប និងជាទន្លេដែលវែងជាងគេទីពីររបស់ ទ្វីបបន្ទាប់ពីទន្លេវ៉ុលកា។ ទន្លេនេះ ជាព្រំដែនដ៏យូរលង់មួយនៃចក្រភពរ៉ូម ហើយសព្វថ្ងៃនេះជា ផ្នែកមួយនៃព្រំដែននៃប្រទេសចំនួន ១០ នៅអឺរ៉ុប។

 

វាហូរចេញពីព្រៃខ្មៅប្រទេសអាឡឺម៉ង់ ហើយហូរឆ្ពោះទៅភាគខាងកើតក្នុងចម្ងាយប្រហែល ២,៨៥០ គីឡូម៉ែត្រដោយឆ្លងកាត់រាជធានីចំនួន៤ មុនពេលហូរចូលទៅក្នុងសមុទ្រខ្មៅ។ ទន្លេ នេះមានសារៈសំខាន់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ប្រទេសទាំង ១០ ដែលសុទ្ធតែប្រើប្រាស់ទន្លេ សម្រាប់ការដឹកជញ្ជូនទំនិញផ្សេងៗគ្នា វារីអគ្គិសនី ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកឧស្សាហកម្ម និងលំនៅដ្ឋាន ប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្ត និងការនេសាទជាដើម។

 

 

ទន្លេដ៏សំខាន់បំផុតមួយក្នុងពិភពលោក ទន្លេ Yangtze ជាទន្លេដែលវែងជាងគេនៅចិន និងជាទន្លេដែលវែងជាងគេទីបីក្នុងពិភពលោក។ ទន្លេនេះមានប្រវែងប្រហែល ៦,៣០០ គីឡូម៉ែត្រ ហើយមានប្រភពចេញពីផ្ទាំងទឹកកកដែលស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃខ្ពង់រាបទីបេ។ 

 

ទំនប់វារីអគ្គិសនីមួយក្នុងចំណោមទំនប់វារីអគ្គីសនីនៅទន្លេគឺទំនប់ Three Gorges Dam ដែលជា ស្ថានីយ៍វារីអគ្គីសនីធំបំផុតនៅលើពិភពលោក។ វាជាផ្លូវទឹកមួយក្នុងចំណោមផ្លូវទឹក ដែលមមាញឹកបំផុតផងដែរ។

 

ចរាចរណ៍រួមមានចរាចរណ៍ពាណិជ្ជកម្មដឹកជញ្ជូនទំនិញច្រើនដូចជាធ្យូងថ្ម ទំនិញផលិត និងអ្នកដំណើរ។​​ ការជិះទូកកម្សាន្តតាមដងទន្លេជាច្រើនថ្ងៃ ជាពិសេសឆ្លងកាត់តំបន់ Three Gorges ដ៏ស្រស់ស្អាត និងទេសភាពក៏មានប្រជាប្រិយភាពផងដែរ។

 

 

ទន្លេនីល ជាទន្លេដែលវែងជាងគេលើពិភពលោក ដែលលាតសន្ធឹងភាគខាងជើងប្រវែង ៦,៦៥០ គីឡូម៉ែត្រពីអាហ្វ្រិកខាងកើតដល់សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ។ ទន្លេនីលមានដៃទន្លេធំ ៗចំនួនពីរ គឺទន្លេនីលស និងទន្លេនីលខៀវ។ ទន្លេនីលសកើនឡើងនៅក្នុងតំបន់ Great Lakes នៃអាហ្វ្រិកកណ្តាល ខណៈដែលទន្លេនីលខៀវ ចាប់ផ្តើមនៅ Lake Tana ក្នុងអេត្យូពី។

 

ទន្លេនីលបានផ្តល់ស្បៀងអាហារ និងធនធាន ដីសម្រាប់កសិកម្ម មធ្យោបាយធ្វើដំណើរ និងមានសារសំខាន់ក្នុងការដឹកជញ្ជូនសម្ភារសម្រាប់គម្រោងសាងសង់ និងកិច្ចខិតខំទ្រង់ ទ្រាយធំផ្សេងទៀត។ វាគឺជាខ្សែជីវិតដ៏សំខាន់ដែលនាំជីវិតទៅកាន់វាលខ្សាច់។

 

 

នៅចម្ងាយប្រហែល ៦,៤០០ គីឡូម៉ែត្រ ទន្លេអាម៉ាហ្សូនគឺជាទន្លេដែលវែងជាងគេទីពីរនៅលើ ពិភពលោក បន្ទាប់ពីទន្លេនីលបន្តិច បើទោះបីជាប្រភពល្បីឈ្មោះមិនយល់ស្របចំពោះប្រវែង ពិតប្រាកដនៃទន្លេទាំងពីរក៏ដោយ។ អ្វីដែលប្រាកដនោះគឺថា អាម៉ាហ្សូន គឺជាទន្លេដ៏ធំបំផុតក្នុ ងពិភពលោក តាមបរិមាណ ជាមួយនឹងលំហូរទន្លេសរុបដែលស្មើនឹងប្រមាណមួយភាគ ប្រាំនៃចំនួនសរុបរបស់ពិភពលោក។ ទន្លេនេះផងដែរ មាន ២០ ភាគរយនៃទឹកសាបដែលហូរ របស់ពិភពលោក។

 

អាម៉ាហ្សូន និងដៃទន្លេរបស់វាហូរកាត់ប្រទេសប៉េរូ បូលីវី វ៉េណេហ្ស៊ុយអេឡា កូឡុំប៊ី អេក្វាឌ័រ និងប្រេស៊ីល មុនពេលហូរចូលទៅក្នុងមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក។  អាម៉ាហ្សូនមានប្រភេទត្រី ដែលទទួលស្គាល់ជាង ៣,០០០ ប្រភេទ ហើយប្រភេទថ្មីនៅតែត្រូវបានគេរកឃើញ។ រួមជាមួយនឹងទន្លេ Orinoco ដែលជាជម្រកដ៏សំខាន់មួយរបស់ផ្សោតទន្លេអាម៉ាហ្សូន ដែលអាចលូតលាស់ដល់ប្រវែង ២,៦ ម៉ែត្រ៕