ជាតិ
បទវិភាគ
នយោបាយជាតិ
×![]()
ដោយ: ម៉ៅ សុផា
បើកាលណាគេនិយាយពីសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ គេនឹងនឹកស្រមៃដល់ប្រទេសមួយដែលសិទ្ធិ និងអំណាចស្ថិតក្នុងកណ្តាប់ដៃប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ។ បើកាលណាគេនិយាយពីសិទ្ធិ និងអំណាចក្នុងកណ្តាប់ដៃប្រជាពលរដ្ឋ គេនឹងនឹកស្រមៃដល់នីតិរដ្ឋ ដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងការធានាដល់ការប្រើប្រាស់សិទ្ធិ និងអំណាចនោះ ។ បើកាលណាគេនិយាយពីនីតិរដ្ឋ គេនឹងនឹកស្រមៃដល់ប្រព័ន្ធនយោបាយមួយដែលបានរៀបចំរចនាសម្ពន្ធស្ថាប័ននយោបាយដ៏ល្អឥតខ្ចោះ ដើម្បីទ្រទ្រង់នីតិរដ្ឋឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ។ បើកាលណាគេនិយាយពីការរៀបចំប្រព័ន្ធនយោបាយ និងស្ថាប័ននយោបាយ គេនឹងនឹកស្រមៃដល់ការចូលរួមគិតគូរយ៉ាងសកម្មក្នុងកិច្ចការនយោបាយ និងសង្គមពីប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប។ បើកាលណាគេនិយាយពីការចូលរួមក្នុងកិច្ចការនយោបាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ គេនឹងនឹកស្រមៃថាប្រជាពលជាអ្នកមានការចេះដឹងជ្រៅជ្រះ និងមានការអប់រំខ្ពស់ខ្ពស់ ។ ទាំងនេះជាធាតុផ្សំមួយចំនួនដែលមិនអាចខ្វះបានក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ៖
• សមភាពអំណាចនយោបាយៈ បែងចែកអំណាចនយោបាយឲ្យមានតុល្យភាព រវាងស្ថាប័នកំពូលទាំងបី (ស្ថាប័នធ្វើច្បាប់ ស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ ស្ថាប័នបកស្រាយច្បាប់) ដើម្បីឲ្យអ្នកនយោបាយក្នុងស្ថាប័នទាំងបីនេះធ្វើការដោយឯករាជ្យក្រោមក្របខណ្ឌច្បាប់រៀងៗខ្លួនដោយគ្មានការលូតដៃពីស្ថាប័នដទៃ ។ ស្ថាប័ននីមួយៗមិនត្រឹមតែមានអំណាចនយោបាយក្នុងការធ្វើកិច្ចការរបស់ខ្លួននោះទេ តែក៏មានអំណាច និងតួនាទីក្នុងការឃ្លាំមើលចំពោះសកម្មភាពស្ថាប័នដទៃទៀតដែរ ដើម្បីការពារកុំឲ្យស្ថាប័នណាមួយប្រើប្រាស់អំណាចនយោបាយរបស់ខ្លួនហួសព្រំដែនដែលច្បាប់កំណត់ ។ ស្ថាប័នទាំងបីថ្វីត្បិតតែមិនមានអំណាចនយោបាយលូកដៃចូលស្ថាប័នផ្សេងក៏ដោយ ក៏ស្ថាប័នទាំងបីមានអំណាចក្នុងការធ្វើអន្តរាគមន៍និងដាក់ទោសគ្នាទៅវិញទៅមក ប្រសិនបើស្ថាប័នណាមួយអនុវត្តអំណាចនយោបាយរបស់ខ្លួនហួសព្រំដែនកំណត់នៃច្បាប់។
• នីតិរដ្ឋៈ ក្នុងរដ្ឋប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យ បុគ្គបគ្រប់រូបអាចមានឋានន្តរសក្តិខ្ពស់ទាបជាងគ្នាអាស្រ័យទៅតាមតួនាទី និងមុខងារក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋ ប៉ុន្តែអ្នកគ្រប់គ្នាមានសិទ្ធិ សេរីភាពដូចគ្នា និងមានតម្លៃស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់។
• អ្នកដឹកនាំៈ គឺជាបុគ្គល ដែលប្រជាពលជ្រើសរើសដោយការបោះឆ្នោត ហើយប្រជាពលរដ្ឋក៏អាចបោះឆ្នោតទម្លាក់វិញបានដែរ នៅពេលដែលអ្នកដឹកនាំប្រព្រឹត្តអំពើណាមួយខុសឆ្គងដែលពលរដ្ឋយល់ថាមិនអាចលើកលែងឲ្យបាន ។ ក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យគេទាមទារយ៉ាងចាំបាច់នូវមេដឹកនាំដែលមានចំណឹងខ្ពង់ខ្ពស់ មានគំនិតជ្រាលជ្រៅក្នុងការដឹកនាំរដ្ឋ មានវប្បធម៌ប្រជាធិបតេយ្យក្នុងខ្លួន ហ៊ានទទួលយកការរិះគន់ពីប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីយកមកកែលម្អ ។ • ប្រជាពលរដ្ឋៈ វាជាកត្តាសំខាន់បំផុតចំពោះប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវតែលះបង់ទាំងកាយទាំងចិត្តក្នុងចូលរួមកសាងប្រទេសជាតិ ឈឺឆ្អាល និងតាមដានរឿងនយោបាយ។ គ្មានការចូលរួមពីប្រជាពលរដ្ឋ គ្មានទេប្រជាធិបតេយ្យ។
• ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយៈ រាល់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងអស់ត្រូវតែឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹតមិនស្ថិតនៅក្រោមអំណាចរដ្ឋាភិបាល ឬគណបក្សនយោបាយណាមួយ។
• ពហុបក្សៈ ប្រជាធិបតេយ្យមិនអាចដំណើរទៅមុខដោយឯកបក្សនោះទេ ។ ដូច្នេះដើម្បីឲ្យចរន្តនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យមានចលនាទៅមុខដោយ ប្រសិទ្ធភាព ចាំបាច់ត្រូវទាមទារឲ្យមានបក្សច្រើន (យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានពីរបក្ស) ក្នុងការរួមធ្វើនយោបាយប្រកួតប្រចែងឈរឈ្មោះឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោត។
• ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតៈ ត្រូវតែរៀបចំ និងជ្រើសរើសប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត (ប្រព័ន្ធឯកត្តនាម ប្រព័ន្ធសមាមាត្រ ប្រព័ន្ធចម្រុះ ) ឲ្យបានត្រឹមត្រូវស្របតាមស្ថានភាពស្រុកទេសរបស់ខ្លួន។
ដើម្បីឲ្យការបោះឆ្នោតមានភាពយុត្តិធម៌ ចាំបាច់ត្រូវតែរៀបចំស្ថាប័នបោះឆ្នោត ឲ្យមានឯករាជភាព អព្យាកតភាព មិនចម្រុះឲ្យរដ្ឋាភិបាល។ បើស្ថាប័ននិងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតមានបញ្ហា វាអាចនាំឲ្យការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំមិនប្រកបដោយភាពយុត្តិធម៌ ខុសពីឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋ ។ ឲ្យតែការបោះឆ្នោតមានភាពអយុត្តិហើយ ចឹងប្រជាធិបតេយ្យនឹងមានភាពរង្គោះរង្គើពីដើមទីទៅតែម្តង។
• សិទ្ធិមនុស្សៈ ប្រទេសដែលដើរតាមមាគ៌ានយោបាយប្រជាធិបតេយ្យ គឺជាប្រទេសដែលឲ្យតម្លៃនិងគោរពសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងពេញលេញ ដូចជា សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត និងសិទ្ធិសន្តិសុខផ្ទាល់ខ្លួន សិទ្ធិស្មើភាពគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ សិទ្ធិបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិក្នុងការបង្កើតសមាគម ឬគណបក្សនយោបាយ សិទ្ធិក្នុងការចូលរួមក្នុងជីវភាពនយោបាយ សិទ្ធិទទួលបានការអប់រំ សិទ្ធិខាងជំនឿសាសនា ។ល។
ក្នុងរបបកុម្មុយនីស្ត ទឹកដីបាត់បង់គឺជាកំហុសរបស់មេដឹកនាំ តែក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យទឹកដីបាត់បង់ ជាកំហុសរបស់យើងទាំងអស់គ្នា!
• សមភាពអំណាចនយោបាយៈ បែងចែកអំណាចនយោបាយឲ្យមានតុល្យភាព រវាងស្ថាប័នកំពូលទាំងបី (ស្ថាប័នធ្វើច្បាប់ ស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ ស្ថាប័នបកស្រាយច្បាប់) ដើម្បីឲ្យអ្នកនយោបាយក្នុងស្ថាប័នទាំងបីនេះធ្វើការដោយឯករាជ្យក្រោមក្របខណ្ឌច្បាប់រៀងៗខ្លួនដោយគ្មានការលូតដៃពីស្ថាប័នដទៃ ។ ស្ថាប័ននីមួយៗមិនត្រឹមតែមានអំណាចនយោបាយក្នុងការធ្វើកិច្ចការរបស់ខ្លួននោះទេ តែក៏មានអំណាច និងតួនាទីក្នុងការឃ្លាំមើលចំពោះសកម្មភាពស្ថាប័នដទៃទៀតដែរ ដើម្បីការពារកុំឲ្យស្ថាប័នណាមួយប្រើប្រាស់អំណាចនយោបាយរបស់ខ្លួនហួសព្រំដែនដែលច្បាប់កំណត់ ។ ស្ថាប័នទាំងបីថ្វីត្បិតតែមិនមានអំណាចនយោបាយលូកដៃចូលស្ថាប័នផ្សេងក៏ដោយ ក៏ស្ថាប័នទាំងបីមានអំណាចក្នុងការធ្វើអន្តរាគមន៍និងដាក់ទោសគ្នាទៅវិញទៅមក ប្រសិនបើស្ថាប័នណាមួយអនុវត្តអំណាចនយោបាយរបស់ខ្លួនហួសព្រំដែនកំណត់នៃច្បាប់។
• នីតិរដ្ឋៈ ក្នុងរដ្ឋប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យ បុគ្គបគ្រប់រូបអាចមានឋានន្តរសក្តិខ្ពស់ទាបជាងគ្នាអាស្រ័យទៅតាមតួនាទី និងមុខងារក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋ ប៉ុន្តែអ្នកគ្រប់គ្នាមានសិទ្ធិ សេរីភាពដូចគ្នា និងមានតម្លៃស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់។
• អ្នកដឹកនាំៈ គឺជាបុគ្គល ដែលប្រជាពលជ្រើសរើសដោយការបោះឆ្នោត ហើយប្រជាពលរដ្ឋក៏អាចបោះឆ្នោតទម្លាក់វិញបានដែរ នៅពេលដែលអ្នកដឹកនាំប្រព្រឹត្តអំពើណាមួយខុសឆ្គងដែលពលរដ្ឋយល់ថាមិនអាចលើកលែងឲ្យបាន ។ ក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យគេទាមទារយ៉ាងចាំបាច់នូវមេដឹកនាំដែលមានចំណឹងខ្ពង់ខ្ពស់ មានគំនិតជ្រាលជ្រៅក្នុងការដឹកនាំរដ្ឋ មានវប្បធម៌ប្រជាធិបតេយ្យក្នុងខ្លួន ហ៊ានទទួលយកការរិះគន់ពីប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីយកមកកែលម្អ ។ • ប្រជាពលរដ្ឋៈ វាជាកត្តាសំខាន់បំផុតចំពោះប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវតែលះបង់ទាំងកាយទាំងចិត្តក្នុងចូលរួមកសាងប្រទេសជាតិ ឈឺឆ្អាល និងតាមដានរឿងនយោបាយ។ គ្មានការចូលរួមពីប្រជាពលរដ្ឋ គ្មានទេប្រជាធិបតេយ្យ។
• ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយៈ រាល់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងអស់ត្រូវតែឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹតមិនស្ថិតនៅក្រោមអំណាចរដ្ឋាភិបាល ឬគណបក្សនយោបាយណាមួយ។
• ពហុបក្សៈ ប្រជាធិបតេយ្យមិនអាចដំណើរទៅមុខដោយឯកបក្សនោះទេ ។ ដូច្នេះដើម្បីឲ្យចរន្តនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យមានចលនាទៅមុខដោយ ប្រសិទ្ធភាព ចាំបាច់ត្រូវទាមទារឲ្យមានបក្សច្រើន (យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានពីរបក្ស) ក្នុងការរួមធ្វើនយោបាយប្រកួតប្រចែងឈរឈ្មោះឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោត។
• ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតៈ ត្រូវតែរៀបចំ និងជ្រើសរើសប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត (ប្រព័ន្ធឯកត្តនាម ប្រព័ន្ធសមាមាត្រ ប្រព័ន្ធចម្រុះ ) ឲ្យបានត្រឹមត្រូវស្របតាមស្ថានភាពស្រុកទេសរបស់ខ្លួន។
ដើម្បីឲ្យការបោះឆ្នោតមានភាពយុត្តិធម៌ ចាំបាច់ត្រូវតែរៀបចំស្ថាប័នបោះឆ្នោត ឲ្យមានឯករាជភាព អព្យាកតភាព មិនចម្រុះឲ្យរដ្ឋាភិបាល។ បើស្ថាប័ននិងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតមានបញ្ហា វាអាចនាំឲ្យការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំមិនប្រកបដោយភាពយុត្តិធម៌ ខុសពីឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋ ។ ឲ្យតែការបោះឆ្នោតមានភាពអយុត្តិហើយ ចឹងប្រជាធិបតេយ្យនឹងមានភាពរង្គោះរង្គើពីដើមទីទៅតែម្តង។
• សិទ្ធិមនុស្សៈ ប្រទេសដែលដើរតាមមាគ៌ានយោបាយប្រជាធិបតេយ្យ គឺជាប្រទេសដែលឲ្យតម្លៃនិងគោរពសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងពេញលេញ ដូចជា សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត និងសិទ្ធិសន្តិសុខផ្ទាល់ខ្លួន សិទ្ធិស្មើភាពគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ សិទ្ធិបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិក្នុងការបង្កើតសមាគម ឬគណបក្សនយោបាយ សិទ្ធិក្នុងការចូលរួមក្នុងជីវភាពនយោបាយ សិទ្ធិទទួលបានការអប់រំ សិទ្ធិខាងជំនឿសាសនា ។ល។
ក្នុងរបបកុម្មុយនីស្ត ទឹកដីបាត់បង់គឺជាកំហុសរបស់មេដឹកនាំ តែក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យទឹកដីបាត់បង់ ជាកំហុសរបស់យើងទាំងអស់គ្នា!
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
