អន្តរជាតិ
នយោបាយអន្តរជាតិ
×![]()
ក្រោយពេលគណកម្មាធិការចារកម្មនៃព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកបង្ហាញរបាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតស្តីពីការធ្វើទារុណកម្មជនសង្ស័យពាក់ព័ន្ធក្រុមអាល់កៃដានិងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ របស់ស្ថាប័នចារកម្ម CIA អាមេរិក កាលពីថ្ងៃអង្គារកន្លងទៅ អាមេរិករងការអាម៉ាស និងការថ្កោលទោសជាខ្លាំង។ គេសង្កេតឃើញស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្ស រួមទាំងរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកផងនោះ បានប្រកាសថ្កោលទោស និងទាមទារអោយបញ្ចប់សកម្មភាពព្រៃផ្សៃទាំងនេះ។ ចំណែកប្រធានស្ថាប័ន CIA បានចេញមុខការពារអង្គភាពលោក ដោយលោកលើកឡើងថា CIA មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការរក្សាសន្តិសុខអាមេរិក ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃ១១ ខែកញ្ញឆ្នាំ ២០១។ ប៉ុន្តែបើទោះជាស្ថាប័ននេះប្រើប្រាស់អំពើព្រៃផ្សៃរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ជនឧក្រិដ្ឋដែលរួមទាំងអតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក George W Bush នឹងមិនត្រូវគេកាត់ទោសនោះដែរ។ 
សូមស្តាប់ការបកស្រាយរបស់លោក សៅ ផលនិស្ស័យ ទាក់ទិនបញ្ហានេះ៖
រយៈពេលជាង១០ឆ្នាំហើយ ក្រោយពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិករងការវាយប្រហារពីសំណាក់ក្រុមភេរវជនអាល់កៃដា នៅថ្ងៃ ១១ខែកញ្ញាឆ្នាំ ២០០។ សោកនាដកម្មថ្ងៃ ១១ កញ្ញានេះ បានជំរុញអោយរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក ដែលស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រធានាធិបតី ចច ដាប៊ិលយូ ប៊ូស បានប្រកាសសង្គ្រាមប្រឆាំងក្រុមភេរវជនលើពិភពលោកទាំងមូល។ ដូចដែលបានឃើញស្រាប់ អាមេរិកបាននាំទ័ពធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងក្រុមតាលីបង់និងក្រុមអាល់កៃដានៅអាហ្វហ្កានីស្ថានក្នុងឆ្នាំ ២០០១ និងសង្គ្រាមនៅអ៊ីរ៉ាក់ប្រឆាំងសាដាម ហ៊ូសេន នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០។ ក្រៅពីធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងក្រុមភេរវជន ប្រធានាធិបតីអាមេរិកកាលនោះបានបង្កើតកម្មវីធីមួយដើម្បីធានាសន្តិសុខសហរដ្ឋអាមេរិកដោយអនុញ្ញាតក្រុមចារកម្ម CIA ចាប់បញ្ជូនខ្លួន ឃុំខ្លួន និងសួរចម្លើយជនសង្ស័យជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាភេរវកម្ម។ គេដឹងថា រយៈពេលប្រមាណ ៧ឆ្នាំ ក្រុមចារកម្ម CIA នេះបានប្រើប្រាស់មធ្យោបាយព្រៃផ្សៃស្ទើគ្រប់បែបយ៉ាងដើម្បីធ្វើទារុណកម្មជនសង្ស័យ ហើយទង្វើព្រៃផ្សៃលើសពីការរំពឹងទុកនេះទើបតែត្រូវបានទម្លាយចេញកាលពីថ្ងៃអង្គារដើមសប្តាហ៍នេះដោយព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក។
កាលពីដើមសប្តាហ៍នេះបណ្តាប្រទេសនានាលើពិភពលោកភ្ងាក់ផ្អើល នៅពេលដែលគណកម្មាធិការចារកម្មនៃព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកបានទម្លាយចេញរបាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតមួយកម្រាស់៥០០ទំព័រ ស្តីពីការធ្វើទារុណកម្មព្រៃផ្សៃរបស់ស្ថាប័នចារកម្ម CIA លើជនសង្ស័យ។ របាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតនេះត្រូវបានគេចងក្រងឡើងដោយចំណាយពេលប្រមាណ ៥ឆ្នាំឯណោះ ហើយរបាយការណ៍នេះបានទម្លាយការពិតនៃការប្រើប្រាស់រាល់អំពើព្រៃផ្សៃ ដោយការវាយដំ ជ្រមុជទឹក ព្រមទាំងទង្វើអមនុស្សធម៌ជាច្រើនផ្សេងទៀតថែមទៀតផង។ ក្រោយការបង្ហាញរបាយការណ៍នេះ បណ្តាស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្ស រួមទាំងប្រធានាធិបតីអាមេរិកបច្ចុប្បន្នលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ផងនោះ បានថ្កោលទោសសកម្មភាពទាំងនោះ។ ប៉ុន្តែគេចោទសួរថា តើអតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិក ចច ដាប៊ិលយូប៊ូស ពិតជាមិនដឹងអ្វីទាំងពីអស់ពីទារុណកម្មព្រៃផ្សៃនេះ?
មិនបាច់ឆ្ងល់ច្រើនឡើយ មេដឹកនាំអាមេរិកដឹងគ្រប់យ៉ាងព្រោះ គម្រោងនេះត្រូវបានអនុញ្ញតដោយរដ្ឋាភិបាលលោក ចច ដាប៊ិលយូប៊ូល។ ហើយគេប្រាកដថា រាល់ទារុណកម្ម និងវិធីសាស្ត្រប្រើប្រាស់ដើម្បីបង្ខំជនរងគ្រោះអោយឆ្លើយចម្លើយក៏ជាគំនិតរបស់មេដឹកនាំអាមេរិកផងដែរ។ ជាក់ស្តែងកាលពីម្សិលមិញនេះអតីតអនុប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក Dick Cheney បានសារភាពថាលោក ប៊ូស ពិតជាបានដឹងច្បាស់ពីសកម្មភាពរបស់ក្រុមចារកម្ម CIA ដែលធ្វើឡើងចំពោះជនសង្ស័យ ប៉ុន្តែលោកព្យាយាមការពារខ្លួន ដោយលើកឡើងថា លោក និងលោក ប៊ូស ពិតជាបានពិភាក្សាគ្នាពីមធ្យោបាយនៃការធ្វើទារុណកម្មបង្ខំសួរចម្លើយ ប៉ុន្តែមិនមែនព្រៃផ្សៃដូច្នេះទេ។ យ៉ាងណាក៏ដោយលោក ប៊ូសមិនទាន់ចេញមុខបកស្រាយ ឬបង្ហាញប្រតិកម្មបែបណាឡើយចំពោះរបាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតរបស់ព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក ប៉ុន្តែសាធារណជន រួមទាំងសហគមន៍អន្តរជាតិទាមទារអោយមានការកាត់ទោសជនដែលសមគំនិតក្នុងសំណុំរឿងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនេះ។ ដល់ត្រឹមនេះគេត្រូវសួរសំណួរជាថ្មីម្តងទៀតហើយថា តើមេដឹកនាំអាមេរិកអាចរងការកាត់ទោសដោយតុលាការអន្តរជាតិដែរឬអត់?
ចម្លើយគឺច្បាស់ជាមិនអាចទៅរួចឡើយ ដែលមេដឹកនាំអាមេរិកត្រូវគេយកទៅកាត់ទោសដោយសារប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិនោះ។ តាមពិតទៅ បច្ចុប្បន្ននេះស្ថាប័នដែលមានតួនាទីសំខាន់បំផុតក្នុងការកាត់ទោសមេដឹកនាំដែលប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ គឺមានតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិដែលស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសហូឡង់ និងតុលាការនៅប្រទេសមួយចំនួននៅតំបន់អឺរ៉ុប។ ប៉ុន្តែសហរដ្ឋអាមេរិកនៅពេលនេះ មិនមែនជាភាគីនៃលក្ខន្តិកៈទីក្រុងរ៉ូមស្តីពីតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិឡើយ ដូច្នេះមានន័យថា តុលាការគ្មានយុត្តាធិការនាំខ្លួនមេដឹកនាំអាមេរិកមកកាត់ទោសបើទោះជាមានបណ្តឹងស្តីពីបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ឬប្រល័យពូជសាសន៍ក៏ដោយ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ស្ថាប័នដែលមានអំណាចបំផុតមួយទៀតអាចបញ្ជូនសំណុំរឿងអោយតុលាការនេះកាត់ទោសបានដោយប្រើដំណោះស្រាយរបស់ខ្លួន បើទោះជាប្រទេសនេះមិនមែនជាភាគីនៃលក្ខន្តិកៈក៏ដោយ។
ស្ថាប័ននោះគឺ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ប៉ុន្តែគ្រប់គ្នាដឹងច្បាស់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកជាសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍នៃក្រុមប្រឹក្សា មានសិទ្ធិជំទាស់ដំណោះស្រាយ។ ដូច្នេះកុំសង្ឃឹមថា អាមេរិកនឹងព្រលែងសំណុំរឿងនេះទៅអោយតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិអោយសោះ។ ដោយឡែកមធ្យោបាយមួយទៀត គឺតុលាការតាមបណ្តាប្រទេសមួយចំនួននៅអឺរ៉ុបដូចជាបែលហ្ស៊ិក បារាំង អេស្ប៉ាញសុទ្ធតែអាចមានយុត្តាធិការកាត់ទោសជនណាដែលរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង កាលពីឆ្នាំ ១៩៩៨ តុលាការអេស្ប៉ាញបានចេញដីកាចាប់ខ្លួននិងកាត់ទោសអតីតមេដឹកនាំផ្តាច់ការស៊ីលី Augusto Pinoche ។ ប៉ុន្តែកាលពីឆ្នាំ២០០៣ តុលាការបែលហ្ស៊ិក គ្រោងនាំខ្លួនឧត្តមសេនីយ៍យោធាអាមេរិកដែលដឹកនាំទ័ពធ្វើសង្គ្រាមនៅអ៊ីរ៉ាក់ មកកាត់ទោស ដោយសារប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោមប្រឆាំងជនស៊ីវិល។ យ៉ាងណាក៏ដោយនៅពេលនោះ អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាមេរិកDonald Rumsfeld បានគំរាមដកហូតទីស្នាក់ការកណ្តាលបក្សសម្ព័ន្ធយោធាណាតូ ចេញពីប្រ៊ុយសែល បើហ៊ានកាត់ទោសកូនចៅរបស់ខ្លួន។ សកម្មភាពទាំងអស់នេះបញ្ជាក់ថា គ្មានឡើយក្តីសង្ឃឹមដែលថា ឧក្រិដ្ឋជនជាអ្នកនយោបាយអាមេរិកអាចនឹងត្រូវគេនាំមកកាត់ទោសនោះ។
ផ្ទុយទៅវិញ បើទោះជាឧក្រិដ្ឋជនមិនត្រូវបានគេនាំទៅកាត់ទោសក្តី ក៏របាយការណ៍រំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរបំផុតនៅពេលនេះធ្វើអោយមហាយក្សប្រជាធិបតេយ្យនិងបីតាសិទ្ធិមនុស្សរងការអាម៉ាសខ្លាំងផងដែរ។ ជាក់ស្តែងប្រទេសដែលធ្លាប់តែងរកការរិះគន់ពីសំណាក់អាមេរិក ថាបានរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជាចិន គុយបា កូរ៉េខាងជើង បានសើចចម្អក ព្រមទាំងថ្កោលទោសអាមេរិកថែមទៀតផង។ កូរ៉េខាងជើងដែលកំពុងស្ថិតក្រោមការតាមប្រមាញ់រឿងប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិ បានស្រែកដង្ហើយហៅអោយអង្គការសហប្រជាជាតិបញ្ចេញចំណាត់ការប្រឆាំងការធ្វើទារុណកម្មរបស់អាមេរិក ហើយប្រទេសមួយចំនួនដែលជាមិត្ត និងគាំទ្រអាមេរិកមានអាល្លឺម៉ង់ និងអាហ្វហ្កានីស្ថាន បានបង្ហាញក្តីខកចិត្ត និងថ្កោលទោសទង្វើអាមេរិកដូចគ្នាដែរ៕
សូមស្តាប់ការបកស្រាយរបស់លោក សៅ ផលនិស្ស័យ ទាក់ទិនបញ្ហានេះ៖
រយៈពេលជាង១០ឆ្នាំហើយ ក្រោយពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិករងការវាយប្រហារពីសំណាក់ក្រុមភេរវជនអាល់កៃដា នៅថ្ងៃ ១១ខែកញ្ញាឆ្នាំ ២០០។ សោកនាដកម្មថ្ងៃ ១១ កញ្ញានេះ បានជំរុញអោយរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក ដែលស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រធានាធិបតី ចច ដាប៊ិលយូ ប៊ូស បានប្រកាសសង្គ្រាមប្រឆាំងក្រុមភេរវជនលើពិភពលោកទាំងមូល។ ដូចដែលបានឃើញស្រាប់ អាមេរិកបាននាំទ័ពធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងក្រុមតាលីបង់និងក្រុមអាល់កៃដានៅអាហ្វហ្កានីស្ថានក្នុងឆ្នាំ ២០០១ និងសង្គ្រាមនៅអ៊ីរ៉ាក់ប្រឆាំងសាដាម ហ៊ូសេន នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០។ ក្រៅពីធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងក្រុមភេរវជន ប្រធានាធិបតីអាមេរិកកាលនោះបានបង្កើតកម្មវីធីមួយដើម្បីធានាសន្តិសុខសហរដ្ឋអាមេរិកដោយអនុញ្ញាតក្រុមចារកម្ម CIA ចាប់បញ្ជូនខ្លួន ឃុំខ្លួន និងសួរចម្លើយជនសង្ស័យជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាភេរវកម្ម។ គេដឹងថា រយៈពេលប្រមាណ ៧ឆ្នាំ ក្រុមចារកម្ម CIA នេះបានប្រើប្រាស់មធ្យោបាយព្រៃផ្សៃស្ទើគ្រប់បែបយ៉ាងដើម្បីធ្វើទារុណកម្មជនសង្ស័យ ហើយទង្វើព្រៃផ្សៃលើសពីការរំពឹងទុកនេះទើបតែត្រូវបានទម្លាយចេញកាលពីថ្ងៃអង្គារដើមសប្តាហ៍នេះដោយព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក។
កាលពីដើមសប្តាហ៍នេះបណ្តាប្រទេសនានាលើពិភពលោកភ្ងាក់ផ្អើល នៅពេលដែលគណកម្មាធិការចារកម្មនៃព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកបានទម្លាយចេញរបាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតមួយកម្រាស់៥០០ទំព័រ ស្តីពីការធ្វើទារុណកម្មព្រៃផ្សៃរបស់ស្ថាប័នចារកម្ម CIA លើជនសង្ស័យ។ របាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតនេះត្រូវបានគេចងក្រងឡើងដោយចំណាយពេលប្រមាណ ៥ឆ្នាំឯណោះ ហើយរបាយការណ៍នេះបានទម្លាយការពិតនៃការប្រើប្រាស់រាល់អំពើព្រៃផ្សៃ ដោយការវាយដំ ជ្រមុជទឹក ព្រមទាំងទង្វើអមនុស្សធម៌ជាច្រើនផ្សេងទៀតថែមទៀតផង។ ក្រោយការបង្ហាញរបាយការណ៍នេះ បណ្តាស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្ស រួមទាំងប្រធានាធិបតីអាមេរិកបច្ចុប្បន្នលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ផងនោះ បានថ្កោលទោសសកម្មភាពទាំងនោះ។ ប៉ុន្តែគេចោទសួរថា តើអតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិក ចច ដាប៊ិលយូប៊ូស ពិតជាមិនដឹងអ្វីទាំងពីអស់ពីទារុណកម្មព្រៃផ្សៃនេះ?
មិនបាច់ឆ្ងល់ច្រើនឡើយ មេដឹកនាំអាមេរិកដឹងគ្រប់យ៉ាងព្រោះ គម្រោងនេះត្រូវបានអនុញ្ញតដោយរដ្ឋាភិបាលលោក ចច ដាប៊ិលយូប៊ូល។ ហើយគេប្រាកដថា រាល់ទារុណកម្ម និងវិធីសាស្ត្រប្រើប្រាស់ដើម្បីបង្ខំជនរងគ្រោះអោយឆ្លើយចម្លើយក៏ជាគំនិតរបស់មេដឹកនាំអាមេរិកផងដែរ។ ជាក់ស្តែងកាលពីម្សិលមិញនេះអតីតអនុប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក Dick Cheney បានសារភាពថាលោក ប៊ូស ពិតជាបានដឹងច្បាស់ពីសកម្មភាពរបស់ក្រុមចារកម្ម CIA ដែលធ្វើឡើងចំពោះជនសង្ស័យ ប៉ុន្តែលោកព្យាយាមការពារខ្លួន ដោយលើកឡើងថា លោក និងលោក ប៊ូស ពិតជាបានពិភាក្សាគ្នាពីមធ្យោបាយនៃការធ្វើទារុណកម្មបង្ខំសួរចម្លើយ ប៉ុន្តែមិនមែនព្រៃផ្សៃដូច្នេះទេ។ យ៉ាងណាក៏ដោយលោក ប៊ូសមិនទាន់ចេញមុខបកស្រាយ ឬបង្ហាញប្រតិកម្មបែបណាឡើយចំពោះរបាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតរបស់ព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក ប៉ុន្តែសាធារណជន រួមទាំងសហគមន៍អន្តរជាតិទាមទារអោយមានការកាត់ទោសជនដែលសមគំនិតក្នុងសំណុំរឿងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនេះ។ ដល់ត្រឹមនេះគេត្រូវសួរសំណួរជាថ្មីម្តងទៀតហើយថា តើមេដឹកនាំអាមេរិកអាចរងការកាត់ទោសដោយតុលាការអន្តរជាតិដែរឬអត់?
ចម្លើយគឺច្បាស់ជាមិនអាចទៅរួចឡើយ ដែលមេដឹកនាំអាមេរិកត្រូវគេយកទៅកាត់ទោសដោយសារប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិនោះ។ តាមពិតទៅ បច្ចុប្បន្ននេះស្ថាប័នដែលមានតួនាទីសំខាន់បំផុតក្នុងការកាត់ទោសមេដឹកនាំដែលប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ គឺមានតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិដែលស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសហូឡង់ និងតុលាការនៅប្រទេសមួយចំនួននៅតំបន់អឺរ៉ុប។ ប៉ុន្តែសហរដ្ឋអាមេរិកនៅពេលនេះ មិនមែនជាភាគីនៃលក្ខន្តិកៈទីក្រុងរ៉ូមស្តីពីតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិឡើយ ដូច្នេះមានន័យថា តុលាការគ្មានយុត្តាធិការនាំខ្លួនមេដឹកនាំអាមេរិកមកកាត់ទោសបើទោះជាមានបណ្តឹងស្តីពីបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ឬប្រល័យពូជសាសន៍ក៏ដោយ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ស្ថាប័នដែលមានអំណាចបំផុតមួយទៀតអាចបញ្ជូនសំណុំរឿងអោយតុលាការនេះកាត់ទោសបានដោយប្រើដំណោះស្រាយរបស់ខ្លួន បើទោះជាប្រទេសនេះមិនមែនជាភាគីនៃលក្ខន្តិកៈក៏ដោយ។
ស្ថាប័ននោះគឺ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ប៉ុន្តែគ្រប់គ្នាដឹងច្បាស់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកជាសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍នៃក្រុមប្រឹក្សា មានសិទ្ធិជំទាស់ដំណោះស្រាយ។ ដូច្នេះកុំសង្ឃឹមថា អាមេរិកនឹងព្រលែងសំណុំរឿងនេះទៅអោយតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិអោយសោះ។ ដោយឡែកមធ្យោបាយមួយទៀត គឺតុលាការតាមបណ្តាប្រទេសមួយចំនួននៅអឺរ៉ុបដូចជាបែលហ្ស៊ិក បារាំង អេស្ប៉ាញសុទ្ធតែអាចមានយុត្តាធិការកាត់ទោសជនណាដែលរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង កាលពីឆ្នាំ ១៩៩៨ តុលាការអេស្ប៉ាញបានចេញដីកាចាប់ខ្លួននិងកាត់ទោសអតីតមេដឹកនាំផ្តាច់ការស៊ីលី Augusto Pinoche ។ ប៉ុន្តែកាលពីឆ្នាំ២០០៣ តុលាការបែលហ្ស៊ិក គ្រោងនាំខ្លួនឧត្តមសេនីយ៍យោធាអាមេរិកដែលដឹកនាំទ័ពធ្វើសង្គ្រាមនៅអ៊ីរ៉ាក់ មកកាត់ទោស ដោយសារប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោមប្រឆាំងជនស៊ីវិល។ យ៉ាងណាក៏ដោយនៅពេលនោះ អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាមេរិកDonald Rumsfeld បានគំរាមដកហូតទីស្នាក់ការកណ្តាលបក្សសម្ព័ន្ធយោធាណាតូ ចេញពីប្រ៊ុយសែល បើហ៊ានកាត់ទោសកូនចៅរបស់ខ្លួន។ សកម្មភាពទាំងអស់នេះបញ្ជាក់ថា គ្មានឡើយក្តីសង្ឃឹមដែលថា ឧក្រិដ្ឋជនជាអ្នកនយោបាយអាមេរិកអាចនឹងត្រូវគេនាំមកកាត់ទោសនោះ។
ផ្ទុយទៅវិញ បើទោះជាឧក្រិដ្ឋជនមិនត្រូវបានគេនាំទៅកាត់ទោសក្តី ក៏របាយការណ៍រំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរបំផុតនៅពេលនេះធ្វើអោយមហាយក្សប្រជាធិបតេយ្យនិងបីតាសិទ្ធិមនុស្សរងការអាម៉ាសខ្លាំងផងដែរ។ ជាក់ស្តែងប្រទេសដែលធ្លាប់តែងរកការរិះគន់ពីសំណាក់អាមេរិក ថាបានរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជាចិន គុយបា កូរ៉េខាងជើង បានសើចចម្អក ព្រមទាំងថ្កោលទោសអាមេរិកថែមទៀតផង។ កូរ៉េខាងជើងដែលកំពុងស្ថិតក្រោមការតាមប្រមាញ់រឿងប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិ បានស្រែកដង្ហើយហៅអោយអង្គការសហប្រជាជាតិបញ្ចេញចំណាត់ការប្រឆាំងការធ្វើទារុណកម្មរបស់អាមេរិក ហើយប្រទេសមួយចំនួនដែលជាមិត្ត និងគាំទ្រអាមេរិកមានអាល្លឺម៉ង់ និងអាហ្វហ្កានីស្ថាន បានបង្ហាញក្តីខកចិត្ត និងថ្កោលទោសទង្វើអាមេរិកដូចគ្នាដែរ៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
