ឥណទានកាបូនដែលអាចដោះដូរបានមួយស្មើនឹងមួយតោននៃកាបូនឌីអុកស៊ីត (CO2) ឬ បរិមាណសមមូលនៃឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ផ្សេងគ្នា ដែលត្រូវបានកាត់បន្ថយ ឬជៀសវាង។ នៅពេល ដែលឥណទានត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីកាត់បន្ថយ ទាមទារ ឬជៀសវាងការបំភាយឧស្ម័ន វានឹងមិនអាចជួញដូរបានម្ដងទៀតនោះទេ។

 

ទីផ្សារកាបូនមានពីរ គឺការអនុលោមភាព (compliance market) និងការស្ម័គ្រចិត្ត (voluntary carbon market)។ ទីផ្សារអនុលោមភាពត្រូវបានបង្កើតឡើងជាលទ្ធផលនៃ គោលនយោបាយ ជាតិ តំបន់ ឬអន្តរជាតិ ឬក៏ជាតម្រូវការបទប្បញ្ញត្តិ ឯទីផ្សារកាបូនស្ម័គ្រចិត្ត ជាតិ ឬអន្តរជាតិ សំដៅលើការធានា ការទិញ និងលក់ឥណទានកាបូនដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋានស្ម័គ្រចិត្ត។

 

ការផ្គត់ផ្គង់ឥណទានកាបូនដោយស្ម័គ្រចិត្តនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះភាគច្រើនបានមកពីអង្គភាព ឯកជនដែលបង្កើតគម្រោងកាបូន ឬរដ្ឋាភិបាលដែលបង្កើតកម្មវិធីដែលត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយ ស្តង់ដារកាបូនដែលបង្កើតការកាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័ន និង ឬការដកចេញការបំពុល។ តម្រូវការបានមកពីបុគ្គលឯកជនដែលចង់ទូទាត់សងសម្រាប់កាបូនរបស់ពួកគេ សាជីវកម្ម ដែលមានគោលដៅនិរន្តរភាព និងតួអង្គផ្សេងទៀតដែលមានគោលបំណងធ្វើ ពាណិជ្ជកម្ម ឥណទានក្នុងតម្លៃខ្ពស់ដើម្បីរកប្រាក់ចំណេញ។

 

ហិរញ្ញប្បទានកាបូននឹងជាគន្លឹះសម្រាប់ការអនុវត្ត ការរួមចំណែកដែលបានកំណត់ដោយជាតិ ឬ (NDC) និងកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសដែលអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់យន្តការទីផ្សារបែប នេះតាមរយៈមាត្រាទី​ ៦។

 

យន្តការអភិវឌ្ឍន៍ស្អាត (CDM) ដែលត្រូវបានអនុម័តក្រោម Kyoto Protocol ឆ្នាំ ១៩៩៧ គឺជាឧទាហរណ៍ដ៏សំខាន់មួយនៃទីផ្សារអនុលោមភាពអន្តរជាតិ។ នៅក្រោម CDM គម្រោង កាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័ននៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍បានបង្កើតឥណទានកាបូនដែល ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដោយប្រទេសឧស្សាហកម្មដើម្បីបំពេញតាមផ្នែកនៃគោលដៅកាត់បន្ថយ ការបំភាយឧស្ម័នរបស់ពួកគេ។

 

វឌ្ឍនភាពត្រូវបានបង្កើតឡើងឆ្ពោះទៅរកការយល់ព្រមលើដំណើរការ និងវិធីសាស្រ្តដែល ប្រទេសនានាត្រូវអនុវត្តតាម ដើម្បីចូលទៅកាន់ទីផ្សារកាបូន។ ការណ៍នេះនឹងបង្កើតជាឱកាស ជាច្រើន ព្រមទាំងអត្ថប្រយោជន៍ដែលនឹងទទួលបានដោយការបង្វែរចំណែកនៃប្រាក់ចំណូល ដើម្បីគាំទ្រប្រទេសដែលងាយរងគ្រោះបំផុតក្នុងការសម្របខ្លួនទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។

 

ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វាក៏មានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ រួមទាំងបញ្ហាទាក់ ទងនឹងការរាប់ពីរដងនៃការកាត់បន្ថយការបំភាយ GHG ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងការ លាងសម្អាតតាមធម្មជាតិបៃតង (ក្រុមហ៊ុននានាក្លែងបន្លំទីផ្សារព័ត៌មានអត្តសញ្ញាណ ធម្មជាតិ បៃតងរបស់ពួកគេ ឧទាហរណ៍ ការបកស្រាយមិនត្រឹមត្រូវនៃផលិតផល ឬសេវាកម្ម អព្យាក្រឹត អាកាសធាតុ)។ អាស្រ័យហេតុនេះហើយ​ទើប​ការចរចា​កិច្ចព្រមព្រៀង​ទីក្រុង​ប៉ារីស ​លើ​ ប្រធានបទ​នេះ​មាន​ភាព​ស្មុគ​ស្មាញ និង​អូសបន្លាយ​ខ្លាំង​។

 

ប្រទេសដែលសម្បូរព្រៃឈើដូចជាកូស្តារីកាកំពុងសម្លឹងមើលពីរបៀបដើម្បីចូលរួមជាយុទ្ធសាស្រ្តនៅក្នុងទីផ្សារកាបូនក្នុងបរិបទនៃការផ្តល់ NDCs របស់ពួកគេ។ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ កម្ពុជាមានបទពិសោធន៍យ៉ាងទូលំទូលាយជាមួយទីផ្សារកាបូនស្ម័គ្រចិត្តក្នុងវិស័យព្រៃឈើ។ 

 

ស្របតាម NDC ដែលបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពរបស់កម្ពុជា និងយុទ្ធសាស្ត្ររយៈពេលវែងប្រកប ដោយមហិច្ឆិតាសម្រាប់អព្យាក្រឹតភាពកាបូន កម្ពុជាតាមរយៈដំណាក់កាលទីពីរនៃការ សន្យាអាកាសធាតុកំពុងពិចារណាជាយុទ្ធសាស្រ្តអំពីរបៀបដែលទីផ្សារកាបូនអន្តរជាតិដែលមានការគ្រប់គ្រងនិងស្ម័គ្រចិត្តអាចផ្តល់ឱកាសដើម្បីកៀងគរការវិនិយោគក្នុងវិស័យអាទិភាព ដូចជាថាមពល ការប្រើប្រាស់ព្រៃឈើ និងដី។

 

គួរបញ្ជាក់ថា ឥណទានកាបូនមានតម្លៃខុសៗគ្នា អាស្រ័យលើទីតាំង និងទីផ្សារដែលពួកគេត្រូ វបានជួញដូរ។ នៅឆ្នាំ ២០១៩ តម្លៃជាមធ្យមសម្រាប់ឥណទានកាបូនគឺ ៤, ៣៣ ដុល្លារ ក្នុងមួយតោន។ តួលេខនេះបានកើនឡើងដល់ទៅ ៥,៦០ ដុល្លារក្នុងមួយតោនក្នុងឆ្នាំ ២០២០ មុនពេលដែលមានតម្លៃជាមធ្យម  ៤,៧៣ ដុល្លារក្នុងរយៈពេលប្រាំបីខែដំបូងក្នុងឆ្នាំ ២០២១៕