ភ្នំពេញ៖ កម្ពុជាបានសិក្សារួមនៃការចរចា លើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី ជាមួយកូរ៉េខាងត្បូង និងកំពុងសិក្សាលើលទ្ធភាពខ្លួនឯង ក្នុងការបង្កើតពាណិជ្ជកម្មសេរីនេះ ជាមួយសហភាពសេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ាស៊ី (EAEU) ដែលជាតំបន់ពាណិជ្ជកម្មរួម ស្ថិតនៅអាស៊ីខាងលិច អាស៊ីខាងកើត និងអាស៊ីកណ្តាល។ នេះជាការលើកឡើងរបស់ លោក ឡុង កែមវិចិត្រ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ដោយអះអាងថា កូរ៉េខាងត្បូង និង EAEU គឺជាមុខសញ្ញាថ្មីបន្ទាប់ពីប្រទេសចិន ដែលកម្ពុជាបានចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី ចំនួនពីរលើករួចហើយ ដោយគ្រោងបញ្ចប់កិច្ចចរចានេះចុងក្រោយ នៅក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០។
កាលពីថ្ងៃទី១៣ ឧសភា លោក ប៉ាន សូរស័ក្តិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម បានដឹកនាំកិច្ចប្រជុំការងារ ជាមួយក្រុមការងារជំនាញ ដើម្បីសិក្សា និងរៀបចំគោលនយោបាយ យុទ្ធសាស្ត្រចរចា ក្នុងការបង្កើតកិច្ចព្រៀមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី ជាមួយប្រទេសធំៗចំនួន៨។ ក្នុងនោះ មានប្រទេសចិន កូរ៉េខាងត្បូង និង EAEU អង់គ្លេស អាមេរិក ជប៉ុន ម៉ុងហ្គោលី ឥណ្ឌា ដែលជាប្រទេសគោលដៅរបស់កម្ពុជា។
បើតាម លោក ឡុង កែមវិចិត្រ បច្ចុប្បន្នកម្ពុជា កំពុងសិក្សាពីលទ្ធភាពខ្លួនឯង ក្នុងការចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី ជាមួយប្រទេសនិងតំបន់គោលដៅទាំងនោះ ដើម្បីទទួលបានកិច្ចព្រមព្រៀងធ្វើពាណិជ្ជកម្មសេរីនេះ។ លោកបាននិយាយប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗ(ThmeyThmey)តាមទូរសព្ទ កាលពីថ្ងៃទី១៨ឧសភា ថា ៖«យើងកំពុងសិក្សាលើខ្លួនឯងជាមុនសិន ថានឹងទទួលបានផលប្រយោជន៍អ្វីខ្លះ ប្រសិនបើយើងបង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីនេះឡើង ហើយនឹងមានលទ្ធភាពអ្វីខ្ លះថាគេព្រមទទួលយក និងអ្វីខ្លះដែលគេមិនទទួលយក»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មរូបនេះ បានឱ្យដឹងថា ក្នុងចំណោមប្រទេសគោលដៅទាំង៨ខាងលើ ក្រៅពីប្រទេសចិន ដែលកម្ពុជាបានចរចាកិច្ចព្រៀមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយពីរដងរួមមកហើយនោះ កម្ពុជាកំពុងចាប់ផ្តើមសិក្សាលម្អិតទៅលើសេដ្ឋកិច្ច និងផលប៉ះពាល់នានា ជាមួយប្រទេសកូរ៉េ និងតំបន់ EAEU ជាប្រទេសអាទិភាព ដែលកម្ពុជាមើលឃើញក្នុងចំណោមប្រទេសគោលដៅទាំងនោះ។
លោក ឡុង កែមវិចិត្រ បាននិយាយដូច្នេះ៖«កូរ៉េ និងតំបន់ EAEU គឺជាមុខសញ្ញា[ចរចាធ្វើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយ] បន្ទាប់ពីចិនដែលយើងកំពុងសិក្សា»។
សហភាពសេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ាស៊ី (EAEU) ជាអង្គការសមាហរណកម្មថ្នាក់តំបន់នៅអាស៊ីខាងលិច អាស៊ីខាងកើត និងអាស៊ីកណ្តាល ដែលជំរុញការផ្លាស់ប្តូរពាណិជ្ជកម្មទំនិញ សេវាកម្ម ធនធាន និងកម្លាំងពលកម្ម ដោយមានអាមេនី បេឡារុស កាហ្សាក់ស្ថាន គៀរហ្ស៊ីសស្ថាន និងរុស្ស៊ី ជាសមាជិក។
បើតាមលោក អ៊ូ វីរៈ ប្រធាននិងជាស្ថាបនិកវេទិកាអនាគត កម្ពុជាគួរតែខិតខំជំរុញ និងបង្កើតឱ្យមានកិច្ចព្រៀមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី រវាងប្រទេស និងតំបន់ឱ្យបានច្រើន ដើម្បីជួយសេដ្ឋកិច្ច ក្នុងការប្រកួតប្រជែងជាមួយទីផ្សារពិភពលោក។ លោកបានបន្តថា ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មសេរីនេះ កម្ពុជាមិនត្រឹមតែមានប្រយោជន៍ ក្នុងការនាំចេញនោះទេ សូម្បីតែការនាំចូលក៏មានប្រយោជន៍ និងចំណេញសេដ្ឋកិច្ច សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដែលជាអ្នកប្រើប្រាស់តែម្តង។
លោកបានអះអាងថា ការហូរទំនិញដោយសេរីលើកិច្ចព្រៀមព្រៀងពាណិជ្ជកិម្មនេះ គឺមានប្រសិទ្ធភាព និងប្រយោជន៍ដល់ក្រុមហ៊ុនដែលជាអ្នកផលិត មានឱកាសប្រកួតប្រជែង និងបង្កើនសមត្ថភាពផលិតទំនិញឱ្យមានគុណភាព និងតម្លៃសមរម្យ នៅលើទីផ្សារពិភពលោក គឺជាប្រយោជន៍ដ៏ធំសម្រាប់ពលរដ្ឋដែលជាអ្នកប្រើប្រាស់។
ក្នុងចំណោមប្រទេសទាំង៨ខាងលើ ដែលកម្ពុជាកំណត់គោលដៅ ក្នុងការចរចាធ្វើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយនោះ ប្រធានវេទិកាអនាគតរូបនេះ មើលឃើញបន្ទាប់ពីប្រទេសចិន គឺប្រទេសអង់គ្លេស ដែលមានសក្កានុពលខ្លាំង ក្នុងការឱ្យកម្ពុជាធ្វើពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយ។ «អង់គ្លេស ជាប្រទេសទីពីរក្នុងអឺរ៉ុប បន្ទប់ពីអាល្លឺម៉ង់ ដែលនាំចូលសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង (វិស័យវាយនភណ្ឌ) របស់យើងច្រើនជាងគេ»។ នេះជាអ្វីដែលលោក អ៊ូ វីរៈ មើលឃើញលក្ខណៈសំខាន់ ក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយអង់គ្លេស។
លោកនិយាយដូច្នេះ៖«នៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុបហ្នឹង ក្នុងករណីណាដែលកម្ពុជាមានផលប៉ះពាល់ពីការរឹតបន្តឹង និងការពិន័យ EBA ដោយសារបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជានោះ ប្រសិនបើកម្ពុជា មានកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី ជាមួយអង់គ្លេស នោះយើងអាចរួចផុតបានមួយផ្នែកធំដែរ ក្នុងការនាំចេញផលិតផលកាត់ដេរ ទៅអង់គ្លេសហ្នឹង។ ព្រោះអង់គ្លេសបានដើរចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប ដូច្នេះខ្ញុំមើលឃើញថា អង់គ្លេសគ្មានគំនាបអ្វីពីបញ្ហា EBA របស់អឺរ៉ុប មកលើកម្ពុជាឡើយ»។
ថ្វីដ្បិតអង់គ្លេស មានសក្កានុពលខ្លាំងសម្រាប់កម្ពុជា ក្នុងការនាំចេញផលិតផលវាយនភណ្ឌ នៃពាណិជ្ជកម្មសេរីក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែលោក អ៊ូ វីរៈ ក៏មិនរំលងប្រទេសកូរ៉េ និងជប៉ុនដែរ។ ប្រទេសអាស៊ីទាំង២នេះ ក៏កម្ពុជាអាចចរចាកិច្ចព្រមពៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយបានដែរ។
បើតាមលោក អ៊ូ វីរៈ ក្រៅពីប្រទេសនិងតំបន់ទាំង៨ខាងលើ ដែលគោលដៅធ្វើពាណិជ្ជកម្មសេរី កម្ពុជាគួរតែបើកចំហពាណិជ្ជកម្មសេរី ជាមួយប្រទេសអូស្រា្តលីទៀត ព្រោះអូស្ត្រាលីជាប្រទេសនាំចេញធនធានធម្មជាតិធំជាងគេ ក្នុងចំណោមផលិតផលក្នុងស្រុក។ លោកបញ្ជាក់ថា សម្រាប់កម្ពុជា ក៏មានធនធានធម្មជាតិច្រើនបែបដែរ ប៉ុន្តែធនធានធម្មជាតិនីមួយៗ គឺមានបរិមាណតិចតួចណាស់ មិនអាចនាំឱ្យកម្ពុជា ក្លាយជាទីផ្សារពិភពលោកបានទេ។ ដូច្នេះ បើកម្ពុជាធ្វើពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយអូស្ត្រាលី គឺអាចទទួលបានផលប្រយោជន៍ច្រើនពីប្រទេសនេះ។
លោក អ៊ូ វីរៈ ប្រធាននិងជាស្ថាបនិកវេទិកាអនាគត។
«ប្រសិនបើយើងធ្វើពាណិជ្ជកម្មសេរីមួយចំនួនលើវិស័យធនធានធម្មជាតិនេះ យើងក៏មានផលប្រយោជន៍ពីអូស្រា្តលីដែរ»។ នេះជាការលើកឡើងរបស់លោក អ៊ូ វីរៈ ដោយបន្តថា ទោះទីផ្សារប្រទេសអូស្រា្តលី មិនសូវធំ ហើយក៏មិននាំចូលផលិតផលពីកម្ពុជាច្រើនក៏ដោយ ប្រសិនកម្ពុជាមានការចេញទំនិញទៅប្រទសនេះ ដោយមានកិច្ចព្រៀមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីនោះ គឺជាកត្តាជំរុញធំមួយដល់ប្រទេសនានាដែលចង់នាំចេញផលិតផលរបស់ខ្លួនទៅអូស្ត្រាលី មកវិយោគនៅកម្ពុជា។
សម្រាប់កម្ពុជា ការបើកចំហរពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយប្រទេសនានាក្នុងពិភពលោក គឺជាផលចំណេញធំនៃសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ហើយកម្ពុជាក៏គ្មានជម្រើសអ្វីក្រៅពីបើកចំហរពាណិជ្ជកម្មសេរីដែរ ព្រោះ កម្ពុជាជាប្រទេសតូច។ បើតាមលោក អ៊ូ វីរៈ ៖« ទោះបីយើង[គិតថា]យើងអាចផលិតខ្លួនឯងបាន តែខ្ញុំមើលទៅគឺមិនអាចធ្វើបានទេ ពិសេសការផលិតដែលមានតម្លៃច្រើនគន្លាក់ ក្នុងវិស័យអេឡិចត្រូនិក បច្ចេកវិទ្យា និងសម្ភារប្រើប្រាស់ចាំបាច់ក្នុងផ្ទះជាដើម គឺសុទ្ធតែយើងធ្វើខ្លួនឯងមិនបាន។ អ៊ីចឹង ទោះបីយ៉ាងម៉េច ក៏យើងពឹងផ្អែកការផលិតមួយដែលមានការចូលរួមពីប្រទេសច្រើន។ ក្នុងនោះយើងអាចជាផ្នែកមួយក្នុងការផលិតនៃចង្វាក់ផលិតកម្មហ្នឹង»។
កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០ កន្លងមក អ្នកស្រី តឹករ៉េត កំរង រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម បានជួបពិភាក្សាការងារជាមួយ លោក Dmitry Tsvetkov ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហព័ន្ធរុស្ស៊ី ប្រចាំកម្ពុជា ដើម្បីពិភាក្សាការងារ។ ជាមួយគ្នានេះ អ្នកស្រី តឹករ៉េត កំរង ក៏បានស្នើសុំឲ្យរុស្ស៊ី ជំរុញ និងគាំទ្រលើដំណើរការចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែកពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា-EAEU ក្នុងទិសដៅបង្កើនទំហំពាណិជ្ជកម្ម និងពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចនិងពាណិជ្ជកម្ម ស្របតាមផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ២០១៩-២០២៣។
ជាការឆ្លើយតប លោឯកអគ្គរដ្ឋទូតរុស្សីរូបនេះ បានសន្យានឹងជួយជំរុញឲ្យមានកិច្ចពិភាក្សា និងការសហការ រវាងកម្ពុជាជាមួយ EAEU ឲ្យកាន់តែបានជិតស្និទ្ធ ក្នុងអាណត្តិដែលលោកបំពេញបេសកកម្មនៅកម្ពុជា៕