មនុស្សមួយចំនួន ប្រហែលជាកំពុងរង់ចាំមើល ថាតើក្រុមអ្នកប្រឆាំង ពិតជាហ៊ានចូលស្រុកដូចប្រកាសមែនឬក៏អត់? សល់តែ១ថ្ងៃទៀតប៉ុណ្ណោះ ដល់ពេល ដែលពួកគាត់ កំណត់ចូលស្រុកហើយ។
តាមការគ្រោងទុក ដំណើរមាតុភូមិនិវត្តរបស់ក្រុមអ្នកប្រឆាំង ដែលដឹកនាំដោយអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ អនុប្រធានគណបក្សប្រឆាំង នឹងចាប់ផ្តើមចេញដំណើរនៅថ្ងៃស្អែកនេះហើយ គឺថ្ងៃទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។ សេចក្តីប្រកាសរបស់គណបក្សប្រឆាំងកន្លងមក បានឲ្យដឹងថា អ្នកស្រី និងប្រតិភូអមអ្នកស្រី នឹងចាកចេញពីអាមេរិក តាមជើងហោះហើររបស់ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ Singagore Airlines ហើយបើគ្មានអ្វីប្រែប្រួលទេ ពួកគាត់ នឹងដល់ភ្នំពេញ នៅល្ងាចម៉ោង៥និង៣៥នាទី នាថ្ងៃទី១៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។
អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកឃ្លាំមើលបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ស្នើដល់អាជ្ញាធរកម្ពុជា ជួយសម្រួលដល់ក្រុមអ្នកជំនាស់ ឲ្យបានវិលត្រឡប់ចូលស្រុកវិញដោយសុវត្ថិភាព។ ការដែលស្នើសុំឲ្យអាជ្ញាធរ ជួយសម្រួលដល់ការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តរបស់ក្រុមអ្នកជំទាស់ ក៏ព្រោះតែអ្នកស្រី ចង់ឲ្យពួកគេ បានចូលរួមសវនាការ និងដើម្បីបានការពាររឿងក្តីរបស់ខ្លួន នៅក្នុងតុលាការ។
សាររបស់អ្នកស្រី គឺធ្វើឡើងតាមរយៈទំព័រហ្វេសប៊ុក Special Rapporteur Cambodia ដែលបង្ហោះចេញ នៅថ្ងៃទី១៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១ ហើយត្រូវបានចែករំលែកបន្តដោយទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាតិប្រចាំកម្ពុជា (United Nations Human Rights in Cambodia)។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាច ឆ្លើយតបថា សំណុំរឿងរបស់ក្រុមអ្នកប្រឆាំង គឺពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងតុលាការ តែមិនពាក់ព័ន្ធអ្វីជាមួយរដ្ឋាភិបាលឡើយ។ ក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយសារព័ត៌មានថ្មីៗ តាមទូរស័ព្ទ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៤ ខែមករា អ្នកនាំពាក្យគណបក្សដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលរូបនេះ បញ្ជាក់ថា៖«កាលណាតុលាការ កោះហៅ ពួកគាត់ ចូលបានឬមិនបាន គឺជារឿងរបស់ពួកគាត់ អត់មានមកបង្គាប់រដ្ឋាភិបាល ឲ្យជួយសម្រួលឯកសារឲ្យទេ»។
អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ បានសរសេរលិខិតថ្វាយទៅព្រះមហាក្សត្រ ក្រាបបង្គំទូលថ្វាយព្រះអង្គ ឲ្យជួយធ្វើព្រះរាជអន្តរាគមន៍ ទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ផ្ដល់សុពលភាពលិខិតឆ្លងដែន និងទិដ្ឋការដល់អ្នកស្រីនិងក្រុមអ្នកប្រឆាំងវិញ ហើយអ្នកស្រីនិងអ្នកប្រឆាំង អាចធ្វើដំណើរចូលកម្ពុជា។
កន្លងមក អ្នកស្រីនិងក្រុមអ្នកប្រឆាំង ធ្លាប់ទៅដាក់សំណើនៅស្ថានទូតកម្ពុជាប្រចាំសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយថែមទាំងផ្ញើសំណើជូនទៅសម្តេច ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃទៀតផង ដើម្បីសុំឲ្យផ្តល់សុពលភាពលិខិតឆ្លងដែន ដល់ពួកគាត់វិញ តែមិនទទួលបានលទ្ធផលអ្វីឡើយ។ ពួកគាត់ ត្រូវក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា បិទសុពលភាពលិខិតឆ្លងដែន កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៩មក។
លោក សុខ ឥសាន សរសេរទៅកាន់ក្រុមអ្នកសែត តាមបណ្តាញទំនាក់ទំនងតេឡេក្រាមថា ការចង់បានទិដ្ឋាការចូលកម្ពុជា គឺជាកិច្ចការរដ្ឋបាល ដូច្នេះ ការទៅសុំព្រះរាជអន្តរាគមន៍ពីព្រះមហាក្សត្រ គឺមិនត្រឹមត្រូវនោះទេ។ លោក ចំអកឲ្យក្រុមប្រឆាំងថា៖«បើប្តេជ្ញាយកគុកធ្វើផ្ទះទៅហើយ នៅរកអន្តរាគមន៍ស្អីទៀត មកតែម្តងទៅ»។
តាមពិត គម្រោងមាតុភូមិនិវត្តរបស់អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ និងក្រុមអ្នកប្រឆាំង គឺត្រូវធ្វើឡើងតាំងពីថ្ងៃទី៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១មកម្ល៉េះ ប៉ុន្តែ ពួកគាត់ ខកខាន។ ហេតុផលរបស់អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ គឺដោយសារតែយន្តហោះនៃក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ EVA Airway ដែលអ្នកស្រី និងប្រតិភូអមអ្នកស្រី ត្រូវជិះចេញពីអាមេរិក បានផ្អាកការហោះហើរ។
ចំពោះសំណើរបស់អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត គឺធ្វើឡើងស្របពេលដែល តុលាការភ្នំពេញ ត្រូវបន្តសវនាការលើក្រុមប្រឆាំងជាង១០០នាក់ ក្នុងសំណុំរឿងរួមគំនិតក្បត់ [ជាតិ] និង សំណុំរឿងញុះញង់បង្កឲ្យមានភាពវឹកវរដល់សន្តិសុខសង្គម នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១។ អ្នកស្រី បន្តថា អ្នកស្រី កំពុងតាមដានយ៉ាងដិតដល់ចំពោះការចាត់វិធានការផ្លូវតុលាការ ទៅលើសមាជិកនិងអ្នកគាំទ្រអតីតគណបក្សប្រឆាំង។ ភាគច្រើននៃក្រុមអ្នកប្រឆាំងទាំងនោះ គឺកំពុងរស់នៅឯក្រៅប្រទេស។
បើការបង្ហាញខ្លួនរបស់ពួកគេក្នុងសវនាការ មិនអាចចាត់ចែងបាន អ្នកស្រី លើកទឹកចិត្តអាជ្ញាធរ ជួយសម្រួលឲ្យពួកគេ អាចចូលរួមសវនាការពីចម្ងាយ ឬពន្យារពេលជំនុំជម្រះ រហូតដល់ពួកគេ អាចធ្វើដំណើរចូលស្រុកបាន។ អ្នកស្រី មានប្រសាសន៍ថា៖«ខ្ញុំ នៅតែមានកង្វល់អំពីការជំនុំជម្រះក្តីដែលមានលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំ ដែលធ្វើឡើងនៅថ្ងៃស្អែក [ព្រឹកថ្ងៃ១៤មករានេះ]។ [….] លើសពីនេះទៅទៀត ខ្ញុំ មានកង្វល់ផងដែរ អំពីជនជាប់ចោទមួយចំនួន ដែលត្រូវបានកាត់ទោសកំបាំងមុខ បើទោះជាពួកគេបានព្យាយាមវិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ដើម្បីចូលរួមក្នុងការជំនុំជម្រះក្តីនេះក៏ដោយ»។
លោក សុខ ឥសាន ថ្លែងមកកាន់សារព័ត៌មានថ្មីៗថា ការស្នើសុំរបស់អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ឲ្យក្រុមប្រឆាំង បានចូលស្រុក ដើម្បីតតាំងក្នុងតុលាការ និងការបង្ហាញក្តីបារម្ភរបស់អ្នកស្រី អំពីការកាត់ទោសកំបាំងមុខលើពួកគេ គឺគ្រាន់តែជាការយល់ឃើញនិងការគិតរបស់អ្នកស្រីប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែ ការសម្រេច គឺអាស្រ័យលើតុលាការ។
កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ តុលាការភ្នំពេញ បានបើកសវនាការលើក្រុមអ្នកប្រឆាំងជាង១០០នាក់ ប៉ុន្តែ មានតែជាង៣០នាក់ប៉ុណ្ណោះ ដែលបានចូលរួមសនានការ ដោយជិត១០០នាក់ទៀត អវត្តមាន ដ្បិតភាគច្រើន គឺពួកគេ នៅក្រៅប្រទេស។ ក្រោយចប់សវនាការនាពេលនោះ តុលាការ មិនបានសម្រេចសេចក្តីអ្វីឡើយ ដោយគ្រាន់តែច្របាច់សំណុំរឿងចូលគ្នាជា២សំណុំរឿង។ តុលាការ កំណត់ថា សំណុំរឿងទី១ មានមនុស្សជាង៥០នាក់ ត្រូវបន្តសនាការ នៅថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១ និងសំណុំរឿងទី២ មានមនុស្សជាង៧០នាក់ នឹងត្រូវបន្តនៅថ្ងៃទី៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១។
តាមការគ្រោងទុក តុលាការភ្នំពេញ ត្រូវបន្តបើកសវនការ ជំនុំជម្រះលើសំណុំរឿងទី១ ដែលមនុស្សជាង៥០នាក់ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១នេះ។ សារព័ត៌មានថ្មីៗ មិនអាចសុំការផ្តល់ព័ត៌មានជុំវិញការបើកសនាការនេះ ពីលោក សំ សុគង់ មេធាវីការពារក្តីឲ្យពួកគេបានឡើយ ដោយហៅទូរស័ព្ទមិនចូល។
លោក សម រង្ស៊ី មេដឹកនាំកំពូលរបស់ក្រុមប្រឆាំង រួមទាំងថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់មួយចំនួយទៀតរបស់លោក ដូចជា អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ និង លោក អេង ឆៃអ៊ាង ជាដើម ក៏ស្ថិតក្នុងចំណោមមនុស្សជាង១០០នាក់ ដែលត្រូវតុលាការកោះហៅ ក្រោមបទរួមគំនិតក្បត់ [ជាតិ] និងបទញុះញង់បង្កឲ្យមានភាពវឹកវរដល់សន្តិសុខសង្គម។
អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ បញ្ជាក់ថា មូលហេតុ ដែលអ្នកស្រី និងក្រុមអ្នកប្រឆាំងផ្សេងទៀត ចង់វិលចូលស្រុក គឺដើម្បីតតាំងក្នុងតុលាការ។ វា ជាគម្រោងលើកទី២ របស់ក្រុមអ្នកប្រឆាំង ដែលប្រកាសចូលស្រុកវិញ ខណៈពួកគាត់ ចាកចេញពីស្រុកអស់រាប់ឆ្នាំមកហើយ។ ប៉ុន្តែ គម្រោងមាតុភូមិនិវត្តលើកទី២ មិនមានការចូលរួមពីលោក សម រង្ស៊ី ឡើយ ដោយក្រុមអ្នកប្រឆាំង ចាត់តាំងអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ឲ្យដឹកនាំការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តនេះទៅវិញ។
យ៉ាងណា លោក សម រង្ស៊ី ក៏ធ្លាប់ប្រកាសដែរ ថា លោក មានគម្រោងលើកទី២ ក្នុងការវិលចូលស្រុកវិញ ប៉ុន្តែ លោក មិនទាន់ប្រាប់ពីកាលបរិច្ឆេទជាក់លាក់ឡើយ។ គម្រោងលើកទី១ គឺលោក ចង់ចូលកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ តែត្រូវបរាជ័យ។ លោក ចោទរដ្ឋាភិបាល ថា ខ្លាចវត្តមានរបស់របស់លោក នៅកម្ពុជា ទើបហាមក្រុមហ៊ុនយន្តហោះ មិនឲ្យដឹកលោក ចូលកម្ពុជា។ កាលនោះ រដ្ឋាភិបាល តបវិញថា លោក មិនហ៊ានចូលកម្ពុជាដោយខ្លួនឯង៕