ជាតិ
×![]()
ទម្រង់ ឬរចនាបទផ្ទះខ្មែរ តាំងពីបុរាណសម័យកាលមក គឺមានច្រើនបែបច្រើនយ៉ាង ទាំងផ្ទះស្លឹក ផ្ទះស័ង្កសី ផ្ទះក្បឿង។ យោងតាមកម្រងកំណាព្យរបស់លោកវ៉ែន សុន ទម្រង់ផ្ទះខ្មែរមានដូចជា ផ្ទះរោងឌឿង ផ្ទះកន្តាំងមួយខ្នង ផ្ទះកន្តាំងស្លាបថ្មី ផ្ទះប៉ិត ផ្ទះប៉ិតហោណាំង ផ្ទះដំបូលយ៉ាបខ្លី និងផ្ទះកឹង។
ផ្ទះខ្មែរបុរាណពីសម័យដើម តែងតែមានកំពូលស្រួចៗ ដែលគេហៅថា កំពូលម៉ិត ឬរាងក្រង៉ុក ដែលគេហៅថា កន្ទុយហង្ស ឬកន្ទុយមាន់។ តាមការនិទានតៗគ្នា បានបញ្ជាក់ថា ការដាក់កំពូលស្រួចៗបែបនេះ គឺដើម្បីកុំឲ្យនាយគ្រក់ ដើរកន្លងផ្ទះបាន។
នៅក្នុងអំឡុងសម័យខ្មែរក្រហម ឬរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ មានការសាងសង់ផ្ទះ សម្រាប់កងចល័តនារី ឬគូស្រកររៀបការថ្មីស្នាក់នៅ។ ផ្ទះនេះ មានចំនួន៥ខ្នង ស្ថិតនៅទល់មុខវិទ្យាល័យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ក្នុងស្រុកកៀនស្វាយខេត្តកណ្តាល។ ចម្លែកត្រង់ផ្ទះនេះ មានសរសរតែ៥ប៉ុណ្ណោះ ដែលគេមិនយល់ពីអត្ថន័យឡើយ តែមានទម្រង់ជាខ្មែរ។
ទម្រង់ផ្ទះខ្មែរ អ្នកមានលទ្ធភាពខ្ពស់ ភាគច្រើន គឺប្រើដំបូលប្រក់ក្បឿង។ ក្បឿងមានបីប្រភេទ គឺក្បឿងស្រការលិញ ឬស្រការពស់នាគរាជ ក្បឿងក្បាច់ និងក្បឿងស្រទបចេកផ្កាប់។ អ្នកស្រាវជ្រាវមួយចំនួនបានបញ្ជាក់ថា ក្បឿងស្រការលិញ គឺតំណាងឲ្យស្រការពស់នាគរាជ ឯក្បឿងស្រទបចេកផ្កាប់ ក៏ជាស្រការពស់នាគរាជដែរ តែជាស្រការពស់នាគរាជផ្នែកខាងពោះ ដែលគេអាចមើលឃើញនៅថែវនានា នៃប្រាសាទអង្គរវត្ត។
ក្រៅពីការរចនាម៉ូដផ្ទះបែបនេះ គេក៏សង្កេតឃើញថា ខ្មែរកម្រសង់ផ្ទះនៅផ្ទាល់ដីណាស់។ កត្តានេះ ត្រូវគេអះអាងថា ការមិនសាងសង់ផ្ទះផ្ទាល់ដី គឺដើម្បីគោរពដល់ព្រះធរណី ព្រះគង្គារ ដែលគេជឿថា ជាអ្នកមានគុណ នៃស្តេចនាគរាជផងដែរ។
មតិខ្លះទៀតលើកឡើងថា មានតែជនជាតិវៀតណាម និងចិនប៉ុណ្ណោះ ដែលសង់ផ្ទះផ្ទាល់ដី។ ផ្ទះផ្ទាល់ដីទាំងនេះ ភាសាវៀតណាមហៅថាតៀម ដូចជាតៀមកាហ្វេ តៀមស្រាជាដើម។ ប៉ុន្តែ លោកបណ្ឌិត ចិន ច័ន្ទរតនា អ្នកស្រាវជ្រាវ ផ្នែកបុរាណវិទ្យា បានឲ្យដឹងថា ការសង់ផ្ទះផុតពីដីរបស់ខ្មែរ គឺដើម្បីគេចពីការជន់លិច និងសត្វសាហាវផ្សេងៗ។ ក្រៅពីនេះ គេអាចប្រើប្រាស់ទីធ្លាខាងក្រោមផ្ទះសម្រាប់ដាក់សត្វ និងធ្វើកិច្ចការប្រចាំថ្ងៃ ដូចជាត្បាញរវៃ ឬធ្វើជង្រុកស្រូវជាដើម។
លោកបណ្ឌិត បញ្ជាក់ថា ចំពោះកំពូលស្រួចលើដំបូល គឺគេធ្វើ ដើម្បីអោយផ្ទះកាន់តែមានសោភ័ណភាព និង តំណាងការរីកចម្រើនមិនចេះចប់ មិនមែនធ្វើដើម្បីបន្លាចនាយគ្រក់ តាមជំនឿនោះទេ។
បច្ចុប្បន្ន ផ្ទះប្រភេទនេះ ស្ទើរតែបាត់បង់ទៅហើយ ព្រោះគេមិននិយម។ ការមិននិយមផ្ទះបែបបុរាណខ្មែរ ធ្វើឲ្យមានមតិរិះគន់ថា ថ្ងៃអនាគត ខ្មែរនឹងបាត់បង់អត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួន។
ដើម្បីទប់ស្កាត់ការបាត់បងអត្តសញ្ញាណ កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៦ លោកទេសរដ្ឋមន្ត្រី ជា សុផារ៉ា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម បានស្នើឲ្យក្រុមវិស្វករ កម្ពុជាធ្វើយ៉ាងណា រចនាប្លង់សំណង អគារនានា ត្រូវរក្សារចនាបទ ទម្រង់ជាខ្មែរ។
កាលពីអំឡុងពាក់កណ្តាលខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ នាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍ថា ការអភិរក្សប្រកាន់តឹង មិនអាចធ្វើឲ្យប្រទេសជាតិរីកចម្រើនបានទេ ប៉ុន្តែ ការធ្វើឲ្យស៊ីវីល័យគ្មានព្រំដែន ក៏នឹងធ្វើឲ្យប្រទេសជាតិ បាត់បង់អត្តសញ្ញាណផងដែរ។
តាមការសង្កេត គេឃើញថា មានតែវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនា ឬផ្ទះនៅតាមទីជនបទមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ ដែលនៅរក្សាទម្រង់ដើមជាខ្មែរដដែល។
របាយការណ៍ របស់សាលារាជធានីភ្នំពេញ កាលពីឆ្នាំ២០១២ បានបញ្ជាក់ថា នៅទូទាំងរាជធានីភ្នំពេញ នៅមានសេសសល់ទម្រង់អគារសម័យបុរាណ ឬសម័យបារាំង ប្រមាណ៥២៣កន្លែង ហើយក្នុងចំណោមសំណង់អគារទាំងនេះ ត្រូវបានគេរកឃើញថា មានប្រមាណ៤៤៨កន្លែង ទាមទារឲ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់ ថែរក្សា និងអភិរក្ស ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ និងមានកម្រិតខ្ពស់បំផុត៕
ផ្ទះខ្មែរបុរាណពីសម័យដើម តែងតែមានកំពូលស្រួចៗ ដែលគេហៅថា កំពូលម៉ិត ឬរាងក្រង៉ុក ដែលគេហៅថា កន្ទុយហង្ស ឬកន្ទុយមាន់។ តាមការនិទានតៗគ្នា បានបញ្ជាក់ថា ការដាក់កំពូលស្រួចៗបែបនេះ គឺដើម្បីកុំឲ្យនាយគ្រក់ ដើរកន្លងផ្ទះបាន។
នៅក្នុងអំឡុងសម័យខ្មែរក្រហម ឬរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ មានការសាងសង់ផ្ទះ សម្រាប់កងចល័តនារី ឬគូស្រកររៀបការថ្មីស្នាក់នៅ។ ផ្ទះនេះ មានចំនួន៥ខ្នង ស្ថិតនៅទល់មុខវិទ្យាល័យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ក្នុងស្រុកកៀនស្វាយខេត្តកណ្តាល។ ចម្លែកត្រង់ផ្ទះនេះ មានសរសរតែ៥ប៉ុណ្ណោះ ដែលគេមិនយល់ពីអត្ថន័យឡើយ តែមានទម្រង់ជាខ្មែរ។
ទម្រង់ផ្ទះខ្មែរ អ្នកមានលទ្ធភាពខ្ពស់ ភាគច្រើន គឺប្រើដំបូលប្រក់ក្បឿង។ ក្បឿងមានបីប្រភេទ គឺក្បឿងស្រការលិញ ឬស្រការពស់នាគរាជ ក្បឿងក្បាច់ និងក្បឿងស្រទបចេកផ្កាប់។ អ្នកស្រាវជ្រាវមួយចំនួនបានបញ្ជាក់ថា ក្បឿងស្រការលិញ គឺតំណាងឲ្យស្រការពស់នាគរាជ ឯក្បឿងស្រទបចេកផ្កាប់ ក៏ជាស្រការពស់នាគរាជដែរ តែជាស្រការពស់នាគរាជផ្នែកខាងពោះ ដែលគេអាចមើលឃើញនៅថែវនានា នៃប្រាសាទអង្គរវត្ត។
ក្រៅពីការរចនាម៉ូដផ្ទះបែបនេះ គេក៏សង្កេតឃើញថា ខ្មែរកម្រសង់ផ្ទះនៅផ្ទាល់ដីណាស់។ កត្តានេះ ត្រូវគេអះអាងថា ការមិនសាងសង់ផ្ទះផ្ទាល់ដី គឺដើម្បីគោរពដល់ព្រះធរណី ព្រះគង្គារ ដែលគេជឿថា ជាអ្នកមានគុណ នៃស្តេចនាគរាជផងដែរ។
មតិខ្លះទៀតលើកឡើងថា មានតែជនជាតិវៀតណាម និងចិនប៉ុណ្ណោះ ដែលសង់ផ្ទះផ្ទាល់ដី។ ផ្ទះផ្ទាល់ដីទាំងនេះ ភាសាវៀតណាមហៅថាតៀម ដូចជាតៀមកាហ្វេ តៀមស្រាជាដើម។ ប៉ុន្តែ លោកបណ្ឌិត ចិន ច័ន្ទរតនា អ្នកស្រាវជ្រាវ ផ្នែកបុរាណវិទ្យា បានឲ្យដឹងថា ការសង់ផ្ទះផុតពីដីរបស់ខ្មែរ គឺដើម្បីគេចពីការជន់លិច និងសត្វសាហាវផ្សេងៗ។ ក្រៅពីនេះ គេអាចប្រើប្រាស់ទីធ្លាខាងក្រោមផ្ទះសម្រាប់ដាក់សត្វ និងធ្វើកិច្ចការប្រចាំថ្ងៃ ដូចជាត្បាញរវៃ ឬធ្វើជង្រុកស្រូវជាដើម។
លោកបណ្ឌិត បញ្ជាក់ថា ចំពោះកំពូលស្រួចលើដំបូល គឺគេធ្វើ ដើម្បីអោយផ្ទះកាន់តែមានសោភ័ណភាព និង តំណាងការរីកចម្រើនមិនចេះចប់ មិនមែនធ្វើដើម្បីបន្លាចនាយគ្រក់ តាមជំនឿនោះទេ។
បច្ចុប្បន្ន ផ្ទះប្រភេទនេះ ស្ទើរតែបាត់បង់ទៅហើយ ព្រោះគេមិននិយម។ ការមិននិយមផ្ទះបែបបុរាណខ្មែរ ធ្វើឲ្យមានមតិរិះគន់ថា ថ្ងៃអនាគត ខ្មែរនឹងបាត់បង់អត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួន។
ដើម្បីទប់ស្កាត់ការបាត់បងអត្តសញ្ញាណ កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៦ លោកទេសរដ្ឋមន្ត្រី ជា សុផារ៉ា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម បានស្នើឲ្យក្រុមវិស្វករ កម្ពុជាធ្វើយ៉ាងណា រចនាប្លង់សំណង អគារនានា ត្រូវរក្សារចនាបទ ទម្រង់ជាខ្មែរ។
កាលពីអំឡុងពាក់កណ្តាលខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ នាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍ថា ការអភិរក្សប្រកាន់តឹង មិនអាចធ្វើឲ្យប្រទេសជាតិរីកចម្រើនបានទេ ប៉ុន្តែ ការធ្វើឲ្យស៊ីវីល័យគ្មានព្រំដែន ក៏នឹងធ្វើឲ្យប្រទេសជាតិ បាត់បង់អត្តសញ្ញាណផងដែរ។
តាមការសង្កេត គេឃើញថា មានតែវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនា ឬផ្ទះនៅតាមទីជនបទមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ ដែលនៅរក្សាទម្រង់ដើមជាខ្មែរដដែល។
របាយការណ៍ របស់សាលារាជធានីភ្នំពេញ កាលពីឆ្នាំ២០១២ បានបញ្ជាក់ថា នៅទូទាំងរាជធានីភ្នំពេញ នៅមានសេសសល់ទម្រង់អគារសម័យបុរាណ ឬសម័យបារាំង ប្រមាណ៥២៣កន្លែង ហើយក្នុងចំណោមសំណង់អគារទាំងនេះ ត្រូវបានគេរកឃើញថា មានប្រមាណ៤៤៨កន្លែង ទាមទារឲ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់ ថែរក្សា និងអភិរក្ស ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ និងមានកម្រិតខ្ពស់បំផុត៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
