ប្រមុខការពារជាតិហ្វីលីពីន បានបង្ហាញជំហរនៅមិនទាន់អាចយកបាននៅឡើយពីស្ថានភាពក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ហ្វីលីពីន នៅតែចង់ឃើញរដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន ដែលជាភាគីទាមទារលើតំបន់អធិបតេយ្យនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូងទាំងប្រាំ រួមគ្នាក្នុងសំឡេងតែមួយដើម្បីតទល់ជាមួយនឹងចិន និងធ្វើឲ្យចិន អាចបន្ទន់ខ្លួនស្តាប់អាស៊ាន។
បើទោះបីជាហ្វីលីពីន និងចិន កំពុងតែស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលស្អិតល្មួតក្នុងទំនាក់ទំនងថ្មី នៃសករាជរបស់រដ្ឋបាលលោកប្រធានាធិបតី រ៉ូឌ្រីហ្គោ ឌូទើតេ និងលោកប្រធានាធិបតី ស៊ី ជិនពីងក៏ដោយ ហ្វីលីពីន នៅតែស្វះស្វែងរកមធ្យោបាយតទល់ជាមួយនឹងចិនដើម្បីធានាពីការមិនបាត់បង់អធិបតេយ្យខ្លួននៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
តាមរយៈកិច្ចសម្ភាសន៍ជាមួយសារព័ត៌មានក្នុងស្រុករបស់ខ្លួន Inquirer រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិហ្វីលីពីន Delfin Lorenzana បានជឿជាក់ថា រដ្ឋអាស៊ាន អាចតទល់ជាមួយនឹងចិន បើអាស៊ាន មានជំហរតែមួយ និងរឹងមាំ។ ក៏ប៉ុន្តែ លោករដ្ឋមន្ត្រី បានរអ៊ូររទាំថា បញ្ហារបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធរបស់អាស៊ានគឺ អាស៊ានមិនទាន់រឹងមាំក្នុងគោលជំហរប្រឆាំងនឹងចិន។
លោករដ្ឋមន្ត្រី ក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍ដដែលនោះ បានលើកឡើងពីការមើលស្រាលរបស់ចិន ទៅលើសាលក្រមសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលសម្រេចឲ្យហ្វីលីពីនឈ្នះក្តីលើចិន ដោយមជ្ឈត្តការនៃតុលាការអចិន្ត្រៃយ៍ក្រុងឡាអេ កាលពីឆ្នាំ២០១៦កន្លងទៅ។ លោករដ្ឋមន្ត្រី ក៏បង្ហើបពីជំនួបរវាងលោក ជាមួយអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំហ្វីលីពីន ពាក់ព័ន្ធនឹងការឲ្យចិនគោរពតាមច្បាប់សមុទ្ររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលចិនជាហត្ថលេខី តែចិន នៅតែអះអាងថា ប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួន មានអាទិភាពជាង។
ដោយមើលឃើញពីជំហររឹងត្អឹងរបស់ចិនបែបនេះ ទើបបានជាប្រមុខការពារជាតិហ្វីលីពីនរូបនេះ ផ្ញើសារទៅកាន់មិត្តអាស៊ានយ៉ាងដូច្នេះថា៖« មានភាគីប្រាំប្រទេសរបស់អាស៊ាន ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធ រួមមាន វៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូណេស៊ី ព្រុយណេ និងហ្វីលីពីន។ ប្រសិនបើប្រទេសទាំងប្រាំ នឹងមានសំឡេងតែមួយ ខ្ញុំ គិតថា វា មានលក្ខណៈខ្លាំងគ្រប់គ្រាន់ហើយសម្រាប់តទល់»។
រដ្ឋមន្ត្រីខាងលើ អះអាងថា កន្លងមក អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសហ្វីលីពីន ក៏មានបំណងចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ប្រឆាំងនឹងចិនផងដែរ ក៏ប៉ុន្តែ មានរដ្ឋអាស៊ានពីរ សុំមិនឲ្យធ្វើ។ លោក មិនបញ្ចេញឈ្មោះរដ្ឋអាស៊ានណាមួយឡើយ ដែលមិនចង់ឲ្យមានសេចក្តីថ្លែងការណ៍ប្រឆាំងនឹងចិន។
សូមជម្រាបផងដែរ សមុទ្រចិនខាងត្បូង តាមរយៈក្របខណ្ឌដោះស្រាយរបស់អាស៊ាន មានរដ្ឋពាក់ព័ន្ធសំខាន់ដោយផ្ទាល់រួមមាន ព្រុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និងវៀតណាម ជាមួយនឹងចិន។ ចិន បានទាមទារគ្រប់គ្រងតំបន់នេះយោងតាមប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួនលើតំបន់ស្ទើរតែទាំងស្រុង ខណៈរដ្ឋអាស៊ានទាមទារតាមច្បាប់អន្តរជាតិ។
ក្នុងចំណោមភាគីពាក់ព័ន្ធរបស់អាស៊ានទាំងបួន ព្រុយណេ និងម៉ាឡេស៊ី មិនសូវមានរឿងប្រទាំងប្រទើសជាមួយនឹងចិនប៉ុន្មានឡើយ។ សម្រាប់ឥណ្ឌូណេស៊ីវិញ មានរឿងចម្រូងចម្រាស់បន្តិចខ្លះដែរ ពាក់ព័ន្ធនឹងតំបន់គ្រប់គ្រងនៃតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ ក្បែរតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលចិន មានចេតនាចង់បានផងដែរនោះ៕