អន្តរជាតិ
អាស៊ានសង្ឃឹមសម្រេចបានក្រមប្រតិបត្តិ ខណៈចិនត្រៀមដំឡើងមីស៊ីលនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង
× ក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចង្អៀតនៅទីក្រុង Boracay ប្រទេសហ្វីលីពីនសប្តាហ៍នេះ បណ្តាសមាជិកអាស៊ានរំពឹងខ្ពស់ថា ខ្លួននិងចិនអាចនឹងសម្រេចបាននូវគោលការណ៍សម្រាប់ក្រមប្រតិបត្តិ(Code of Conduct) នៅត្រឹមខែមិថុនា ស្របពេលហ្វីលីពីនធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន។ ដើម្បីសម្រេចបាននូវលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិនេះ វាត្រូវការការប្តេជ្ញាចិត្តខ្លាំងពីមហាយក្សចិនក្នុងការបញ្ឈប់ឲ្យអស់នូវរាល់សកម្មភាពបង្ករឿងនិងយោធូបនីយកម្មនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងសិន។ គេមិនដឹងថា អាស៊ាននិងចិនអាចនឹងសម្រេចបានផ្លែផ្កាដូចការរំពឹងទុកឬអត់ឡើយព្រោះចិននៅតែបន្តសកម្មភាពយោធូបនីយកម្មរបស់ខ្លួនឥតឈប់ដែលវាបង្កឲ្យមានក្តីបារម្ភនិងភាពតានតឹងខ្លាំងផង។ អាមេរិកទើបបញ្ចេញរបាយការណ៍ដែលបង្ហាញថា ចិនកំពុងពន្លឿនការសង់សំណង់សម្រាប់ដំឡើងមីស៊ីលរយៈចម្ងាយឆ្ងាយថែមទៀត។
សូមស្តាប់ការបកស្រាយរបស់លោក សៅ ផលនិស្ស័យ៖
កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានចង្អៀតរយៈពេលពីរថ្ងៃនាទីក្រុង Boracay ប្រទេសហ្វីលីពីន បានបញ្ចប់ទៅហើយនៅថ្ងៃអង្គារទី ២១ កុម្ភៈ។ ប្រធានបទនៃកិច្ចប្រជុំក្រោមការដឹកនាំរបស់ហ្វីលីពីនក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ នេះគឺ «ដៃគូសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរ, និងភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយពិភពលោក»។ យោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ប្រធានកិច្ចប្រជុំ បណ្តារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានបានបន្តពិភាក្សាគ្នាពីគោលដៅអាទិភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការកសាងសហគមន៍អាស៊ាន និងបន្តការអនុវត្តទស្សនវិស័យសហគមន៍អាស៊ាន ២០២៥ (ASEAN Community Vision 2025)។ បន្ថែមពីនេះ អាស៊ានក៏បន្តផ្តោតសំខាន់លើការអនុវត្តផែនការមេនៃសហគមន៍នយោបាយនិងសន្តិសុខ ពង្រឹងទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាននិងប្រទេសខាងក្រៅ រួមទាំងបន្តរក្សាតម្លៃគោលការណ៍ស្នូលអាស៊ាននិងអភិវឌ្ឍនិម្មានកម្ម តំបន់។
ប៉ុន្តែអ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់នៅ ប្រទេសអាស៊ានមួយចំនួននៅតែបង្ហាញក្តីបារម្ភចំពោះស្ថានការណ៍នៅតំបន់ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធការបន្តសកម្មភាពគឃ្លើនរបស់ក្រុងប៉េកាំងដែលបង្កឲ្យមានភាពតានតឹងក្នុងតំបន់ និងបំផ្លាញទំនុកចិត្តចំពោះគ្នារវាងអាស៊ាននិងចិននោះ។ យ៉ាងណាមិញ សេចក្តីប្រកាសរបស់ប្រធានអាស៊ាននេះមិនបានបញ្ជាក់ឈ្មោះចិនឡើយដើម្បីការពារកុំឲ្យចិនខឹងសម្បារដែលអាចបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ និងការវិនិយោគក្នុងតំបន់ផងដែរ។ ហើយពួកគេនៅតែបង្ហាញជំហររួមគ្នានិងការប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះការឈានទៅសម្រេចឲ្យបាននូវក្រមប្រតិបត្តិ សមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលខ្លួននិងចិនចំណាយពេល១៥ឆ្នាំចរចាគ្នាមកនោះ។ ហ្វីលីពីនហាក់មានទំនុកចិត្តខ្ពស់ថា ក្រមប្រតិបត្តិនេះអាចនឹងលេចចេញជារូបរាងឡើងក្នុងពេលដែលខ្លួនធ្វើជាប្រធានអាស៊ាននាឆ្នាំនេះ។
១.អាស៊ានសង្ឃឹមថា គោលការណ៍នៃក្រមប្រតិបត្តិនឹងចេញជារូបរាងនៅខែមិថុនាខាងមុខ
យោងតាមទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Reuters រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសហ្វីលីពីន Perfecto Yasay បានថ្លែងក្រោយចប់កិច្ចប្រជុំចង្អៀតថា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានពិតជាបារម្ភពីការវិវត្តនៃស្ថានការណ៍នៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ប៉ុន្តែអ្នកទាំងអស់គ្នានៅតែមានទំនុកចិត្តខ្ពស់ថា អាស៊ាននិងចិននឹងឯកភាពគ្នាលើ គោលការណ៍នៃក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូង នៅត្រឹមខែមិថុនាខាងមុខ។ ហើយអាស៊ានក៏បន្តទទួចសុំជាថ្មីទៅកាន់ក្រុងប៉េកាំងឲ្យបញ្ឈប់សកម្មភាពណាដែលបង្កឲ្យមានការប្រឈមុខដាក់គ្នានិងមានតានតឹងដែរ។
ក្រៅពីនេះ ប្រមុខការទូតហ្វីលីពីន រូបនេះបានបញ្ជាក់ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា ការបញ្ឈប់សកម្មភាពយោធូបនីយកម្មនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាគន្លឹះសំខាន់បំផុតសម្រាប់ជំរុញឲ្យការសម្រេចបាននូវក្រមប្រតិបត្តិរវាងចិននិងអាស៊ាន។
តាមសម្តីរបស់លោក Perfecto Yasay ហ្វីលីពីនក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំនេះហាក់កំពុងប្រឹងប្រែងខ្លាំងដើម្បីបង្រួបបង្រួមអាស៊ានជាធ្លុងមួយនិងរក្សាបានគោលការណ៍ជា ឯកច្ឆ័នដើម្បីតតាំងជាមួយមហាយក្សចិនក្នុងការចរចាគ្នាលើបញ្ហាជម្លោះដែនសមុទ្រនេះ។ រយៈពេលច្រើនឆ្នាំមកហើយសមាជិក អាស៊ាននៅបែកខ្ញែកគ្នាខ្លាំងនៅពេលដែលនិយាយ ការតតាំជាមួយចិនក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ដូច្នេះហើយ គេមិនទាន់អាចវាយតម្លៃបានថា លទ្ធភាពនៃការឈានទៅសម្រេចបានក្រមប្រតិបត្តិនេះមានច្រើនកម្រិតណាឡើយ។
២.សិង្ហបុរី៖ «សម្រេចឲ្យបាននូវក្រមប្រតិបត្តិជារឿងលំបាក តែសំខាន់»
ពាក់ព័ន្ធការឈានទៅសម្រេចឲ្យបាននូវក្រមប្រតិបត្តិនេះដែ ររដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសិង្ហបុរី Vivian Balakrishnan បានថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាននៅក្រៅកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចង្អៀតថា វាជាកិច្ចការលំបាកបំផុតមួយសម្រាប់អាស៊ានក្នុងការសម្រេចឲ្យបាននូវក្រមប្រតិបត្តិ ប៉ុន្តែវាជាលិខិតបទដ្ឋានសំខាន់បំផុតមួយដែលមិនអាចខ្វះបាន។
ប្រមុខការទូតសិង្ហបុរីត្រូវបានស្រង់សម្តីដោយសារព័ត៌មាន Channel News Asiaថា ៖«ជារួមយើងមានពេលកំណត់គឺត្រឹមពាក់កណ្តាលឆ្នាំនេះដើម្បីបញ្ចប់ឲ្យបាននូវការចងក្រងគោលការណ៍នៃក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ខ្ញុំច្បាស់ថាវានឹងក្លាយជាការលំបាកមួយប៉ុន្តែការលំបាកនេះវាកិច្ចការសំខាន់។ ហើយវាក៏ជាការងារដែលយើងប្តេជ្ញាធ្វើឲ្យបានល្អបំផុតដែរ»។
លោក Balakrishnan បានរម្លឹកផងដែរពីផ្លែផ្កាមួយចំនួនដែលអាស៊ាននិងចិនសម្រេចបានកន្លងមកក្នុងនោះមានដូចជាការស្នើឲ្យមានការបង្កើតខ្សែរទូរស័ព្ទពិសេស (Hotline Maritime Emergencies) សម្រាប់ឆ្លើយតបបញ្ហាបន្ទាន់នៅតាមសមុទ្រ និង ក្រមដែលគ្រប់គ្រងបញ្ហាដែលកើតឡើងដោយគ្មានព្រៀងទុកនៅសមុទ្រជាដើម (Code on Unplanned Encounters at Sea)។ ដូច្នេះការឈានទៅបង្កើតក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលមានអនុភាពគតិយុត្តិនោះជាជំហានមួយថ្មីទៀតដែលអាស៊ានត្រូវសម្រេចឲ្យបានឆ្នាំនេះ។
៣. សញ្ញាអវិជ្ជមាន៖ ក្រុងប៉េកាំងត្រៀមដំឡើងមីស៊ីលនៅកោះសិប្បនិម្មិតសមុទ្រចិនខាងត្បូង
ខណៈដែលសមាជិកអាស៊ានហាក់ព្យាយាមសម្រួលស្ថានការណ៍និងភាពតានតឹងនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ហើយបង្ហាញទំនុកចិត្តចំពោះការបង្កើតក្រមប្រតិបត្តិរួមគ្នាជាមួយមហាយក្សចិន មន្ត្រីអាមេរិកបានបង្ហាញរបាយការណ៍ចារកម្មថា ចិនកំពុងព្យាយាមពន្លឿនការសាងសង់កន្លែងសម្រាប់ដំឡើងមីស៊ីលរយៈចម្ងាយឆ្ងាយ។
យោងតាមទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Reuters ដែលស្រង់សម្តីមន្ត្រីអាមេរិកពីរនាក់ដែលមិនបង្ហាញអត្តសញ្ញាណ សំណង់របស់ក្រុងប៉េកាំងនៅលើកោះសិប្បនិម្មិតនាសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះទំនងជានឹងត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់ដំឡើងមីស៊ីលរយៈចម្ងាយឆ្ងាយ។ មន្ត្រីទាំងនេះបន្តថា គម្រោងសាងសង់សំណង់បម្រើប្រយោជន៍យោធានោះនឹងជួយពង្រីកសមត្ថភាពការពារដែនអាកាសរបស់ចិនលើដែនកោះជម្លោះ ប៉ុន្តែមន្ត្រីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោននេះមិនបានបញ្ជាក់ច្បាស់ថា ចិនអាចនឹងនឹងពង្រាយមីស៊ីលទៅលើកោះនេះនៅពេលណាឡើយ។
បន្ថែមពីនេះ គេនៅតែមិនទាន់ដឹងច្បាស់ អាមេរិកក្រោមរដ្ឋបាលរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ នឹងឆ្លើយតបបែណាចំពោះសកម្មភាពគឃ្លើនរបស់ចិននៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងឡើយ។ កាលស្បថចូលកាន់តំណែង ទាំងលោក ដូណាល់ ត្រាំ និងរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក Rex Tillerson ហាក់ដំឡើងសរសៃករដាក់ចិន។ Rex Tillerson បានព្រមានចិនរឿងសង់កោះសិប្បនិម្មិតនិងការធ្វើយោធូបនីយកម្មនៅក្នុងតំបន់ជម្លោះ ហើយលោកក៏គំរាមបញ្ឈប់ចិនមិនឲ្យចូលក្នុងតំបន់ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងថែមទៀត។ តែក្រោយមកលោកក៏បន្ទន់ជំហរ និងសម្តីរបស់ខ្លួនចំពោះក្រុងប៉េកាំង និងប្តេជ្ញាគោរពគោលនយោបាយចិនតែមួយថែមទៀតផង៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com