ភ្នំពេញ៖ ភាពចាស់ទុំរបស់មនុស្សម្នាក់ៗមានសារសំខាន់ណាស់នៅក្នុងការធ្វើឲ្យជីវិតទំនាក់ទំនង មានតម្លៃខ្ពង់ខ្ពស់ប្រកបដោយភាពសប្បាយរីករាយ សេចក្ដីសុខ សុភមង្គល និងការអភិវឌ្ឍនានា ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងឆាកជីវិត។ លោក ប៉ាង រតនា មន្ត្រីស្រាវជ្រាវ នៃវិទ្យាស្ថានភាសាជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ថា សេចក្ដីស្រឡាញ់របស់មនុស្សត្រូវបានបែងចែកជា បួនកម្រិត គឺមានកម្រិតនៃការស្រឡាញ់ខ្លួនឯង កម្រិតស្រឡាញ់គេដើម្បីខ្លួនឯង កម្រិតស្រឡាញ់គេដើម្បីគេ និងស្រឡាញ់គ្នាហើយចែករំលែកសេចក្ដីស្រឡាញ់នោះទៅឲ្យអ្នកដទៃ។
មិនមែនប្ដីឲ្យលុយប្រពន្ធ មានរថយន្ត មានវីឡាឲ្យប្រពន្ធបញ្ជាក់ថា ប្ដីស្រឡាញ់ប្រពន្ធនោះឡើយ។ មិនមែនព្រោះការនិយាយថាស្រឡាញ់ ដោយមិនបានបង្ហាញពីសេចក្ដីស្រឡាញ់ពិតជាបញ្ជាក់ពីអត្ថន័យនៃការស្រឡាញ់នោះដែរ។ មិនមែនត្រឹមតែធ្វើអ្វីគ្រប់យ៉ាងដោយមិនបាននិយាយថាស្រឡាញ់អាចបញ្ជាក់ថា នោះគឺជាអត្ថន័យនៃសេចក្ដីស្រឡាញ់នោះដែរ។ ប៉ុន្តែការស្រឡាញ់ គឺទាមទារទាំងការនិយាយថា«បង ស្រឡាញ់អូន» ឬ«អូនស្រឡាញ់បង» ការធ្វើ ការប្រតិបត្តិ ការយកចិត្តទុកដាក់ ការព្រួយបារម្ភ និងប្រើប្រាស់ខួរក្បាលមកគិតពិចារណាពីសេចក្ដីសុខឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមក នោះទើបជាការស្រឡាញ់ពិត។ ទាំងនេះគឺជាការលើកឡើងរបស់មន្ត្រីស្រាវជ្រាវនៃវិទ្យាស្ថានភាសាជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លោក ប៉ាង រតនា ដែលជាវាគ្មិនក្នុងការធ្វើបាឋកថាប្រចាំខែសីហា លើប្រធានបទ«តម្លៃនៃសេចក្ដីស្រឡាញ់នៅក្នុងគ្រួសារ និងសហគមន៍» ដែលរៀបចំឡើងដោយពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា។
លោក ប៉ាង រតនា បានមានប្រសាសន៍ថា សេចក្ដីស្រឡាញ់តែងតែមានការការរីកចម្រើន និងវិវឌ្ឍន៍ឥតឈប់ឈរ និងមានផ្លែផ្កា បើសិនជាអ្នកបង្កើតសេចក្ដីស្រឡាញ់ចេះស្រោចទឹក ដាក់ជី ថែទាំ...ដោយហ្មត់ចត់។ អ្នកស្រាវជ្រាវពីតម្លៃនៃសេចក្ដីស្រឡាញ់ រូបនេះ មើលឃើញថា មនុស្សមួយចំនួនហាក់មិនទាន់យល់ អ្វីទៅដែលហៅថា សេចក្ដីស្រឡាញ់នៅឡើយនោះទេ។ មូលហេតុដែលលោកហ៊ានអះអាងបែបនេះ ព្រោះមនុស្សមួយចំនួនគិតតែស្រឡាញ់ខ្លួនឯង បំពេញតម្រូវការខ្លួនឯង ប៉ុន្តែមិនបានគិតពីអ្នកដទៃ។ រីឯមនុស្សមួយចំនួនវិញទៀត ស្រឡាញ់អ្នកដទៃ ខ្វល់ពីអ្នកដទៃ ប៉ុន្តែមិនស្រឡាញ់ខ្លួនឯង។ បន្ថែមពីនេះទៀត អ្នកខ្លះយល់ហើយសេចក្ដីស្រឡាញ់ ប៉ុន្តែមិនបានចែករំលែក នោះក៏រាប់ថា មនុស្សមិនស្គាល់អ្វីទៅជាសេចក្ដីស្រឡាញ់នោះដែរ។
លោក ប៉ាង រតនា បានសង្កត់ធ្ងន់យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «សេចក្ដីស្រឡាញ់ អ្នកណាក៏ចេះនិយាយ ប៉ុន្តែស្រឡាញ់គឺមិនមែនត្រឹមតែនិយាយទេ គឺធ្វើ អនុវត្ត និងប្រតិបត្តិ។ អ្នកនិយាយថាខ្ញុំស្រឡាញ់គាត់ណាស់ ប៉ុន្តែសួរថា ត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះ? អត់មានចម្លើយ។ ចំណែកអ្នកខ្លះធ្វើគ្រប់យ៉ាងដើម្បីមនុស្សដែលខ្លួនស្រឡាញ់ ប៉ុន្តែមិនបាននិយាយថាស្រឡាញ់ទេ។ បើបែបហ្នឹង តើសួរថា មានសុភមង្គលមកពីណា? ហេតុនេះសេចក្ដីស្រឡាញ់មិនមែនគ្រាន់តែមើលដោយភ្នែកនោះទេ ប៉ុន្តែគឺត្រូវប្រើប្រាស់ខួរក្បាលដើម្បីគិតពិចារណា»។
ការស្រឡាញ់គឺចាំបាច់ត្រូវភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងទាំងការយកចិត្តទុកដាក់ និងការព្រួយបារម្ភ។ លោក រតនា បានលើកឡើងថា ស្ត្រីខ្មែរគឺភាគច្រើនជាអ្នកទទួលភាពអយុត្តិធម៌ជាងគេ ព្រោះតែគំនាប់នៃសេចក្ដីស្រឡាញ់នេះ។ លោកបញ្ជាក់ថា «ស្ត្រីព្រោះតែខ្លាចបែកបាក់គ្រួសារ ខ្លាចកូនអត់មានឪពុកហៅ ខ្លាចគេមើលងាយថាជាស្ត្រីមិនប្រពៃនៅក្នុងសង្គម បូករួមផ្នត់គំនិតខ្មែរថា មេម៉ាយចំណាយមាត់គេ បានធ្វើឲ្យស្ត្រីខ្មែររស់នៅជាប់ជាមួយពាក្យថា ទ្រាំ និង អត់ធ្មត់»។
ព្រោះតែពាក្យថា «ទ្រាំ» នេះហើយដែលធ្វើឲ្យបុរសមួយចំនួនចេះតែបានចិត្ត ធ្វើឲ្យស្ត្រីពិបាក និងគ្រាំគ្រាចិត្តជាប្រចាំ មានស្រីខាងក្រៅ មិនផ្ដល់តម្លៃឲ្យប្រពន្ធ ប៉ុន្ថែមប្រើប្រាស់ផ្នត់គំនិតថា «បុរសគឺជាមាសទឹកដប់» ទោះចង់មានស្រីនៅខាងក្រៅគឺជារឿងធម្មតា ។ បន្ថែមពីនេះ បុរសនៅតែបន្តប្រើផ្នត់គំនិតថាស្ត្រី គឺត្រូវតែធ្វើកិច្ចការផ្ទះ ហើយខ្លួនគឺត្រូវចេញក្រៅដើម្បីរកស៊ី។ អ្នកជំនាញស្រាវជ្រាវខាងបញ្ហាសេចក្ដីស្រឡាញ់រូបនេះ បន្តថា ផ្នត់គំនិតបុរាណនេះ សម័យមុនគឺមិនខុសឆ្គងទេ ប៉ុន្តែវាគឺជារឿងដែលសមហេតុផល ព្រោះថាការបបាញ់ និងនេសាទ ស្ត្រីមិនមានកម្លាំងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីធ្វើនោះទេ។ ទោះជាយ៉ាងណាផ្នត់គំនិតនេះ សម្រាប់បច្ចុប្បន្នគឺមិនត្រឹមត្រូវឡើយ។
លោកថា៖ «គំនិតចាស់បុរាណ លោកគិតត្រូវ ព្រោះគេដឹងថាស្ត្រីមានកម្លាំងខ្សោយ ដូច្នេះត្រូវធ្វើការងារនៅក្នុងផ្ទះ ចំណែកបុរសមានកម្លាំងខ្លាំងត្រូវទៅក្រៅបរបាញ់ជាដើមនេះជារឿងដែលសមហេតុផល។ ប៉ុន្តែសម័យឥឡូវ បុរសមិនអាចនៅតែបន្តផ្នត់គំនិតហ្នឹងទេ ព្រោះការងារបុរសឥឡូវនៅតាមក្រសួង មន្ទី ក្រុមហ៊ុន មានរឿងអីត្រូវអស់កម្លាំង។ ចំណែកស្ត្រីឥឡូវមិនត្រឹមតែធ្វើការងារក្នុងផ្ទះសព្វគ្រប់បែបយ៉ាងទេ ប៉ុន្តែឆ្លៀតទៅធ្វើការងារក្រៅដើម្បីផ្គត់ផ្គងគ្រួសារ សួរថាអ្នកណាដែលធ្វើការងារច្រើនជាង និងហត់ជាង អស់កម្លាំងជាង? រឿងនេះ ដែលបុរសត្រូវភ្ញាក់រឭកដោយខ្លួនឯង»។
លោក ប៉ាង រតនា បានលើកឡើងថា ការស្វែងយល់ពីសេចក្ដីស្រឡាញ់ គឺមិនមែនមានប្រយោជន៍សម្រាប់តែទំនាក់ទំនងគ្រួសារប៉ុណ្ណោះនោះទេ ប៉ុន្តែគឺជាទ្រព្យដ៏មានសារៈសំខាន់បំផុតដើម្បីធ្វើឲ្យសង្គមមានសេចក្ដីស្រឡាញ់ និងរស់នៅមានសន្តិភាពជាមួយគ្នា។ លោកក៏បានបញ្ជាក់ថា សេចក្ដីស្រឡាញ់របស់មនុស្សត្រូវបានបែងចែកជា បួនកម្រិត គឺមានកម្រិតនៃការស្រឡាញ់ខ្លួនឯង កម្រិតស្រឡាញ់គេដើម្បីខ្លួនឯង កម្រិតស្រឡាញ់គេដើម្បីគេ និងស្រឡាញ់គ្នាហើយចែករំលែកសេចក្ដីស្រឡាញ់នោះទៅឲ្យអ្នកដទៃ៕