ជាតិ
បទយកការណ៍ / បទសម្ភាសន៍
សហគមន៍ចាមនៅភូមិស្ទឹងថ្មី សង្កាត់ស្វាយដង្គំ ក្រុងសៀមរាប
×![]()
អ្នកស្រាវជ្រាវភាសាចាម បានបង្ហាញពីហានិភ័យមួយ ដែលនៅតាមសហគមន៍ចាមនៅកម្ពុជាមួយចំនួនបានបោះបង់ការនិយាយភាសាខ្លួន ដោយជំនួសភាសាខ្មែរសម្រាប់ការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នា។ ចង់មិនចង់ សម្រាប់អ្នកជំនាញផ្នែកភាសា អាកប្បកិរិយានេះបានធ្វើឲ្យជនជាតិចាមខ្លួនឯង កំពុងបំបាត់ភាសារបស់ខ្លួនដោយមិនដឹងខ្លួន ដោយគិតថាភាសាខ្លួនគ្មានតម្លៃ និងគ្មានប្រយោជន៍នៅក្នុងសង្គម។
ដើម្បីជ្រាបឲ្យបានច្បាស់ពីបញ្ហានេះ សូមស្តាប់បទសម្ភាសរវាងអ្នកសារព័ត៌មានថ្មីៗ ជាមួយលោក ឡឹប កើ អ្នកស្រាវជ្រាវភាសាចាម ដូចតទៅ៖
អីសា រ៉ហានី៖ លោកមានដឹងដែរទេ ថាតើជនជាតិចាមបានកម្ចីភាសាខ្មែរមកប្រើសព្វថ្ងៃនេះ មានប៉ុន្មានពាក្យ ឬប៉ុន្មានភាគរយដែរ?
ឡឹប កើ៖ តាមពិត សម្រាប់ខ្ញុំផ្ទាល់ ខ្ញុំមិនទាន់បានសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីពាក្យកម្ចីភាសាខ្មែរនៅក្នុងភាសាចាម ថាមានប៉ុន្មាននៅឡើយ។ ប៉ុន្តែបើយើងក្រឡេកមើល ដំណើរដើមទងនៃភាសាចាមនឹងភាសាខ្មែរ ដែលមានទំនាក់ទំនងគ្នា ដោយសារជនជាតិចាមរស់នៅលើទឹកដីឥណ្ឌូចិនយូរមកហើយ ចឹងទៅយើងត្រូវបែងចែកជា៣។ ទី១ គឺមានពាក្យដែលប្រើរួមគ្នាជនជាតិចាម និងជនជាតិខ្មែរ ហើយនឹងជនជាតិមន និងជនជាតិដទៃទៀតដែលនៅតំបន់ដីសណ្តរអាស៊ីអាគ្នេយ៍នេះ គឺវាមានពាក្យប្រើរួមគ្នា ដោយយើងមិនអាចនិយាយបានថា ពាក្យនេះជនជាតិចាមខ្ចីពីអ្នកណាមួយបានឡើយ។ មួយទៀតទី២ នៅក្នុងភាសាទំនាក់ទំនងក៏យើងប្រើរួមគ្នាដែរ តែជាពាក្យកម្ចីពីភាសាបរទេស ដូចជាភាសាសំស្ក្រឹតជាដើម។ យើងឃើញកេរដំណែលជាច្រើននៅក្នុងភាសាចាម ហើយនឹងភាសាខ្មែរ ត្បិតមានសូរសព្ទខុសគ្នាតិចតួច តែដំណើរដើមទងចេញពីភាសាសំស្ក្រឹត ឬបាលី ឬបារាំង ឬអង់គ្លេសដែលយើងខ្ចីពីបរទេស។ ហើយទី៣ ទាក់ទងនឹងកម្ចៃនៅក្នុងពាក្យទំនើប។ យើងដឹងហើយថាយើងមកនៅស្រុកខ្មែរយូរហើយ ហើយយើងអត់មានក្រុមផ្នែកភាសាហ្នឹងច្បាស់លាស់ទេរាប់រយឆ្នាំមកហើយ ចឹងចង់មិនចង់ ត្រូវតែខ្ចីពាក្យខ្មែរ យកមកប្រើប្រាស់ដែរ។ ឧទាហរណ៍ដូចជាពាក្យ ការអភិវឌ្ឍ អីចឹង ពាក្យវាគឺជាពាក្យថ្មី ដែលយើងខ្ចីពីភាសាខ្មែរ ដែលនៅក្នុងភាសាចាមអត់មានអ្នកបង្កើត ឬអាចពីដើមមានហើយ តែបាត់បង់ទៅវិញ។ ដោយឡែកសម្រាប់តួលេខថាមានប៉ុន្មានភាគរយ យើងអត់ទាន់មានការសិក្សាច្បាស់លាស់ទេ យើងត្រូវការពេលវេលា ពិសេសជនជាតិចាមខ្លួនឯងតែម្តងចូលរួម ដើម្បីធ្វើការស្រាវជ្រាវ។
អីសា រ៉ហានី៖ ប៉ុន្តែលោក ឡឹប កើ លោកខ្លួនឯងទទួលស្គាល់ដែរទេ ថាជនជាតិចាមខ្ចីភាសាខ្មែរមកប្រើច្រើន?
ឡឹប កើ៖ ក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩មកនេះ ជនជាតិចាមពិតជាប្រើពាក្យខ្មែរច្រើនមែន រហូតដល់សហគមន៍ចាមមួយចំនួន មិនប្រើភាសាចាមខ្លួនឯងតែម្តង គាត់គ្រាន់តែចេះស្តាប់ពាក្យចាមមួយចំនួនពាក្យជាដែលថ្មីៗ តែមិនចេះស្តាប់ពាក្យចាមបុរាណទេ។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ ហ្នឹងដោយសារ គាត់មករស់នៅស្រុកខ្មែរ ហើយត្រូវការប្រើភាសាខ្មែរ ដើម្បីងាយស្រួលទំនាក់ទំនងឬយ៉ាងណា?
ឡឹប កើ៖ វាមានរឿងច្រើនដែលត្រូវវែកញែកក្នុងករណីនេះ។ ករណីនេះវាមានទីមួយ ដោយសារជនជាតិចាមខ្លួនឯង ព្យាយាមធ្វើឲ្យដូចខ្មែរ មានន័យថា ពេលគាត់ចេញទៅខាងក្រៅ គាត់ព្យាយាមលាក់ប្រវត្តិ គាត់ព្យាយាមនិយាយខ្មែរឲ្យបានច្រើន។ ករណីទីពីរ គឺក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមរយៈពេលជាង៣ឆ្នាំ ការបង្ខំឲ្យនិយាយភាសាខ្មែរដាច់ខាត ហើយមនុស្សចាស់ៗគាត់ស្លាប់ច្រើន ហើយក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ ចង់មិនចង់គាត់ក៏អត់ដឹងថាជនជាតិចាមពីដើមគាត់និយាយ (ភាសា) អីដែរ។ ហើយរឿងទីបី ទាក់ទងនឹងសេដ្ឋកិច្ច។ យើងដឹងហើយ យើងរស់នៅក្នុងប្រទេសមួយ ភាសាតែងតែឆ្លងគ្នា តម្រូវការនៃការប្រើភាសា វាអាស្រ័យនឹងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដែរ បើយើងមិនចេះភាសាខ្មែរច្បាស់ទេ ក៏យើងមិនអាចធ្វើការ ឬប្រកបការងារបានដែរល្អប្រសើរដែរ ចឹងចង់មិនចង់ ជនជាតិចាមត្រូវតែប្រើភាសាខ្មែរច្រើននៅក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩មក។
អីសា រ៉ហានី៖ មួយទៀត តើលោកមានកត់សម្គាល់ដែរទេ ជនជាតិចាមនៅតំបន់ណាខ្លះដែលនៅប្រើភាសាខ្លួនបានច្រើន ហើយកន្លែងណាខ្លះមានតិចតួច ឬសឹងតែលែងប្រើតែម្តង ហេតុអ្វី?
ឡឹប កើ៖ យើងពិបាកនឹងប្រាប់ថា តំបន់ណានៅប្រើភាសាចាមច្រើនជាងតំបន់ណា ព្រោះថា ពេលដែលយើងទៅជួបគាត់ ប្រសិនយើងជាជនជាតិចាម យើងនិយាយចាម ចឹងគាត់ឆ្លើយមកវិញចាម។ យើងត្រូវប្រើពេលវេលានៅជាមួយគាត់ ស្តាប់ការទំនាក់ទំនងគ្នា ប៉ុន្តែយើងអាចដឹងរឿងខ្លះដែរ ពិសេសជនជាតិចាមនៅតំបន់ទីប្រជុំជន គាត់ប្រើពាក្យឬភាសាខ្មែរច្រើនជាងជនជាតិចាមដែលនៅតាមតំបន់ដាច់ស្រយាល។ រឿងមួយទៀត ចំពោះជនជាតិចាមមួយក្រុមទៀតដែលគាត់មិនបានប្រើពាក្យខ្មែរច្រើនទេ តែគាត់បែរជាប្រើពាក្យម៉ាឡេ ឬអារ៉ាប់ច្រើនទៅទៀត នឹងសម្រាប់ក្រុមដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងឈ្មួញម៉ាឡេ ឬក៏គ្រូ ឬក៏ការសិក្សាម៉ាឡេ ឬអារ៉ាប់ ចឹងគាត់ទទួលឥទ្ធិពលច្រើន រហូតដល់ថ្នាក់គាត់ព្យាយាមនិយាយម៉ាឡេ ឬអារ៉ាប់ឲ្យបានច្រើន ដើម្បីបង្ហាញសហគមន៍ឃើញថា គាត់ពិតជាអ្នកមានចំណេះដឹង ប៉ុន្តែយើងមិនអាចចង្អុលបានថា ខេត្តណាប្រើភាសាចាមច្រើនជាងគេ តំបន់ណាប្រើភាសាចាមតិចជាងគេ យើងពិបាកចង្អុលណាស់ តែអ្វីជាការកត់សម្គាល់គឺអ្នកនៅទីប្រជុំជន ប្រើភាសាខ្មែរច្រើនជាងគេ។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ លោកមើលឃើញពីគ្រោះថ្នាក់ ឬហានិភ័យ នៃការបាត់បង់ភាសាខ្លួនឯងដែរទេ នៅពេលជនជាតិចាមខ្លះព្យាយាមលាក់អត្តសញ្ញាណ ឬមិននិយាយភាសាខ្លួនឯង?
ឡឹប កើ៖ ការបាត់បង់នៃភាសាមួយ មិនអាស្រ័យលើមនុស្សនៃភាសានោះនិយាយច្រើន ឬតិចនោះទេ តាមពិតការបាត់បង់នៃភាសាមួយវាអាស្រ័យលើកត្តាផ្សេងទៅវិញទេ។ តាមពិត ភាសាមួយអាចរីកចម្រើនទៅបាន ក៏អាស្រ័យលើអ្នកដែលនិយាយនោះ ចេះភាសាដទៃទៀត ដើម្បីបង្កើនភាសាខ្លួនឯងឲ្យកាន់តែសម្បូរបែប។ កាលណាជនជាតិចាមនិយាយភាសាចាមបានល្អ ចេះប្រើពាក្យខ្មែរបានល្អ ចឹងគាត់អាចទៅអភិវឌ្ឍន៍ពាក្យចាមឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ក្នុងករណីដែលគាត់មានចេតនា ហើយនឹងមានឆន្ទះ ក្នុងការអភិវឌ្ឍ និងអភិរក្សភាសាខ្លួនឯង។ ផ្ទុយទៅវិញ ក្នុងករណីភាសាមួយដែលបាត់បង់ គឺវាអាស្រ័យលើជនជាតិនោះខ្លួនឯងបោះបង់ដោយខ្លួនឯង មិនមែនជនជាតិនោះទៅខ្ចីភាសាគេមកប្រើទេ មានន័យថា គាត់មិនបានឲ្យតម្លៃភាសាកំណើតនៃដូនតាគាត់ គាត់គិតថាភាសារបស់គាត់ គឺឥតបានការ។
ពិតណាស់ ការមិនប្រើភាសាខ្លួនឯង ជាផ្នែកមួយនៃការបាត់បង់ភាសាដើមនៃជនជាតិមួយនោះ។ កាលណាយើងមិនប្រើ មិនអភិវឌ្ឍន៍ ហើយមិនយកមកប្រើ យូរៗទៅវានឹងធ្វើឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរទាំងសូរសព្ទ ការផ្លាស់ប្តូរទាំងពាក្យ ហើយនឹងបញ្ញត្តិនៃពាក្យក៏វានឹងអាចផ្លាស់ប្តូរក្នុងករណីកាន់តែយូរទៅៗ ក្នុងសព្វថ្ងៃនេះយើងឃើញពាក្យចាមជាច្រើនដែលផ្លាស់ប្តូរបញ្ញតត្តិ ផ្លាស់ប្តូរបញ្ញត្តិមានន័យថា ប្តូរន័យផ្សេងទៅវិញ បន្ទាប់ពីជនជាតិចាមមិនបានប្រើ ដោយគិតថាភាសាខ្លួនឯងមិនអាចប្រើក្នុងន័យសេដ្ឋកិច្ចបាន ការទំនាក់ទំនង...ផ្ទុយទៅវិញ ភាសាណាក៏ដូចភាសាណាដែរ យើងអាចប្រើបានគ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់ ឲ្យតែម្ចាស់នៃភាសានោះ ស្ម័គ្រចិត្ត ហើយនឹងឆន្ទះពិតប្រាកដ ដើម្បីការការពារ ហើយបន្តកេរដំណែលនឹងទៅដល់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ ដូចលោកបញ្ជាក់ថាហើយថា ការដែលចង់បញ្ជាក់ថា ជនជាតិចាមខ្ចីពាក្យខ្មែរមកប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃប៉ុន្មានភាគរយ ត្រូវបានមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយឲ្យស៊ីជម្រៅ តើយើងមានធនធានទាំងនោះដើម្បីធ្វើការងារទាំងនេះទេ?
ឡឹប កើ៖ បញ្ហានេះ បើថា២០ឆ្នាំមុនខ្ញុំអាចនិយាយថាពិបាក ប៉ុន្តែឥឡូវនេះគឺជាសម័យបច្ចេកវិទ្យា សម្រាប់ខ្ញុំអត់ពិបាកទេក្នុងការប្រមូលឯកសារ តែអ្វីដែលពិបាកនោះគឺជាការចូលរួមទៅវិញទេ។ ការចូលរួមពីសហគមន៍នេះ គឺជាការលំបាកមួយដែលយើងឃើញហើយថាជនជាតិចាម ហាក់ដូចជាមិនមានអ្វីមួយ ដែលបណ្តាលឲ្យចិត្តពួកគាត់ហ្នឹងព្រមសហការធ្វើការងារអស់ហ្នឹង ដើម្បីកូនចៅជំនាន់ក្រោយ។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ លោកអាចស្មានបានទេ តើបច្ចុប្បន្ននេះខេត្តណាខ្លះដែលនៅរៀនអក្សរចាម ព្រោះតាមបណ្តាខេត្តមួយចំនួន គ្មានបង្រៀនភាសានេះ?
ឡឹប កើ៖ សហគមន៍ចាមជាច្រើនពិតជាមានបំណងចង់រៀនចង់ស្គាល់អក្សរចាមខ្លាំងណាស់ ប៉ុន្តែធនធានក្នុងការបែងចែកឯកសារ ហើយនឹងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនៅមានកម្រិត។ ហើយខេត្តដែលនៅរៀនអក្សរសាស្ត្រចាម យើងមានច្រើនឥឡូវនេះ យើងមានខេត្តត្បូងឃ្មុំ ក្រចេះ កំពង់ឆ្នាំង បាត់ដំបង ពោធិ៍សាត់ និងមួយចំនួននៅភ្នំពេញ។ នេះអ្វីដែលយើងធ្លាប់បង្រៀន និងកំពុងរៀនអក្សរសាស្ត្រចាមនៅស្រុកខ្មែរ៕
ដើម្បីជ្រាបឲ្យបានច្បាស់ពីបញ្ហានេះ សូមស្តាប់បទសម្ភាសរវាងអ្នកសារព័ត៌មានថ្មីៗ ជាមួយលោក ឡឹប កើ អ្នកស្រាវជ្រាវភាសាចាម ដូចតទៅ៖
អីសា រ៉ហានី៖ លោកមានដឹងដែរទេ ថាតើជនជាតិចាមបានកម្ចីភាសាខ្មែរមកប្រើសព្វថ្ងៃនេះ មានប៉ុន្មានពាក្យ ឬប៉ុន្មានភាគរយដែរ?
ឡឹប កើ៖ តាមពិត សម្រាប់ខ្ញុំផ្ទាល់ ខ្ញុំមិនទាន់បានសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីពាក្យកម្ចីភាសាខ្មែរនៅក្នុងភាសាចាម ថាមានប៉ុន្មាននៅឡើយ។ ប៉ុន្តែបើយើងក្រឡេកមើល ដំណើរដើមទងនៃភាសាចាមនឹងភាសាខ្មែរ ដែលមានទំនាក់ទំនងគ្នា ដោយសារជនជាតិចាមរស់នៅលើទឹកដីឥណ្ឌូចិនយូរមកហើយ ចឹងទៅយើងត្រូវបែងចែកជា៣។ ទី១ គឺមានពាក្យដែលប្រើរួមគ្នាជនជាតិចាម និងជនជាតិខ្មែរ ហើយនឹងជនជាតិមន និងជនជាតិដទៃទៀតដែលនៅតំបន់ដីសណ្តរអាស៊ីអាគ្នេយ៍នេះ គឺវាមានពាក្យប្រើរួមគ្នា ដោយយើងមិនអាចនិយាយបានថា ពាក្យនេះជនជាតិចាមខ្ចីពីអ្នកណាមួយបានឡើយ។ មួយទៀតទី២ នៅក្នុងភាសាទំនាក់ទំនងក៏យើងប្រើរួមគ្នាដែរ តែជាពាក្យកម្ចីពីភាសាបរទេស ដូចជាភាសាសំស្ក្រឹតជាដើម។ យើងឃើញកេរដំណែលជាច្រើននៅក្នុងភាសាចាម ហើយនឹងភាសាខ្មែរ ត្បិតមានសូរសព្ទខុសគ្នាតិចតួច តែដំណើរដើមទងចេញពីភាសាសំស្ក្រឹត ឬបាលី ឬបារាំង ឬអង់គ្លេសដែលយើងខ្ចីពីបរទេស។ ហើយទី៣ ទាក់ទងនឹងកម្ចៃនៅក្នុងពាក្យទំនើប។ យើងដឹងហើយថាយើងមកនៅស្រុកខ្មែរយូរហើយ ហើយយើងអត់មានក្រុមផ្នែកភាសាហ្នឹងច្បាស់លាស់ទេរាប់រយឆ្នាំមកហើយ ចឹងចង់មិនចង់ ត្រូវតែខ្ចីពាក្យខ្មែរ យកមកប្រើប្រាស់ដែរ។ ឧទាហរណ៍ដូចជាពាក្យ ការអភិវឌ្ឍ អីចឹង ពាក្យវាគឺជាពាក្យថ្មី ដែលយើងខ្ចីពីភាសាខ្មែរ ដែលនៅក្នុងភាសាចាមអត់មានអ្នកបង្កើត ឬអាចពីដើមមានហើយ តែបាត់បង់ទៅវិញ។ ដោយឡែកសម្រាប់តួលេខថាមានប៉ុន្មានភាគរយ យើងអត់ទាន់មានការសិក្សាច្បាស់លាស់ទេ យើងត្រូវការពេលវេលា ពិសេសជនជាតិចាមខ្លួនឯងតែម្តងចូលរួម ដើម្បីធ្វើការស្រាវជ្រាវ។
អីសា រ៉ហានី៖ ប៉ុន្តែលោក ឡឹប កើ លោកខ្លួនឯងទទួលស្គាល់ដែរទេ ថាជនជាតិចាមខ្ចីភាសាខ្មែរមកប្រើច្រើន?
ឡឹប កើ៖ ក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩មកនេះ ជនជាតិចាមពិតជាប្រើពាក្យខ្មែរច្រើនមែន រហូតដល់សហគមន៍ចាមមួយចំនួន មិនប្រើភាសាចាមខ្លួនឯងតែម្តង គាត់គ្រាន់តែចេះស្តាប់ពាក្យចាមមួយចំនួនពាក្យជាដែលថ្មីៗ តែមិនចេះស្តាប់ពាក្យចាមបុរាណទេ។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ ហ្នឹងដោយសារ គាត់មករស់នៅស្រុកខ្មែរ ហើយត្រូវការប្រើភាសាខ្មែរ ដើម្បីងាយស្រួលទំនាក់ទំនងឬយ៉ាងណា?
ឡឹប កើ៖ វាមានរឿងច្រើនដែលត្រូវវែកញែកក្នុងករណីនេះ។ ករណីនេះវាមានទីមួយ ដោយសារជនជាតិចាមខ្លួនឯង ព្យាយាមធ្វើឲ្យដូចខ្មែរ មានន័យថា ពេលគាត់ចេញទៅខាងក្រៅ គាត់ព្យាយាមលាក់ប្រវត្តិ គាត់ព្យាយាមនិយាយខ្មែរឲ្យបានច្រើន។ ករណីទីពីរ គឺក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមរយៈពេលជាង៣ឆ្នាំ ការបង្ខំឲ្យនិយាយភាសាខ្មែរដាច់ខាត ហើយមនុស្សចាស់ៗគាត់ស្លាប់ច្រើន ហើយក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ ចង់មិនចង់គាត់ក៏អត់ដឹងថាជនជាតិចាមពីដើមគាត់និយាយ (ភាសា) អីដែរ។ ហើយរឿងទីបី ទាក់ទងនឹងសេដ្ឋកិច្ច។ យើងដឹងហើយ យើងរស់នៅក្នុងប្រទេសមួយ ភាសាតែងតែឆ្លងគ្នា តម្រូវការនៃការប្រើភាសា វាអាស្រ័យនឹងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដែរ បើយើងមិនចេះភាសាខ្មែរច្បាស់ទេ ក៏យើងមិនអាចធ្វើការ ឬប្រកបការងារបានដែរល្អប្រសើរដែរ ចឹងចង់មិនចង់ ជនជាតិចាមត្រូវតែប្រើភាសាខ្មែរច្រើននៅក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩មក។
អីសា រ៉ហានី៖ មួយទៀត តើលោកមានកត់សម្គាល់ដែរទេ ជនជាតិចាមនៅតំបន់ណាខ្លះដែលនៅប្រើភាសាខ្លួនបានច្រើន ហើយកន្លែងណាខ្លះមានតិចតួច ឬសឹងតែលែងប្រើតែម្តង ហេតុអ្វី?
ឡឹប កើ៖ យើងពិបាកនឹងប្រាប់ថា តំបន់ណានៅប្រើភាសាចាមច្រើនជាងតំបន់ណា ព្រោះថា ពេលដែលយើងទៅជួបគាត់ ប្រសិនយើងជាជនជាតិចាម យើងនិយាយចាម ចឹងគាត់ឆ្លើយមកវិញចាម។ យើងត្រូវប្រើពេលវេលានៅជាមួយគាត់ ស្តាប់ការទំនាក់ទំនងគ្នា ប៉ុន្តែយើងអាចដឹងរឿងខ្លះដែរ ពិសេសជនជាតិចាមនៅតំបន់ទីប្រជុំជន គាត់ប្រើពាក្យឬភាសាខ្មែរច្រើនជាងជនជាតិចាមដែលនៅតាមតំបន់ដាច់ស្រយាល។ រឿងមួយទៀត ចំពោះជនជាតិចាមមួយក្រុមទៀតដែលគាត់មិនបានប្រើពាក្យខ្មែរច្រើនទេ តែគាត់បែរជាប្រើពាក្យម៉ាឡេ ឬអារ៉ាប់ច្រើនទៅទៀត នឹងសម្រាប់ក្រុមដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងឈ្មួញម៉ាឡេ ឬក៏គ្រូ ឬក៏ការសិក្សាម៉ាឡេ ឬអារ៉ាប់ ចឹងគាត់ទទួលឥទ្ធិពលច្រើន រហូតដល់ថ្នាក់គាត់ព្យាយាមនិយាយម៉ាឡេ ឬអារ៉ាប់ឲ្យបានច្រើន ដើម្បីបង្ហាញសហគមន៍ឃើញថា គាត់ពិតជាអ្នកមានចំណេះដឹង ប៉ុន្តែយើងមិនអាចចង្អុលបានថា ខេត្តណាប្រើភាសាចាមច្រើនជាងគេ តំបន់ណាប្រើភាសាចាមតិចជាងគេ យើងពិបាកចង្អុលណាស់ តែអ្វីជាការកត់សម្គាល់គឺអ្នកនៅទីប្រជុំជន ប្រើភាសាខ្មែរច្រើនជាងគេ។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ លោកមើលឃើញពីគ្រោះថ្នាក់ ឬហានិភ័យ នៃការបាត់បង់ភាសាខ្លួនឯងដែរទេ នៅពេលជនជាតិចាមខ្លះព្យាយាមលាក់អត្តសញ្ញាណ ឬមិននិយាយភាសាខ្លួនឯង?
ឡឹប កើ៖ ការបាត់បង់នៃភាសាមួយ មិនអាស្រ័យលើមនុស្សនៃភាសានោះនិយាយច្រើន ឬតិចនោះទេ តាមពិតការបាត់បង់នៃភាសាមួយវាអាស្រ័យលើកត្តាផ្សេងទៅវិញទេ។ តាមពិត ភាសាមួយអាចរីកចម្រើនទៅបាន ក៏អាស្រ័យលើអ្នកដែលនិយាយនោះ ចេះភាសាដទៃទៀត ដើម្បីបង្កើនភាសាខ្លួនឯងឲ្យកាន់តែសម្បូរបែប។ កាលណាជនជាតិចាមនិយាយភាសាចាមបានល្អ ចេះប្រើពាក្យខ្មែរបានល្អ ចឹងគាត់អាចទៅអភិវឌ្ឍន៍ពាក្យចាមឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ក្នុងករណីដែលគាត់មានចេតនា ហើយនឹងមានឆន្ទះ ក្នុងការអភិវឌ្ឍ និងអភិរក្សភាសាខ្លួនឯង។ ផ្ទុយទៅវិញ ក្នុងករណីភាសាមួយដែលបាត់បង់ គឺវាអាស្រ័យលើជនជាតិនោះខ្លួនឯងបោះបង់ដោយខ្លួនឯង មិនមែនជនជាតិនោះទៅខ្ចីភាសាគេមកប្រើទេ មានន័យថា គាត់មិនបានឲ្យតម្លៃភាសាកំណើតនៃដូនតាគាត់ គាត់គិតថាភាសារបស់គាត់ គឺឥតបានការ។
ពិតណាស់ ការមិនប្រើភាសាខ្លួនឯង ជាផ្នែកមួយនៃការបាត់បង់ភាសាដើមនៃជនជាតិមួយនោះ។ កាលណាយើងមិនប្រើ មិនអភិវឌ្ឍន៍ ហើយមិនយកមកប្រើ យូរៗទៅវានឹងធ្វើឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរទាំងសូរសព្ទ ការផ្លាស់ប្តូរទាំងពាក្យ ហើយនឹងបញ្ញត្តិនៃពាក្យក៏វានឹងអាចផ្លាស់ប្តូរក្នុងករណីកាន់តែយូរទៅៗ ក្នុងសព្វថ្ងៃនេះយើងឃើញពាក្យចាមជាច្រើនដែលផ្លាស់ប្តូរបញ្ញតត្តិ ផ្លាស់ប្តូរបញ្ញត្តិមានន័យថា ប្តូរន័យផ្សេងទៅវិញ បន្ទាប់ពីជនជាតិចាមមិនបានប្រើ ដោយគិតថាភាសាខ្លួនឯងមិនអាចប្រើក្នុងន័យសេដ្ឋកិច្ចបាន ការទំនាក់ទំនង...ផ្ទុយទៅវិញ ភាសាណាក៏ដូចភាសាណាដែរ យើងអាចប្រើបានគ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់ ឲ្យតែម្ចាស់នៃភាសានោះ ស្ម័គ្រចិត្ត ហើយនឹងឆន្ទះពិតប្រាកដ ដើម្បីការការពារ ហើយបន្តកេរដំណែលនឹងទៅដល់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ ដូចលោកបញ្ជាក់ថាហើយថា ការដែលចង់បញ្ជាក់ថា ជនជាតិចាមខ្ចីពាក្យខ្មែរមកប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃប៉ុន្មានភាគរយ ត្រូវបានមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយឲ្យស៊ីជម្រៅ តើយើងមានធនធានទាំងនោះដើម្បីធ្វើការងារទាំងនេះទេ?
ឡឹប កើ៖ បញ្ហានេះ បើថា២០ឆ្នាំមុនខ្ញុំអាចនិយាយថាពិបាក ប៉ុន្តែឥឡូវនេះគឺជាសម័យបច្ចេកវិទ្យា សម្រាប់ខ្ញុំអត់ពិបាកទេក្នុងការប្រមូលឯកសារ តែអ្វីដែលពិបាកនោះគឺជាការចូលរួមទៅវិញទេ។ ការចូលរួមពីសហគមន៍នេះ គឺជាការលំបាកមួយដែលយើងឃើញហើយថាជនជាតិចាម ហាក់ដូចជាមិនមានអ្វីមួយ ដែលបណ្តាលឲ្យចិត្តពួកគាត់ហ្នឹងព្រមសហការធ្វើការងារអស់ហ្នឹង ដើម្បីកូនចៅជំនាន់ក្រោយ។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ លោកអាចស្មានបានទេ តើបច្ចុប្បន្ននេះខេត្តណាខ្លះដែលនៅរៀនអក្សរចាម ព្រោះតាមបណ្តាខេត្តមួយចំនួន គ្មានបង្រៀនភាសានេះ?
ឡឹប កើ៖ សហគមន៍ចាមជាច្រើនពិតជាមានបំណងចង់រៀនចង់ស្គាល់អក្សរចាមខ្លាំងណាស់ ប៉ុន្តែធនធានក្នុងការបែងចែកឯកសារ ហើយនឹងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនៅមានកម្រិត។ ហើយខេត្តដែលនៅរៀនអក្សរសាស្ត្រចាម យើងមានច្រើនឥឡូវនេះ យើងមានខេត្តត្បូងឃ្មុំ ក្រចេះ កំពង់ឆ្នាំង បាត់ដំបង ពោធិ៍សាត់ និងមួយចំនួននៅភ្នំពេញ។ នេះអ្វីដែលយើងធ្លាប់បង្រៀន និងកំពុងរៀនអក្សរសាស្ត្រចាមនៅស្រុកខ្មែរ៕
Tag:
ភាសាចាម
ឡឹប កើ
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
