ជាតិ
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
ភ្នំពេញ ៖ ដើម្បីជំរុញឱ្យប្រជាជនខ្មែរមានការរស់នៅប្រកបដោយសីលធម៌ពេញមួយជីវិត កេរ្ដិ៍ឈ្មោះល្អ កិត្តិយស សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ ភាពជោគជ័យ សុភមង្គល និងសុខដុមភាព បុព្វបុរសខ្មែរ តែងតែរិះវិធីផ្សេងៗសម្រាប់អប់រំកូនចៅរបស់ខ្លួន ដែលក្នុងនោះ មានការលើកឡើងនូវសុភាសិតមួយថា«កុំស្លាប់ដូចពស់ កុំរស់ដូចកង្កែប»។ តើសុភាសិតនេះមានអត្ថន័យស៊ីជម្រៅ និងមានខ្លឹមសារអប់រំយ៉ាងណាដែរ? 
មុននឹងបកស្រាយសុភាសិតដែលលើកឡើងថា «កុំស្លាប់ដូចពស់ កុំរស់ដូចកង្កែប» ចាំបាច់យើងត្រូវយល់ពាក្យគន្លឹះមួយចំនួនជាមុនសិន ដូចជា ពាក្យ«កុំ» គឺជាពាក្យសម្រាប់ហាមមិនឱ្យធ្វើអ្វីមួយដែលមិនល្អ មិនសមហេតុផល អសីលធម៌ ខុសប្រពៃណី ខុសទំនៀមទម្លាប់ ខុសសាសនា ល្មើសច្បាប់ ខុសបច្ចេកទេស ឬមិនសមនឹងសមត្ថភាពឬលទ្ធភាពរបស់ខ្លួន ជាដើម។
«ពស់» ក្នុងន័យត្រង់ គឺជាសត្វពួកល្មូនមួយប្រភេទដែលជាសត្វសិរពឹស បើទោះបីជាវាមានពឹសតិច ឬក៏គ្មានពឹសក៏ដោយ ក៏មនុស្សស្ទើរតែទាំងអស់នៅតែខ្លាចនិងមិនមានភាពជិតស្និទ្ធជាមួយពួកវាឡើយ។ ជាធម្មតា ពេលដែលមនុស្សណាម្នាក់ឃើញសត្វពស់វាកាត់មុខទោះបីជាពស់មានពឹសឬពស់គ្មានពឹងក៏ដោយ ក៏គេតែងតែតាមសម្លាប់វាជានិច្ចពីព្រោះគេខ្លាចវាខាំ ដែលអាចបណ្ដាលឱ្យមានបួសឬស្លាប់ជាយថាហេតុ។
ក្នុន័យធៀប «ពស់» អាចប្រៀបបានទៅនឹងមនុស្សណាម្នាក់ឬក្រុមណាមួយដែលមានភាពពឹសពុល មានល្បិចអាក្រក់ ភាពសាហាវ ចូលចិត្តប្រើហិង្សា ដែលអាចបង្ករបួសស្នាម ឬសម្លាប់អ្នកណាម្នាក់ដោយសារភាពពឹសពុល និងភាពឃោរឃៅរបស់ខ្លួន។
«កង្កែប» ក្នុងន័យត្រង់ គឺជាសត្វទឹកមួយប្រភេទ មានជើង៤ ចេះហែលទឹក, មុជទឹក, លោតលើគោកក៏បាន ច្រើនរស់នៅអាស្រ័យនឹងទីក្បែរមាត់ទឹក ឬនឹងរន្ធក្នុងដីក៏នៅបាន។ ធម្មជាតិរបស់កង្កែប គឺជាប្រភេទសត្វស្លូតដែលរស់ក្នុងឬក្បែរត្រពាំង ស្រះ បឹង ឬក្នុងរន្ធក្នុងដីដែលមិនអាចផ្លាស់ទីទៅណាបានឆ្ងាយឡើយ។ ជាធម្មតា កង្កែបមិនអាចកកកាយរន្ធដោយខ្លួនឯងបានទេ វាច្រើនតែរស់នៅក្នុងរូងក្ដាម ឬរូងផ្សេងៗដែលវាអាចរស់នៅបាន។ កង្កែបតែងតែយំឬស្រែកនៅពេលវាដឹងថាមេឃជិតភ្លៀង មេឃកំពុងរលឹម ឬក្រោពេលភ្លៀង ដែលអាចផ្ដល់សញ្ញាឱ្យមនុស្សដឹងថាវានៅទីណា ហើយតាមរយៈនេះមនុស្សអាចនឹងចាប់វាបានដោយងាយ។ ករណីដែលវារស់នៅក្នុងរូងក្ដាមជាមួយក្ដាម ហើយតាមធម្មជាតិរបស់វា វាតែងតែធ្វើឱ្យមានភាពសើមនិងភាពរលោងនៅមាត់រន្ធ ដែលផ្ដល់ជាសញ្ញាឱ្យមនុស្សដឹងថានៅក្នុងរន្ធនោះអាចមានកង្កែបឬសត្វអ្វីម្យ៉ាងរស់នៅ ហើយប្រសិនបើវាស្រែកឬយំផងនោះ គឺជាសញ្ញាកាន់តែច្បាស់ដែលធ្វើឱ្យមនុស្សអាចកត់សម្គាល់បានយ៉ាងប្រាកដថារន្ធនោះពិតជាមានកង្កែប។ ពេលដែលមនុស្សព្យាយាមជីកកកាយរន្ធនោះដើម្បីចាប់កង្កែប ក្ដាមដែលរស់នៅជាមួយគ្នានោះក៏ត្រូវគេចាប់ដែរ។
«កង្កែប» ក្នុងន័យធៀប អាចប្រៀបបានទៅនឹងមនុស្សដែលមិនសូវមានចំណេះដឹងខ្ពស់ ទទួលបានព័ត៌មានតិច ចូលចិត្តនិយាយច្រើនតែមិនសូវមានខ្លឹមសារល្អ ចូលចិត្តអួតអាងនិងមានមោទកភាពចំពោះអ្វីដែលខ្លួនដឹងតិចតួច ដោយមិនបានប្រៀបធៀបជាមួយវិសាលនៃចំណេះដឹងរបស់អ្នកដទៃ គ្មានទំនាក់ទំនងទូលំទូលាយ មិនបានធ្វើដំណើរច្រើនទៅកន្លែងផ្សេងៗដើម្បីស្វែងយល់ពីបរិស្ថានជុំវិញ និងការអភិវឌ្ឍរបស់សង្គមនិងពិភពលោក ជាដើម។
«កុំស្លាប់ដូចពស់» មានន័យថា កុំឱ្យមនុស្សណាម្នាក់ឬក្រុមណាមួយប្រកាន់យកឥរិយថបែបណាមួយដែលបណ្ដាលឱ្យមនុស្សទូទៅគ្រាន់តែឃើញពួគេភ្លាមចង់សម្លាប់ចោលភ្លាម ដោយសារតែមនុស្សទូទៅស្អប់ខ្ពើម ខ្លាច មិនចូលចិត្ត និងមិនទុកចិត្តបុគ្គលឬក្រុមនោះ ពីព្រោះភាពឃោរឃៅ ឬភាពពឹសពុលដែលក្រុម ឬអម្បូរនេះ តែងតែបានគំរាមកំហែង បង្កភាពភ័យខ្លាច ធ្វើឱ្យមានរបួសស្នាម ឬបាត់បង់ជីវិតដល់មនុស្សទូទៅ។
«កុំរស់ដូចកង្កែប» មានន័យថា កុំរស់នៅតែមួយកន្លែងដែលមិនបានយល់ដឹងពីបរិស្ថានជុំវិញ កុំរស់នៅដោយគ្មានទំនាក់ទំនងល្អនិងទូលំទូលាយជាមួយសង្គម កុំរស់នៅដោយមិនបានយល់ដឹងពីព័ត៌មានដែលកើតឡើងជុំវិញពិភពលោក កុំរស់នៅដោយមិនបានយល់ដឹងពីការប្រែប្រួលនិងការអភិវឌ្ឍនៅក្នុងសង្គមនិងពិភពលោកទាំងមូល។ លើសពីនេះទៀត «កុំរស់ដូចកង្កែប» ក៏អាចបកស្រាយម្យ៉ាងទៀតថា ចូរកុំរស់នៅជាមួយអ្នកណាម្នាក់ ហើយផ្ដល់ទុក្ខទោសដល់អ្នកនោះ ដូចក្នុងករណីកង្កែបរស់នៅជាមួយក្ដាមបានផ្ដល់ទុក្ខទោសដល់ក្ដាម ពីព្រោះតែវាបានធ្វើឱ្យបែកការណ៍សម្ងាត់អំពីទីតាំងសុវត្ថិភាពសម្រាប់រស់នៅដោយសុខសាន្តរបស់ក្ដាម ជាដើម។
ជារួម សុភាសិត «កុំស្លាប់ដូចពស់ កុំរស់ដូចកង្កែប» ចង់អប់រំប្រជាជនខ្មែរឱ្យរស់នៅតាមរបៀបមួយដែលត្រឹមត្រូវជានិច្ច ពោលគឺជាការរស់នៅដោយផ្អែកលើសីលធម៌ គុណធម៌ និយយាមសង្គមដទៃទៀត និងច្បាប់រដ្ឋ ដើម្បីឱ្យពួកគេក្លាយទៅជាមនុស្សល្អ ពលរដ្ឋល្អអស់មួយជីវិត និងសូម្បីតែស្លាប់ទៅហើយក៏ដោយ ក៏ត្រូវតែបន្សល់ទុកនូវកេរ្ដិ៍ឈ្មោះល្អដែរ។ ម្យ៉ាងទៀត សុភាសិតនេះ ចង់អប់រំពួកគេឱ្យក្លាយទៅជាមនុស្សទទួលបានព័ត៌មានច្រើន ស្គាល់ច្បាស់ពីបរិស្ថានជុំវិញ ស្គាល់ពីការវិវត្តនិងការអភិវឌ្ឍ ចេះប្រៀបធៀបខ្លួនឯងជាមួយអ្នកដទៃ ចេះអភិវឌ្ឍខ្លួនឯង កុំគិតថាខ្លួនឯងដឹងអ្វីៗសព្វយ៉ាងពិសេសជាងអ្នកដទៃ ហើយបើបានពឹងអាស្រ័យរស់នៅជាមួយអ្នកណាម្នាក់ ត្រូវចេះអរគុណ ផ្ដល់តម្លៃ និងរក្សាសេចក្ដីសុខឱ្យអ្នកនោះ កុំឱ្យរស់នៅជាមួយគេហើយបែរជាធ្វើឱ្យខូចប្រយោជន៍ និងផ្ដល់ទុក្ខទោសឱ្យគេទៅវិញ៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«មជ្ឈការ»មានន័យខុសពី«វិមជ្ឈការ»ដូចម្តេច?
1 សប្តាហ៍
